NIEUWSBLAD TOOR ZEELAND. No. 106. 1904. Dinsdag 7 Juni 18e Jaargang CHRISTELIJK- HISTORISCH Stemming 17 Juni. VERSCHIJNT Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN elkbn MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95. Enkele nummers0,02'. UITGAVE DER FIRMA en van van I5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Zij tlio asiclv mot 1 Juli a. s. op ons bind abonneeren, ontvangen lied tot dien datum gratis. De Zeeuw steunt de volgende candidaten Eiesdistrvt Middelburg. H. J. VAN DEB MEER. Mr. A. A. DE VEER. D. WISBOOM VERSTEGEN, allen aftredende leden. Eiesdist'iet Vltssingen. A. L00IS. Kiesdiirict Zierilaee. J. BOUMAN. C. HAGE. Eiesd'sirüi Tholen. A. H0LLESTE1XE (a[tr. lid). H. J. TICHEL1AN. Eiedistrict Ooes. B. M. DEN BCER. M. DE JONGï Jz. Mr. C. LUCAS5E, allen aftredend, en 3. G. P. TIM1NS. Eiedistrict Suist. E. B. DUMOIEIJN. A. M0ERDIJ5. J. A. VAN I0MPU. J. F. A. M. TAN WAESBERGHE, allen aftredende leden. 6 Juni 1904. Nu de vereeiiging voor Krankzinnigen verpleging in Zeeland tot stand gekomen is, wordt het maar eens eerst openbaar hoeveel geBchilt terrein er is. Wij noemdei er reeds een. Op een twede vestigen wij de aandacht, te weten op di model buitenplaats Vrede rust, groot rum 11 hectareD, te Seroos- kerke, aan dei straatweg van Middelburg naar Domburg Een beschrij ing dezer buitenplaats geven wjj niet. Zjj zou te veel plaatsruimte in nemenen bvondien men kan zich zelf van hare gesciiktheid gaan overtuigen de gelegenheid s nu schooD, wegens den aangekondigd® publieken verkoop van het roerend goed Ier vorige eigenares. Wjj vestig® er slechts de aandacht op. Het is daar jen prachtig terrein. Rustig, boomrijk, ruin en prachtig. Onze H. Eerson te Zetten wordt D. V. Vrjjdag a.o. 10 Juni) 70 jaar. Velen, ooi uit Zeeland, zullen den groo- ten en bemiideu Christen-philantroop, den voorzitter v® den schoolraad, den bestuur der der Unie,den vaderlijken vriend van tal onzer beste predikanten en staatslieden, arbeiders en arbeidsters, weduwen en wee zen, op die) dag hun sympathieke aandacht niet onthouiendaar houden wij ons ver zekerd van. Jaren la:g heeft het liberalisme den papenhaat nder ons aangewakkerd, en ge poseerd al de echte protestanten, wier „vrijheid vin geweten" gevaar liep. Dat was natuurlijk om de stemmen voor Kamer enStaten te winnen van Christelijk historisch® en Oud-Gereformeerden. Hiervoc alleen en voor niets anders. Wat ei al niet voor nonsens verkocht is om demenschen „vrees voor Rome" in te boezenBn. 188 toen het om de meerderheid ging, spftk een protestant" in de eerste algem. vrgadering der Algemeene-Protes- tanten-Vireeniging„Dan worden onze kinderen en kindskinderen door honger eu bedreigijg, door pijnbank en martelaren bekeerd, bekeerd zooals Rome dat ver staat". De literale pers, ook in onze omgeving, waarsobiwde ernstig tegen het „Roomsehe" gevaar. Nog f> 291890 October beschuldigde de Middelburgsche Courant dr. Kuyper en dr. Schaeptnan „Nederland in handen dercle- ricalen en Jezuiten (te) willen spelen". Een beschuldiging te laffer, dewijl dit blad hoog genoeg staat om te weten dat een Jezuiet niet is wat de volksgedachte er van maakt, en dat er onder de Paters Je- zuïten zeer velen zijn die zich immer met niets anders inlaten dan met den Gods dienst en de Wetenschap, de Studeercel en den Arbeid in eigen kerkelijken kring. Maar een Jezuiet dit weten dergelijke heeren krantenschrijvers welis nu eenmaal een verachte, een middel om kie zers te winnen voor liberale candidaten. Gelukkig begint dit te beteren. Men begint zich voor dergelijke pr act ijk te schamen. In 1901 wierpen liberalen en socialisten om strijd de verantwoordelijkheid als partij voor het tractaatje met den Jezuiet en den Gifbeker er op, van zich. Yan de brandstapels en de schavotten is de akeligheid af. Mr. Smeenge, die volgens een verslag in de N. R. C. te Winterswijk nog op die dingen gezinspeeld had, wierp te Scheve- ningen toen hem dit aangewezen werd, alle sohuld van zich. Van Oyen, die 't nog al eens op zijn heupen heeft over „Rome en Dordt'', ver klaarde te Goes, dat hjj Rome heelemaal niet genoemd had en niet noemen zou. Het is gelukkig. Immers het ontslaat ons van de ver plichting de dwaasheden der anticlericale leus te besprekenen er vooral op te wijzen dat het allergrootste gevaar hierin bestaat dat de regeermacht in handen komen zou van hen, die daar roepen, gelijk bij de staking in 1903 Laat ons hunne banden verscheuren en hunne touwen van ons werpen. Trouwens aan liberalen kant wordt vooral in 't Goesche land zeer wel in gezien dat men zonder den stenn van de vele daar woonachtige niet-liberale indivi dualisten er niet komen kan. Daarom zal men van de Katholieken geen kwaad zeggen, de Christelijk historischen wacht maar! met de Hoogeronder- wijswet in het gevlei zien te komen en de Socialisten van wie men zeker is, stilletjes begaan laten. De liberalen maken van deze Staten verkiezing, in strijd met hun oorspronke lijke tactiek, wel een beginselquaestie, maar de beginselloosheid is toch aan hun zijde. Ook al blijft het verroeste wapen van „anticlericaal" en „tegen de Jezuieten" rustig op hun zolder. Te Utrecht vergaderde gisteren (Zondag) »het Agitatie Comité voor de Arbeidswet en Arbeidscontract" bij welk Comité «vol gens berekening" 46000 personen zjjn aan gesloten. De volgende motie (van het partijbestuur der S. D. A. P.) werd aan genomen De vergadering enz overwegende, dat de arbeiders eiken dag gedwongen worden door de economische verhouding op straffe van gebrek, hun arbeiderskracht te verkoopen, waardoor de overeenkomst tus- schen hen en den kooper der arbeidskracht geen vrijwillig, maar een gedwongen contract isdat eene wettelijke regeling van het ar beidscontract de arbeiders zal belemmeren in hun vrije beweging voor verbetering van hun toestanddat de wet, deze vrijheid be lemmert, andere en betere bescherming aan de arbeiders zou moeten geven dan de nu vigeerende regeling van het arbeidscontract doet, om aannemelijk te zijn voor de arbeiders erkennende, dat het nu door de regeering in gediende ontwerp arbeidscontract, wel enkele verbetering voor de arbeiders bevat, maar dat daarentegen een groot aantal bepalingen er van hoogst schadelijk zijn voor de econo- Volgens dit verslag sprak hij„Al heeft het monsterverbond de zoozeer gevreesde brandstapels nog niet opgericht, ik weet niet, wat later van deze regeering is te wachten", nomische weerkracht der arbeiders, wat voor namelijk te wijten is aan de inschakeling van deze bepalingen in het Burgerlijk Wet boek, waar gelijkheid van partijen bet be ginsel is waarvan wordt uitgegaan, terwijl van het arbeidscontract juist de economische ongelijkheid grondslag behoorde te zijn dat in het wetsontwerp tengevolge hiervan de rechtspraak is opgedragen aan den burger lijken rechter, waardoor een ter zake kundige berechting der geschillen niet is gewaarborgd, in plaats van aan een college, dat meer het karakter draagt van het scheidsgerecht, waarin beide partijen zijn vertegenwoordigd besluit de Nederlandsche arbeiders op te wekken tot een krachtige actie tegen dit ont werp". Men ziet wel uit welken hoek do wind waait. Christelijk en Kapitalistisch hier mee zijn zelfs de beste wetten veroordeeld door deze vertegenwoordigers der »46000". Evenwol, ook deze wind zal wel over waaien. IC Snelle afloop als der wateren. Als we weder het peillood eens uitwerpen om te zien hoever het scheepske van den Christen-democraat reeds de zandbank, waarop het stranden moet, nadert, dan kunnen we slechts van verontrustende peilingen gewagen. Een kiezer te Dordrecht Groenen dijk schrijft in de Christen-Democraat „Nu wij staan voor de verkiezingen voor de Provinciale Staten zou ik gaarne daarover uw oordeel hooren voor ons Christen Demo craten. Kunnen wij als arbeiders onze anti revolutionaire candidaten wel steunen Zij zijn naar mijn meening medeplichtig aan de reactie die begonnen is met de spoorwegar beiders hun eenig strijdmiddel uit de handen te nemen en hen aan hunne directies vast te kluisteren. Die reactie zullen zij nu nog verder uitstrekken met het arbeidscontract, waarmee zij den werkgevers het recht geven geld van ons loon af te houden om een sta king te voorkomen. En nu zij een rooftocht zullen beginnen op de zakken der arbeiders met de Tariefwet, nu vragen wij als Christen- Democraten, wat moeten wij doen Wij zijn besloten ons van stemming te onthouden, maar wat denkt u er over, als wij toch gaan stemmen kunnen wij dan den sociaal-demo craat stemmen, en als die er niet is moeten wij dan den liberaal niet stemmen Die zal toch zeker den rooftocht op de zakken der kleine luiden niet in de hand te werken." Da redactie van de Christen-Democraat, die indertijd den Heere gedankt heeft voor de spoorwegstaking en derhalve dezen ave- rechtschen Christen-Democraat had moeten aanraden den socialist en den liberaal te stemmen, antwoordt alleen„Tot ons leedwezen kunnen wjj op bovenstaande vragen voor heden niet antwoorden, maar op de komende nationale vergadering van Chr. Demoeraten (na de verkiezingen voor de Prov. Statenzal dit punt een zeer belangrijk deel van de agenda vormeD." Bedoelde redactie is het Kamerlid Staal man die nog altijd van meening is dat hij van de antirevolutionaire partij is, en Tieraen de Vries. Wij halen het bovenstaande slechts aan als een nieuw staaltje dat bij hen de Christen in den democraat begint op te gaan en ook om aan de liberale pers in onze buurt, die reeds bezig is van dit politiek fortuintje gebruik te makeD, nieuwe stof aan te bieden voor een verkiezingsartikel dat aan het Christelijk Kabinet den genade slag toebrengt Onrechtvaardige critielc. Minister Haute had oorspronkelijk in zijn tarief-ontwerp een hoog recht op tabak en koffie opgenomen, maar liet het, zwich tend voor de daartegen aangevoerde be zwaren, vallen. Minister Kuyper had in zjjn Drankwet- ontwerp een aantal krasse bepalingen voor gesteld, maar zag er, na het gebleken ver zet, van af. Minister De Marez Oyens had de samen stelling der Provinciale Landbouwraden gebouwd voor de helft op rechtstreeksche verkiezingen, en voor de helft op de keuze door vereenigingen, maar behield, nadat uit bolanghebbondo kringen daartogon was opgekomen, alloen de eerste. In de liberale pers hadden de betrokken Ministers hierover hooi wat moeten hooren. Had men dan liever gezien, vraagt hot Huisgezin terecht, dat de Ministers koppig hadden vastgehouden aan hun eorste plan Neen, natuurlijk, maar van waar dan die groote verontwaardiging Kan een Ministor alles woteD, en zjjn de Kamers er niotjuist, om met do Ministers den wetgevenden arbeid te doelen En zegt men nuja, maar wat dezen christeljjken Ministers overkwam, zouden liberale Ministers hebben weten te ver mijden, zij zouden in eens onverbeterlijk werk hebben geleverd, dan herinneren we alleen maar aan de verschillende edities van Bougesius' Leerplichtwet (die nog een zeer zwak wichtje isl en aan Lely's Ongevallenwet en aan het spreekwoord van de aan wal staande stuurlui. De liberalen hebben w&t gemak en plezier van hunne franc tireurersde sociaal-de mocraten. Dag aan dag en week aan week zjjn deze in hun pers bezig „het volk" zoo als zij heel bescheidenlij k hunne aanhan gers noemen op te zweepen. Wanneer zij den slag winnen des neen 1 dan mogen zij wel een stand beeld oprichten voor de Troelstra's en Taks die er hen weer bovenop hielpeD. Toch klinkt ons het partijgeschreeuw van deze spitsbroeders wel een weinig zelfoverschattend in 't oor. Set Volk bijvoorbeeld roept: „De re- geeringscealitie mag dezen slag niet winnen. Zij is voor de arbeiders te gevaarlijk. Zij sticht en beraamt te veel kwaad voor het volk". (0 De arbeidersSet volk. Waar haalt de S. D. A. P. 't van daar, dat haar paar duizend leden, dames en andere „hoogen" inbegrepen, de arbeiders zouden zijn En dan het volk. Zijn de sociaal-demo cratische arbeiders en andere door de S. D. A. P. misleiden het volk Tellen die duizenden arbeiders niet meer mee, die in de regeering een gave Gods zien, te juister tijd opgetreden om het anarchistisch monster, de misdadige woe ling, de samenzwering der „hel" het woord is van Oudegeest! terug te drijven? De Standaard schreef »De christelijke partijen waren een halve eeuw lang, 3'/a jaar niet inbegrepen, op positie geweestde groepen links hadden die halve eeuw lang het bewind gevoerd." De liberale pers antwoordt hierop, even als in 1891 en volgende verkiezingsjaren heel leukjes, dat zij maar 23 jaar «geregeerd" hebben. Liberale ministeries konden er dan maar geweest zijn van 18491853 1862—66 1868—'74 1877—'79; 1891—'98. (lees 1901De opvatting is echter niet ge heel juist. Vergeten mag men niet dat de liberalen in beide Kamers, met de links - conservatieven hunne geestelijke vaderen, (Rengers dl. II blz. 215 noemt ze gematige liberalen o. a. v. Naamen en Begram) van 1848 af in de meerderheid zjjn geweestzoodat zjj, behoudens de rust periode van 1853—62 en van '66—'68 aan het bewind zijn geweest of het be- Van dr. Kuyper heet het in datzelfde blad van dezen bondgenoot der liberalen „Zijn hardheid verbijsterde d e arbeiders. Zijn optreden heeft een onuitroeibaren wrok geplant in de harten der arbeiders. „De slag moet op Kuypers hoofd vallen zoo zwaar mogelijk en met onze krachtdadige medewerking. Nooit stond het beeld van den (lees dien) vijand ons zoo duidelijk en wèl-omlijnd voor oogen. Hij heeft ons uit gedaagd verleden jaar, en ons met minach tenden grijns een kaakslag gegeven Nu onze beurt." Ook hier dezelfde verwaandheid. Van dat „onuitroeibaarheid" nemen wij voorts nota. wind in hun richting lieten drijven. Immers Van Lijnden en Heemskerk die een allegaartjes ministerie vormden, waren van 1874—1877 en voorts tot 1888 hunne zotschippers. Trouwens dit weten de liberale heeren ook wel, dat de ministeries-Heemskerk en Van Lijnden, waarin de boste liberalen zaten, liberaal waren en bij de gratie der «liberale" meerderheid «regeerden". Modderman, Six Pjjnacker Hordjjk, Vissering, Weitzel, waren liberaal. Het is niet eerlijk van de liberale pers, nu reeds, terwijl nog enkele hunner, van ouds liberale toongevers, in leven zijn, zich van hen los te maken. Dat hebben zjj niet verdiend aan hun partij die zjj, juist door bun optreden in de kabinetten-Heemskerk on Van Ljjnden, nog zooveel langer wisten bijeen te houden. Anders toch waren zjj in 1879 al uit eengespat. Het is derhalve niet 23, maar 37 jaar dat tij aan het roer was, van 18481901. Overigens waren zoowel conservatieven als liberalen partijen der revolutie. En bij het licht van dit feit was de op merking van «De Standaard" volkomen juist. Nu wjj reeds een en ander schreven naar aanleiding van den door de socialis ten aan mr. v. d. Vlugt geboden steun, nemen wjj er het volgende uit De Neder lander bjj „In een der verkiezingsmeetings, die Prof. v. d. Vlugt heeft gehouden in het district Leiderdorp, waar bjj candidaat is voor de Prov. Staten, kwam een socialist uit Hillegom verklaren, dat zjjn partjj be sloten had de candidatuur van den spreker te steuneD, omdat het Ministerie „de ar beiders bad gekneveld met de stakings- wetten". De heer v. d. Vlugt antwoordde, dat bjj zelf vóór die wetten had gestemd en dit oventueel weer zou doen. De „Nieuwe Ct." noemt dit „een open hartige verklaring". En wjj dingen daarop natuurljjk met geen enkel woord af, al zou bet voor een minder openhartig en beminnelijk mensch dan de heer v. d. Vlugt is, ook uit tactisch oogpunt wel zaak geweest zjjn, hetzelfde te herinneren. Van de socialisten moet men bet in het distriet Leiderdorp waarlijk niet hebben Maar staat men hier nu toch niet voor een hoogst eigenaardigen toestand? Mannen, die ten slotte zelf voor de stakingswetten gestemd hebben, worden aanbevolen als protest tegen die wetten.Een vreemdeling die opeens in onzen binnenlandschen strjjd werd verplaatst, zou hier ongetwjjfeld voor een onoplosbaar raadsel staaD. Wie meer in de zaken is ingewjjd, erkent echter den fijnen neus der socialisten, die zeer goed beseffen waar de beginselkracht lag, welke hun ten vorigen jare een halt toeriep. Het „Handelsblad" moge in een zijner jongste felle artikeltjes vragen: „Putte het mini sterie destjjds krachtuit zjjn beginselen öfuit een gedeelteljjke mobilisatie van het leger?" het blad weet even goed als wjj, dat het kabinet-Pierson-Borgesius de stakings wetten niet zou hebben ingediend, al kon het over bet leger evenzeer beschikken als het tegenwoordig Ministerie. Wanneer dan ook hetzelfde blad verder vraagt„Heeft niet juist de liberale oppo sitie de regoering toen behoed tegen al te krasse maatregelen die voor 's lands wel vaart en rust ernstig gevaur zouden heb ben opgeleverd dan staat men ver baasd over zooveel „vrijmoedigheid" in een orgaan, dat destjjds door gedrochteljjke artikelen als van zjjn medewerker mr. Is raels door het „Utr. Dagbl." teekenen Terecht schrijft D e Maasbode. „Toch zullen de socialistische kiezers gaan stemmen op den man die hen mede heeft helpen „knevelen" om te protesteeren tegen dien dwang Ja er zijn nu eenmaal trouwe houden, die de voetzool likken van den meester die hen getuchtigd heeft."

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1904 | | pagina 1