NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. No. 32. 1905. Dinsdag 7 November. 20e Jaargang. CHRISTELIJK- HISTORISCH Buitealandsch Overzleht. Rusland en Engeland. VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN 1EDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p1.25. Enkele nummers0,02!. UITGAVE DER FIRMA EN VAN SHIBH5BE2S933SE3cs£9SBi^DHS5BB3BBffi9fi6B99KBKBfl van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. De gebeurtenissen der laatste veertien dagen op het wereldtooneel hebben zoozeer aller belangstelling gevraagd, dat één feit in de geschiedenis van den dag zeer weinig onze opmerkzaamheid heeft getrokken. Immers waar dagelijks de berichten tot ons komen uit een land met 135 millioen inwoners, waar de revolutie met haar schrikwekkende tooneelen voortdringt en waar in ditzelfde land, onder den drang der omstandigheden, de alleen heers cher afstand doet van dien rang en dien titel en verklaart voortaan een grondwettig vorst te willen zijn, dan is daar geen hart en geen oog voor een herdenking als dezer dagen, ter oorzake van het eeuwgetijde van Nel son's glorierijke dood in Engeland werd herdacht. Toch verdient de gedenkdag van den slag van Trafalgar, nu een eeuw geleden, wel een oogenblik onze aandacht, want van dien dag af tot op heden heerscht Engeland oppermachtig ter zee. Het Rule Brittinia, rule the Waves is de gansche negentiende eeuw werkelijkheid geweest en ze is dat nog. De vloten dia meetelden in ie wapen rustingen der volken werden verstrooid en overwonnen, Nelson vernietigde de laatste vloot die op dat oogenblik gewicht in de schaal lei en Groot-Brittan je, zich meer en meer zijn macht bewust geworden, werd onbetwist meester op de zee. Eens, het is nog niet zoo lang geleden, was Frankrijks opperheerschappij te lande, een algemeen erkende. Het politiek even wicht deelde Frankrijk door zijn leger en Engeland door zijn vloot. Maar bij Metz en Sedan ging, tegelijk met Napoleon's macht, ook het gezag van Frankrijk onder de volken onder, en wat ook Frankrijk van revanche, revanche praten mocht, het gezag verplaatste zich van Frankrijk naar Duitschland. Niet naar Parijs, maar Berlijn richtte zich het zoe kend oog dat, uit de teekenen des tijds, de toekomst lezen wilde. Maar zoo ging het met de opperheer schappij ter zee niet. Eerst behoorde die aan Spanje, maar diens vloot werd ver slagen door die van de Vereenigde Neder landen. Het eenig overgebleven schip, onlangs te Vlissingen vertoevende, toont voor dit eenmaal in zeemacht en koloniën geduchte rijk het Sit transit Gloria mundus. Toen kwam de vloot der Vereenigde Nederlanden met zijn bezem in den mast schoonvegen, en de Fransche vloot kwam op. Maar Engeland overwon en overtrof allen. Tegen Engelands vloot was niet alleen de vloot van geen andere mogendheid, maar waren zelfs de ver eenigde vloten van alle overige landen van Europa in de verste verte niet bestand. En nu scheen het wel of in de Ver eenigde Staten van Amerika een duchtig mededinger van deze geduchte macht zou optreden, maar toen en den oorlog tusschen Noord en Zuid en in het breken met het idéé van koloniaal bezit in de Nieuwe Wereld, de behoefte aan een vloot op den achtergrond werd gedrongen. En toen, in de laatste helft der negen tiende eeuw, brak voor Engeland de gouden eeuw aan. Toen werd een drievoudig snoer om zijn macht en glorie geslagen, dat niet licht zal verbroken worden. Scheepvaat, koloniën en vloot vulden elkander aan en brachten Engeland op het toppunt zijner macht. Groot-Brittanje's vloot vertegenwoor digde een niet aan te tasten macht. Groot- Brittan je's koloniën in Azië en Afrika en Australië deden alles bukken voor zijn machtwoord. En Engelands scheepvaart en scheeps bouw en handel overtroffen die der an deren zeer verre. Meer dan honderd mil- lioenen menschen op aarde spreken de Engelsche taal, en deze brachten als in Salomo's dagen fabelachtige schatten ge lijk het Oosten die niet had gekend naar Let Westen. Toen, het was in de laatste kwart-eeuw dreigde een wolk die zon van ongekende voorspoed te zullen verduisteren. Duitschland werd de gevreesde mede dinger. Dnitschlands industrie stak de Engelsche naar de kroon. Duitschland, één en machtig na '70 begon van kolo niën te droomen en toen de energieke Duitsche Keizer zijn pittig woorduw toekomst ligt op het water, in Duitsche ooren dreunen deed, toen werd ook be sloten tot het scheppen van een Duitsche Marine. Toch, hoeveel goud men ook bereid is om te offeren,' een vloot, een marine is niet enkel uit goud te schep pen. Een duchtige handelsvloot en ko loniën die den arbeid loonen moeten daar naast staan. Maar wat één niet vermag is misschien mogelijk aan drie. Frankrijk, met een marine van betee- kenis en Rusland, het groote rijk, grooter dan eenig ander, met zijn honderd-vijf- en dertig millioen en met zijn bezit, dwars door Azië en Indië heen zou met Duitschland dwars voor Engeland komen te staan en hem den weg tot voorspoed versperren. Maar en daarom is ook de heden- daagsche geschiedenis van de Russische troebelen voor de wereldgeschiedenis van groote beteekenis de onlusten en de rechtsonzekerheid in het rijk van den Newa, maken die politieke berekeningen voor 't oogenblik onbruikbaar. Het bondgenootschap van Frankrijk en Rusland als „le bon amikan voor het oogenblik geen effect sorteeren, en Duitsch land kan op dit oogenblik wel niet anders doen als luisteren naar het pittige woord van zijn KeizerHet kruit droog ge houden, den degen gescherpt, de oogen op het doel gericht, de spieren gespan nen en weg met de pessimisten. Rusland. De revolutie viert hare triomfen. Zij krijgt haar zin en de regeering is zwak, zoodat het haar in dubbelen zin voor den wind gaat. Vooral op het punt van de amnestie (strafkwijtschelding en invrijheidstelling) heeft de regeering zeer veel toegegeven. Alle misdaden, ook die, tot heden tegen den persoon des Keizers, of tegen de leden van het Keizerlijk Huis gepleegd zijn, alsmede de misdaad van deelneming aan geheime genootschappen, enz., die de be staande staatsregeling wilden omverwer pen, zijn vergeven. Nogmaals heeft de regeering in een manifest de bevolking uitgenoodigd om nu de Keizer toegaf, rustig te worden. Te Moskou werd Vrijdag een der voor naamste leiders der revolutie dr. Bouw man die bij de jongste straatgevechten gedood was, door een stoet van driehonderd duizend man ten grave gebracht. De weduwe zwoer op zijn graf een duren eed haar mans dood te zullen wreken. Ordelijk ging de stoet hierop uiteen en keerden de betoogers 's avonds in afzonderlijke groe pen terug. Driehonderd studenten nader den zwijgend de universiteit zonder ge schreeuw en vermoeid van den langen optocht. Nabij de manege waren in de schaduw opgesteld zeshonderd leden van de „zwarte bende", erkende handlangers der politie en van de behoudsgezinde partij. Uit de manege en de nabijzijnde kozakken-kazerne werd plotseling een salvo op de studenten afgevuurd, en tegelijk sprongen de leden der „zwarte bende" uit hun hinderlaag te voorschijn, met revolvers en stokken gewapend. De studenten vonden de poorten der univer siteit gesloten, en terwijl enkelen die openbraken, beantwoordden anderen met revolvers den onverhoedschen aanval. Het feit dat ofschoon de geheele stad verlicht was, 't manegeplein donker was gelaten, terwijl de vensters van de manege open stonden, wat anders nooit gebeurt, wijst op een wel overlegde hinderlaag. Van de studenten werden er 12 gedood, 50 gewond. Nog blijft te Moskou, het broeinest der oude autoritairen (voorstanders van het eeuwenoude slavenstelsel), de toestand kritiek. Men wil daar met geweld den dageraad van den nieuwen dag tegen houden. Daar is ook de zetel, het brand punt van het politieke verzet tegen Witte. Ook te Kief zijn reeds sedert zes dagen oproer en plundering aan de orde van den dagde soldaten beschieten de hui zen der Joden, omdat deze zich gewa penderhand tegen de plundering verzet ten. De directeur van de filiale der Rijksbank telegrafeerde aan Witte, dat hij iedere verantwoordelijkheid voor de gelden der bank moest van de handwij zen wegens de lijdelijke houding der troe pen. Dit telegram gaf generaal Mavoni aanleiding 190 plunderaars te arresteeren, de anderen werden daardoor bevreesd en staakten de plunderingen. In verschil lende andere deelen van Rusland vonden ijzingwekkende slachtingen onder de joden plaats, onder goedkeuring der autoriteiten, terwijl de reactionnairen dikwijls revolu- tionnaire bewegingen uitlokken, soms met medewerkjpg der overheid, opdat alles bij het oude blijve. In de laatste dagen moeten daardoor in Rusland meer dan 1000 personen ge dood en meèr dan 10,000 zwaar gewond zijn. Een van die plaatsen is Odessa. Daar heerscht op het oogenblik een waar schrik bewind. Het gepeupel, met oogluikend verlof der militaire overheid, terwijl de burgerlijke overheid machteloos staat, heerscht er oppermachtig, en houdt zich onledig met het vermoorden en plunderen der Joden. Dezen en anderen, die zich in hunne huizen niet veilig achten, zoeken hunne toevlucht in de hotels, zoodat deze overvuld zijn van vluchtelingen. De karren van het Roode Kruis rijden den geheelen dag door de straten om de gewonden naar de hospitalen te vervoeren. De armere Joden-wijken zijn geheel en al met den grond gelijk gemaakt. Geheele blokken huizen liggen in puin. En tusschen deze puinhoopen door bewegen zich gauw dieven, die de laatste have der ongeluk kige mishandelden hebben weggekaapt. De universiteit en andere groote ge bouwen worden bewaakt door soldaten met maxims. Zaterdag nog hebben herhaaldelijk bot singen plaats gevonden en zijn er meer dan 400 personen gewond. Het moet erkend worden, dat de infan terie en de Kozakkenpatrouilles niet eerder gemeene zaak maken met het gepeupel, dan wanneer 's avonds de buit wordt ver deeld, maar daar staat tegenover, dat ze ook geen enkele poging doen om de onge lukkige slachtoffers te beschermen. En de meeste consuls der vreemde mogendheden staan verbijsterd tegenover dezen toestand en weten hunnen land- genooten in geen enkel opzicht te hulp te komen. Met name de heele stad Kisjenef, een stad van 50 duizend inwoners, meest Joden, is met den grond gelijk gemaakt. En het ergste is, dat ook de gezanten te Petersburg al evenmin iets kunnen doen. In laatstgenoemde stad werden gisteren bij de begravenis der gevallenen opstoo tjes verwacht waarom de regeering maat regelen van voorzorg trof en tegelijk het publiek verzocht zich van betoogingen te onthouden. Graaf Witte ontving Vrijdag drie leden van het centrale stakingscomité en den president van het congres van spoorweg gedelegeerden en machtigde hen om aan alle comité's van de spoorwegstaking te- legrapliisch te berichten, dat hunne eischen ingewilligd zijn. Hierop werd door de spoorwegbeambten beraadslaagd over het beëindigen van de staking. De uitslag is nog onbekend. (Zie Telegrammen.) De post werkt weer. Zij bezorgt de couranten weder bij de geabonneerden. Overigens blijven de gemoederen in andere plaatsen des rijks verdeeld. Inde provincie wordt het volk rustiger. Te Rostof aan den Don, waar door de on geregeldheden vele millioenen schade be rokkend j werd, is het spoorwegverkeer hervat. In Riga had gisteren een reuzen-betoo ging plaats, waaraan 150,000 personen deelnamen. Van 34 tribunes werden in zeven talen redevoeringen gehouden over de beteekenis van het manifest, en wer den de troepen begroet met den kreet Leve het legerIn Noworossisk is het spoorwegverkeer weer hersteld. Doch te Kisjinef, Nikolajef, Sebastopol, Rostof, Elisabethgrad werden ernstige ongeregeld heden door het grauw veroorzaakt, en voornamelijk gericht tegen de Joodsche zaken en de huizen door Joden bewoond. Te Tomsk, overviel een troep aan hangers der terroristische partij een bij eenkomst der liberalen. Deze vluchtten in het gebouw van het spoorwegbestuur. Van beide zijden werd geschoten. Toen des avonds pogingen werden gedaan om het gebouw in brand te steken, kreeg een bataljon troepen bevel tusschen beide te treden. Een groot aantal personen werd gewond. De schouwburg werd verwoest. In Batoem kwam eergisteren een bot sing voor tusschen betoogers en de mili taire machtdaarbij werden vele personen gedood en gewond. Een telegram uit Jaroslaw meldt, dat daar sedert drie dagen ernstige onge regeldheden plaats hadden, waarbij de bevolking zich wendde tegen de scholieren en de Joden. Huizen en winkels van Joden werden geplunderd. In Iwanorod en Wosnessensk ontstond bij een meeting botsing met de Kozakken. Uit Finland daarentegen komen goede berichten Daar had trouwens de revolutie zonder bloedvergieten of oproeren plaats gehad. De gouverneur was gedwongen haar te geven; de door den Czaar benoemde Senaat werd ontbonden de Finsehe vlag werd als van ouds weer op 't gouverne mentshuis geplant. En tegelijk werd aan den Czaar om herstel van zelfregeering (autonomie) verzocht. En het strekt den Czaar tot eerehij heeft toege geven aan deze vreedzame omwenteling. Hij hergaf Finland zijn vrijheid. Wel liggen nog eenige oorlogsschepen te Hel- singfors, doeh dit is om te beletten dat Finland meer neemt dan het voor dezen had. De banden tusschen hét groothertog dom en het Rijk mogen niet verbroken worden. Een Russische militaire afdeeling is over de hoofdstad verspreid. Te Tornea heeft men zich echter al dadelijk op den ouden herstelden rechtstoestand ingericht. In een talrijke volksvergadering werd namelijk besloten een nationale garde op te richten, en de onbelemmerde invoering van wapens, boeken enz. toe te laten. Er werd een comité benoemd, dat reeds in den afgeloopen nacht de noodige maat regelen getroffen heeft. De Czaar vaardigde reeds een manifest uit tot bijeenroeping van den nieuwen Landdag door de Finnen zeiven te kiezen en keurde het ontslag der senatoren goed. Nu zal ook de quaestie van kerk en school de Luthersche godsdienst en de Finsehe taal onbelemmerd in eere hersteld wel haar beslag krijgen. Heden zouden de afgevaardigden voor den Landdag vergadering houden. Niet zonder een paar ernstige botsingen zal toch het herstel der oude orde nog zijn beslag krijgen. Maar de bevolking waakt tegen allerlei slechte invloeden. Zaterdag beproefden eenige weggejaagde gendarmes de rails ten zuiden van Simo op te breken. Van Tornea en ook uit Uleaborg werd een trein daarheen ge zonden om de gendarmen te arresteeren. Deze werden door de boeren gepakt en naar Uleaborg gebracht. Ook had te Wasa een botsing plaats tusschen een volks menigte en kozakken, die de blauwe-en- witte vlag hadden neergehaald en j de Russische geheschen, Er werden 2 personen gedood en velen gewond. Groot is nog de macht der reactie, die in Generaal Trepof haar pleitbezorger vindten niet onmogelijk schijnt dat Witte te avond of morgen nog eens door hunne hand valt. Tenzij hij een ijzeren hand (en een ijzeren pantser) hebbe om de reactie te breken en zich te hoeden voor haar kogels Hij keeft overigens een zeer moeilijke positie. Van rechts en links reactio nairen en socialisten wordt hij ge haat. De Czaar, de Hofkliek, de libe rale partij, de pers, de ambtenaarswereld, het leger, allen verfoeien hemhet volk wantrouwt zijn beloften. Generaal Tre pof zelfs treedt hem schaamteloos in den weg, en, gelijk wij hierboven zagon, te Moskou, Odessa, Kief e. a. dwarsboomt men zijn plannen en sluit men zich zelfs daartoe bij het gepeupel aan. En Witte is geen BismarckZijn toekomst schijnt derhalve weinig schit terend. Engeland. In Engeland begint men nu ook aan de zijde der regeeringsvrienden te vree zen dat het op een nederlaag voor de regeering uitloopt. Men betreurt het dat van de fiscale (belasting) hervormingen een politieke quaestie werd gemaakt. Maar de steen is aan het rollen, de volks- meening begint zich al meer tegen de regeering te keeren, en zoo zal men bin nen kort, zij het ook, gelijk te verwach ten is, voor niet langen tijd, de liberale partij weer aan het roer zien. Gelijk te verivachten is. Immers de liberale partij telt wel knappe soldaten, doch geen enkelen knappen veldheer, sedert Gladstone en Bright stierven, Chamberlain uit de partij trad, en Rose- bery als politiek erfgenaam van den mantel van Gladstone failleerde. Maar op 't oogenblik zal de liberale partij bij den desolaten toestand der unio- nistisch-conservatieve partij wol spinnen. Deze laatste wordt, nu reeds, door hare eigene organen, vergeleken bij „eenteiug- trekkend verslagen leger". Oostenrijk-Hoiigarije. Reeds de vorige week maakten wij melding van de geweldige volksbeweging die in Oostenrijk openbaar werd, voor algemeen kiesrecht. Het was dan ook te begrijpen. Nu de Keizer aan Fej ervary verlof gaf, dit punt op het regeeringsprogram voor Hongarije te zetten, eischen de radicalen het in Oostenrijk ook voor hun land op. In menige stad gaven de kiesrechtbetoo- gingen al aanleiding tot botsingen, waarbij de politie niet overal tactisch optrad. Men verwacht echter dat de Keizer ook voor Oostenrijk de invoering van het al gemeen stemrecht wel niet zal tegenhouden, doch met zijn tijd zal medegaan. Wat in ,48 in meer dan één land voor komen werd, kan nu in Oostenrijk voor komen worden, oproer wegens onoordeel kundige tegenhouding van een beter dan tot nu toe dank zij het Curiën-stelsel in Oostenrijk heerschende regeling voor het kiesrecht. Tenminste wanneer de Keizer van de in Hongarije opgedane ervaringen genoeg heeft. In Hongarije is men er overigens van overtuigd dat achter de invoering van algemeen kiesrecht een leelijk stuk politiek verborgen zit. De oppositiepartijen bestaan uit libera len, radicalen en socialisten en anarchisten en nu wil een deel der liberalen geen algemeen kiesrechten ziedaar de opposi tie tegen zichzelf in het harnas, en de fatsoenlijke oud-liberalen trekken daarbij aan 't kortste eind, dewijl zij het wapen der geweldadigheid missen, hetwelk door de socialisten en anarchisten wordt gehan- teert. Evenals in Rusland, dus ook hier ver warring en wantrouwen en een angstig vragen wachter, wat is er van den nacht

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1905 | | pagina 1