NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. No. 22. 1905. Donderdag 26 October 20e Jaargang, CHRISTELIJK- HISTORISCH RECLAMES. Bnitenlaiidscb Overzicht. VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUiJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p1,25. Enkele nummers0,02®. UITGAVE DER FIRMA EN VAN van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. 25 October 1905. Toen eenige jaren geleden de Hervormde predikant v. d. Heide te Engelum, sedert, helaas, door tientallen zijner collega's gevolgd, tot de S. D. A. P. toe- en in socialistische vergaderingen optrad, kon men uit den mond van sociaal-democra tische leiders vernemen, dat v. d. Heide het socialisme nog niet goed te pakken had. Hij deed het nog te veel op zijn dominé'sch. Natuurlijk bij verkiezingen heette het in het Noordenkomt toch en hoort dezen echt gelooviyen sociaal-democratischen pre diker. Sinds dien tijd schijnt ds. v. d. Heide zijn sporen verdiend te hebben. Maar nu is in de laatste maanden een Roomsch-Katholiek priester dr. Jan v. d. Brink tot de S. D. A. P. toegetreden, doch ook deze schijnt nog niet rood genoeg op de graat te zijn 1 Ten minste in Het Volle heeft de heer Tak hem eens, netjes nu ja, maar dan toch, geducht onder handen genomen. Van den Brink had in zijn blad De Bredasche Klok er op aangedrongen, dat tot de komende Vredes-Conferentie ook de Paus zou uitgenoodigd wordenen niet uit gesloten, zooals van de vorige Conferentie. Dr. v. d. Brink wijt die uitsluiting aan het kapitalisme en zegt dan „Dit moet bestreden worden door de inter nationale sociaal-democratie, die niet den Paus uitsluit, maar den zegen des Pausen vraagt; van den Paus, die zal opkomen voor de rechten der verdrukten 1" Wie de sociaal-democraten en hun lei ders kent, beseft direct dat deze uitspraak hun niet welgevallig kon zijn. Het Volk trok tenminste dadelijk van leer. Hoor maar „Wij zouden hiertegen willen zeggen, dat de internationale sociaal-democratie er niet aan denkt om dien zegen te vragen, even min de Paus, om dien te geven en daarom moest het Bredasche courantje verhalen als van dezen zegen niet aan zijn lezers vertellen. De zegen, die onze internationale beweging zoekt, ligt in onze kracht, in onze bewustheid van de toekomst, die wij zelf zullen veroveren, en het proletarisch beginsel dat tintelt door de massa. Onder den zwaren rook der fabrieks- schoorsteenen klopt het hart der toekomst, en daarheen zien wij met ons volle vertrouwen, niet naar den Sint Pieter van Rome. Zoo hebben we dat artikel met bevreemding gelezen". Zoo is het dan dezen jongsten partij genoot kort en duidelijk aangezegd, dat hij, wil hij in de S. D. A. P., zijn geloof aan, zijn hoop op, zijn liefde voor den Paus moet laten varen. Natuurlijk mag hij wel geloof en gods dienst hebben; dat is zijn zaak, want „godsdienst is privaatzaak". Privaatzaak dan niet opgevat in den zin van „zaak voor het privaat", ook al zou een ondeugende tegenstander er dit, met een beroep op sociaal-democratische, onwelriekende uit spraken, gaarne van maken; maar in de beteekenis van „voor het private leven". Bovendien voor de reclame is zoo'n priester, zoo'n predikant, zoo'n „geloovige" naar socialistische opvatting een te goed koop fortuintje, om het zoo maar voetstoots van zich te stooten. Maar v. d. Brink moet het dan toch goed weten-, „als hij in een oogenblik van ver voering den Paus, dat is de kerk, zegenend de handen ziet uitstrekken over de inter nationale democratie, dan is dat een droom waarvan geen der beide partijen de verwezen lijking zoekt Zoo oordeelt Het Volk en haar aanhang. Zoo zullen de Bredasche kiezers het deze week zich dan ook wel voor gezegd houden, wanneer straks de zwerm van sociaal democratische sprekers over 't kiesdistrict wordt losgelaten om den „echt geloovigen" v. d. Brink voor de Kamerverkiezing aan te bevelen. Op de Staatsbegrooting komt een post van 6'/a ton voor, noodig voor den bouw yau koninklijke stallen op Het Loo. Met dezen post is op dit oogenblik nie mand ingenomen. De liberale pers redeneert zoo die post stond er misschien al op van het vorige kabinet. Het nieuwe kabinet kan hem er nu moeilijk afnemen. Laat ons derhalve dien post nu goedkeuren, en wasschen onze handen in onschuld, want het vorige kabinet heeft het gedaan. Maar deze redeneering deugt niet. Een post moet op zichzelf beschouwd worden, onder verantwoordelijkheid van hem die dezen voordraagt. De tegenwoordige regee ring is derhalve er voor aansprakelijk. En is de post goed, dan kan zij die aan sprakelijkheid ook met een gerust geweten dragenen dan heeft de Kamer ook geen recht hem niet goed te keuren. Iets anders is echter of er ook termen bestaan dat de Kamer met het oog op de tijdsomstandigheden of de draagkracht der belasting-schuldigen aan de regeering ver zoekt dezen post voorloopig terug te nemen. En nu komt het ons voor dat deze termen alleszins aanwezig zijn. De vrijzinnige pers heeft, dunkt ons, voldoende aangetoond dat het grondwettig recht van den post vaststaat. En een vergelijking met het budget in andere koninkrijken zegt voldoende dat de Konin gin der Nederlanden en haar hofhouding veel minder vragen en genieten dan bui- tenlandsehe vorsten en hofhoudingen. Doch dit nu zoo zijnde, kan, dunkt ons, over de vraag gepraat worden, of het niet beter is dat het kabinet, de eenig verant woordelijke hier, dezen post van deze be grooting afneemt. En wij onder-steunen den wenk van Het Centrum dat de quaestie aldus worde opgelost. Het Staatsbudget heeft een belangrijk tekortde belastingen zijn hoogde uit gaven voor de sociale wetten eischen al meer van de belastingen des volksen de tegenwoordige regeering die de vorige en met haar de finantieele toekomstplannen der vorige regeering verdrong, staat voor de groote moeilijkheid, hoe aan de gelden zelfs voor het allernoodigste te komen. Reden te over om de regeering in over weging te geven, op eigen verantwoor delijkheid dezen post voorloopig van de begrooting af te voeren. In het aanstaande voorjaar27 Febr. 1906 zal de honderdjarige sterfdag van den stichter der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen n. 1. Jan Nieuwen- huijzen, worden herdacht. Er zal onder meer een bezoek gebracht worden aan 's mans graf te Monnikendam en 's avonds zal Dr. D. Bos, oud-lid van het Hoofd bestuur en lid der Tweede Kamer, een gedachtenisrede uitspreken en Nieuwen- huijzens verdiensten ten opzichte van zijne en de maatschappij zijnen hoorders ver kondigen. Ook zal bij gelegenheid van dien gedenkdag een tentoonstelling geor ganiseerd worden van photo's, penningen, afbeeldingen in betrekking tot de beide Nieuwenhuijzen, vader en zoon. Ook zul len denkelijk vele geschriften door de Maatschappij in den loop der jaren uit gegeven zelfs dezer dagen verscheen nog zulk een volksgeschrift onder den titel„Mode-dwaasheden" voor de liefhebbers te aanschouwen zijn. In de tijden van diep nationaal verval op het einde der 18e eeuw het brave-Hendrik- tijdperk was in de oogen van velen, vooral aanzienlijken hier te lande, de Maatschappij en hare bedoelingen een redmiddel voor allerhande geestelijke kwalen. Verlichting en ontwikkeling werd toen het modewoord en is het lang ge bleven. Nog steeds is men niet met de Leer plichtwet waar men wezen wil. De klach ten over de te geringe straffen duren voort. In sommige arrondissementen van onze provincie, bij name Goes, Tholen en Hulst schijnt nog niet veel van den wel- dadigen invloed der wet op den Leer plicht bemerkt te worden, welk verschijn sel toegeschreven wordt aan een minder krachtige uitvoering dier wet. Een boete van een halven of heelen gulden, in de meeste gevallen opgelegd, schrikt weinigen af. Meermalen komt het zelfs voor, dat de ouders gulweg de boete betalen, ten minste liever dit kleine bedrag brengen, dan de betrekkelijk groote verdiensten derven, welke de schooljeugd vooral in den bietentijd in huis kan brengen. Zulk eene rekening toch is spoedig opgemaakt en valt nooit tegen. Een uitzondering in dezen maakt het arrondissement Zierikzee naar men wil. Daar worden de vergrij pen niet alleen spoediger, maar ook zwaar der gestraft, wat natuurlijk meer indruk maakt. Het is het zoogenaamd „statu- eeren van een exempel", waarvan onze ouden spreken. Uit een en ander blijkt, dat de autori teiten in de verschillende deelen onzer provincie nog niet allen volkomen over tuigd zijn van de noodzakelijkheid om de zwaarste straffen toe te passen op het minste vergrijp in dezen, dat de ouders met den strafrechter in aanraking brengt. Dit verschijnsel is te verklaren wellicht ook daaruit, dat sommigen niet al te groote sympathie hebben voor de bepalingen eener wet, welke in vele gevallen zeer rekbaar zijn en bij anderen uit een wei- te verklaren gevoel van medelijden met zoovele ouders, welke door de leerplicht wet ten opzichte van de sociale toestanden in minder goede conditie zijn gekomen. Intusschen is het o. i. aanbevelenswaardig dat ook in betrekking tot de op te leggen straffen bij overtreding der Leerplichtwet het beginsel gehuldigd wordt neergelegd in het oud-Hollandsck spreekwoord „Ge lijke monniken, gelijke kappen". Het komt er niet op aan hoeveel brand stof ge op het vuur doet of hoe goed Uw brandstof is, het vuur zal niet branden indien de schoorsteenen verstopt zijn. Het komt er niet op aan hoeveel voedsel ge eet en hoe goed het voedsel is, het kan U nimmer voeden, nimmer nut voor U hebben, indien Uw darmen verstopt zijn. Want wanneer ze verstopt zijn, heeft de maag geen gelegenheid om de afval van het voedsel te verwijderen ten gevolge hiervan is al haar werk te vergeefsch ge bekomt indigestie, wordt mager en zwak door het gebrek aan voedsel, ge krijgt hoofdpijn, maagpijn, aanvallen van dui zeligheid ge kunt nauwelijks ademhalen en gevoelt U zwaar, uitgeput en ellendig. Poster's Maag pillen werken op den afval in het lichaam, terwijl ze dezen zacht maken en geven sterkte aan de spieren der ingewanden, zoodat zij hun kracht terugkrijgen om den vergiftigen afval af te voeren. Foster's Maagpillen zijn een zuiver plantaardig geneesmiddel, veilig en en vertrouwbaar voor iedereen en voor alle- soorten van ingewands-, maag- en leverziekten. Ze veroorzaken geen kram pen, doch werken zacht en aangenaam. Overtuigt U dat U de échte Foster's Maagpillen krijgt, voorzien van de hand- teekening van James Foster op elke doos. (Inhoud 50 stuks). Deze pillen zijn te Goes verkrijgbaar bij den heer NATHAN EMANUEL en te Middelburg bij den heer JOH. DE ROOS, Vlasmarkt K 157, A 0.65 voor één of 3.60 voor zes doozen. [Het treft werkelijk aardig dat op 'toogen blik dat Engeland en vooral Engelands hoofdstad jubelde over de vernietiging der Fransoh-Spaansche vloot nu een eeuw geleden, de president der Fransche re publiek bij den Koning van Spanje op visite is, en Spanje's hoofdstad zich be ijvert om den bondgenoot van thans in den bondgenoot van vóór honderd jaren te verheerlijken. Gisteren gaf Koning Alfonsus ter eere van president Loubet een feestmaal dat door de geheele koninklijke familie, de ministers, maarschalken en andere hooge personages werd bijgewoond. Eenige maanden te voren was de Koning minstens even feestelijk de gast van Lou bet en der Fransche hoofdstad geweest. In Rusland krijgt de staatkundig-eco nomische opstand een steeds dreigender gedaante. Uit het bericht uit Moskau in ons vorig no. bleek, dat men zich, bij de stremming van het postveerkeer met de telegraaf behielp, maar ook deze weg is op sommige plaatsen reeds afgesneden, waar, onder anderen te Jekaterinoslaf niet alleen de spoorwegbeambten maar ook de telegrafisten staakten. Ook de werkstaking der spoorwegar beiders breidt zich voortdurend uit. Op het oogenblik zijn de volgende steden erbij betrokken Simbirsk, Jekaterinoslaf, Kief, Smolensk, Woronesj,Saratof,Karkof, Simferopol, Jaroslaf en Nisjni Nofgorod. Op de lijn Moskau-Windawa-Rybinski kwam de avondtrein slechts tot het station Podmoskafnaja, vanwaar de reizigers te voet naar Moskau moesten gaan. Op de spoorlijn Moskau-Kasan wachten 2000 personen op het vertrek der treinen. Zij ontvangen van het bestuur der spoor wegmaatschappij schadevergoeding. Een aantal stakers, die het werk op het hoofdpostkantoor te Moskau trachtten te beletten, werden door troepen uiteenge jaagd. De apothekers hebben besloten hun zaken te sluiten, het afgeven van genees middelen te weigeren en zich bij de stakende apothekersbedienden aan te slui ten, teneinde politieke hervormingen te bedingen. Vooral dit laatste is een droevig staaltje van den door en door rotten toestand der maatschappij, welks leden nog wel een andere en hoogere wedergeboorte noodig hebben dan de staatkundige *en oeco- nomische 1 Maar ook nog andere groepen staken. Te Moskau onder anderen de leerlingen der middelbare scholen- Dezen hielden een openbare betooging. De spoorweg- telegraaf werd beschadigd. Op straat geschiedt het verkeer zeer ongeregeld zoo ziet men geen enkel huurrijtuig. Alle fabrieken staan stil. Het gerucht loopt, dat de werkstakers te Moskau een machinist die trachtte een trein weg te brengen, in den oven dei- locomotief geworpen hebben. Te Karkof had Maandag een vergade ring plaats van 20.000 arbeiders, scho lieren en anderen. Op den kreet „de kozakken komen 1" ontstond een paniek waarbij eenige personen gekwetst werden. Toen de orde teruggekeerd was, werd de vergadering voortgezet. Bij het uiteen gaan stiet de menigte op een afdeeling kozakken op wie zij revolverschoten loste en welke zij met patronen wierp. De troepen gaven drie salvo's af waar van twee in de lucht, welk laatste tot de veegste teekeneu moet beschouwd worden, tenzij het op bevel ie geschied. Maar indien hier eens op eigen gezag is gehan deld, uit onwil om op de menigte te schieten, omdat men het eens is met de revolutieEen periode van anarchie en ochlocratie ware dan ingetreden waarvoor God het schuldige, diep vernederde Rus land moge bewaren Te Jourgewets (gom ernement Kostroma) heeft een vergadering van omstreeks 300 boeren uit de naburige plaatsen, besloten, niet deel te nemen aan de verkiezingen voor de Rijksdoema, daar deze geen ware volksvertegenwoordiging is. Ook te Kre- mentsjoeg hadden ettelijke openbare ver gaderingen plaats, waarin geëischt werd, dat de Rijksdoema geboycot zou worden. De jongste telegrammen uit Petersburg melden, dat de spoorwegstaking dreigt zich tot een algemeene werkstaking uit te brei den. De wisselwachters, die tot het laatste toe op hun post bleven, staken nu ook en verlangen onmiddellijk ontslag van den Peterburgscken dienstchef, uit hoofde van diens groote gestrengheid. In de aula van de Peterburgsche univer siteit is voor hedenavond een vergadering- aangekondigd van het personeel van den Oostzee-, Warschauschen-, Nikolaas-, Fin- landschen- en Strand-spoorweg. Ook een deel van de havenarbeiders staakt. De kooplieden bezweren de regeering zoo spoedig mogelijk de staking van het ver keer te doen eindigen, daar groote verlie zen worden geleden. Witte is reeds tot eersten minister en minister van financiën benoemd. Het maakt een treurigen indruk wanneer een regeering door haar eigen vrienden wordt afgemaakt. Dit geschiedde in 1891 met het kabinet-Mackay, door de tegen standers der Legerwet. Thans dreigt dit ook te zullen geschieden met het Belgische kabinet-De Smet. De clericale afgevaar digde Helleputte wij wezen er reeds op stelde voor een commissoriaal onderzoek van het doorsteefc-ontwerp, hetwelk betee- kent afmaking van het ontwerp, verande ring van doorsteek in doodsteek. Meer dan een clericaal afgevaardigde verklaarde zich daar reeds voor. Maar wat nog ellendiger indruk maakt is wanneer een regeering in hare plannen gedwarsboomd wordt door hare politieke tegenstanders die H met haar eens zijn. Dit ondervondt minister Kuyper o. a. met zijn drankwet, toen Goeman Borgesins, de groote drankbestrijder, na eerst zich voor stander van 't ontwerp betoond te hebben, toen hij zag dat enkele Roomsehe Kamer leden tegen het ontwerp waren, zich bij de tegenstanders voegde. Dat geslacht schijnt ook elders voort te woekeren tenminste minister De Smet ondervindt het in België met het boven genoemd ontwerp. Twee liberale afgevaardigden, zitting hebbende voor Antwerpen, Tonnelier en Verheyen, hebben zich voor Helleputte's d.oodsteek-woorstel en dus tegen De Smets doorsteek-ontwerp verklaard, en meer dan één liberaal afgevaardigde voor andere districten dan Antwerpen wordt verdacht, uit staatkundige overwegingen, dus alleen om het clericale ministerie te treffen, tegen 's Konings groote havenplan gekant te zijn, nu de oppositie aan den cleriealen kant zoo groot blijkt. Het landsbelang opofferen aan een poli tiek fortuintje, het teekent ook den tijd geest I De Zwitsche republiek, tot nog toe tamelijk rood en verdraagzaam hoe kan 't saamgaanis op 't oogenblik in een toestand van spanning. A.s. Zondag hebben er de verkiezingen plaats voor den Nationalen Raad, waarbij de burgerlijke partijen zich heftig zullen keeren tegen de sociaal-democraten. Deze laatsten hebben het bij de Zwitsers ver korven, vooral door hun anarchistisch en anti-militaristisch optreden. Een groote vergadering van kiezers te Ztirich besloot samen te gaan met de democraten tegen de socialisten. De 2 socialisten, die met behulp der democraten waren gekozen, zullen daarom niet meer worden gesteund. Daarmede is hun neder laag in Ztirich zeker. Ook in andere kantons begint de ver heffing tegen het socialisme vaster vorm aan te nemen. En dat in het Eldorado W ij hebben gister al het een en ander gemeld over de bloedige gevechten in Chili, met name te Santiago di Chili. Aldaar zijn 40,000 werklieden die in een vergadering hadden geprotesteerd tegen vermeende achteruitzetting, tot oproer overgeslagen. Wat zij vernielden is voor geen honderdduizend piasters weer goed

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1905 | | pagina 1