NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
No. 36. 1905.
Zaterdag 11 November,
20e
jaargans
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
ÜËÜLAÜËS.
Suitenlandsch Overzicht.
000000000
fr-0£ijei&£
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
Goes
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Men wordt verzocht dit te onderzoeken.
Gemengde Berichten.
S L E G S A A F.
>r.
ijks (behalve Maan-
van Antwerpen
ig) 's morg. 7.-— u.
iB. ROTTERDAM.
sr.
zonderd Zondags,
van Vlissingen
Middelburg 8,
DIENST
-VLAKE
k s.
Vlake 5,45, 8,45,
oorden 8,OS, 11,01,
„SCHELDE"
sr.
ins. 21 8,- 11,
oen 22 8,30 8,
ond.23 8,30 9,
rijd. 24 9,9,30
ater. 25 9,30 9,30
and. 2610,30 9,30
aan. 2711,— 9,30
ins. 28 6,30 9,30
"oen 29 7,— 9,30
ond. 30 7,30 9,30
hter een datum is
iel tweede getal is
EG—ZÏERIKZEF.
er.
ierikzse.
g e 1 ij k s 's mor-
zee d a g e 1 ij k s
^ezonderd Donder-
's morgens half 7,
orgens 7 uur. En
ins. 21 1,30 12,30
2,-
2,15
2,-
2-
2-
2-
2-
2,15
hter den datum is
Middelburghet
rt 's middags van
Toen 22 1,30
ond.23 1,30
rjjd.24 1,30
ater. 25 1,30
aan. 27 1,30
ins. 28 1,30
Toen 29 1,30
ond. 30 1,30
xeeeche of Spoortijd.
i) m 3,23 e) g
nm. 3,50 g)
l. 1,55 f)
3,23 e)
ia het vertrek van
n. Neuzen vm. 8 30
en er. Neuzen ten
uten wachten.
er Neuzen ten
inuten wachten.
aakf,
>5 van Neuzen naar
•d.
blijkens o. a. een
Karei V, in 1528
n dienste der koop
iet meer drie malen
zouden vergaderen,
men van welvaart
adbouw, meekrap-
s bloeiende Romers-
ioven maar gelijk
kdom tot overmoed
k in 1454 een op-
mtevredenheid met
;e tot rechterlijke
Dersonen ontstaan
aarmede eindigde,
ngezetenen bloots
in het hemd den
Bourgondië, 's-Gra-
j baden, welke hun
erd tegen betaling
r van 4 Vlaamsche
voor Romerswaal
spoed aangebroken,
Felixvloed (5 Nov.)
et geheel te zullen
die hevig eerst
uit het N.-Westen
as tusschen 8 en 9
g laag water was,
Met buitengewone
Br, zoodat met den
uren vóór hoog
de straten der stad
sommige dijken
het ten Z.-Oosten
jene dorp Kreecke
en, en werd nu de
al gevaarlijker,
't begin van het
t eertijds zoo wei-
Bij onze volgende
zien hoe het de stad,
n ondergang, ver-
Wordt vervolgd.}
>-Tï.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
!S»!^3SiSï3ffiSSKKJöï£i&5fi3rajSK3
10 November 1905.
De af deelingen der Tweede Kamer zijn
op het oogenblik druk bezig met 't on
derzoek der Staatsbegrooting.
Uit het Voorloopig Verslag over Hoofd
stuk XV (Justitie) blijkt dat de leden der
rechterzijde esn hartig woord gesproken
hebben aan 't adres van dezen minister.
En dat doet ons genoegen. De heer Mozes
van Raalte, die thans aan het hoofd van
Justitie staat, bestreed o.a. de stakings-
wetten en stemde daar tegen. Ook be
hoorde hij tot de heftigste tegenstanders
van dit ministerie die zelfs toen zijn
geestverwant Drucker smaalde "dat hij
niets Christelijks vond aan hetgeen dit
ministerie leverde, het juist om deszelfs
Christelijkheid meende te moeten af
breken.
Wat natuurlijk wel niet anders kon,
en van zijn standpunt niet anders mocht.
Een Jood mag geen vrede hebben met
een chrislelijke regeering, een christelijke
school, een christelijke kerk, christelijke
vereeniging of volksbond zelfs.
Maar daarom te meer doet het ons
genoegen, dat waar de vrijzinnigen
principieel altijd tegen het ministerschap
van den christen Kuyper hebben getuigd,
onzerzijds leedwezen wordt uitgesproken,
dat het ministerie van justitie door een
Reform Jood is bezet, niet omdat hij Jood
is, maar omdat hij zich heeft doen kennen
als hoogst partijdig tegen het chr. kabinet
en tegen de chr. school, als principieel
tegenstander derhalve van den Christus
Men vindt hier en daar in oude geschrif
ten bepalingen nopens hetgeen in onzen
tijd niet geacht wordt aan openlijke regle
menten onderworpen te zijn, maar toch
bij nader indenken zoo geheel ondoelmatig
niet zal gerekend worden.
Zoo werd te Zierikzee in 1450 bepaald
„dat niemandt voortaen eten en sal tot
vrouwen, die in kindsbedde leggen (d. i.
kraams sijn), en dat met niet meer gesel
schap als met acht persoonen".
Zoo was het ook niet geheel dwaas,
straf te stellen op meer beesten te houden,
dan waarvoor men weide heeft. (Sententiën
van 9 April 1505, 25 Apr. 1506, 31 Mei
1509). Met eene bedevaart naar Keulen
werd den 21 Oct. 1512 het uitstrooien van
leugenachtige tijdingen gestraft. Men
houde in het oog dat er toen nog geene
nieuwsbladen waren bestond deze straf
bepaling nog, dan zou nog al een reisje
meer naar Keulen gedaan worden.
Onder de straffen merken wij op„af
snijden van het oor" (11 Mei 1503)„af
scheren van het haar" (22 Apr. 1531) en
„het dienen als scherprechter" (20 Juni
1534). Maar het zonderlingste is een
bannissement van zoovele jaren, als de
misdadiger „oogen zou werpen met een
teerling'' (19 Dec. 1505) en nog driemalen.
Doch dit was ook bij gewillig consent van
den gevangene
In de laatste weken is, op aanstichting
van de socialistische pers een groot spec-
takel gemaakt over de aanvrage van
190.000 gulden op de Staatsbegrooting,
al eerste uitgave voor koninklijke stallen
op Het Loodie C/s ton zouden moeten
kosten.
Ieder heeft daar het zijne van gezegd,
maar o. i. is een ding daarbij vergeten.
En het is dit, dat H. M. de Koningin
het land in die betrekking dient.
Men waardeert, voorzoover men niet
door tegenzin, tegen koningschap en ge
zag, vooringenomen is, dat de vorsten uit
het Huis van Oranje hnn plicht als con
stitutioneel vorst stiptelij k nakomen.
Men verblijdt zich er in, voorzoover
men althans niet door het roodvonk der
revolutie aangetast is, dat het Huis van
Oranje wortelt in de geschiedenis en nog
voortbes taat.
Men prijst H.H, M.M. onze Koninginnen
omdat zij leven met het volk, zich geven
voor de belangen van dat volk.
Maar men vergeet dat H.M. geen hof
stoet houdt voor eigen genoegen, maar
om het land, naar binnen en naar buiten
te dienen. Als H. M. de Koningin, eenige
erfdochter van het rijke Oranjehuis, als
Gravin van Buren een der Geldersehe
buitenplaatsen of een der patricische
woningen in den Haag bewoonde, zou
haar dat wellicht rustiger en aangena
mer, zeker minder zorgelijk zijn.
Maar nu eenmaal H. M. als gekroond
hoofd de waardigheid van ons land heeft
op te houden, behoort het land dat ook
tegenover H. M. te doen, en de paleizen
onzer Vorsten in te richten met vorstelijke
weelde.
Ten slotte zou op die wijze alle weelde
kunnen afgewezen worden, voor nu en
voor altijd, want de arme hebt gij altijd
met u, daar zal het al of niet bouwen
van koninklijke stallen wel geen veran
dering in brengen.
Wie van meening zijn mocht dat de
republiek, in dit opzicht, zooveel minder
eischend zijn zou, onderzoeke eens hoe
het in Frankrijk er bij staat.
We lazen dezer dagen van eene poging
om het Hooglied van Salomo, het lied der
liederen, in aanraking te brengen met het
penseel van den kunstenaar, d. i. te ver
lichten en te versieren. Inderdaad, een
zware arbeid. Wat bedoelt ze anders
dan een exegese, eene uitlegging van den
tekst door middel van de kunst. En dit
streven toegepast op dit schoone brui
loftslied van Salomo, waarvan sommigen
spreken als van oud-joodsche lyriek in
betrekking tot het verlangen, dat er zich
in zou uitspreken naar eenheid tusschen
Juda en Israël, maar waarin de kerk te
allen tijde heeft gezien een afschaduwing
van de nauwe eenheid, welke er bestaat
tusschen haar en haar hoofd.
Die verschillende beschouwingen doen
de bezwaren niet verminderen. Bij de
toepassing der kunst dient de teekenaar
of schilder met deze verschillende op
vattingen te rekenen en een uit die alle
te kiezen.
Dit hebben dan ook de bedoelde „ver-
lichters" en „versierders" gedaan. Voor
hen is het Hooglied een geestelijk lied.
En als proeve van illustratie volgt hier
een verduidelijking van den tekst uit een
der hoofdstukken, n.l. deze „Ik liet hem
niet gaan, totdat ik hem in mijner moeders
huis gebracht had en in de binnenste
kamer". Het tafereel tegenover deze woor
den stelt voor een gesluierde vrouw, toe
tredend op eene kameropening, waarvan
zij ket voorhangend, afsluitend gordijn
oplicht, met de uitgesproken bedoeling,
om den bruidegom tegenover haar te
noodigen tot binnentreden.
Bedoeld is alzoo een kunstwerk te
leveren, wat nog duidelijker wordt door
de verscheidenheid en den rijkdom der
aangebrachte motieven. Ons wil zulk een
streven nooit behagen.
Afgedacht nog van de onmogelijkheid
om de portretten historisch trouw weer
te geven, in dit speciale geval b. v. van
een Salomo en Sulamith een jong
Oostersck vorst is licht te teekenen, zoo
wel als een jeugdige herderin kunnen
we niet anders vinden, dan dat de ver
siering van de gewijde boeken, en in het
bijzonder van dit hoog geestelijk lied verre
blijft beneden den zin en de meening van
den goddelijken auteur. Hoogstens kan
o.a. zulk eene decoratieve kunst als hulp
middel dienen, om in eene zekere stemming
te geraken, die naar veler meening vooraf
gaan moet, wil men n. 1. van de lectuur
genieten.
Daarbij komt dat het velen „verlichters
en versierders" gaat als den bekenden
bloemschilder Varelst aan het hof van
koning Jacobus II, die geroepen zijnde
om de beeltenis zijns konings te schilderen,
Z. M, op de schilderij plaatste temidden
van een groote collectie zonnebloemen en
tulpen, zoodat alle aandacht van den
hoofdpersoon werd afgetrokken, en koning
Jacobus tusschen de bloemen verdween.
Yan daar dat wij meenen bij het lezen
van dit hoogverheven lied geen illustraties
of verluchtingen noodig te hebben en
evenmin die wenschelijk achten, al ontken
nen wij niet, dat de kunstkenner met
bewondering kan aanstaren de weelde in
lijn, vorm en kleur, alsmede de fijne en
schoone figuren in hare afwisseling van
licht en schaduw, al hetwelk het schoon
heidsgevoel weldadig aandoet.
De volgende getuigenis werd ons ge
geven door een inwoner van Qoes, en
daar zij veel personen van hun lijden
verlossen kan in deze stad zullen zij, die
hieromtrent meer willen weten, goed doen
zich daarnaar te informeeren.
De Heer J. P. HOPMANS, wonende
Oostwal 264c te Goes, deelt ons mede
Gedurende drie lange jaren leed ik aan
een hevige pijn in den rug en in de
lendenen. Reeds bij het opstaan 's morgens
was ik vermoeid en dit afgematte gevoel
verliet mij niet gedurende den geheelen
dag, ik had ook veel last van hoofdpijn,
juist alsof mij iets zwaars op mijn hoofd
drukte. Mijn eetlust was zeer gering en
ik had zelfs dikwijls een walging van
alles wat mtn mij voortzette; onophou
delijk moest ik urineeren. Wat ik hier ook
tegen aangewend had, niets was er dat
mij baatte, mijn aandacht werd tenslotte
getrokken door Foster's Rugpijn Nieren-
pillen, welke overal zoo gunstig beoor
deeld werden. Ik moet eerlijk zeggen dat
de werking daarvan zeer vlug en afdoende
was, want onmiddellijk na het gebruik
bekwam ik verlichting en nadat ik er
een poosje mee doorgegaan was, bevond
ik mij oneindig veel beter. De pijn ver
dween en ik was weer meester over mijn
water. Na zulk een gunstig resultaat acht
ik het mijn plicht aan mijn genezing
publiciteit te geven, want veel menschen
zullen hierdoor met dit heilzame genees
middel bekend worden.
Ik ondergeteekende verklaar dat het
bovenstaande waar is en machtig U het
publiek te maken op elke wijze die U
goeddunkt.
Een welbekend geneesheer verklaarde
dat de ziekte der nieren de ergste was
aller ziekten, met uitzondering van tuber
culose. De reden hiervan is dat men meestal
geen notitie neemt Tan verschijnselen
der nierziekte of dat deze verschijnselen
verward worden met andere ziekten terwijl
de nierziekte zich meer en meer uitbreidt
en zich onopgemerkt complicaties voordoen,
totdat zij zich diep in gestel geworteld
heeft. Let dus op de eerste verschijnselen
van pijn in de zij, neem uw maatregelen
nog heden, want morgen is het misschien
te laat.
Verzeker U dat men U de echte
Fosters Rugpijn-Nierenpillen geeft,
dezelfde die dhr. J. P. HOPMANS gehad
heeft. Zij zijn te Goes verkrijgbaar bij
de Firma NATHAN EMANUELen te
Middelburg bij den Heer Joh. DE ROOS,
Vlasmarkt K 157. Toezending geschiedt
franco na ontvangst van postwissel
f 1.75 voor één of f 10.voor zes doozen.
België.
De kansen voor onveranderde aanne
ming van het doorsteek-oiitwerp zijn inder
daad verbeterd. De clerioalo partij heeft
hare eenheid herwonnen, en van de libera
len stemmen zeker de oud-liberalen en
enkele Antwerpsche radicalen er voor.
Natuurlijk, evenals bij ons, zijn er ter
linkerzijde tal van radicalen, dieliebiingeln
met het socialisme, of driekwart socialisten
zijn, en dus tegen elk voorstel gekant zijn
dat verbetering van landsverdediging be
doelt. En dat, terwijl het onder alle partijen
schijnt vast te staan dat voor Antwerpen
in den loop der jaren een nieuw ver-
dedigings - stelsel broodnoodig is. En
zonder een verlegging der stadsgrens gaat
dit niet. Niettegenstaande haar 1722 hec
taren, stikt de stad in haar keurs van
muren en forten zij snakt naar lucht en
er is geen duim breed grond meer be
schikbaar. Het is in hoofdzaak om aan
den wensch der Antwerpenaren te beant
woorden, dat de huidige ringmuur zal
worden afgebroken, zoodat de stad zich
eindelijk zal kunnen uitbreiden.
Doch, is de ringmuur eenmaal verdwe
nen, dan houdt Antwerpen ook op een
versterkte plaats te zijn, en nu wil het
ontwerp het heden bestaande vervangen
door een anderen ringmuur van 34 kilo
meter, terwijl die van Parijs slechts 35
kilometer meet.
Achter dezen ringmuur komt dan een
lijn van forten, met een ontwikkeling van
101 kilometer; d. i. zooveel als de afstand
BrusselLuik.
Naar het ontwerp, dat aan de bespreking
der Kamei'S is onderworpen, zouden de
kosten der fortificaties tot 104 millioen
franken beloopen. Aanvankelijk was de
raming 108 millioen doch 4 millioen zijn
weggevallen wegens de forten van Dender-
monde, waarvan men heeft afgezien.
Van die 104 millioen zullen er 73 dienen
tot de bouwwerken, en 31 tot de bewape
ning der forten en de ammunitie.
Om die fortenlijn te bewapenen acht zij
56 duizend manschappen noodig. Volgens
deskundigen is dit heel zuinig berekend.
Maar de regeering schijnt de schutterij of
bui-gerwacht te willen hervormen, en tot
de verdediging der forten aanwenden.
Volgens dit plan zouden dan onder
anderen de Antwerpsche forten worden
bezet door de gewapende burgers behoo-
rende tot de provinciën Antwerpen, Bra
bant en de beide Vlaanderen.
Deskundigen beschouwen dit en mis
schien terecht als half werk.
Zoodat als wij het goed begrijpen
èn zij die alles willen, èn zij die niets
willen onder de tegenstanders, wel eens,
schoon ongewild, zouden kunnen samen-
stemmen om het ontwerp te doen vallen.
Het ministerie-De Smet zal derhal vejnog
een heele karwei hebben eer het dat schip
in zee krijgt.
Rusland.
De oproerige beweging neemt af. De
berichten die nog inkomen, zijn minder
onrustbarend, of zoo zij het zijn, dan zijn zij
overdreven. Zoo kwamen gisterenavond
zeer benauwde telegrammen uit Kroonstad,
als zou de geheele stad in vlaromen staan
en de inwoners gevlucht ziju, terwijl er
gevochten wordt met machinegeweren.
Een later bericht meldt dat dit veel te
erg gemaakt was. Er waren door '1 ge
peupel op verschillende punten der stad
branden aangestoken, doch die zijn spoedig
door de overheid gebluséht, en 't oproer
van datzelfde gepuis werd onderdrukt, zoo
dat de voorgenomen plunderingen niet
konden doorgaan.
Natuurlijk liet het oproer zich in den
aanvang wel ernstig aanzien. Een .troep
muitende matrozen trok al schietende dooi
de stad en terroriseerde (plaagde) de be
volking. Doch de soldaten herstelden de
orde na bloedige gevechten, doch niet
voordat een deel hunner met de muiters
gemeene zaak makend, enkele woningen
hadden geplunderd, en van de uhlanen
uit Peterhof ter hulp gezonden, er enkele
hadden neergeschoten.
Te Warschau woi'dt het rustig. Toch
blijft voor 't spoorwegverkeer nog altijd
gevaar dreigen. Zoo is gisteren op de lijn
Warscliau-Brest een goederentrein ont
spoord, doordat de rails wai-en opgebroken.
De hoofdconducteur kwam om, twee per
sonen werden gewond, zes wagens werden
verbrijzeld. De directie zette het vertrek
van den trein door tegen den wil van het
stakers-comité.
Te Kief is door den gouverneur een
manifest gepubliceerd waarin hij meedeelt,
dat verscheidene mededeelingen bij hem
zijn ingekomen, welke bevestigen, dat bij
de jongste onlusten door politiebeambten
strafbare feiten en misdaden zijn gepleegd.
De gouverneur wekt allen, die dex-gelijke
feiten hebben bijgewoond, op, hem daar
over inlichtingen te doen toekomen.
Ook op andere plaatsen zal worden
recht gedaan, wat de onrust zeer zal doen
afnemen.
Ook is 't een heele opluchting dat Tre-
pof uit zijn ambt is ontzet en benoemd
is tot paleis-commandant, in welke betrek
king hij geen kwaad kan doen, en waardoor
de papieren van Witte rijzen, en dat te
zekerder nu eenige liberalen staatslieden
zich hebben bei-eid verklaard deel uit te
maken van zijn kabinet.
Ook dat grootvorst Wladimir van de
baan is hij werd hoofdcommandant van
de paleiswacht gemaakt! is een groote
stap tot den vrede.
Brazilië.
Omtrent de revolutie in Brazilië ver
neemt men nog het volgende
Een deel van het garnizoen van de
vesting Santa Cruz aan den ingang van
de baai sloeg aan het muiten. Het
schijnt, dat sedert eenigen tijd een omwen
teling is voorbereid en deze beweging eenig
verband houdt met de revolutionaire orga
nisatie.
Een verwoed gevecht had in de vesting
plaats, waarbij 3 officieren en 60 sol
daten werden gedood. Een eskadron houdt
de vesting omsingeld om te beletten, dat
de leerlingen van de cadettenschool, die
ook aan het muiten zijn, zich bij de andere
opstandelingen aansluiten en de vesting
binnendringen.
Men vertelt, dat nog andere regimenten
aan het muiten zijn geslagen, docht het
rechte komt men niet te weten, want de
regeering heeft een censuur«op de tele
grammen ingesteld.
A ra e r i k a,
Nader blijkt dat de herkozen burge
meester van New-Yoi-k, Mc. Clellan,
democraat, een meerderheid had van
15000 stemmen. Op hem volgde in stem-
mencijfer de socialist Hearst, die zijn val
te danken heeft aan de Duitschers. Hij
had namelijk als uitgever van een blad
steeds de menschen tegen de Duitschers
opgehitst, dit brak hem nu op. Anders
had New-York misschien een socialis-
tischen burgemeester gehad.
Ook hier dus weer een quaestie vau tijd.
Een waarschuwing ook voor Nederland,
waar de Protestantsch Chi\ partijen om
kei-kelijke en andere geschillen en prin
cipes voortgaan elkander te ontloopen of
af te breken, en den triomf van het on
geloof bij de verkiezingen zich op het
geweten laden.
Middelburg. Gisterenmiddag had een
werkman (wie Red.) aan de steenbakkerij
„De Nijverheid" op den Nieuwlandschen-
weg, terwijl hij bezig was steenen te
stapelen, het ongeluk een deel er van op
zijn arm te krijgen, waardoor dit lichaams
deel zoodanig werd gekneusd dat genees-
jkundige hulp moest worden ingeroepen,
en na verbonden te zijn naar zijn woning
is gegaan.
Middelburg. Gisterenmiddag omsti-eeks
vier uur viel een knaapje (me Red.) van
6 jaar al spelende te water op de Turfkade,
den heer Adriaanse leeraar aan de Ambacht
school alhier sprong gekleed te water cn
had het genoegen de kleine op het droge
te brengen.
Middelburg. De rails van de stoomtram
„Walcheren" liggen nu tot kort onder
deze gemeente. De baan is evenwel nog
niet in orde. Vooral op de weide vlak
