IJl
N.
N1EUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 29. 1905.
elen te koop
èïè)fö0)}
Vrijdag 3 November.
20e Jaargang.
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
Buitenlandseh Overzicht.
htiging
te koop
rs te koop,
ud beste
erswinkel,
ÖP
ienstbode
nde Meid
000060000
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Rechtszaken.
NTSEN,
Middelburg.
er, bij
AN te Meliülcerke.
oetendaalsche weg,
j)
op een welvarend
bevragen onder
E ZEEUW, Mid-
ichtbonte Vaars
8 maanden oud,
g van advertentie
terugbekomen bij
't, Landbouwer,
burg bfl V e e r e.
8 en 15 maanden,
Itie, bij
DOMMISSE,
mper, Aagtekerke.
ei
kneelit
HILLEBRAND,
sthoek.
gevraagd
e Knecht
beschikbaar, bij
ndbouwer, Krab-
dres Mej. J. P.
adhuisweg 122,
1
erenstand, bij J.
ange Noordstraat
g door de verga
rde het leven des
fsche poging, om
en.
re afgevaardigden
lans weer in even-
het spookachtig
ontstond in deze
ling, waarbij het
'nzet was.
te motiveeren, om
olgende stemmen,
matigden was er
om de ware mo-
en te bemantelen,
e bedekselen weg-
Ilonings eischten
'ordt vervolgd.)
RING.
ren „Ds. Bloei
staat in kolom 2
n in die strenge
lman en de con-
uistert van de nog
tegen de Afge-
halve eeuw later?
halve eeuw geleden.
weet, 1684en
escheidenen" be-
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02°.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
I ■IWMMWMWWWM
2 November 1905.
De belangrijkste gebeurtenis der week,
een evenement in de wereldgeschiedenis is
de proclamatie van den Russischen Czaar,
waarbij volks vrij heden aan de bevolking
van Rusland worden verleend.
Vrijheid van geweten, woord, vereeniging
en vergadering, dat zijn de grondslagen
der burgerlijke vrijheid nu in Rusland
afgekondigd.
Dat beteekent niets minder dan de over
gang van het groote Westersche rijk van
een autocratisch bestuur tot een consti-
tutioneele monarchie, van slaafsche onder
worpenheid tot vrijheid.
Zal de revolutie daardoor in haar op
komen worden gestuit Welk gebruik zal
de bevolking van dit half barbaarscke rijk
van hare vrijheid maken?
Alleen de geschiedenis kan antwoord
geven op die vragen, en geeft daarop niet
altijd een bemoedigend antwoord. Ook
vrijheid, gelijk alle maatschappelijk en
geestelijk goed wordt slechts verkregen
langs een weg van lijden en opoffering.
Het gebruiken zoowel als het verwerven
kost ondervinding en toont misgrepen.
Moge deze eerste stap op den weg dei-
ontwikkeling door de omringende Staten
reeds lang verkregen, strekken tot wel
vaart en orde in het rijk welks bodem zoo
rijk, en welks hulpbronnen onmetelijk zijn,
en dat slechts wacht op een vaste hand,
krachtige energie en goed vertrouwen om
dat alles tot exploitatie te brengen.
Da uitgebreide steppen, de rijke mijnen
en bronnen, de vruchtbare teelaarde wacht
slechts op de nijvere en kundige hand en
op het reusachtige kapitaal dat, daarheen
getrokken, gedurende eeuwen aan mil-
lioenen een goed stuk brood belooft.
30 October kan alzoo een belangrijke
datum in de wereldgeschiedenis worden.
Rusland.
Het keizerlijk manifest heeft geen ver
ademing gebracht. De revolutie is nog
niet uit gebulderd. In sommige steden
tracht men met wapengeweld haar te
keelen, in andere is de wijze raad ge
volgd haar maar stil te laten uitrazen.
Het vlagvertoon kwam meer uit den
boezem der politie dan nit dien der natie.
De straatgevechten zullen dan ook nog
wel enkele dagen aanhouden. Een lange
beweging als deze, komt niet op éénmaal
tot staan. Daartegen zou de wet der
traagheid zich reeds verzetten. Maar ook
de omgang der beweging maakte het
onmogelijk. En dan op vele plaatsen
waren het politie en leger zelve die
de hartstochten ontketenden, ze nu op
eentnaal bezweren, gaat natuurlijk niet
meer bij zoo groote verbittering en zoo
diep geschokt vertrouwen
Witte doet al wat hij kan, om den
storm door hef maandenlange gedraal
van den Czaar aangewakkerd, te bedaren.
Bij een bezoek dat dertig dagbladredac
teuren hem brachten vroeg Witte dezen
hem te steunen om het vrijzinnige pro
gram van den Tsaar ten uitvoer,te leggen.
Deze was ernstig voornemens, de wen-
schen van het volk in te willigen, maar
natuurlijk moest èn de pers èn het publiek
geduld oefenen, te meer daar de kuipe
rijen van reactionaire zijde te vreezen
waren.
De journalisten waren daar echter niet
voor te vinden. Zij eischten daden, geen
beloften, onder anderen een amnestfe voor
politieke gevangenen behoorde te worden
afgekondigd. Daar antwoordde Witte dat
bij deze amnestie overwoog, maar dat
andere eischen, zooals het onverwijld ont
slag van Trepof, niet dadelijk voor in
williging vatbaar waren. Hoe kan ik nu
de militairen wegzenden, zeide Witte, waar
andere burgers om burgers om bescher
ming vragen door de troepen. Vorm dan
een burgerwacht I riepen de journalisten.
Dit achtte Witte onmogelijk. Verwijder
dan althans de kozakken, zeide men,
waarop Witte de verzekering gaf, dat
de kozakken voortaan niemand meer lastig
zouden vallen.
Ook de niet in het manifest vermelde
vrijheid van drukpers eischten de [redac
teuren. Die komt, zeide Witte, mits gij
geduld hebt.
Toen de persmannen bleken hem niet
te willen ondersteunen, vroeg Witte, dat
dezen hem dan althans niet zouden tegen
werken. Witte verklaarde gehoopt te
hebben op medewerking der liberalen,
doch hij had bijv. aan prins Troebetskoi
te Kief geseind om in zijn kabinet zitting
te willen nemen, maar zelfs niet eens
antwoord ontvangen.
Ook andere groepen werden bij Witte
toegelatendoch allen spraken hun wan
trouwen uit in de goede bedoelingen van
't manifest, en 't afdoende der beloofde
hervormingen. Onder anderen is men niet
gerust op het werklieden-kiesrechtde
afschaffing der censuur op drukpers be
richten en telegrammenhet recht van
vereenigenen de amnestie.
Met het wantrouwen is dan ook de
spoorwegstaking blijven bestaan.
Te Petersburg zijn toch weer enkele
treinen uit Moskau, waarschijnlijk door
een treinbataljon bestuurd, aangekomen.
Daarentegen moet de staking aan de fa
brieken sterk aan het verloopen zijn
23,000 man moet het werk echter nog niet
hebben hervat.
Het verbond der verbondenen, welks
vergadering de politie gisteren wilde slui
ten, omdat deze niet bij haar was aan
gegeven, zond tegen middernacht een
deputatie naar graaf Witte, die dezen
rondweg de vraag stelde, hoe het met de
amnestie stond. Witte antwoordde, dat
was uitgemaakt, dat een amnestie wen-
sekelijk was, doch dat de beslissing hier
over niet van hem afhing. Des ochtends
werd de universiteit op bevel van de
politie door de zich daarin bevindende
ontruimd en vervolgens gesloten.
Te Moskau trok een groote volksmenigte
naar de gevangenis om de gevangenen
met geweld te bevrij ien. De voormannen
wisten echter een bloedbad te voorkomen
en vroegen een audiëntie bij den gouver
neur-generaal, die hun onmiddellijk werd
verleend. Na een telefonisch onderhoud
met Witte verklaarde de gouverneur zich
gemachtigd mede te deelen, dat alle poli
tieke gevangenen, die langs administra
tieven weg waren gearresteerd onmiddelijk
in vrijheid zouden worden gesteld. Voor
de andere politieke gevangenen zou binnen
drie dagen een algemeene amnestie worden
afgekondigd. Hierop werd het kalm in
Moskau.
Te Warschau hielden de stakers van de
WarschauWeenen-spoorweg een verga
dering, waarop zij het manifest voor onvol
doende verklaarden en besloten de staking
voort te zetten. De weigering van het hoofd
der politie om zekere politieke gevangenen
vrij te laten, leidde tot een wanhopig ge
vecht voor liet stadhuis. De huzaren char
geerden op het volk, doodden 16 mensehen
en wondden er 73. Een tweede botsing had
plaats op het bankplein. De troepen vuur
den in de menigte, doodden 4 en wondden
30 personen. Daarna hadden in de straten
talrijke volksbetoogingen plaats. De sol
daten werden uit de straten teruggetrokken
en de politie ontving bevel de menigte niet
te storen. Zoo liet men haar nu zelf uit
razen. De algemeene werkstaking wordt
echter voortgezet.
Ook de Pinnen blijven zich op beden
kelijke wijze roeren. Gisteren is de poli
tieke algemeene werkstaking voor Finland
afgekondigd. Het verkeer, de posterijen,
de couranten, de telefoon en de telegraaf
zijn tot stilstand gebracht. Het telegra-
feeren over Helsingfors naar het buiten
land wordt door de stakers voorloopig nog
toegelaten.
Een eigenaardige manifestatie had plaats
te Torüea (ook in Finland). Daar ver
voegde zich bij het hoofd der gendarmerie
Kamenski een deputatie van 40 personen,
welke van hem de uitlevering eischte van
de wapenen der gendarmen. Na een korte
bespreking verklaarde de commandant
hierin toe te stemmen, waarop alle wapenen
der gendarmen aan de deputatie werden
overhandigd. De gendarmen kregen boven
dien bevel binnen drie dagen de stad te
verlaten.
Op dezelfde wijze werd met de gendar
men te Kemi gehandeld.
Het aantal gedarmen te Tornea bedraagt
zeven, in Kemi zes man.
Te Helsingfors is het een groote ver
warring. De stad was gisterenavond in
duisternis gedompeld. De politie staakte,
alleen de kozakken niet. Zij hadden pas
dertig menschen gewond.
Van de pui van het paleis van den
gouverneur-generaal kondigde gisteren
middag een bode aan dat prins Obolensky
klaar stond om met de Finsche senatoren
naar Petersburg te vertrekken, ten einde
een nieuw regeerstelsel voor Finland te
verkrijgen.
De menigte antwoordde met gejoel en
riep: «te laat". Men rende naar de haven,
waar een stoomboot klaar lag, om den
gouverneiu-generaal te vervoeren. Ver
scheidene volksvergaderingen verlangden
gisteren de verleening van volstrekte vrij
heid aan de Finnen. Een groote verga
dering van burgers eischte het aftreden
van den govverneur-generaal en van de
senatoren en de bijeenroeping van een
nationale vergadering.
Alle senatoren hebben beloofd om heen
te gaan en hun aanvrage om ontslag in
gediend.
Reuter seint nog uit Helsingfors dat
de gouverneur een telegram uit Peters
burg heeft ontvangen, betreffende de bij
eenroeping van den Landdag en de
afschaffing van de besluiten betreffende
de dictatuur.
Te Kiëf (Zuid Rusland) waar ook sol
daten en matrozen niet vrij van revolu
tionair zijn, heerschte gisteren bij het
bekend worden van het Keizerlijk besluit
groot vreugdebetoon, soldaten en burgers
verbroederden zich in de feestvreugde over
de verleende rechten, toen enkele ellen
delingen begonnen te vuren en een paniek
en een gevecht ontstonden. Een oogenblik
later drongen cavalerie en infanterie op
de menigte in en een bloedbad ontstond.
Men verwacht echter dat te Kiëf alles
wel recht zal komen, nu de gehate gou
verneur generaal dezer provincie, generaal
Kleigels, ontslag nam, en de populaire
generaal Soekoemlinof tot zijn opvolger
benoemd is.
Maandag hebben vóór de uitvaardiging
van het manifest nog bloedige tooneelen
plaats gehad. Vooral te Kazan, waar de
kozakken erg huis hielden en plunderden.
Het publiek stal de wapens uit het po
litiebureau en bracht ze naar het stad
huis. Thans is de orde hersteld, doch er
vielen vele gewonden.
De laatste telegrammen, heden ont
vangen, bevestigen dat overal meer de
teleurgestelde losbandigheid dan het be
vredigde rechtsgevoel aan het woord is.
De bevrediging is gekomen, doch veel te
laat. Het volk voelt er de kracht en 't
genot niet meer van. Of ook wel veel
te vroeg. Het volk had over eenige dagen
immers toch zichzelf recht verschaft!
En toch ook weer juist bij tijdswant
in verscheidene streken, provinciën, steden,
was feitelijk de toestand van „republiek"
al ingetredenen had men de gehoor
zaamheid aan den Czaar reeds opgezegd
de wetgever was wijkende van tusschen
diens voeten
Anne Czaar
Maar zoo vraagt men zich af
wat heeft hem toch bewogen, reeds eenige
uren nadat hij Witte met een bedekte
weigering had afgescheept, zoo met (volle
handen concessies te geven
Zondag nog geloofde de behoudende
Hofpartij dat zij het pleit zou winnen.
Maandag ontving de Tsaar graaf Alexis
Ignaliël', die voorstelde een reactionair
ministerie te vormen, ten einde de be
weging te onderdrukken maar toen kwam
bericht dat het leger ontevreden was. Dit
gaf bij den Tsaar den doorslag. Denzelfden
avond om zes uur was de grondwet ge-
teekend. De arbeidersvereenigingen, ge
belgd dat er geen amnestie is toegezegd,
besloten niet den raad van Witte- te
volgen, om ordelijk te zijn, maar de
staking voort te zetten. Het laatste be
richt luidt dan ook De aanblik van do
stad is wonderlijk. Sommigen loopen,
uitgelaten van vreugde, door de straten
onder het geroep vanhoera, hoera
Andoren zijn woedend over het uitblijven
van een amnestie.
Men verwacht dan ook dat dc Tsaar,
nu hij over de brug is, wel een amnestie,
schuldvergiffenis voor allen, die bij de
jongste onlusten betrokken zijn, zal uit
schrijven.
Natuurlijk zullen nog wel enkele be
noemingen en ontslagnemingen volgen.
Reeds geschiedde de ontheffing van Pob-
jedonostzef, den opper-proeureur der
Heilige Synode, van zijn ambt, en wel
bij een zeer vriendelijk gesteld Keizer
lijk besluithij blijft echter gehandhaafd
in zijn functies als lid van den Rijksraad,
als staats-seeretaris en senator. Ook de
minister van onderwijs en volksontwik
keling, generaal Glazof, is „op zijn ver
zoek" van zijn ontheven.
België.
In België blijft de politiek in den slecht-
sten zin de liberalen en socialisten in-
spireeren bij hunne beoordeeling van het
Antwerpsche haven-vestingwerken-plan
doorsteekontwerp. Net als bij ons deze
heeren alles op haren en snaren hebben
gezet om Kuyper's onderwijswetten te
doen vallen zij wilden de wetten wel,
doch met „waarborgen" zoo doen zij
't nu in België met het doorsteek-ontjyerp.
Zij willen wel de haven, niet de vesting
werken. En gelijk zij in Nederland elkaar
broederlijk hielpen om Kuyper te wippen,
doen zij het nu daar om het clericale
bewind omver te werpen.
In een te Charleroi door den „Socialis
tische Bond" in de Beurs belegde groote
vergadering hield Vandervelde de Bel
gische Van Kol een rede in dien geest
en een liberaal staatsman, Buisset, beloofde
hem den steun der liberalen tot omverwer
ping van dit „slechte" bewind. Men ver
klaarde zich natuurlijk voor de
havenwerken, en tegen het vestiugplan.
Zwitserland.
Nu wij toch over socialisten schrijven,
voegen wij er 't bericht aan toe dat bij d#
Zwitsersche verkiezingen voor den Natio-
nalen Raad de socialisten, gelijk werd
verwacht, een zware nederlaag hebben ge
leden. Van hun zes zetels hebben zij er vier
verloren -. 2 te Zurich, 1 te Winterthur en
1 in St.-Gallen. De radicalen winnen zes
zetels, de liberalen en katholieken verloren
er ieder één. De socialistische leider Greu-
lieli werd niet opnieuw gekozen.
Duitschland.
Nog iets van socialisten.
Het Berlijnsche dagblad Vörwarts (hoofd-
red. Bebelj ontsloeg 5 of 6 redacteuren
en al meer kwam de oneenigheid in de
partij aan het licht, en werd Bebel als
autocraat openbaar. Te Rixdorf had gis
teren een vergadering plaats van de socia
listische kiesverecniging. Een aanwezig
lid der perscommissie weigerde inlichtingen
te geven, omdat hij de beslissende ver
gaderingen niet had bijgewoond. Daarna
kreeg dr. Stiidekum liet woord, die krach
tig tegen de manier te velde trok, waarop
het bestuur en de perscommissie van hun
bevoegdheden gebruik hadden gemaakt.
De principes der partij waren daardoor
ernstig geschonden. De socialisten strijden
altijd tegen de geheime zittingen van de
krijgsraden en wij betrappen het partij
bestuur hier op dezelfde fouten.
i n ihi in miniumi
Daarna kreeg een der weggejaagde
redacteuren het woord, die aan Behels
woord herinnerde „Erbarmelijk is het ras,
dat zich als een hondsvot laat behandelen"
en las daarna onder spottend gelach van
zijn toehoorders artikels uit de meest
conservatieve bladen voor, die het partij
bestuur prezen om zijn manier van op
treden. Hij protesteerde er tegen als een
„inktkoelie" behandeld te worden en een
muilkorf voor te krijgen. En dat noemde
men persvrijheidAnderen spraken van
het „Ilerrenstandpunkt" van het bestuur.
Ten slotte werd een motie om het oordeel
op te schortten tot dat ook de andere zijde
was gehoord, verworpen en een scherpe
motie van afkeuring aangenomen.
De Koning van Griekenlaud is op het
oogenblik de gast van den Keizer. Te
zijner eere had gisterenavond een diner
plaats, waaraan de Keizer en de Keizerin,
de Kroonprins, prins en prinses Frederik
Leopold en andere prinsen deelnamen. Ook
de Rijkskanselier, de ministers, de Griek-
sche en andere gezanten zaten aan. De
Keizer droeg de Grieksehe, de Koning de
Duitsche marine-uniform. Tijdens het diner
dronken de vorsten op elkanders gezond
heid.
Noorwegen.
De Noorsche Troonquaestie kwam weer
een stap nader tot haar oplossing. Giste
ren is in het Storthing, na verwerping
van alle voorstellen betreffende de volks
stemming, met 87 tegen 29 stemmen het
regeeringsvoorstel aangenomen, waarbij
de regeering gemachtigd wordt, met prins
Karei van Denemarken besprekingen iu
te stellen omtrent de vraag of hij zijn
verkiezing tot Koning, onder voorwaarde
dat er een volksstemming zal gehouden
worden, aanneemt.
Zweden.
De koning van Zweden heeft aan het
kabinet-Lundberg, dat na de scheiding
zijn ontslag had ingediend, verzocht te
willen aanblijven.
Kantongerecht te Middelburg.
Woensdag zijn veroordeeld wegens
straatschenderij: P. C. v. W., A. J. O.,
Middelburg, tot f0,50 b. s. 1 d. h., II. J.
O., A. C. E. G., Vlissingen, tot fl b. s.
1 d. h.nachtrumoerR. T. L. S., vr. v.
F. M. R., Vlissingen, tot f2 b. s. 2 d.
opgeven van een valschen naam A. D., Vlis
singen, tot f5 b. s. 1 d. h.j loopen over
weiland in de maand SeptemberK. d. B
H. .1. d. J II. J. S„ P. A. W., Middel
burg, tot f0,50 b. s. 1 d. h.loopen over
grond die beplant isC. B., Middelburg,
tot f0,50 b. s. 1 d. h.overtreding leer
plichtwet L. d. R., Vlissingen, H. W., Rit-
them, A. M., L. M., Arnemuiden, tot f2
b. s. 2 d. h.rijden met eene vélocipède
zonder licht J. II. J., A. B., W. P., Mid
delburg, W. G., J. P. Domburg, A. d. N.,
Vrouwepolder, tot fl b. s. 1 d. h.zijn
aangespannen hond niet voorzien van een
muilkorf: J. M., Kleverskerke, totflb. s.
1 d. h.rijden met een rijwiel op een wan
delwegJ. G. H., Middelburg, tot f0,50
b. s. 1 d. h., L. A., Middelburg, tot 1
b. s. 1 d. h.loopen over den keer muur van
het DroogdokP. B., Sint Laurens, tot f 0,50
b. s. 1 d. h.noodeloos schreeuwen op d:
straat: C. M. S., J. J. S., J. II. F., Mid
delburg, tot f0,50 b. s. 1 d. h.zijn trek
hond. niet voorzien van een aan den hals
band bevestigd metalen leenteekenS. I{«,
Nieuw- en Sint Joosland, tot f 1 b. s. 1
d. h.plaatsnemen op een met een hond
bespagnen voertuigD. D., Middelburg, J.
v. d. V., P. W., Koudekerke, W. B., Oost
en Wesl-Souburg, tot fl b. s. ld. h.a's
marskramer zijne waren ten vei koop aan
bieden zonder hiervan kennis te hebben ge
gevenII. W. S., N. J. S., Utrecht, 'tot
f 1 b. s. 1 d. h.zijn hond doen bevinden
op den openbaren teeg, niet vastgehouden
aan een touw of ketting J. W., P. J. A.,
H. P. D., Vlissingen, tot f 1 b. s. ld. h.
