NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 1. 1905.
Maandag 2 October.
20e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
IT
L
Gemengde Berichten.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
kajjólle.
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
F 23.
L
J. LAV OU 1.1.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
Dij
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
30 September 1905.
VERBETERING.
In de le driestar in ons no. van gister
staat
De woorden van Troelstra door Schaper
aangedikt tegen moet zijn teekenen
de zwakke positie van het kabinet.
In de 3e driestar laatste zin staat
dewijl het Nederlandsche volk als
bij intuïtie voelt dat hiertoe iets anders
en iets beters nog lees noodig zou zijn.
De Haagsche Briefschrijver van de
Arnhemsche Couranteen vrijzinnig demo
cratisch blad, verwacht dat van arbei-
derspensioneering niets zal komen onder
dit kabinet.
Deze verwachting getuigt van niet veel
vertrouwen.
Nu een vrijzinnig blad 't zegt zullen
wij maar aannemen dat het zoo is.
Maar eilieve, waar blijft men dan met
de' verantwoordelijkheid voor de wegrui
ming van een kabinet dat binnen dit vier
jarig tijdperk de invoering van een wet
tot invaliditeits- en ouderdomspensionee-
ring had toegezegd, terwijl 't ontwerp
reeds lang bij de Kamer in onderzoek was.
Wat men toch begonnen is om van
meerderheid te willen veranderen
Nu hangt alles in de lucht.
Al wat gereed lag en ingediend was,
en behoorlijk bestudeerd, is nu inge
trokken of voor wie weet hoe lange achter-
uitgesteld.
De arbeider is het kind van de rekening.
Een vrijzinnig blad erkent het zelf.
Aan de Groninger Gasfabriek.
Uit het schrijven aan den Raad van
Groningen door B. en W. gericht, straalt
een onpartijdig licht op de zaak Payens-
Hertz.
FE VI LL E T O 2T
Aan het 9e Jaarverslag der VereenigiDg
Dr. Scheurers Hospitaal,
waarop wjj reeds de aandacht vestigden,
is het volgende ontleend.
Moge het zoo groote welverdiende be
langstelling wekken dat velen zich bij het
hoofd" aanmelden voor begunstigster of
begunstiger, en wie plan had zijn of haar
contributie op te zeggen, daar nog eenige
jaren meewachte. De vereeniging ontving
dit jaar f 4000 minder dan het vorige, en
dat terwijl de uitgaven, o.a. wegens gas
licht, meerder werden.
Zaterdagsmorgens, aldus mej. Rutgers,
kreeg Dr. Scheurer plotseling het bericht,
dat de Kroonprins van plan was 's Maan
dags het Petronella-Hospitaal te bezoeken.
Dat gaf een heele drukte. Schoonmaak
op alle zalen in de polikliniekde
tuin moest nog eens een extra beurt heb
ben het onkruid, dat in den regentijd
zoo welig groeit, uit de paden verwijderd
het al te hooge gras weggesneden
worden. En dan moesten ze versieren.
Daar is wat voor noodig met zooveel ge
houwen. Gelukkig is er groen en bloemen
ia overvloed in den tuin en hadden
we vele gewillige handen om te plukken,
en om 't tot slingers te verwerken. De
Jalf gezonde patiënten hielpen mee, de
jongens van de Keucheniusschool kwamen
ons Zaterdagsmiddags ook te hulp, en zoo
was dan Zaterdagsavonds alles in orde.
Maandagsmorgens behoefde er slechts de
laatste hand aan gelegd te worden, hier
en daar bloemen aangebracht en alle paden
van den tuin keurig aangeveegt worden.
Ook de patiënten kregen Maandagsmor
gens allen schoone kleeren aan, en moes
ten netjes op hun bed zitten of liggen.
Om 8 uur kwamen de gastee-in- eenige
hofrijtuigen (maar denk daarbij vooral niet
aan Holiandsche hofrijtuigen met vier
Sa»i aen. De Kroonprins was vergezeld van
en Resident, den Assistent-Resident en
den Secretaris. Verder bracht hij in zijn
gevolg mee zijn ooins, Pangeran Mangkoe»\
Het blijkt dat Hertz blijkbaar met het vooraf
beraamde plan om zijn chef de les te lezen
bij hem is gekomen, en dat daarop de directeur,
driftig geworden, Hertz heeft uitgemaakt voor
leugenaar, bedrieger en komediant, een hou
ding, zeggen B. en W. kwalijk passende bij
des directeurs ambtelijke positie.
Wegens dit feit en omdat de directeur van
het geval niet tijdig melding heeft gemaakt,
acht de commissie voor de lichtfabrieken het
gewenscht, dat de directeur van de zijde van
B. en W. op zijn weinig tactvol optreden als
ambtenaar zou worden gewezen en hem een
officieele berisping zou worden toegediend.
Naar het gevoelen van B. en W. is echter
Hertz' aanklacht als zoude de directeur hem
hebben mishandeld, op grond van wat zij van
de zaak vernamen, hoegenaamd niet ge-
lo ofwaardig.
Het ontslag van Hertz en Groen, den voor
zitter der afd. Gioningen van den Bond van
gemeentewerklieden, die Hertz bij zijn aanklacht
heeft ter zijde gestaan met zijn advies, gronden
B. en W. op het feit dat door beiden het advies
van een der doctoren is verzwegen. Het
staat verder, na het gehouden onderzoek vast
bij B. en W., dat Hertz en Groen met voor
bedachten rade getracht hebben te voor
komen dat voor B. en W. op deze zaak het
volle licht zoude schijnen.
B. en W. deelen mede, dat Hertz den 18den
September heeft verklaardlo. dat hij zijn
aanklacht wenschte in te trekken omdat hij de
beschiUcliging gelogen heeft, dat de directeur
hem in de keel heeft geknepen2o dat het
Groen en Meulenkamp zijn geweest, die hem
gezegd hadden dat hij moest doorzetten;
3o. dat Groen hem gezegd heeft dat hij over
het onderzoek van zijn keel door dr. Schutter
moest z w ij g e n 4o. dat hij niet de bedoeling
had gehad den directeur een standje te geven
5o. dat Groen hem bijna had gedwongen
naar dokter te docter te gaan; 6o. dat dr. Van
Dam niet heeft verklaard dat de toestand van
zijn keel een gevolg was van lichamelijke be-
leediging; 7o. dat dr. Schutter had verklaard
geen (verwonding te kunnen vinden
8o. dat dr. Huizinga niet verklaard had dat
zijne heeschheid een gevol was van een kneep
of een duw, maar het kon wezen9o. dat de
boemi en Pangeran Soerjapoetra, en ver
scheidene van zijn broeders. Zij waren
allen schitterend gekleedbruine, licht
blauwe, rose zijden djocjasche baadjes, een
of meer gouden kettingen om den hals,
diamanten spelden en ringen aan.
Het eerst werd de polikliniek bezocht,
waar over de 100 patiënten zaten te wach
ten, nu niet op de banken, zooals anders
gewoonte is, maar tusschen en naast de
banken eerbiedig op den grond gehurkt.
Van de polikliniek ging 't naar labora
torium en operatiekamer. In 't laboratorium
trok vooral de microscoop zeer de aandacht
en in de operatiekamer wenschten de gasten
vooral de instrumenten te zien, „waarmee
de dokter armen en beenen afsnijdt". Zelfs
waren er enkelen die't betreurden, dat er
niet juist een operatie was, dan hadden ze
eens kunnen zien hoe dat toeging.
Daarna kwamen de ziekenzalen aan de
beurt. De vorige week was er juist op een
fabriek in de stad een ongeluk geweest,
waarbij acht mensêhen brandwonden had
den gekregen. Zij waren allen in 't zieken
huis opgenomen, en er werd door den
Kroonprins ook dadelijk naar gevraagd.
Ook een man, wiens been in een rekverband
lag, trok de aandacht: men begreep niet
hoe hij 't uithield zoo stil te liggen, met het
voeteneinde van 't bed hooger dan 't hoofd
einde. Soms werd aan de patiënten zelf iets
gevraagd, waarop ze echt javaansch eer
biedig en met vele sembah's antwoord
gaven.
Het geheele bezoek duurde ongeveer
anderhalf uur niets werd overgeslagen
de keuken, de badkamers, de provisie
kamers, alles kreeg een beurt.
Na nog even gerust te hebben bij Dr.
Scheurer, ging de Kroonprins naar Toeng-
kak, waar hij onder geleide van Dr.
Scheurer ook alles bezag.
Een gevolg van het bezoek aan onze
inrichting is de nieuwe gasverlichting,
die we sedert dien tijd gekregen hebben.
Ze is een groote vooruitgang bij het ge
brekkige en veel onderhoud eischende
petroleumlicht, Het is echter ook kost-'
vereentging, waarvan Groen voorzitter is, hem
heeft opgehitst; 10. dat hij uit zichzelf er
nooit aan gedacht zou hebben een aanklacht
bij de justitie in te dienenllo. dat de direc
teur hem niet in de keel geknepen of aan
de keel gegrepen heeft.
Uit het onderzoek van B. en W. is voorts
nog gebleken, dat noch dr. Van Dam, noch
dr. Huizinga de keel van Hertz hebben onder
zocht, terwijl de eenige dokter, dr. Schutter,
die dit wel deed, verklaarde dat het zenuwen
waren.
De sociaal-democratische leiders, die
zoo 'n drukte gemaakt] hebben over de
«mishandeling" van dezen «armen arbei
der", mogen nu verder zwijgen en bij een
volgende gelegenheid beter opletten of
hun cliënten hen niet wat wijsmaken.
Schaper was daar" al tweemaal in korten
tijd de dupe van. Eerst met vrouw Mul
der, en nu weer met Hertz.
De aard van ons blad laat niet toe,
dat wij ons begeven op kerkelijk terrein.
Doch voor zoover het kerkelijk leven in
vloed heeft op 't sociale en staatkundige,
zijn wij verplicht er notitie van te nemen.
Dit nu achten wij ook thans het geval
nu de leider dei arti-revolutionairen in
Zeeland, man can groote werkkracht en
energie, op morgen 1 October zijn veer
tigjarigen arbeid in den dienst des Woods
mag herdenken.
Wie ds. Littooij in zijn eerste kracht
gekend hebben, en hem nu in zijn grijzen
ouderdom nog bezig zien om in kerk en
school, in vereeniging van allerlei aard,
op staatkundig en maatschappelijk terrein
van advies te dienen of metterdaad voor
te gaan, die kunnen niet nalaten dezen
veelzijdigen werker in den dienst des
Heeren te bewonderen en te danken voor
zijn toenemende belangstelling in en
arbeidzaamheid voor de uitbreiding van
baarder in 't gebruik zoodat de gaven
voor 't hospitaal vooral niet moeten ver
minderen eer nog vermeerderen als het
eenigszins mogelijk is.
Dr. Scheurer schrijft
Ons Petronella-Hospitaal heeft zich zoo
zaohtkens aan een plaats veroverd in den
Zendingsarbeid onzer Kerken, en vele
andere Zendingsvrienden hebben getoond
belang in dezen arbeid te stellen. Zoowel
in 't Vaderland als in Indië mochten wij
vooruitgang bespeuren. De toenemende
belangstelling en de vermeerderde offer
vaardigheid hebbeu ons van harte ver
blijd. Wat het hospitaal zelf betreft, ook
daar was eerder uitbreiding dan inkrimping
waar te nemen. Door de gift van 50 bedden
waren wij in staat, geregeld tusschen de
125130 patiënten te verplegen. Hierdoor
stegen wel de uitgaven, want 30 zieken
meer of minder maakt spoedig een voelbaar
verschil in de Rekening en Verantwoor
ding toch konden wij dit getal behouden
en waren wij niet genoodzaakt op ons oude
cijfer terug te keeren. Verder werd het
aantal gebouwen vermeerderd door een
paviljoen voor de ongehuwde verplegers,
't Is een keurig en eenvoudig gebouwtje,
dat, nu het in gebruik is genomen, inder
daad onmisbaar is. Toch moeten onze lezers
niet denken, dat wij er zijn. Hoogstnood
zakelijk is een grootere keuken en nieuwe
badkamers voor de zieken; en hadden wij
het geld, dan waren wij niet alleen begon
nen, maar dan zouden ze reeds gereed zijn.
Wanneer ik zie op al hetgeen reeds gegeven
werd, dan durf ik bijna niet mijne stemver-
heffen om nog meer te geven. Dit nee*
echter niet weg dat elke bizondeyp mj"
dat doel ons hoogst aangenaanelburg.
Indië wist ik reeds een fj-iurreerend
brengen, en ik maakorraad Wasck- en
metje nog wel grooteïïtende een ruime
ben ik nog niet aajveis. Voorts groote
en zal er misschi/s, St^ischoppen, Rie-
wacht worde ^nz. enz.(
kunnen begi" DE H^iUKJ INIO,
Terugzie i
ons Petron l
Gods Rijk "en de verbreiding van Zijn
eere.
Want daarom in de eerste plaats was
't ds. Littooij steeds te doen.
a Schoon leeraar in een afgescheiden kerk,
wonhij jarenlanginstemming en vertrouwen
bij geestverwanten uit andere kerken
schoon anti-revolutionair genoot en geniet
hij de achting van alle eerlijke tegenstan
ders man uit één stuk in zaken van kerk
en staatkunde, is hij meermalen vraagbaak
en vertrouwde geweest van Hoogleeraren
en Docenten, van Kamerleden en Ministers;
en wat zijne gemeente van Middelburg A
aangaat, het zal morgen weer wel blijken,
hoe groote eereplaats hij daar won en
behield in de harten.
Ds. Littooij worde nog vele jaren ge
sterkt en bekwaamd en geacht in zijn
schoonen arbeid
Middelburg. Zoo ooit dan heeft Vrij
dagavond voorzeker onze schutterij muziek
zich in een dankbaar en aandachtig audi
torium mogen verheugen. Het gag zwart
van de menschen om de muziektent op
het Molenwater, wel een bewijs dat de
openbare concerten zéér gewild zijn. De
meeste van de toehoorders was 't te doen
om het slotnummer „De slag bij Water
loo" te hoorenwant hoewel dit stuk dit
seizoen eenige malen in het Schuttershof
is gegeven, waren er toch nog zeer velen
die de uitvoering daarvan nog nooit ge
hoord haddenhet was ook de eerste
maal dat dit in het openbaar plaatshad.
Onder groote stiltg van het overtalrijke
publiek werd dit nummer aangehoord.
In het eerste gedeelte werd het vroolijke
soldatenleven door marschen en dansen
wij geen redenen om bezorgd te zijn,
integendeel kunnen wij gerust alles in Zijne
hand overlaten, wetende dat Hij zorgt en
het ons aan 't noodige niet zal laten
ontbreken.
Dat wij in 't afgeloopen jaar ook onze
zorgen en moeiten gehad hebben, behoef
ik voorzeker niet te zeggen.
Dr. Esser meende door de ongesteldheid
zijner echtgenoote ontslag te moeten nemen.
Mej. Kuyper moest, wegens ziekte, ons
verlaten, en zoo zagen wij werkkrachten
heengaan, die zoo moeilijk gemist konden
worden. De Heere heeft ook in dezen
weer voorzien. Dr. van Marle en Mej.
Gokkel vervulden de ledige plaatsen en zoo
zijn we thans weer compleet.
Zoo voortsohrijvende zou ik bijna ver
geten, dat wij bezoek hebben gehad van
den Kroonprins van Jogjakarta, en wat
dit bezoek heeft uitgewerkt, daarvan ge
tuigt het gaslicht, dat wij van Z. H. den
Sultan als een bewijs van belangstelling
mochten ontvangen. De Residentwist
Z. H. opmerkzaam te maken op de behoefte
aan beter licht, en zoo besloot Z. H. voor
vertolktdaarna door meer ernstig^
ziek de bekendmaking van den oüle be-
aan het leger, en het slot dier afdeepg^ere
duidde het vertrek aan, in welke mu.
we een gedeelte van den ouden bekenG gö"
Wellingtonmarsch meenden te herkeur.
In het tweede gedeelte klonk plotsi
een schot en het alarm. De slag fjftnerk
aan de kanonslagen dreunden en hePêw JS-
weervuur rakelde en daar tusschen ho<3g()jp
men de-muziek de strijders opwekkei
den aanval. De vijand is verslagen.
signaal tot staken van het vuur k
en het vervoer der gewonden neemt LOn,
aan vang, vertolkt door aangrij pende muz.
De gesneuvelden worden begraven,
muziek speelt een treurmarsch, we meen»
van Beethoven. omg
Plechtig en ernstig klinkt het kort,
dankgebeddoodstil is het om de muzie..
tent. Onder de opwekkende tonen vals.
een marsch keert het leger weer teru.aal
Tot slot wordt het Volkslied gespeeld
Op dat oogenblik werd op verschille
plaatsen rood bengaalsch vuur ontstol
wat een prachtigen fantastisclien aan J'
opleverde onder de hooge boomen.
alle kanten barstte een luid applaus
wat de executanten dubbel verdi;
hadden. Bij het laatste nummer van
programma „de Kleppermarsch" werd aPn
groen verlicht. Ook dat oogstte e
levendigen bijval. ;ns
Waarlijk èn de heer Morks met zij
dappere schaar èn degenen, die de ui
voering van het voorlaatste nummer o
zoo'n wijze hebben mogelijk gemaakt
verdienen daarvoor alleszins hulde.
Vooral dezenjavond heeft het muziejsl
korps bewezen, dat het een onmisba.
element in Middelburg is, voor welk
behoud een ieder die daartoe in de ge
legenheid is, naar
moet medewerken.
zijn beste kracht^
ssz.
de godsdienstoefeningen bij. Eenige v
geleden ging ze sterk achteruit, ei
alles was te zien dat het niet lang'4
zoude duren. Op een avond toen ik
bezocht, zeide zij met dien blik van ver
langen naar den' hemel„Mijnheer, hoe
lang moet ik nog wachtenmijn lichaai
is toch niets meer, en ik zoude zoo gaarne
bij Jezus in den Hemel zijn". Nog
drie dagen moest ze wachten, en toen nam
de Heer ze tot zich. De inhoud van haar
testament Was alleen de begeerte dat bij
haar begrafenis moest gezongen worden
Ps. 42 1. Lezer, zij ook dit de in1 oud
van onze wilsbeschikking.
Ds. Netelenbos, die eenigen tijd t. _tend
doorbracht, om de Javaansche taal t^oom-
deeren, en eenige practiscjie keiye voer
doen in het behandelen van y0orts
zieken, schrijftpn „'-,„„„,„1
Met Ds. Zwagg' tn
een Zonda"- in UAor' en baa ook het
vooiTecht d-'jn®^ Eon dag de bedie-
u W va* n*-oiJig Avondmaal te Djocja
u.fJ GBroeders, het was een vreugde
*i 5 ,en te wezen, in dien talrijken
■yg van Javanen, die een even dierbaar
laten aanleggen, voor de som van -t fA Jc.
Den Heere zij daarvoor dank, dp-fet te
ten goedgunstig voor ons w"'
neigen. veel kunnen
Over de zieken z„o» mijne mededee-
vertellen toch «én merk van herhaling
lingen spoed* c®501'in waarde dalen. Toch
rlmo-Ati. a-"-vaten u voor een onve-nl.lil,-
zijne rekening een complete gasleiding*-geloof met ons bezitten. Ernstio- en nWht.V
laten aanWo-en. vnnr de sum van t Was het samenzijn. Blijkbaar"verkeerden
allen onder den indruk van het gewicht eD
de heerlijkheid van het bondszegel. Of
schoon zeer velen, ik meen een 130-tal
aanzaten en bovendien nog een groot getal'
niet-belijdenden tegenwoordig waren, ver
liep alles ordelijk en stichtelijk.
Inderdaad, het was een ure; do.uOO
diging en geloofsversterkf** hypotheek
Christendoms schijnt Hai geeft uit 4 °/0
pancWio,u_ name' koers van 100 °/s
in stukken van f 1000.—, f 500
tl00.en f50.—.
Inlichtingen geeft voor Zeeland, be
halve de agenten, sub-agenten en cor
respondenten, Mr. P. DIELEMAN ie
Middelburg, commissaris der ba- a oor..
De Directie: M. B,1' ~-f-" 1''05
Mr. M
dragen, e- jat0ri 11 voor een oogenblik te
kan--" het 'terfhed van een onzer
- a om Cl, veuriö ixi.e „v
.1 en een prachtige en uitgebreide
keuze o talen voor goederen naar maat,
welke naar de nieuwste smaak solied en
netjes worden afgewerkt.
Billijke prijzen.
Aanbevelend
Nette coupe.
Uw dw. dn.,
Zichtzendingen franco.
F.
■jrdt vervvir-
