NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
I
No. 4. 1905.
Donderdag 5 October.
20e Jaargang.
GHRISTEUJK-
HISTORISGH
Bnitenlandscb Overzicht.
RECLAMES.
000000000
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te
Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
TuLtoexcuLlose.
LANDBOUW.
EGBA AF.
s (behalve Maan
man Antwerpen
's morg. u. 7.
IENST
/LAKE
8.
lake 5,45, 8,45,
rden 8,08,11,01,
BOTTEBDAM.
v. Midd.
8,—
8,-
8,-
8,-
8,-
8,-
8,-
v. Rott.
8,30
8,30
8,30
8,30
8,30
8.30
8,30
8,30
8,30
8,30
8,30
8,30
8,30
8,30
8,30
8,30
8,30
8,30
8,30
8,30
8,30
8,30
SCHELDE'
n 18 8,— 11,
19 8,30 11,—
1.20 8,— 11,
r. 21 8,- 11,—
22 8,— 11,30
a.23 8,— 12,—
24 8,30 12,30
n 25 9,— 9,—
3.26 9,30 10,
2710,10,30
2810,30 10,30
2911,- 10,30
].30 7,— 10,30
31 7,30 11,—
een datum is
tweede getal ig
1ZÏEBIK2EE,
ikzee.
1 ij k s 't mor-
d a g e 1 jj k s
)nderd Donder-
a 18 2,30
1.19 2,30
20 2,30
21 2,30
1.23 2,—
24 2,-
n 25 2,—
1.26 2,—
1.27 2,—
r. 28 2,—
.30 2,—
31 2,—
2,30
2,30
2,30
2,30
1,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
den datum ia
iddelburghet
's middags van
j dit verganke-
aanschouwing
m het volgende
Cats in her
in alle deelen
aan der heijden
[wassen,
schijnt te willen
[passen,
it hij er heeft
[gestaen,
minste niet
fvergaen.
t d' ouden
ickmaals klagen,
nenschen korter
[dagen,
of eenigh
[seldsaem beest,
schepsels sonder
[geest,
langer dient
[te leven,
dickmaels
[wordt gegeven.
een beest het
[leven sluijt,
i met de beesten
[uijt.
choon is af-
gesponnen
^en eerst be-
[gonnen.
eleeft tot Godes
[eer,
roor immermeer.
'dt vervolgd.)
IEDER EN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
ii.
(S 1 o t.)
Voorloopig volstaan wij met de over
neming van het slot der rede van dr. Pel
over ditzelfde belangrijke vraagstuk ge
houden.
Na de geneeskundigen te hebben op
gewekt om met volharding den strijd tegen
deze volksziekte te voeren, en de bezwaren
als onkunde en volksgebruiken niet te
tellen, eindigt de redenaar aldus
Wie heeft geen teleurstellende ervaring
geoogst, als hij streed tegen de opvatting,
dat alles slechts een „gevatte en vast
gezette kou" was of den strijd aanbond
tegen het te harde stoken in onze ver
trekken of tegen duffe, muffe slaapver
trekken, in het bijzonder tegen de z. g.
alkoven, of een pleitrede hield voor be
hoorlijke luchtverversching en huidreini
ging, of aandrong op het gebruik van
gekookte melk! Is het niet onbegrijpelijk,
dat in een stad als Amsterdam, waar als
het ware van de daken wordt gepredikt
liet gebruik van ongekookte melk staat ge
lijk met een aanslag op het. levenzelfs in
ontwikkelde kringen schier dagelijks nog
melk, misschien bezwangerd met kiemen
van typhus, roodvonk of tuberculose,
in ongekookten staat wordt genuttigd
Hoevele deskundigen zijn ten slotte ge
zwicht in den strijd tegen het nuttelooze,
het overbodige en veeleer schadelijke, om
het lichaam met overtollige kleeren te belas
ten, eene vooral op het platteland vast
ingewortelde gewoonte, die wel den leve
rancier, doch niet den drager ten goede
komt
Wie heeft eindelijk geen ondank geoogst
als hij voor de zooveelste maal wees op het
verderfelijke van te veel rooken of pruimen
of nog eens zijn waarschuwende stem deed
weerklinken tegen het afschuwelijk mis
bruik van sterken drank, die ramp onzer
natie
Niet iedereen is, helaas, ontvankelijk
voor goeden raad
Doch wij gelooven ten slotte in het
goede en zijn overtuigd, dat aanvankelijk
slechts enkele, doch later vele welden
kende lijders ons met vertrouwen zullen
naderen en gaarne de hier gegeven wen
ken en voorschriften zullen behartigen.
Doch dan dienen wij zelf bedachtzaam,
langzaam, stapje voor stapje, voelend en
tastend te werk te gaan, en dan dient
de organisatie van het geheel aan mannen
te worden toevertrouwd, die begaafd zijn
met een helder doorzicht en een gezonden
practischen zin, die slechts streven naar
het bereikbare en geen nimmer te ver
wezenlijken idealen najagen.
Het kan niet anders of dan zullen de
goede vruchten eenmaal niet uitblijven.
Daarom roepen wij alle weidenkenden met
luider stemme toe „Steunt onze pogingen,
moreel en materieel
De bestrijding der tuberculose als volks
ziekte noemde ik reeds vroeger een zeer
ingewikkeld sociaal-hygiënisch probleem,
dat eensdeels ten nauwste samenhangt met
het vraagstuk der volkshuisvesting, volks
voeding, levenswijze, fabrieks- en nijver-
heids-hygiëne, arbeidsduur, en andersdeels
met volksopvoeding, volksvoorlichting en
volksontwikkeling.
Vast geworteld is nog mijne overtuiging
dat, indien alle menschen geneigd, bereid
en in staat waren zich flink te voeden,
excessen in welke richting ook, te ver
mijden, dus verstandig en doelmatig te
leven naar de wetten der levenskunst
(eubiothiek) aan de bedenkelijke gevolgen
der tuberculose paal en perk waren ge
steld. Verbetering der sociale toestanden
en voorlichting van het volk, opdat het
steeds weer opnieuw doordrongen worde
van de noodzakelijkheid om verstandig
Je leven, zullen dan ook voorzeker de
"kste wapenen blijken in den strijd
..jde tuberculose.
Hoog er loonen best, doch dan ook
een doelmatig, oeconomisch, spaarzaam
gebruik der verdiende penningen. Een
heerlijke laak, invloedrijk en vruchtdra
gend, is hier weggelegd voor de vrouw
des huizes, die spaarzaamheid en overleg
paart aan huishoudelijkheid en goeden
smaak. Een mijner Fransehe ambtgenooten,
Crancher, vroeg eenmaal om „Ècoles de
menagères". Zou het inderdaad geeu aan
beveling verdienen de gelegenheid te
openen tot oefenen in koken, kinderver
zorging, huishoudelijkheid, spaarzaamheid,
het bestuur eener huishouding, etc. Kor
ter merkuren goed, doch dan de vrije
tijd ook gebruikt tot rust, doelmatige ont
spanning of nuttige bezigheid.
Heter woningen uitnemend, doch dan
ook geen geregeld bezoek meer dier holen,
waaruit de verpestende lucht den voorbij
ganger reeds onaangenaam aandoet en
waarin de drankduivel troontdan dient
de werkman ook te bedenken, dat hij
voor het geld, dat hij aan den sterken
drank offert, zich zelf en zijn gezin beter
kan voeden, kleeden en huisvesten.
Welk een machtig wapen in den strijd
tegen de tuberculose biedt zich hier als
van zelve aan Spaarde hij deze som over
van af zijn 20jarigen leeftijd, dan zou hij,
65 jaar oud geworden, over een levenslang
pensioen van f 24 's weeks kunnen beschik
ken. Dan zou het niet meer voorkomen,
dat in een stad als Londen van elke zeven
personen er twee hun leven eindigen in
een armenhuis of een ander gesticht.
Beter toezicht op defabriekshygiëne, betere
keuring van levensmiddelen, betere volks
voeding, alles uitnememd, doch dan ook
beter behartiging van eenvoudige voor
schriften der gezondheidsleer, minder zor
geloosheid bij het aangaan van den echt,
dan ook hooger waardeering van 't geen
goed en nuttig is en ernstiger streven om
deze voorrechten deelachtig te worden.
Want eerst als ook op de medewerking
en den steun van die kringen der samen
leving, waarin de tuberculose de meeste
slachtoffers eischt, kan worden gerekend,
zal de strijd tegen deze veelvuldig voor
komende ziekte, die in haar schromelijke
gevolgen slechts door het monster van
liet alcoholisme wordt geëvenaard, met
vrucht kunnen worden ondernomen. Eerst
dan, doch ook niet eerder, zal voldaan
kunnen worden aan eene der edelste
uitingen van het menschelijk harthet
bevorderen van het geluk en het welzijn
zijner medemenschen.
Tot zoover dr. Pel.
Wij kunnen niet anders dan tot nadere
kennismaking met den strijd tegen de
tuberculose opwekken. Zorgvuldige nauw
lettende oppas en behandelingreinheid
en zuiverheidvernietiging van uitwerp
selen, wanneer men reeds een dergelijke
lijder(es) in huis heeft,, en voorts dat
men zich onthoude van het gebruik van
sterkedrank en ongekookte melk het ge
bruik van jord-ijzer-levertraan door kin
deren schijnt zeer aan te bevelen.
Wij weten het uur van onzen dood niet
doch mogen evenmin, onnoodig ons in ge
vaar begeven, hetwelk wezen zou God te
verzoeken.
Sinds den val is er een worsteling tus-
sehen Leven en Dood „op leven en dood",
een strijd waarin God de Ileere de ge
neeskundige wetenschap belieft te gebrui
ken. Daarom make een iegelijk die de
beteekenis der geneeskunde ook en vooral
van die zijde wehscht te bezien, van de
resultaten van het onderzoek dezer weten
schap een dankbaar gebruik.
Heeft de rereeniging tot Gereformeerde
Ziekenverpleging hier niet een roeping te
vervullen
4 October 1905.
Diep treurig. De heer Ketelaar, als men
weet, is de grootemond van de Neder-
landsche, openbare onderwijzers.
Hij spreekt voor hen in Den Haag op
't Binnenhofin Luik op de tentoonstel
ling overal.
Ze mogen hem echter weieens 'n com
missie van contróle of zoo iets ter zijde
stellen. Want hij kan me dan raar aan
't doorketelen slaan
Zaterdag pleitte hij voor 't idee, om
de vrouw die in zekeren toestand is, toch
onderwijzeres te laten, zij het ook met 5
maand verlof.
Daar had men wel ooren na op die
vergadering.
Maar werd gevraagd ge bedoelt toch
zeker de gehuwde vrouw, die in dezen
toestand is, meneer Ketelaar
Nee, nee! meent de „vooruitstrevende"
afgevaardigde van Amsterdam, de „Bur
gerlijke Stand" maakt hier niets uit.
Gehuwd of ongehuwd doet er niet toe
En dus, om de dingen op z'n Bijbelsch
maar bij hun naam te noemen De lieer
Ketelaar en z'n metgenooten zien er niets
geen been in, om de opleiding tot alle
„christelijke en maatschappelijke deug
den" op te dragen aan een hoer.
Is 't niet diep treurig? (O. C.)
In het gewone leven worden plannen
die onuitgevoerd blijven of bedoelingen
buiten de openbare critiek gehouden.
Eerst als de plannen daden geworden zijn
worden ze aan beoordeeling onderworpen.
Het partijleven wijkt meer en meer
van dien algemeenen regel af.
Wat men plan had te doen, maar niet
deed, en waarom men het niet deed, wordt
onderwerp van openbare bespreking.
Zeker niet met de beste intentie.
Zoo is er nu twist ontstaan tusschen
de Zutfensche Courant en De Standaard
over de vraag of de Staten van Gelder
land, voor zoover ze tot de antirevoluti
onairen behooren, dr. Kuyper tot lid van
de Eerste Kamer hebben willen candi-
deeren. De Zutfensche zegt even beslist
ja als De Standaard neen.
Het is in elk geval bij willen gebleven,
geen enkele stem is op den afgetreden
Minister uitgebracht en de leden van de
Geldersclie Staten zullen toch ook wel
geweten hebben dat dr. Kuyper zich,
vermoedelijk voor langen tijd, naar het
buitenland begeven heeft, en voor de
Tweede Kamer geen candidatuur wenschte.
Dus ook vermoedelijk niet voor de Eerste
Kamer. Welke verheven bedoeling, der
pers waardig nu zoodanige mededeeling
heeft is ons een raadsel.
Opmerkelijk is 't hoe sommige onzer
dagbladen het buitenlandsclie voorbeeld
gaan volgen in het verspreiden van sen
satie-nieuws. Niet de vraag of het waar
is, maar of het pakt schijnt de pers te
beheerschen. Journalist-romanschrijver is
de nieuwste betrekking aan de dagblad
pers.
Ook ons blad nam het prettig geschre
ven stukje over de Friesche kapster van
de Koningin op, de betrokken persoon
zelf heeft dat verhaal naar het rijk der
fantasiën verwezen.
Zoo worden zoogenaamd eigen mede-
deelingen met naam en kwaliteit van den
zegsman, zonder schaamte gefantaseerd,
hoe zal het nu zijn als de zegsman niet
genoemd wordt of behoeft genoemd te
worden
Voor een mededeeling als uit de Staten
van Gelderland staat niemand in, en daar
van behoeft zich ook niemand iets aan
te trekken.
Naar alle waarschijnlijkheid staat ze
op één lijn met die omtrent de Friesche
kapster, met dit onderscheid dat de Friesche
tot vermaak en de Geldersche uit hate
lijkheid is gefabriceerd.
OostenrijkHongarije.
Te Briënn (Moravië) is de rassenhaat
aanleiding tot een bloedigen burgertwist
geworden. De stad bestaat voor de eene
helft uit Duitschers, voor de andere uit
Tzjechen. Nu willen deze laatsten een
lioogeschool oprichten, en daartegen komen
de Duitschers in verzet. In plaats van
dat die nu ook een hoogeschool gaan
stichten, gaan ze de Tzjechen beletten
hun hoogeschool te bouwen.
De Duitschers hadden een vergadering
belegd om tegen het plan der Tzjechen
te protesteerenen dat deed den beker
overloopen.
Zaterdagavond trachten de Tzjechen de
Duitschers tegen te houden, en Zondag
toen deze laatsten weer naar hun club
gebouw trokken, vielen de Tzjechen hen
weer aan, met steenen, stukken ijzer en
stinkbommen.
De Duitschers antwoordden met stokken,
en de politie met den sabel. Meer dan
twee honderd personen werden gekwetst,
waarvan zes ernstig. Een professor werd
een oog. uitgeslagen.
Ook uit Praag (hoofdstad van Boheme)
komen berichten van opstootjes. Trots
het verbod der politie om een volksver
gadering te houden, kwamen omstreeks
1500 Tzjechen en sociaal-democraten in
de Wladeslawslraat bijeen en begonnen
te schreeuwen en te schelden. De politie,
die tussehenbeide wilde komen werd uit
gescholden en met stokken geslagen.
Daarop werden de betoogers uiteenge
dreven. Eerst na veel moeite en na een
aantal personen gevangen te hebben ge
nomen, gelukte het der politie de orde
te herstellen.
Duitschland.
De staking en uitsluiting te Berlijn
houden de gemoederen in de industriëele
wereld gespannen.
Zondag had er een conferentie plaats
tusschen werkgevers en werklieden in de
electriciteits-industrie. De voorzitter van
het „Gewerbegericht" de „magistratsrat
Von Schulz", liet allereerst de arbeiders
twee eischen toelichten. De Siemens-
werklieden verlangen een loonsverliooging
van 15 procent, terwijl de directie 5 pro
cent wil geven. De arbeiders aan de
A. E. G. (Allgemeine Electricitatsgesell-
schaft) willen een gemiddeld loon van 50
pfenning per uur, daarentegen is de directie
geneigd het minimumloon van 30 pf. te
brengen op 33 pf. en dit te doen stijgen
naar gelangwan den diensttijd. Bovendien
eischen de werklieden een andere regeling
van de ploegen en van het overwerk.
Wijl de partijen niet tot overeenstemming
geraakten, werden de besprekingen ver
daagd tot Maandag. De heer Von Schulz
had weer voorbesprekingen met patroons-
en werklieden-afgevaardigden. Het bleek
hem dat de arbeiders dan alleen bereid
waren voorstellen te doen om tot een over
eenkomst te geraken, wanneer de firma's
vooruit verklaren wilden iets meer te willen
doen, dan zij toegaven voor het uitbreken
van den strijd. Daar vertegenwoordigers
der drie firma's verklaarden niet meer te
kunnen toegeven dan reeds gedaan werd,
verklaarde de heer Von Schulz de poging
tot verzoening voorloopig voor mislukt en
verdaagde de besprekingen tot een nader
tijdstip.
Onmiddellijk daarna heeft een lid van
het werklieden-comité de bemiddeling
ingeroepen van den opperburgemeester
Kirschner.
Deze zal natuurlijk, als de staking
grootere afmetingen aanneemt thans
staken 33,000 werklieden en de bond van
Berlijnsche metaal-industriëelen heeft
reeds gedreigd met een uitsluiting van
65,000 arbeiders trachten verzoenend
in te grijpen, zoodra hij er op rekenen
kan dat ook van de zijde der werkgevers
gevraagd wordt naar verzoening.
De staking van de machinisten en
stokers aan de dertien kracht-stations
van de Berlijnsche Electriciteitswerken
was gisteravond nog niet volkomen. De
arbeiders beweren dat het hun gelukken
zal de thans nog werkenden over te halen
tot de staking.
De groote „Berliner Strassenbahn" heeft
het verkeer tot de helft ingekrompen.
De krachtstations worden door de politie
bewaakt. Gisteren werden brandweer
lieden aan het werk gezet om het bedrijf
te doen doorgaan.
Wordt ge geplaagd door een gevoel
van volheid, slaperigheid of zwaarte na
maaltijden Maagpijn, geelachtigheid van
het wit der oogen, maagzuur Lijdt gij
aan slechte spijsvertering, galachtigheid
of verstopping? Wanneer ge 's morgens
opstaat, hebt ge dan een onaangenanien
smaak in den mond en is de tong besla
gen Hebt gij moeilijkheid bij het adem
halen, een gespaimcn gevoel over de borst
Al deze en vele andere symptonen wor
den veroorzaakt door de aanwezigheid van
vergiftigen afval in het gestel en het is
gevaarlijk er geen acht op te slaan, het
kan leiden tot slechte spijsvertering of
bloedarmoede of de ongelukkige ontsteking
van den blinden darm. Wanneer ge U
niet zoo.Hink gevoelt zooals het behoort,
neem dan een dosis Foster's Maag pillen
en ge zult zien hoeveel opgewekter en
geestkrachtiger ge den volgenden morgen
zult zijn en wat beter is zult blijven
want Foster's Maagpillfn genezen alle
ongesteldheden der lever, maag en inge
wanden en wel dadelijk en voor goed.
Overtuigt U dat U de échte Foster's
Maagpillen krijgt, voorzien van de hand-
teekening van James Foster op elke doos.
(Inhoud 50 stuks).
Deze pillen zijn te Goes verkrijgbaar
bij den heer NATHAN EMANUEL en
te Middelburg bij den heer JOH. DE
ROOS, Vlasmarkt K 157, A 0.65 voor
één of 3.60 voor zes doozeu.
De Midd. Crt. bevat de volgende nut
tige wenken voor Kippenhouders
's Morgens zoo vroeg mogelijk warm zach
voeder, bestaande uit gerstemeel, zemelen, ge
kookte rijst en ('/3 melkeiwit) vleeschmeel goed
kruimelig aangemaakt. Geef dit in zinken bak
ken, die gemakkelijk schoon te houden zijn
zinken fonteinen voor drinkwater, zijn aanbe
velenswaardig, omdat zij niet stuk vriezen. In
den loop van den dag groen voer, fijngesneden
gras, geen grashalmen, die kropziekte kunnen
veroorzaken, per dag een handjevol fijn ge
stampte schelpen, die bevorderen de spijsver-
teering. Voor 'top de roest gaan eerste quali-
teit graan tarwe, gerst, haver en boekweitin
den winter daarbij een weinig kleine maïs die
geeft verwarming zonder de kippen vet te
maken. In den winter legge men veel lang
stroo in den uitloop, maar overdwars, opdat
ze zich bij 't verlaten van het nachthok niet
•kwetsen. Het nachthok moet ruim zijn; licht
en lucht moeten er in kunnen doordringen en
van binnen moet alles goed gesloten kunnen
worden. Alle tocht dient vermeden te worden.
De wanden worden aangestreken met witkalk
en een weinig carboleum om de luis er uit te
houden, want deze verwekt veerenplukkers.
De uitloop of ren dient hoog, ruim, lichten
luchtig te zijn om dien gemakkelijk te kunnen
spittenmen mag ook niet te veel hoenders
bij elkander plaatsen, bij een te groot aantal
vermindert de eierproductie. De ren moet ge
dekt zijn, om haar vrij te houden van de bran
dende zon en ook van regen en sneeuw, en
aan de oost- en noordzijde gesloten ter be
scherming tegen 't gure weer. Het nachthok
plaatse men 60 cM. boven den grondhet
moet aan drie zijden, ook in den zomer, goed
gesloten zijn. In de ren kan men iederen mor
gen de asch uit de kachel strooien, na de
stukjes er uit gehaald te hebbende kippen
baden zich daarin, wat zeer goed is voor het
verdrijven van de luis en haar bovendien eene
gezonde beweging verschaft.
Zitstokken moeten los liggen om ze van
tijd tot tijd goed te kunnen schoonmaken; de
kuikens moeten minstens vier. maanden oud
zijn, eer men ze in hokken met zitstokken
brengt. In de ren mogen geene zitstokken aan
wezig zijn. Het nachthok moet altijd zindelijk
worden gehouden, minstens tweemaal per week
moet het worden schoongemaakt en van duin
zand voorzien. Legnesten kan men bij voor-
