NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 135. 1904
Zaterdag *13 Augustus.
18e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Het Neo-Malthnsianisme.
RECLAMES.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
^Verdwijning van een bosch,
Gemengde Berichten.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 6 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De leer van het Neo-Malthusianisme
berust op een leugen.
De voorstanders dezer leer hebben het
Goddelijk woord: „Weest vruchtbaar en
vermenigvuldigt u" omgezet in: „Woest
onvruchtbaar en krimpt het getal uwer
nakomelingen in".
Voor den zegen der zelfuitbreiding heb
ben zjj den vloek der zelfbeperking in de
plaats gesteld.
De apostolische vermaning: onthoudt u
van elkander voor een tijd hebben zij voor
den materialistischen raad ingeruild: vol
doet aan de lusten doch houdt uw gezin
klein.
Deze omkeering der heilige huweljjks-
ordinantie dankt de ongeloovige wereld
aan de bekende theorie van Malthus, doch
tegen diens bedoelen misbruikt, dat de
uitbreiding der menschheid gepaard gaat
met de onmogelijkheid der vermeerdering
van de voor haar beschikbare levens
middelen.
Malthus stelde voorop dat bjj ongebrei
delde uitbreiding van het menscheljjk ge
slacht, een deel er van in kommer moet
wegsterven, dewijl de aarde niet genoeg
zaam oplevert om die gansche menschheid
te voeden.
En dit nu is een leugen.
Hot zijn hoogst bedroevende cijfers die
de afneming of althans uiterst geringe toe
neming der bevolking in Frankrijk tenge
volge der zonde van het Neo-Malthusia
nisme te zien geven.
En ook in ons land, bijvoorbeeld in
Amsterdam, staan de geboortecijfers tot de
huwelijkscijfers in beschamende verhouding.
Daar daalde het geboortecijfer in ver
houding tot dat der bevolking van 1880 tot
'89 van 36 tot 34 procent; in 1889 tot
1900 van 34 tot 30 prooent; in 1901 was
het 29 procent; in 1903 slechts 28 procent.
Het verhoudingsojjfer blijft derhalve
dalende.
Malthus leerde dat de vermeerdering van
voedsel in de verhouding der rekenkundige
reeks 1, 2, 3 enz. plaats heeft; terwijl de
vermeerdering der bevolking in datzelfde
tijdperk geschiedt volgens de meetkundige
reeks 1, 2, 4, enz.
Dr. Bruinsma nu heeft in zijn jongste
uitnemende werk„De leer van Malthus
voor Nederland toegelicht" deze totaal on
bewezen bewering op zeer verdienstelijke
wijze onder handen genomen.
Snijdend doch waar is zijne opmerking
dat deze hardvochtige theorie zoo spoedig
en grif schijnt aangenomen, opdat de rijke
man Lazarus van zijne poort kunne houden,
en met een gerust geweten den zak kan
toeknoopen, wanneer armoede hem om een
aalmoes vraagt.
En wij die het Schriftwoord in eere
houden dat rijken en armen elkander ont
moeten, dat wil zeggen tot elkander naderen
opdat de eerstgenoemden de laatstgenoemden
zullen te hulp komen, waardeeren de scherpe
afstraffing van dezen geleerde aan het adres
van het Kapitalisme gericht, dat „armoede,
gebrek en honger volgens deze theorie
niet ten laste komen van persoonlijke heb
zucht of maatschappelijke misbruiken maar
hot onvermijdelijke gevolg zijn van alge-
meene natuurwetten" waartegen men zich
immers niet verzetten kan.
Nu leert de oud-minister Pierson in zijn
bekend boek over Staathoudkunde dat in
landen met onbeperkte vermenigvuldiging
de bevolking na 40 jaren verdubbeld ie, en
zoo voegt hij er bjj „het is volkomen
duidelijk voor een ieder die een oogenblik
nadenkt, dat zelfs met een aanwas, waar
van onze eeuw getuige was, de voortbren
ging geen tred kan houden, althans niet
op den duur".
Een sluitrede waarop zegt dr. Bruins
ma terecht niet veel valt af te dingen
doch voegt hij in één adem er bij
„men kan volstrekt niet toegeven dat het
tjjdperk der wanverhouding reeds is aan
gebroken" geljjk de Malthusianen reeds van
le voren gelieven vast te stellen j en ook
is het niet bewezen „dat zulks binnen af-
zienbaren tjjd zal geschieden".
Malthus gewaagde zelfs van een verdub
beling van een tijdperk van slechts vijf en
twintig jaar.
Een veronderstelling die in de lucht
hangt.
Immers indien er twee korenhalmen
groeien op een plek die vroeger maar een
halm droeg; of een aar twintig korrels
bevat die vroeger terzelfder plaatse er
slechts tien inhield, dan heeft reeds dit
alleen de theorie van Mathus voor goed
neergeslagen.
En nu is het inderdaad een feit dat
onder den zegen des Heeren veel woest
land ook in ons land ontgonnen is, dat de
opbrengsten por jaar schier verdubbelden
dat van sommige vruchten hier en daar twee
oogsten in een jaar gewonnen worden, waar
te voren slechts van één oogst sprake was.
En niemand kan zeggen dat de grens
reeds is bereikt. Dr. Asselbergs zegt in
het Katholiek Sociaal Weekblad: „Inderdaad,
wat is er niet reeds gedaan, en wat kan
er niet nog gedaan worden om de inner
lijke waarde van den oogst te verhoogen,
om de maat en de gowichtshooveelheid te
vergrooteD, om het ras van den veestapel
te verbeteren, wie zal uitmaken waar de
grenzen liggen der productiviteit?"
In Nederland is in betrekking tot oog
sten, opbrengst van vee, beschikbaarheid
van den bodem, hoeveelheid en soort der
producten heelwat veranderd.
Dr. Bruinsma heeft berekend en aange
toond dat alles te zamen genomen de pro
ductie in Nederland vrij zeker zelfs meer
dan ruim 28 procent in 20 jaren toege
nomen is.
Zoodat er niets, letterlijk niets overblijft
van de bewering van den oud-minster
Pierson, zoo straks aangehaald, als zou aan
elke berekening ontsnappen de aantooning
dat de groeikiacht der voortbrenging zoo
veel grooter zal worden als noodig is om
de rekenkundige reeks 1, 2, 3, in een meet
kundige 1, 2, 4 enz. om te zetten.
De. Bruinsma verwjjst in zijn door ons
genoemde boek al dat gescharrel met Mal
thus en zijn cijfers en reeksen naar de
rommelkamer!
Wij zijn dankbaar voor den krachtigen
wetenschappelijken steun van dezen bekwa
men geneeskundige in onzen strijd tegen
het Neo Malthusianisme.
Geljjk de lezer weet hebben wjj zijn
statistieken niet noodig, dewijl wij het
door hem bestreden kwaad een zonde tegen
het lichaam achten en dit lichaam als zijnde
een tempel des Heiligen Geestes, naar de
Apostolische waarschuwing niet straffeloos
geschonden wordt. Voorts is de leer
van het tweekinderstelsel vrucht van on
geloof en mistrouwen, welke in Christelijke
kringen niet mogen voorkomen.
Want kinderen zjjn een erfdeel des
Heeren.
En gelijk eenmaal Oud-Israel den
zegen van Jehova in het groote kmderen-
tal zag, aanvaarden ook wjj Christenen ieder
kind ons van God geschonken als een
kostelijk geschenk, een pand, ons ter op
voeding en tjjdelgke bewaring toever
trouwd, om in den tgd ons sieraad en
onze kroon te zijn, eens in den jongsten
dag voor den Christus wanneer Hij komt
op de wolken, door ons te worden voor
gesteld met een „Zie hier Heere ons en de
kinderen die gij ons gegeven hebt"en in
de eeuwigheid zoo zij en wij tot de
vrijgekochten mogen behooren saam met
ons den Heere te prijzen in het Vaderhuis
met zijne vele woningen.
Dit is geen illusie, maar werkelijkheid.
Een werkelijkheid, waarvan het vooruit
zicht ons verzoent met de vaak drukkende
zorg die het groote gezin met zich brengt,
doch waar de Heere ons naar Zijne belofte
glansrijk door helpt.
Nog eens, wij hebben de statistieken der
geneesheeren niet noodig in den strijd tegen
het neo Malthusianisme,
Maar wij zijn er toch blij mee«
Als van den strijd tegen den vaccine-
dwang, den schoolstrijd, den strijd voor
Zondagsrust, mag wanneer 't zoo voortgaat,
ook van dezen verwacht worden dat men
het gelijk aan onze zijde erkent.
12 Augustus 1904.
Terwijl men over 'talgemeon bij de op
leiding tot onderwjjser voor kweekscholen
pleit, hoort men hier en daar een stem ten
gunste der R. Normaalscholen, met het
doel om die niet alleen te bestendigen,
maar ook haar aantal uit te breiden.
Hoe is het mogelgk, zoo zou men kunnen
vragen, dat in een tijd, waar allen, tot
zelfs de vereeniging voor Gereformeerd
onderwijs toe, over de noodzakelijkheid van
kweekschoolopleiding het tamelijk wel eens
zijn, nog van bevoegden stemmen opgaan
voor meer rijksnormaallessen. Is er reden
voor?
Er is een motief en wel dit.
Het platteland is ten aanzien van ge
legenheden voor meer uitgebreid onderwijs
al zeer stiefmoederlijk bedeeld. Wil of
moet men wat meer weten, dan het gewone
dat de lagere school biedt, dan moet men
naar de steden.
Worden nu vanwege het rjjk de normaal
scholen uitgebreid en haar aantal vermeer
derd, dan worden daardoor velen we
deuken hier vooral aan zoontjes en ook wel
dochtertjes van burgemeesters, secreturissen,
dominé's, onderwijzers, enz. goedkoop in
de legenheid gesteld om hunne kennis te
vermeerderen en hunne kundigheden uit
te breiden.
Een eenvoudig admissie-examen en ze
zjjn er. Of de leerling al of niet voor het
onderwijs bestemd is, dit doet er eigenlijk
minder toe.
Daar wordt zelfs niet eens naar gevraagd.
Eu telken jare kan men in de desbetref
fende verslagen lezen, zooveel normaallessen
met zooveel leerlingen zijn er in ons goede
Nederland.
Niet gaarne zouden we iemand de ge
legenheid ontnemen, om op een min kost
bare wjjze van de kennis en geleerdheid
van anderen te profiiteeren er is nog
zooveel aanleg in dood kapitaal maar
toch inzake de vermeerdering van rijksnor
maalscholen op het platteland, in verband
met het uitgesproken doel, om ook aan hen,
die niet uitdrukkelijk verklaren voor onder
wijzer opgeleid te willen worden, gelegen
heid te openen op zulke rijksinrichtingen
hun kennis te verrijken zeggen wij, met
de wet in de hand „Het is waarlijk niet te
hopen, dat de regeering dezen weg inslaat,
zoolang in art. 12 der wet op het L. O. de
clausule is te lezen
„Van rijkswege worden kweekscholen
en normaallessen tot opleiding van onder
wijzer» opgericht en onderhouden."
Wij voor ons zouden gaarne zien, dat
de ouders en voogden van de leerlingen
der normaallessen verplicht waren de ver
klaring af te leggeB, dat zij hunne zonen
of pupillen voor het onderwijs bestemden.
Daarin is o. i. niets onredelijks.
Wanneer zulke scholen niet langer aan
het doel beantwoorden, waartoe zjj zjjn
opgericht, kunnen zij gerust worden opge
doekt. De opleiding zal er het best bjj varen.
Het daardoor bespaarde geld zal zijn
weg wel vindeD. De cursussen ter op
leiding van hoofdonderwijzers kunnen nog
wel eenige jaren subsidie gebruiken.
De sociaal-democraat Hermans verklaarde
onlangs in een openbare vergadering van
christen-democraten dat „godsdienst privaat-
zaak" is, en dat hij, Hermans, „lid van den
Dageraad dus atheïst" (Godloochenaar) is.
Zoo denken er ook de mannen van Het
Volk metterdaad over.
In een der jongste Zondagsbladen van
dat hoofdorgaan der S. D. A. P. staat het
volgende„Een bijbeltekst, die de macht
van God verheerlijkt, profeteert, dat de Heer
den leeuw zal doen nederliggen bjj het lam.
In dezen tekst wordt dit als een buiten
gewoon be wjj s van de groote macht des
Heeren gegeven. Zelfs voor den Heer was
dat dus al een heksentoer
En elders in datzelfde blad wordt gezegd
„De Heer bedient zich van zijn dienaar,
dominee Sikkel, om den stengel der revo
lutie af te slaan die was opgeschoten in de
christelijke vakorganisatie."
Dergelijke taal is erger dan Godslasterlijk
en levert een bedenkelijk commentaar op
de bewering dezer heeren dat „godsdienst
privaatzaak" is.
In hun netten laat zich geen Christen
vangen.
Iedereen in Nederland heeft het lieve
boekje gezien en gelezen dat door de Pink-
pillen is uit gegeven geworden «Bloemen-
spraak". Er zijn zoo in Nederland als in
Frankrijk 15.000.000 exemplaren uitgedeeld
hetgeen een millioen ponden papier ver
tegenwoordigt. Om deze hoeveelheid voort
te brengen heeft men ongeveer 300 400
boomen moeten omhakken, ze in een pap
moeten verwerken en in een pletmolen doen.
Dit boekje heeft dus gekost de verdwijning
van een klein bosch, maar het heeft des
te meer de wondervolle hernieuwde eigen
schappen der Pinkpillen van het bloed
doen kennen en het is de oorzaak geweest
van talrijke genezingen, waaronder wjj die
vermelden van den heer M. Haze, brieven
besteller, Boezemkade 5, te Rotterdam.
»Hij verklaarde aan onzen verslaggever
die hem voor eenigen tijd geleden een be
zoek aflegde, dat hij sedert 4 5 jaren
lijdende was geweest aan hevige hartklop
pingen die van lieverlede zich al meer en
meer hadden voorgedaan, zulks was mjj pijn
lijk en hinderde mij erg in het loopen om
mjjn beroep van brievenbesteller uit te
oefenen. Ik was voortdurend ongesteld en
benauwd en had ook veel last van duize
ligheden. Ik besloot tot het algemeen be
kende en geroemde geneesmiddel n. 1. de
Pinkpillen over te gaan, en na de behandeling
strikt volgens de voorschriften gebruikt te
hebben, heb ik hoegenaamd geen last meer
van hartkloppingen of benauwdheden en
ben geheel hersteld. Na ongeveer een jaar
gewacht te hebben of de genezing van
bljjvenden aard was kan ik U thans een
bevestigend antwoord geven met machti
ging mijn volkomen herstel te publiceeren."
Zoo de geneesmiddelen die men U aange
raden heeft, schipbreuklijden, aarzelt niet,
neemt nog heden de Pinkpillen, zij zullen
U niet teleurstellen. Zjj zuiveren en ver
rijken het bloed, geven krachten, wekken
den eetlust op, versterken den maag, regelen
en bevorderen de spjjsvertering. Het is
het geneesmiddel dat de grootste regel
matigheid heeft wat de resultaten betreft.
Zij bekomen en hebben in de geheele wereld
snelle genezingen veroorzaakt in gevallen
die als ongeneeslijk verklaard waren en zij
hebben in vele gevallen eene bewondering
opgewekt vergezeld van eene waarlijke
verwondering. Zjj genezen bloedarmoede,
bleekzucht, neurasthenie, algemeene zwakte,
maagpijnen, rheumatiek, zenuwzwakte,
scheele hoofdpijn, zenuwpijnen, heupjicht
Prijs f 1.75 de doos, f9per 6 doozen.
Verkrijgbaar bjj Snabilié, Steiger 27, Rot
terdam. Hoofd-depothouder voor Nederland
en Apotheker. Franco toezending tegen
postwissel. Ook echt verkrijgbaar voor
Middelburg en omstreken bjj JOH. DE
ROOS en voor Goes en omstreken bjj
Gebr. MULDER, Drogerjjen en Verfwaren.
Onze Middelburgsche corresp. schrjjft
In een ommezien was ditmaal de kermis
opgeruimd om plaats te maken voor de
stedeljjke muziektent op de Markt. Maandag,
Sacraments-dag in de Roomsch-Katholieke
kerk, in de wandeling ook wel half oogst
geheoten, zal een groot Muziekfeest in
onze stad plaats hebben. Niet minder dan
24 corpsen zullen daaraan deelnemen, en,
alle deze zullen gezameljjk één nommer
door deD heer Jan Morks, luitenant-direc
teur van ons stedeljjk muziekcorps ge
componeerd, op do Markt uitvoeren.
Onze drie muziektenten, Markt, Molen
water en Buitentuin zullen van 124
ure geregeld bezet zjjn. Acht muziek
corpsen zullen in ieder der tenten hunne
gaven doen hooren, en de vierde, in den
tuin van hot Schuttershof zal 's avonds 8
ure bezet zjjn.
Het eiDde zal met gedruisch gepaard
gaaD, want een schitterend vuurwerk zal
tot besluit worden gegeven.
Extra-booten en extra-treinen zullen de
op dien dag uitgaande Zeeuwen naar hunne
hoofdstad brengen.
Goes. De Knapenvereeniging Openb.
10 11b maakte gisteren een uitstapje per
spoor tot Dordrecht, en verder met de
prachtige Fop Smit boot naar Rotterdam.
Daar werd in het Witte Huis per lift de
reis naar boven gemaakt en het heerlijk
panorama van Rotterdam bewonderd. Het
»Waarenbuis" werd bekeken, zoomede de
concurrent daarvan, het nieuwe «Waaren
huis", de Grand Bazar werd doorwandeld,
en een wandeltocht door Rotterdam gemaakt.
Dat de diergaarde werd bezocht, spreekt
vanzelve, en de jongens waren spoedig heel
eigon met den olifant, stonden op goeden
voet met de apen en keken met aangename
huivering naar de leeuwen en tijgers, 't Was
een goede, heerlijke dag voor de knapen.
Ze hadden zeiven een kas gemaakt voor de
uitgaven, en gedeeltelijk van sommige
Goesche kindervienden een »steunpenning"
ontvangen.
Waren die gevers er bjj geweest, wat
zouden ze schik hebben gehad in de vreugde
die zij hielpen bereiden's Middags werd
middageten gebruikt in „Kosthuis no 1",
op de Kipstraat no. 48. En daar willen
we iets van zeggen. Om 10 minuten voor
half twee, kwamen de ongeveer dertig honge
rige knapen en leiders in dit groote, eenvou
dige eethuis. De directeur, dhr. E. v. Essen,
wist van de komst niet af, en keek maar
één oogenblik „beduusd" toen hem werd
gevraagd of direct kon gegeten worden.
Toen lachte bjj even, en verzocht maar
naar de bovenzaal te gaandadeljjk zou
het eten klaar zijn. Ea 5 minuten vóór
2 uur, dus in 35 minuten was de geheele
tafel afgeloopen, en hadden de knapen volop
gegeten. Lekker vleescb, en aardappelen
met gestoofde boontjes, vormden den maal
tijd. En dat kostte zóó weinig, en alles was
zoo smakelijk en zindeljjk dat ieder die
met leerlingen een uitstapje maakt, en ieder
die graag „warm eten" krijgt en geen hotel
rekening kan betalen, gerust naar mijnheer
Van Essen kan gaan, Kipstraat 48, Rotter
dam, Kosthuis no. 1 van de Maatschappij
van kosthuizen.
't Is er spot goedkoopMaar ge
zelschappen doen verstandig den directeur,
dhr. Van Essen, vooruit te schrjjven. Want
er komen héél véél gezelschappen scholen,
vereenigingen, weeshuizen, enz., en dan
wordt het zelfs een handig man als dezen
directeur te druk om direct te bedienen.
Daar dus om denken.
Borssele. Woensdag werd den Raad
door Burg. en Weth. de begrooting voor
1905 aangeboden. Zjj bedraagt, in ontvang
en uitgaaf f 122 47.745, zjjnde ruim f1400
hooger dan voor 1904, voornamelijk toe te
schrjjven aan meer kosten van wegen. Op
de voordracht van vier personen voor de
benoeming van twee zetters plaatste de
gemeenteraad de heeren J. Bruinooge, D.
Wisse, O. Mol Az. en C. van 't Westeinde.
De vergadering besloot opnieuw KoDink-
ljjke vergunning aan te vragen voor de
heffing van havengeld, daar de concessie
1 Januari a. s. ten einde loopt. M. C.
Nisse. In een weide alhier is cnder
het vee van den landbouwer De Pree van
8i-Gravenpolder het houtvuur uitgebroken.
Twee der aangetaste runders zjjn bezweken
en onder politietoezicht begraven.
Om alle misverstand te voorkomen,
komt het ons gewenscht voor, mede te
deelen, dat de vergadering welke 8 Sop-
