NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 147. 1904.
Zaterdag 10 September.
18e Jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
prijs
ina-tarwe,
ris?.
et.
te koop,
aard,
te koop,
P
rieveulen
p
Meisje
stbode
>mende
Meisje
Meid
'E,
i d
snknecht
kijelöf
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
Bij lit inner Muon een Bijvoepel.
Hef iiberaBisnte.
Het socialisme.
De „vrijzinnigen".
Een socialistische bank op kapi-
talistischen grondslag.
RECLAgtöËsT
Aaj «le Vrouwen.
Paardenstraat
i 1 tegen een
koppejan
p
bij D. HUGE
nber,
Souburg.
f e k e r k e.
't ruim schot,
Koudekerks.
jptember van
ARZEN, re-
1 VAARZEN
i, bij
Oostkapelle.
id
bakker,
Arnemuiden.
15 jaar.
DSE, Lange
i n g e n.
>mber
r, Middelburg.
ober
het wenscht
indmolen
Middelburg.
E, Biggeierke.
Jutting e.
)ERDIJK te
l
terstond of
hofstede be-
SRE, Engel-
Dagelijks.
1,23 en 6,10f)
,50 6,40
ia) en 4.45
- 6,10/)
het vertrek
uzen vm. 8,50
Borsselen en
Borsselen en
3, Borsselen
i alleen aan
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Wie zich met 1 October
op ons abonneert, ont
vangt het tot aan dien datum
gratis.
Voorttander van het liberalisme ben ik
niet. Want, principieel, begint het met de
verloochening van de Souvereiniteit Gods,
en practisch, eindigt het met de gruwel
daden, wier loop in 1793 zich heeft ont
wikkeld en in 1848 gestuit werd.
Mr. Groen van Prinsterer.
Het socialisme heeft zijn oorsprong in
de Revolutie en de Revolutie is verwin
baar enkel door het Christendom en de
Christelijke Volksschool.
In Nederland gaat het niet aan ver
dediger van de Staatsschool en tevens be
strijder van het socialisme te zijn.
Mr. Groen van Prinsterer.
Elke vrijzinnige richting ontspruit
uit dat vrijgemaakt zijn van hooger
beginsel, hetwelk, in eigenaardige ont
wikkeling, anti-Christelijk is niet
alleer, maar uitloopt op ongodisterij.
Mr. Groen van Prinsterer.
Nederl. van 2 Juli 1852.
Het Friesche Dagbl. schrijft
Met meer dan gewone belangstelling
namen wjj kennis van de Nederlandsche
FEUILLETON.
Eene ten doode opgeschreven stad.
Aan een artikel, onder bovenstaand op
schrift, van het liberale Utrechtsch Dag
blad, in verband met de werkstaking te
Marseille, mimen wij, om de belangrijk
heid der quaestie, de plaats in van bet
feuilleton.
>In Frankrijk beginnen de werkstakingen
allengs uit te loopen en op een onteigening
zonder schadeloosstelling van handel en
industrie.
Leerrijk is in dat opzicht Marseille.
De havenstraten liggen er leeg en ver
laten, op de kaden is geen levend wezen
te ontdekken, fabrieken, werkplaatsen en
dokken staan ontvolkt.
De werkstaking in de havens bedreigt
op korten termijn de olie-industrie, die
bezig is te niet te gaan door gebrek aan
grondstoffen en door de onmogelijkheid
haar waren te verzenden. De olie-productie
bedroeg in normale tijden 300.000 kilo per
dag, terwijl aan lijnkoeken dagelijks een
millioen stuks werd uitgevoerd.
De zeep-induetrie, wier omvang met de
olie-industrie wedijvert, verkeert in nood
zooals deze.
De graanhandel en de meelfabricage lig
gen sti', daar geen granen worden inge
voerd en geen vat meel ten uitvoer wordt
verladen.
De suiker-industrie verkeert in geen
beteren toestand geen ruwe suiker wordt
aangevoerd, geen geraffineerd kan uitge
voerd wordeD.
De handel, die Marseille niet aan kan
doen, gaat inmiddels naar Genua en Bar
celona, de cliëntéle verplaatst zich nog
meer dan tot dusver naar SpaDje en Italië
en de toestand van anarchie behoeft nog
slechts korten tjjd voort te duren, of Mar
seille, dat reeds voor de tijden der Romeinen
en Hellenen een der bloeiendste stapel
plaatsen was aan de Middellandsche zee,
zal onder de hiel der huidige socialisten
Staatscourant van verleden Dinsdag waarin
opgenomen zijn de statuten van de naam-
looze vennootschap De centrale arbeiders
verzekering- en depositobank, te 's-Graven-
hage en waarvan Nehemia de Lieme en
Leondert Sloijenbos voor de eerste maal
als Directeuren optreden.
Onder de heeren commissarissen treffen
wij o.a. de namen aan van de heeren Melchers
en Oudegeest, aandeelhouders in de zaak
en uit de politieke „beweging" van het
proletariaat wel bekend.
Toch heeft deze bank een zeer bijzonder
doel.
Volgens art. 2 der statuten toch hoeft
de vennootschap ten doel
a. het uitoefenen van het verzekerings
bedrijf, in den uitgebreidsten zin
b. het uitvoeren van eft'ectonorders, uit
sluitend voor rekening van arbeidersorgani
saties
c. het in deposito nemeD, administreereD,
incasseoren en beleggen van gelden, even
eens uitsluitend voor arbeiders-organisaties.
Van de daardoor verkregen zuivere winst
wordt het in art. 19 omschreven gedeelte
aangewend tot het langs wettigen weg
economisch en politiek sterker maken van
de arbeidersklasse.
De heeren hadden oorspronkelijk de woor
den „langs wettigen weg" niet in de akte
van wijziging gedaaD. Waarschijnlijk op
advies van den Minister van Justitie.
Maar nu de „zuivere winst", die, volgens
de statuten ten goede zal komen „van de
arbeidersklasse".
Waarin deze bestaat leert ons art. 19
„Nadat gereserveerd zijn de bedragen
door den wiskundigen adviseur noodig
geacht voor het dekken van dior de vennoot
schap op zich genomen risico geschieden
de afschrijvingen en de vorming van andere
reserves, vast te stellen door den directeur,
in overleg met den raad van commissarissen.
Daarna zal uit de winst dividend aan aan
deelhouders worden uitgekeerd. Het divi-
tot een doode stad verkeeren als Stavoren
of Brouwershaven, als Tyrus of Milete.
De wijze waarop de staking uitbarstte,
is teekenend voor de roekelooze sociaal
democratische manier.
Nog in 1903 hadden de dokwerkers zich
vrijwill'g gebonden aan een overeenkomst
om het werk niet neer te leggen als moei
lijkheden zouden rijzen, doch zich te onder
werpen aan de uitspraak van een scheids
rechter door beide partijen te kiezen.
In 1904 verklaart de secretaris van het dok
werkers syndicaat: »ja, dat hebben we getee-
kend, maar daarom zijn we uw slaven niet".
Het schijnt du=,-Jdat in de oogen der
revolutionairen het zich houden aan een
vrij willig geteekende verklaring slavernij is.
De patroons moeten zich aan het contract
houden zij zijn gebondeD.
De werklieden blijven vrij voor hen
geldt contract noch eed.
Het is als bij ons, een jaar geleden.
Alleen is er in Frankrjjk dit kleine onder
scheid, dat het socialisme er thans tot de
regeeringspartijen behoort, dat Jaurès er
voorzitter is dor Kamer en lid van het
»bloc",(de meerderheid, waarop de regeering
steunt), zoodat de sociaal-democraten mogen
doen wat zij willen en door de regeering
worden ontzieD.
Men denkt dan ook aan de woorden van
den Zwitserschen hoogleeraar Vilfredo Pa-
reto in zijn Systèmes Socialistes in Frank
rijk is er geen recht te krijgeD, voor wie
hot ongeluk heeft patroon te zijn.
De wijze waarop de met verbreking van
gegeven woord in 't leven geroepen werk
staking wordt ten uitvoer gelegd, is weder
om kenschetsend.
De équipages verlaten het schip, juist
op het oogenblik dat men zich gereed
maakt het anker te lichten de ketels staan
onder druk of zij ook kunnen ontploffen,
daarom bekommert zich niemand, en de
scheepsoffic'eren, passagiers en lading liggen
aan hun lot overgelaten.
De wijnlezers dreigen tot staking over
te gaan onmiddellijk voor den oogst, als
dendzal echter nimmermeer mogen bedragen
dan 4 pet. van het geplaatst maatschappelijk
kapitaal. Indien in een of meerdere jaren
dit dividond minde# zal htbben bedragen,
zal, alvorens verder tot winstuitdeeliDgen
over te gaan, dat mindere aan de aandeel
houders worden bijbetaald.
Het overige wordt genaamd „zuivere
winst". De „zuivere winst wordt als volgt
verdeeld
15 pCt. aan den raad van commissarissen
15 pCt. aan de gesalarieerde ambtenaren
der maatschappij, in verhouding tot hunne
dienstjaren
15 pCt. ann de kapitaalreserve, totdat
deze het dubbele van het aandeelenkapitaal
bedraagt, waarna deze 15 pet., ovenals de
overige zuivere winst, aangewend of gereser
veerd wordt ten behoeve van het in art.
2 al. 2 omschreven doel.
De gelden, die aldus beschikbaar komon
voor het in art. 2 al. 2 omschreven doel,
worden door den Raad van commissarissen,
in overleg mot den directeur verdeeld
a. '13 der beschikbare galden wordt aan
gewend voor het steunen van organisatios,
die onder de midielen, ter bereiking van
haar doel rekenen, het deelnemen aan ver
kiezingen voor a'lo bes'arendoen vertegen
woordigende openbare lichamen of dit deel
nemen aan de verkiezingen zelf zich ten
doel stellen.
b. 'i3~yvordt aangewend voor de bevor
dering en het steunen der vakbeweging.
c. 'I3 wordt aangewond tot bevordering
van de oprichting van nieuwe en het steunen
van bestaande coöperaties en instellingon,
die blijkens haar statuten bedoelen, de
arbeidersklasse economisch of politiek ster
ker te maken.
Men zou zoo zeggen, dat heeren commissa
rissen met 15 pet. tevreden mochten zijn.
Maar neen, bij de heeren socialisten gaat
het nog wat „kapitalistiseher" toe.
Art. 15 zegt, dat commissarissen ontvan
gen, behalve het aandeel in de winst in art.
een vertraging van enkele dagen, van één
dag misschien, al de moeite en zorgen van
een geheel jaar kan vernietigen.
Het verschil van moraliteit schijnt ons
gering tusschen deze wijze van doen en de
handeling van een man, die op den hoek
van een bosch een revolver op u richt met
den eisch »uw beurs of uw leven".
De diepere oorzaak der staking is echter
een beginsel, het democratische beginsel.
De quaestie van loonsverhooging der
dokwerkers was slechts een uiterlijke aan
leiding.
Wat er reeds lang broeide en tot tal van
partiëele stakingen aanleiding gaf, was een
principiëele quaestie.
De scheepslieden toch zeiden tot elkan
der Wij kiezen, krachtens het verheven
republikeinsche beginsel van algemeen kies-
reeht, sinds lang gemeenteraadsleden, leden
der provinciale ^vertegenwoordiging en van
tal van anndere vertegenwoordigingen, ja
zelfs leden der Kamer van Afgevaardigden
en zetten daarmede het bestuur des lands
naar onze handwaarom zouden wij nu
ook niet op ons eigen schip onze officieren
kiezen
Men zal moeten toegeven, dat tegen de
consequentie der redeneering niets valt in
te brengen. Wien men in hoogste instantie
de leiding van 's lands zaken toevertrouwt,
dien kan men ook wel de leiding van een
enkel schip in handen geven.
Zelfs is er kans, dat een scheeps-equipage
moer verstand heeft van de leiding van een
schip, dan van de leiding van een Staat.
Sterk door de innerlijke logische kracht
hunner redeneering, eischten de scheeps
lieden dan ook, om te beginnen, het ont
slag van een scheepsoffiaier, tegen wien zjj
aan boord in verzet waren gekomen.
De eisch van verplaatsing van twee andere
officieren, die niet het voorrecht hadden
de gunst hunner ondergeschikten te ver
welven, vo'gde spoedig daarop.
De betrokkenen verklaarden zich om
des lieven vredes wille tot zelfopoffering
bereid, maar hunne kameraden legden een-
19 vermeld, vergoeding van reis- en verblijf
kosten dit is te verklaren en ver
goeding voor tijdverzuim.
De Heeren krijgen dus eerst allia goed
betaald en daarna nog 15 pCri van de
zuivere winst.
.Zuivere winst" wordt er volgers da
statuten gemaakt, als eerst de noodige re
serves zijn aangebracht. Eu dat dereserve
niet over een paar jaren aanwezig zalzijr,
ook volgens de zienswijze van heeren com
missarissen, blijkt wel uit het feit, dat deze
heeren alvast een belooning vragen voor
bewezen dienster. Zoo gaat het in de
kringen der heeren socialisten kapitalisten.
Ea dat onder den schijn de finantieëie be
langen van de „aibeiderskla3se" te behar
tigen. Net als altijd, de spaarpenningen
van de arme arbeiders mogen dienst doen
om de positie van de politieke leiders te
verzekeren en aan heeren een niet on
aardige bijverdienste te bezorgen.
Wij zullen hierbij geon onderzoek in
stellen naar de credietwaardigheid van de
onderneming, die zulke groote zaken wil
ondernomen met een maatschappelijk ka
pitaal van f50.000, maar betwijfelen zeer,
of dit bedrag in goede verhouding staat
tot den kolossalen omvang, waartoe het
bedrijf zal leiden.
In dit artikel is het ons alleen te
doen, om aan te toonen, hoe de menigte
hier een rad voor de oogen wordt gedraaid.
Elk kenner toch van het verzekeringswezen
zal ons grif toestemmen, dat de winst, die den
arbeidersorganisaties wordt voorgespiegeld
uiterst gering is, tenzij de heeren zich voor
stellen dat er een belangrijk saldo zal over
blijven van het uitvoeren der effectenorders
voor de arbeidersorganisaties. Neem maar
eens aan dat de zuivere winst eens f3000
zal bedragen dan ontvangen de arbeiders
organisaties in Nederland daarvan te zamen
f 1200, en de 6 heeren socialisten f 450.
Toch is het duidelijk, dat de heeren
socialisten hunne arme partijgenooten ook
stemmig hunne functiön neder, op grond
dat het hun onmogelijk was langer do
verantwoordelijkheid voor de leiding hunner
schepen te dragen in den voortdurenden
strijd tegen de tuchtelooze, ongehoorzame
en eigenmachtige bemanning.
.Wij zijn geen mees'er meer op hot
schip, dat ons is toevertrouwd", klaagden
de koopvaardij-officieren en erkenden buiten
machte te zijn hun taak verder te vervullen.
Dit voorspel had ettelijke maande* ge
leden plaa's.
De Minister van Marine uit het radicaal-
socialistische »bloe", Pelletan, kondigde
toen zijn voornemen aan, officieren der oor-
logs-marine te zendeD.
Waarop de reeders zich solidair ver
klaarden met hunne officieren en hun kan
toren sloten.
De zaak werd toen gesust, doch thans
herhalen de bemanningen den eisch van
min of meer directe keuze hunner chefs.
Daarentegen zal een bij de vakvereeniging
aangesloten lid der bemanning niet kunnen
worden ontslagen, zonder toestemming der
vakvereeniging.
Het is dus een strijd om de macht.
Tot nu toe meende men, dat zoo ergens
discipline en gehoorzaamheid aan de be
velen der supérieuren een vereischte was,
het was op een schip, waar de kapitein
op kritieke oogenblikken in het belang
van passagiers, bemanning en lading, tegen
over de zware verantwoordelijkheid die hi)
draagt, ook de meest volstrekte volmacht
moet hebben om te handelen en te bevelen.
Dat moet voortaan echter anders worden.
De kapitein zal niet meer bevoegd zijn
zijn officieren te kiezen en zijn equipage
aan te monsteren overeenkomstig zijn eigen
inzicht, maar de bemanning zal in hoogBte
ressort te beslissen hebben omtrent het
eene zoowel als het andere.
Wederom hebben nu ook de koopvaardij-
officieren de uitoefening hunner functie
geschorst, als protest tegen de plagerijeD,
de onbeschaamdheden, de vernederingen,
die zij dagelijks van de bemanningen hadden
hierin weer willen gebruiken om hunne
laatste penningen te offeren op het socia
listische altaar en dat onder den schijn,
om hunne belangen te bevorderen, 't Is
meer dan erg
De Pinkpillen zijn de bron van
gezondheid.
De gezondheid van iedere vrouw hangt
voor alles af van haar bloed en deszelfs
rijkom en regelmatigheid in den omloop.
Het bloed is zeer zekerlijk de oorzaak van
al de onregelmatigheden in hare gezond
heid. Alsdan doen zich do verschijnselen
voor van geheime pijnen, hoofdpijn, pijnen
in den rug, pijnen in de zjjde, bleeke wangen,
omringde oogen, de eetlust verdwijnt, een
zekere zenuwachtigheid doet zich voor, ga!-
aandoeningoD, zwakte en kwjjning, neer
slachtigheid, wanhoop, en al de ellendige
gewaarwordingen die de vrouwen onder
vinden gedurende de dagen dat zij onge
steld zijn. Het bloed is de schuld van dit
alles, wanneer het bloed rood, rijk en
regelmatig is, dan doen er zich slechts
kloine wolkjes voor in het bestaan van
het jonge meisje en der moeder. Daarom
worden de Pinkpillen voor de vrouwen
aangeraden. Zij geven bloed, ieder dosis
doet in de aderen een zuiver, rijk en rood
bloed vloeien dat de oorzaak van het kwaad
rechtstreeks aantast. Het nieuwe, zuivere
bloed herstelt de regelmatigheid, versterkt
al de speciale organen. Op die wijze doen
de Pinkpillen de pijnen in hoofd en rug
verdwijnen, welken den eetlust en de
kracht op, bedaren de zenuwen en geven
aan het gelaat der vrouw dit zoo innemende
zoo gezocht voo'komeD, hetwelk het deel
der vrouwen is welke in gezonden toestand
verkeeren. Met het bloed aan te tasten
genezen de Pinkpillen niet alleen de aan-
te verduren.
Inmiddels breidt de werking zich meer
en meer uit.
Met de ingeschreven equipages der Com
pagnie Transatlantique, die er niet in toe
stonden overeenkomstig de geteekende over
eenkomst het werk te hervatten tijdens
de onderhandelingen over hunne grieven,
verklaarden zich aanvankelijk solidair de
dokwerkers, het overige scheepsvolk, de arbei
ders in de meelfabrieken, de karrevoerders,
kolendragers en sjouwers, door tal van
anderen gevolgd.
Het aantal der stakende werklieden be
draagt meer dan 50.000.
De militairen, die naar de plaats van
den strijd worden gezonden, ontvangen
bet consigne»Op de plaats rust
De partijdigheid der regeering is zoo
sterk, dat Minister Trouillot de stoom
vaartmaatschappijen bedreigt met boete,
als zij niet in don dienst voorzien, terwijl
M nister Pelletan volstandig weigert de
wet toe te passeD, die, overeenkomstig
hetgeen in nagenoeg alle staten bepaald
is (bv. art. 391 van bet Ned. Weth. van
Strafrecht of de Duitsche wot van 2 Juli
1902) straf bedreigt tegen schepelingen,
die hun contract verbreken.
Onder een regeering, die steunt op een
parlementaire meerderheid, waarin de socia
listen den doorslag geven, wordt zoodoende
het »recht op werkstaking" een dreigend
gevaar voor den Staat.
De patroons zijn gebonden de arbeiders
aan 't werk te houden onder alle voorwaar
den die zij gelieven te stellen, de arbeiders
hebben het recht om het werk neer te
leggeD, waar" en wanneer het hun past.
Dat intusschen de handel zich verplaatst,
de nij verheid haar klanten verliest, de ge
meenschap te gronde gaat, is een gevolg,
blijkbaar van gering belang, waaromtrent
nóch de regeering, röah haar'soeialis'ische
committenten zich bekommeren.
Laat Marseille, laat handel en nijverheid
te gronde gaaD, leve het demokratiBche
beginsel".
