NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 133. 1904
Dinsdag 9 Augustus
18e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Buitenlandsch Overzicht.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
Goes
PRIJS DER ADVERTENTIËN
L Aü IHIO IJ W 11 AI) O.
EEK EN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1^5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Roods vroeger wezen wjj er op dat het
ontwerp betreffende de landbouwvertegen-
woordiging op bepaalde punten zeer ver
beterd is.
Een zeer groote verbetering is wel dat
de leden voor de Provinciale landbouw
raden door de landbouwers zeiven zullon
gekozen worden.
Behalve deze mogen ook genoomd wor
den de volgende:
De tuinbouw is uit het ontwerp geheel
weggenomen, zoodat het uitsluitend land-
ioMwraden worden.
Vrouwen worden verkiesbaar verklaard
voor den landbouwraad.
Het aantal vergaderingen per jaar, vroe
ger op drie bepaald, wordt nu eón of twee.
De secretaris wordt gekozen door den
Raad zelf en niet benoemd door de Koningin
hij kan zelf lid van den Raad zijn.
De verkiezing wordt zeer vereenvoudigd
en als kenmerk voor kiesbevoegdheid alleen
gesteld, dat men den leeftijd van 25 jaar
moet bereikt hebben on in de provincie
hetzjj voor zich zelf, hetzij voor een ander
het landbouwbedrijf uitoefenen op een stuk
grond ter grootte van ten minste ééne
hectare.
De Rjjkslandbouwraad bepaalt zelf het
aantal afdeelingen, waarin hjj gesplitst zal
worden; dus geschiedt dit niet door den
Minister.
Deze Raad zal nu voortaan bestaan uit
minstens 12 leden en wel één lid uit elke
provincie en bovendien de directeur-gene
raal van den landbouw.
En behalve dit splitsingBrecht krijgt de
Raad ook het recht om wanneer naar zijn
oordeel, sommige takken van landbouw,
hetzij van den graanbouw, hetzjj van de
veeteelt of zuivelbereiding niet voldoende
in dien Raad vertegenwoordigd zijn, in dit
geval ten hoogste nog 5 leden voor die
ontbrekende takken te benoemen.
Hier is derhalve zoo ongeveer alles aan
het oordeel van de practische landbouwers
overgelaten.
Van harte hopen wjj dat dit wetsvoor
stel wet wordt.
Het is een goede Btap in de richting
van wat men met een vreemd woord
decentralisatie noemt.
Dat wil zeggen de zaken niet laten be
redderen van uit een centraal bestuur, als
bjjv. den Staat of de regeering, maar nit
en door de verschillende levenskringen,
wier belangen en bevoegdheden en prac
tische kennis op de eigen regeling van
zaken het meeste aanspraak geven.
En inmiddels ga men in landbouwkrin-
gen voort op den ingeslagen weg om zich
steeds meer zelfstandig te organiseeren.
Engeland.
Hen van de stormachtigste tooneelendie
ooit aanschouwd zjjn in het Engelsch Lager
huis, heeft Vrijdag plaats gehad bjj de
commissoriale beraadslaging over het ont
werp, door de regeering ingediend, tot on
derhandeling mot de Country-Councils in
Wales, die weigerden om de bepalingen
van de onderwijswet uit te voeren. De
radicalen, onder aanvoering van de leden
uit Wales verzetten zich ten sterkste tegen
de wet. Na vijf uren debat waren eerst
twee amendementen afgedaan en Balfour
gaf toen in overweging, sluiting der be
raadslaging na de eerste tien artikelen van
het ontwerp.
Lowther, de voorzitter, wilde Balfour's
verzoek tot sluiting in stemming brengen.
De leden uit Wales weigerden modewer
king om tot de stemming over te gaan.
Lowter zei, dat hij hunne houding den
speaker moest melden, daar laatstgenoemde
afwezig was wegens ziekte. Lowther, die
zoowel afgevaardigde als speaker is, had
alzoo feitelijk het gebeurde aan zich zelf
te rapporteeren. De oppositie hief luide
kreten aan van „schande I" en temidden
van een tooneel van groote wanorde ver«
klaarde Lloyd George, dat de leden uit
Wales niets moer met het ontwerp te maken
wilden hebben en de vergadering zouden
verlaten.
Asquith zei, dat de geheele oppositie in
dat geval hun voorbeeld zou volgen. Daarop
verlieten de leden der oppositie, met Asquith
aan het hoofd, de vergadering.
De commissie sloot daarop de beraadsla
ging over het ontwerp binnen enkele mi
nuten en toen keerde de oppositie in de
zitting, die voor enkele oogenblikken ge
schorst was, terug.
Inmiddels heeft de regeering bij de stem
bus weer een nederlaag geleden. Een
liberaal Lagerhuislid had zijn ontslag ge
nomen. Daar hjj vroeger met een meer
derheid van slechts 230 stemmen was ge
kozen, hoopte men nu dezen zetel wel te
zullen veroveren. Doch mis. Weer werd
een liberaal gekozen met een meerderheid
van 230 stemmen.
Rusland.
Rusland zoo schreven wij reeds
gaat gebogen onder dequaestiöo. Finsche,
Joodsche, Kaukasische wisselen elkander
af. Eu elk van haar maakte reeds een
slachtoffer in de regeeringskringen.
Bobrikoff, von Plehwe en Boguslovsky
zijn de namen die aan de lijdensgeschie
denis dezer drie zullen blijven herinneren.
Eerstgenoemde werd door een Fin ver
moord de tweede viel als offer van de
Jodenvervolgingen nu komt weer bericht
dat laatstgenoemde, luitenant-kolonel, hoofd
administrateur van het district Soermalir,
in Kaukasië, gedood is door een pistool
schot, op de marktplaats te Idgff, ter ge
legenheid van de jaarmarkt, en dat de dader
is verdwenen.
Zoo zal het, naar te vreezen staaf, wel
blijven gaan, hard tegen hard, tot de Czaar
zal willen recht doen aan zijne honderd
duizenden verdrukten.
RUSLAND en JAPAN.
De geheele vorige week moet er verwoed
gevochten zijn.
Te Petersburg wordt een bedenkelijk
stilzwijgen bewaard. Nu, hetgeen uitlekte,
klinkt niet bemoedigend.
De slag die van Donderdag tot Zaterdag
duurde, eindigde in het nadeel der Russen,
ondanks dat Koeropatkin, waarschijnlijk op
hooger bevel, zelf de Zuider divisie aan
voerde.
Da overmachtige Japanneezen vielen het
centrum der Russische positie bij Hoe-
dsiadsy hevig aan. De Japansche troepen
macht was 54 bataljons sterk, waarvan 36
uit geregelde troepen bestonden, de overige
uit reservisten. Koeroki gebruikte de re
servisten voor den aanval, terwijl de ge
regelde troepen een schijnmanoeuvre uit
voerden. De reservisten zoo seint Koe
roki vielen de Russen met wilde woede
aan, en ons vuur richtte groote verwoe
stingen bij den vijand aan, maar tot drie-
of viermalen werden die verliezen aange
vuld. Onze troepen trokken zich toen
langzaam terug en kozen goede stellingen,
vanwaar zij door heftig artillerie-vuurden
vijand groote verliezen toebrachten.
Blucher of de nachtmoet Wellington
wel eens uitgeroepeD, of liever niet uitge
roepen hebben.
Koeropatkin heeft zeker wel herhaaldelijk
gezegd Versterking of de regen
Nu, het regenseizoen is ingetreden, wat
ook verandering van positie en vooruit
zichten zou kunnen beteekener.
In ieder geval heeft hij, door Haïcheng
te ontruimen, het eerste der drie gewichtige
punten van zijn verdedigingslinie prijsge
geven. Een algemeen terugtrekken naar
Moekden zal na wel spoedig volgen.
Wat Port Arthur betreft, deze vesting
is voor den tijd van drie maanden van
vee voorzien. Men deelt voorts mede, dat
de stellingen der Japanneezen 20 K.M. van
de buitenforten verwijderd zijn.
De hoofdmacht van de verdedigings-
troepen ligt nu binnen de vaste forten,
welke tezamen de eigenljjke vesting vor
men 2000 kanonnen bestrijken de vlakte
die de Japanners over moeten steken. De
laatste bestorming wordt verwacht op 15
Augustus. De Russen maken zich sterk
dat de vesting niet zal genomen worden,
ofschoon zij ten volle beseffen hoe ver de
Japanneezen gaan in roekeloozen moed.
Van generaal Stoessel is uit Port-Arthur
bericht gekomen dat de Russische troepen
in den driedaagschen slag op 26, 27 en 28
Juli alle aanvallen der Japanneezen met
voor dezen verschrikkelijke verliezen afge
slagen hebben. De stemming van het gar
nizoen is zeer opgewekt. Het Russisch
eskader reikte de behulpzame hand door
den vjjand in de flank te beschieten. De
verliezen dor Russen bedragen, voor allo
drie de dagen dat gevochten is, aan dooden
en gewonden ongeveer 1500 minderen en
40 officieren. De Japanners verloren vol
gons berichten van Chineezen en gevangenen
tegen de 10.000 man. Zjj voelden deze
verliezen zoodanig, dat zij niet eens hun
dooden en gowondon konden wegvoeren.
De juistheid van dat bericht wordt door
de Japansche berichten ten deele bevestigd.
Het meldt echter niet dat de aanval der
Japanneezen op do rechterflank der Russen
slechts ten doel had om een concentratie
der Japanneezen op de linkerflank te be
mantelen, welke leidde tot de vermeestering
van den Wolfsberg.
En dan verhalen van vluchtelingen
luiden vrjj wat ongunstiger. Volgens deze
toch zal de vesting stellig na verloop van
een of twee maanden vallen, en moet
Stoessel zuil ig omspringen met zijn munitie
het is onmogeljjk ontplofbare stoffen in
de vesting te maken.
Nu verwacht men nog weldra een gelijk-
tijdigen aanval op Moekden on op Liao-
jongdit zal een beslissende slag zijn.
De Russische minister van verkeerswe
zen Chilkof is naar het Baikal-meer ver
trokken tot inspectie van den Transbaikal-
en den Circumbaikalspoorweg. De opening
van laatstgenoemden, den spoorweg óm het
meer, zou plaats hebben tegen het midden
van September. Het leggen van dubbel
spoor op de Siberische lijn is voorloopig
uitgesteld; de minister van verkeerswezen
heeft de gunstige aanbiedidgen van buiten
maatschappijen, om zich met bet leggen
der rails te belasten, van de hand gewezen.
Zoo wordt Rusland van alle kanten be
dreigd, niet het minst ia do uitgestrektheid
van zijn gebied de vijand.
Maar nog een ander gevaar dreigt hem,
en wel van de zijde der Chineezen.
Wel heeft de Japansche regeering met
den dood gedreigd een iegelijk die aan de
Russen iets levert, maar hier tegenover
staat dat groote militaire bewegingen in
China plaats hebben. Troepen zijn onder
weg om het leger van Joean-tsi-kai te ver
sterken, dat bestemd is om het leger van
generaal Ma te steunen. Te Nioetsjwang
worden dagelijks soldaten gerecruteerd, die
gedrild worden door Japansche officieren.
Thans heeft Joean-tsi-kai minstens 150,000
man onder zijn bevelen. Ernstige gebeur
tenissen zijn dan ook, al is het niet dade
lijk, te verwachten.
Het is te wensehen dat de krijgskans
spoedig keere en het gele gevaar niet worde
vergroot door China's optreden.
Kleinere Staten.
Vermelden wij nu nog dat de Koning
van Spanje in November een bezoek aan
het Engelsche hof te Londen hoopt te bren
gen alsmede te Parijs. Dat de kroning
van Peter I van Bulgarije den 21 September
zoo eenvoudig mogelyk zal plaats hebben
waarbij de vertegen woordigeiB der vreemde
hoven niet zullen worden uitgenoodigd,
hetgeen natuurlijk ook een weigering hun
nerzijds voorkomt. Dat de moeilijkheden
tusschen Frankrijk en den H. Stoel nog
niet weggeruimd zijn. Dat de ontmoeting
tusschen den keizer van Oostenrijk en den
koning van Saksen en diens dochter Zater
dag te Gastein en daarna te Salsburg waar
heen zij samen gereden waren, heeft plaats
gehad. Dat de Engelsche expeditie onder
Younghusband te Lhassa, Tibets hoofdstad,
is aangekomen, en alles rustig bleef. Dat
een aanslag op het leven van den President
van Uragay plaats had, de bom ontplofte
tusschen de wielen van het rijtuig, waarin
hij met zijn familie was gezeteD, niemand
gekwetst werd, en de daders onbekend zijn.
Voorts dat in Marokko verwarring en
vijandschap toenemen de Sultan is 't willig
werktuig der vreemdelingen van centraal
gezag Jis reeds lang geen sprake meer.
Vooral is de haat groot tegen den Fran-
schen indringer.
8 Augustus 1904.
„De blijdschap met Van Houten is het
bewjjs der geestelijke armoede van het
liberalismevan een politieke partij, die
geen scheppingskracht en geen ideaal meer
heeft".
Aldus meesmuilt liet Volk.
Maar wie zou nu, ware de toeleg gelukt,
juist dat liberalisme op de been geholpen
hebben bij de jongste verkiezingen
Wel wie anders dan Het Volk, het so
cialisme en de S. D. A. P.
In Overijsel heeft datzelfde liberalisme
een vrijzinnig democraat als gangmaker,
en een sociaal democraat op sleeptouw
genomen om de mogelijkheid eener niet-
herkiezing van den door Het Volk aldus
gescholden katoenlord Stork te voorkomen
en de overige „lords" uit het textiel-district
genoegen te doen.
Critiek en tactiek der S. D. A. P. ver
schillen ook hier wel wat.
De Baanbreker heeft 't nu over de loonen
op de Goesche drukkerjjeii. Maar hij noemt
geen cijfers. Wel noemt hij een feit.
Hij schrijft
»De loonen der zetters zjjn maar minne
tjes. Dit is ook het geval te Goes op de
drukkerij waar de Zeeuw, Christelijk Histo
risch Nieuwsblad voor Zeeland, gedrukt
wordt. Daar kent men zelfs niet eens het
genot van eenige vrije dagen met behoud
van loon, en ook op de overige drukkerijen
te dier stede is ellende troef".
Zouden wij nu De Baanbreker mogen
verzoeken de loonlijsten der Goesche druk
kerijen te publiceeren. Daar is gemakkelijk
aankomen aan. En men kan dan deze zaak
eens aanpakken.
De loonen der Goesche typografen, een
enkele drukkerij uitgezonderd (De Baan
breker spreekt" weer veel te absoluut, op
lasteren af!) zijn, gelijk wij al meer her
haald hebben, veel te laag. En het gemis
van enkele vrije dagen per jaar op nage
noeg alle Goesche drukkerijen is eveneens
een grief onzerzijds tegen de Goesche
drukkerspatroons.
Maar men moet cijfers geven. En de
Goesche typografen zeiven moeten aan het
praten. En de patroons moeten elkaar gaan
verstaan omtrent loonen en prijzen. Nu
toch verdient het t meest die drukker die
de laagste loonen betaalt.
Bezuiniging op staatsuitgang is dringend
noodig.
En er zijn tal van misbruiken, die moes
ten worden uitgeroeid.
Maar zij schijnen toevallig aan het licht
te moeten komen.
Nu weer heeft de Rekenkamer ontdekt
dat de klerken van de topografische in
richting aan het departement van Oorlog
(in teekening brengen van terreinen) maar
zes uren daags werken.
Nu zou toch die werktijd, vooral voor
de lagere beambten en knechts, zonder
bezwaar met een paar uur verlengd kunnen
worden tot het opplakken en repareeren
van kaarten en andere soortgelijke werk
zaamheden, zonder daarvoor extra belooning
te moeten geven.
Maar dat geschiedt niet. Dat werk moet
extra betaald worden.
De Rekenkamer is daar achtergekomen,
zoodat de Minister een aanvullingswetje
op de begrooting bij de Tweede Kamer
zal moeten indienen.
En deze laatste zal daarover nog wel
een woordje zeggen, is te denken.
Intuseehen, hoeveel zal er aan het Rijk,
en niet alleen aan Oorlog wel niet over de
balk gegooid worden, waar de Tweede
Kamer nooit achterkomt of iets aan doen
kan 1
Het wetsontwerp tot wjjzigiug der wet
op het lager onderwijs wordt door de
openbare onderwijzers, voor zoover zjj zich
vrij weten te houden van de politiek, met
welwillendheid bejegend.
Wjj gewaagden reods van de conclusie
door een lid van het hoofdbestuur van het
Nederl. Onderwijzers Genootschap dhr.
Andriesse, namens het hoofdbestuur voor
gesteld, te weten
Met groote ingenomenheid begroet het N.
O. G. de verbeteringen, die deze wetsvoor
stellen willen brengen in de opleiding voor
onderwijzer, de salariëering der bijzondere
onderwijzers, de verbetering hunner rechts
positie en de mogelijkheid tot ruimer subsidi-
ecring van scholen voor zwakzinnige kinderen.
Een conclusie die weliswaar verworpen
werd, maar dan toch den beteren geest
teekent die sommige openbare onderwijzers
bezielt.
Ook in do »Sollicitant", een schoolblad
onder redactie van den heer Veenstra, hoofd
eener o. 1. s. te Amsterdam, laat men zich
niet minder gunstig uit.
Sprekende over de ontbinding der Eerste
Kamer, schrijft dit blad
De onderwijzers hebben zich over dit feit
in het algemeen niet te verontrusten. Onder
het liberale régine hebben we gekregen een
goed bezoldigd korps ambtenaren bij het
openbaar onderwijs in de steden, een
veel grooter aantal minimum
lijders op li e t p 1 a 11 e 1 a n d en bij het
bijzonder ook in de steden.
De tegenwoordige regeering schijnt geens
zins geneigd dien toestand te bestendigen,
waarom wij haar niet alleen gaarne de school
kwestie zullen zien oplossen, maar zullen voort
gaan haar daarbij naar ons vermogen te assis-
teeren.
En dat niet alleen, om de billijker bezol
diging der onderwijzers, die van haar ver
wacht wordt, doch ook om pensioneering van
de weduwen en weezen van onderwijzers door
haar beraamd.
En verder
In het ontwerp der Regeering is ter ver
betering van de rechtspositie der onderwijzers
een element gebracht, dat van meer
dere zorg voor de bijzondere onderwijzers ge
tuigt, dan de liberalen ooit voor de openbare
hebben betoond.
Van de zeven leden van den raad van be
roep zouden volgens het ontwerp drie door de
onderwijzers, drie door de schoolbesturen en
het zevende lid door deze zes te kiezen zijn.
En in een ander schoolblad»School en
loven", staande onder redactie van twee
openbare onderwijzers, do heeren Ligtbart
en Casimier, schreef laatstgenoemde een
artikel waaruit sympathie met de regee-
ringsvoorstellen sprak. De aanhef luidt
aldus
Veel goeds brengt het voorstel tot wijziging
der wet op 't 1. o.
De betere bezoldiging van onderwijzers aan
bijzondere scholen zal 't gevolg zijn. Voor
hunne rechtspositie zal in zekeren zin gezorgd
worden. Wie weet, hoe nijpend soms de nood
was bij deze catagorie van opvoeders, begroet
dit met verheuging. De positie der kweek
scholen wordt gesterkt. Geleidelijke opheffing
der normaalscholen of omzetting in kweek
scholen in 't vooruitzicht gesteld. De dege
lijkheid der voorbereiding tot het onderwijzers
schap wordt hierdoor gebaat.
Kweekscholen zullen het recht krijgen, eigen
leerlingen het examen af te nemen. Examen
dressuur verdwijnt dus meer en meer, om
plaats te maken voor rustige studie.
De scholen of klassen voor achterlijke kin
deren zullen rijkssteun genieten en aldus zal
meer gedaan worden voor de arme misdeelden,
al blijft hier te wensehen, dat de gemeenschap
meer en meer preventief zal optreden en het
ontstaan dezer armen, zooveel mogelijk zal
voorkomen door krachtige bestrijding van
ziekten.
Hiertegenover staat nu wel een fanatieke
rede van het Kamerlid Ketelaar, in de ver-