NIEUWSBLAD
TOOR ZEELAND.
No. 106. 1904.
Dinsdag 7 Juni
18e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Stemming 17 Juni.
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te
Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
elkbn MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van I5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij tlio asiclv mot 1 Juli
a. s. op ons bind abonneeren,
ontvangen lied tot dien datum
gratis.
De Zeeuw steunt de volgende candidaten
Eiesdistrvt Middelburg.
H. J. VAN DEB MEER.
Mr. A. A. DE VEER.
D. WISBOOM VERSTEGEN,
allen aftredende leden.
Eiesdist'iet Vltssingen.
A. L00IS.
Kiesdiirict Zierilaee.
J. BOUMAN.
C. HAGE.
Eiesd'sirüi Tholen.
A. H0LLESTE1XE (a[tr. lid).
H. J. TICHEL1AN.
Eiedistrict Ooes.
B. M. DEN BCER.
M. DE JONGï Jz.
Mr. C. LUCAS5E,
allen aftredend, en
3. G. P. TIM1NS.
Eiedistrict Suist.
E. B. DUMOIEIJN.
A. M0ERDIJ5.
J. A. VAN I0MPU.
J. F. A. M. TAN WAESBERGHE,
allen aftredende leden.
6 Juni 1904.
Nu de vereeiiging voor Krankzinnigen
verpleging in Zeeland tot stand gekomen
is, wordt het maar eens eerst openbaar
hoeveel geBchilt terrein er is.
Wij noemdei er reeds een.
Op een twede vestigen wij de aandacht,
te weten op di model buitenplaats Vrede
rust, groot rum 11 hectareD, te Seroos-
kerke, aan dei straatweg van Middelburg
naar Domburg
Een beschrij ing dezer buitenplaats geven
wjj niet. Zjj zou te veel plaatsruimte in
nemenen bvondien men kan zich zelf
van hare gesciiktheid gaan overtuigen de
gelegenheid s nu schooD, wegens den
aangekondigd® publieken verkoop van het
roerend goed Ier vorige eigenares.
Wjj vestig® er slechts de aandacht op.
Het is daar jen prachtig terrein. Rustig,
boomrijk, ruin en prachtig.
Onze H. Eerson te Zetten wordt D. V.
Vrjjdag a.o. 10 Juni) 70 jaar.
Velen, ooi uit Zeeland, zullen den groo-
ten en bemiideu Christen-philantroop, den
voorzitter v® den schoolraad, den bestuur
der der Unie,den vaderlijken vriend van tal
onzer beste predikanten en staatslieden,
arbeiders en arbeidsters, weduwen en wee
zen, op die) dag hun sympathieke aandacht
niet onthouiendaar houden wij ons ver
zekerd van.
Jaren la:g heeft het liberalisme den
papenhaat nder ons aangewakkerd, en ge
poseerd al de echte protestanten, wier
„vrijheid vin geweten" gevaar liep.
Dat was natuurlijk om de stemmen voor
Kamer enStaten te winnen van Christelijk
historisch® en Oud-Gereformeerden.
Hiervoc alleen en voor niets anders.
Wat ei al niet voor nonsens verkocht
is om demenschen „vrees voor Rome" in
te boezenBn.
188 toen het om de meerderheid
ging, spftk een protestant" in de eerste
algem. vrgadering der Algemeene-Protes-
tanten-Vireeniging„Dan worden onze
kinderen en kindskinderen door honger eu
bedreigijg, door pijnbank en martelaren
bekeerd, bekeerd zooals Rome dat ver
staat".
De literale pers, ook in onze omgeving,
waarsobiwde ernstig tegen het „Roomsehe"
gevaar.
Nog f> 291890 October beschuldigde de
Middelburgsche Courant dr. Kuyper en dr.
Schaeptnan „Nederland in handen dercle-
ricalen en Jezuiten (te) willen spelen".
Een beschuldiging te laffer, dewijl dit blad
hoog genoeg staat om te weten dat een
Jezuiet niet is wat de volksgedachte er
van maakt, en dat er onder de Paters Je-
zuïten zeer velen zijn die zich immer
met niets anders inlaten dan met den Gods
dienst en de Wetenschap, de Studeercel
en den Arbeid in eigen kerkelijken kring.
Maar een Jezuiet dit weten dergelijke
heeren krantenschrijvers welis nu
eenmaal een verachte, een middel om kie
zers te winnen voor liberale candidaten.
Gelukkig begint dit te beteren.
Men begint zich voor dergelijke pr act ijk
te schamen.
In 1901 wierpen liberalen en socialisten
om strijd de verantwoordelijkheid als partij
voor het tractaatje met den Jezuiet en den
Gifbeker er op, van zich.
Yan de brandstapels en de schavotten
is de akeligheid af.
Mr. Smeenge, die volgens een verslag in
de N. R. C. te Winterswijk nog op die
dingen gezinspeeld had, wierp te Scheve-
ningen toen hem dit aangewezen werd,
alle sohuld van zich.
Van Oyen, die 't nog al eens op zijn
heupen heeft over „Rome en Dordt'', ver
klaarde te Goes, dat hjj Rome heelemaal
niet genoemd had en niet noemen zou.
Het is gelukkig.
Immers het ontslaat ons van de ver
plichting de dwaasheden der anticlericale
leus te besprekenen er vooral op te
wijzen dat het allergrootste gevaar hierin
bestaat dat de regeermacht in handen komen
zou van hen, die daar roepen, gelijk bij
de staking in 1903 Laat ons hunne banden
verscheuren en hunne touwen van ons
werpen.
Trouwens aan liberalen kant wordt
vooral in 't Goesche land zeer wel in
gezien dat men zonder den stenn van de
vele daar woonachtige niet-liberale indivi
dualisten er niet komen kan.
Daarom zal men van de Katholieken geen
kwaad zeggen, de Christelijk historischen
wacht maar! met de Hoogeronder-
wijswet in het gevlei zien te komen en de
Socialisten van wie men zeker is, stilletjes
begaan laten.
De liberalen maken van deze Staten
verkiezing, in strijd met hun oorspronke
lijke tactiek, wel een beginselquaestie,
maar de beginselloosheid is toch aan hun
zijde.
Ook al blijft het verroeste wapen van
„anticlericaal" en „tegen de Jezuieten"
rustig op hun zolder.
Te Utrecht vergaderde gisteren (Zondag)
»het Agitatie Comité voor de Arbeidswet
en Arbeidscontract" bij welk Comité «vol
gens berekening" 46000 personen zjjn aan
gesloten. De volgende motie (van het
partijbestuur der S. D. A. P.) werd aan
genomen
De vergadering enz
overwegende,
dat de arbeiders eiken dag gedwongen
worden door de economische verhouding op
straffe van gebrek, hun arbeiderskracht te
verkoopen, waardoor de overeenkomst tus-
schen hen en den kooper der arbeidskracht
geen vrijwillig, maar een gedwongen contract
isdat eene wettelijke regeling van het ar
beidscontract de arbeiders zal belemmeren
in hun vrije beweging voor verbetering van
hun toestanddat de wet, deze vrijheid be
lemmert, andere en betere bescherming aan
de arbeiders zou moeten geven dan de nu
vigeerende regeling van het arbeidscontract
doet, om aannemelijk te zijn voor de arbeiders
erkennende, dat het nu door de regeering in
gediende ontwerp arbeidscontract, wel enkele
verbetering voor de arbeiders bevat, maar
dat daarentegen een groot aantal bepalingen
er van hoogst schadelijk zijn voor de econo-
Volgens dit verslag sprak hij„Al
heeft het monsterverbond de zoozeer gevreesde
brandstapels nog niet opgericht, ik weet
niet, wat later van deze regeering is te
wachten",
nomische weerkracht der arbeiders, wat voor
namelijk te wijten is aan de inschakeling
van deze bepalingen in het Burgerlijk Wet
boek, waar gelijkheid van partijen bet be
ginsel is waarvan wordt uitgegaan, terwijl van
het arbeidscontract juist de economische
ongelijkheid grondslag behoorde te zijn dat
in het wetsontwerp tengevolge hiervan de
rechtspraak is opgedragen aan den burger
lijken rechter, waardoor een ter zake kundige
berechting der geschillen niet is gewaarborgd,
in plaats van aan een college, dat meer het
karakter draagt van het scheidsgerecht, waarin
beide partijen zijn vertegenwoordigd
besluit de Nederlandsche arbeiders op te
wekken tot een krachtige actie tegen dit ont
werp".
Men ziet wel uit welken hoek do wind
waait. Christelijk en Kapitalistisch hier
mee zijn zelfs de beste wetten veroordeeld
door deze vertegenwoordigers der »46000".
Evenwol, ook deze wind zal wel over
waaien.
IC
Snelle afloop als der wateren.
Als we weder het peillood eens uitwerpen
om te zien hoever het scheepske van den
Christen-democraat reeds de zandbank,
waarop het stranden moet, nadert, dan
kunnen we slechts van verontrustende
peilingen gewagen.
Een kiezer te Dordrecht Groenen
dijk schrijft in de Christen-Democraat
„Nu wij staan voor de verkiezingen voor
de Provinciale Staten zou ik gaarne daarover
uw oordeel hooren voor ons Christen Demo
craten. Kunnen wij als arbeiders onze anti
revolutionaire candidaten wel steunen Zij
zijn naar mijn meening medeplichtig aan de
reactie die begonnen is met de spoorwegar
beiders hun eenig strijdmiddel uit de handen
te nemen en hen aan hunne directies vast
te kluisteren. Die reactie zullen zij nu nog
verder uitstrekken met het arbeidscontract,
waarmee zij den werkgevers het recht geven
geld van ons loon af te houden om een sta
king te voorkomen. En nu zij een rooftocht
zullen beginnen op de zakken der arbeiders
met de Tariefwet, nu vragen wij als Christen-
Democraten, wat moeten wij doen Wij zijn
besloten ons van stemming te onthouden,
maar wat denkt u er over, als wij toch gaan
stemmen kunnen wij dan den sociaal-demo
craat stemmen, en als die er niet is moeten
wij dan den liberaal niet stemmen Die zal
toch zeker den rooftocht op de zakken der
kleine luiden niet in de hand te werken."
Da redactie van de Christen-Democraat,
die indertijd den Heere gedankt heeft voor
de spoorwegstaking en derhalve dezen ave-
rechtschen Christen-Democraat had moeten
aanraden den socialist en den liberaal te
stemmen, antwoordt alleen„Tot ons
leedwezen kunnen wjj op bovenstaande
vragen voor heden niet antwoorden, maar
op de komende nationale vergadering
van Chr. Demoeraten (na de verkiezingen
voor de Prov. Statenzal dit punt een
zeer belangrijk deel van de agenda vormeD."
Bedoelde redactie is het Kamerlid Staal
man die nog altijd van meening is dat hij
van de antirevolutionaire partij is, en
Tieraen de Vries.
Wij halen het bovenstaande slechts aan
als een nieuw staaltje dat bij hen de
Christen in den democraat begint op te
gaan en ook om aan de liberale pers in onze
buurt, die reeds bezig is van dit politiek
fortuintje gebruik te makeD, nieuwe stof
aan te bieden voor een verkiezingsartikel
dat aan het Christelijk Kabinet den genade
slag toebrengt
Onrechtvaardige critielc.
Minister Haute had oorspronkelijk in
zijn tarief-ontwerp een hoog recht op tabak
en koffie opgenomen, maar liet het, zwich
tend voor de daartegen aangevoerde be
zwaren, vallen.
Minister Kuyper had in zjjn Drankwet-
ontwerp een aantal krasse bepalingen voor
gesteld, maar zag er, na het gebleken ver
zet, van af.
Minister De Marez Oyens had de samen
stelling der Provinciale Landbouwraden
gebouwd voor de helft op rechtstreeksche
verkiezingen, en voor de helft op de keuze
door vereenigingen, maar behield, nadat
uit bolanghebbondo kringen daartogon was
opgekomen, alloen de eerste.
In de liberale pers hadden de betrokken
Ministers hierover hooi wat moeten hooren.
Had men dan liever gezien, vraagt hot
Huisgezin terecht, dat de Ministers koppig
hadden vastgehouden aan hun eorste plan
Neen, natuurlijk, maar van waar dan
die groote verontwaardiging
Kan een Ministor alles woteD, en zjjn de
Kamers er niotjuist, om met do Ministers
den wetgevenden arbeid te doelen
En zegt men nuja, maar wat dezen
christeljjken Ministers overkwam, zouden
liberale Ministers hebben weten te ver
mijden, zij zouden in eens onverbeterlijk
werk hebben geleverd, dan herinneren
we alleen maar aan de verschillende edities van
Bougesius' Leerplichtwet (die nog een zeer
zwak wichtje isl en aan Lely's Ongevallenwet
en aan het spreekwoord van de aan wal
staande stuurlui.
De liberalen hebben w&t gemak en plezier
van hunne franc tireurersde sociaal-de
mocraten.
Dag aan dag en week aan week zjjn
deze in hun pers bezig „het volk" zoo
als zij heel bescheidenlij k hunne aanhan
gers noemen op te zweepen.
Wanneer zij den slag winnen des
neen 1 dan mogen zij wel een stand
beeld oprichten voor de Troelstra's en Taks
die er hen weer bovenop hielpeD.
Toch klinkt ons het partijgeschreeuw
van deze spitsbroeders wel een weinig
zelfoverschattend in 't oor.
Set Volk bijvoorbeeld roept: „De re-
geeringscealitie mag dezen slag niet winnen.
Zij is voor de arbeiders te gevaarlijk. Zij
sticht en beraamt te veel kwaad voor het
volk". (0
De arbeidersSet volk.
Waar haalt de S. D. A. P. 't van daar,
dat haar paar duizend leden, dames en
andere „hoogen" inbegrepen, de arbeiders
zouden zijn
En dan het volk. Zijn de sociaal-demo
cratische arbeiders en andere door de S. D.
A. P. misleiden het volk
Tellen die duizenden arbeiders niet meer
mee, die in de regeering een gave Gods
zien, te juister tijd opgetreden om het
anarchistisch monster, de misdadige woe
ling, de samenzwering der „hel" het
woord is van Oudegeest! terug te drijven?
De Standaard schreef
»De christelijke partijen waren een halve
eeuw lang, 3'/a jaar niet inbegrepen, op
positie geweestde groepen links hadden
die halve eeuw lang het bewind gevoerd."
De liberale pers antwoordt hierop, even
als in 1891 en volgende verkiezingsjaren
heel leukjes, dat zij maar 23 jaar «geregeerd"
hebben.
Liberale ministeries konden er dan maar
geweest zijn van 18491853 1862—66
1868—'74 1877—'79; 1891—'98. (lees
1901De opvatting is echter niet ge
heel juist. Vergeten mag men niet dat
de liberalen in beide Kamers, met de
links - conservatieven hunne geestelijke
vaderen, (Rengers dl. II blz. 215 noemt
ze gematige liberalen o. a. v. Naamen en
Begram) van 1848 af in de meerderheid
zjjn geweestzoodat zjj, behoudens de rust
periode van 1853—62 en van '66—'68
aan het bewind zijn geweest of het be-
Van dr. Kuyper heet het in datzelfde
blad van dezen bondgenoot der liberalen
„Zijn hardheid verbijsterde d e arbeiders. Zijn
optreden heeft een onuitroeibaren wrok geplant
in de harten der arbeiders.
„De slag moet op Kuypers hoofd vallen zoo
zwaar mogelijk en met onze krachtdadige
medewerking. Nooit stond het beeld van
den (lees dien) vijand ons zoo duidelijk en
wèl-omlijnd voor oogen. Hij heeft ons uit
gedaagd verleden jaar, en ons met minach
tenden grijns een kaakslag gegeven
Nu onze beurt."
Ook hier dezelfde verwaandheid.
Van dat „onuitroeibaarheid" nemen wij
voorts nota.
wind in hun richting lieten drijven.
Immers Van Lijnden en Heemskerk die
een allegaartjes ministerie vormden, waren
van 1874—1877 en voorts tot 1888 hunne
zotschippers.
Trouwens dit weten de liberale heeren
ook wel, dat de ministeries-Heemskerk en
Van Lijnden, waarin de boste liberalen
zaten, liberaal waren en bij de gratie der
«liberale" meerderheid «regeerden".
Modderman, Six Pjjnacker Hordjjk,
Vissering, Weitzel, waren liberaal. Het is
niet eerlijk van de liberale pers, nu reeds,
terwijl nog enkele hunner, van ouds liberale
toongevers, in leven zijn, zich van hen los
te maken.
Dat hebben zjj niet verdiend aan hun
partij die zjj, juist door bun optreden in
de kabinetten-Heemskerk on Van Ljjnden,
nog zooveel langer wisten bijeen te houden.
Anders toch waren zjj in 1879 al uit
eengespat.
Het is derhalve niet 23, maar 37 jaar
dat tij aan het roer was, van 18481901.
Overigens waren zoowel conservatieven
als liberalen partijen der revolutie.
En bij het licht van dit feit was de op
merking van «De Standaard" volkomen juist.
Nu wjj reeds een en ander schreven
naar aanleiding van den door de socialis
ten aan mr. v. d. Vlugt geboden steun,
nemen wjj er het volgende uit De Neder
lander bjj
„In een der verkiezingsmeetings, die
Prof. v. d. Vlugt heeft gehouden in het
district Leiderdorp, waar bjj candidaat is
voor de Prov. Staten, kwam een socialist
uit Hillegom verklaren, dat zjjn partjj be
sloten had de candidatuur van den spreker
te steuneD, omdat het Ministerie „de ar
beiders bad gekneveld met de stakings-
wetten".
De heer v. d. Vlugt antwoordde, dat bjj
zelf vóór die wetten had gestemd en dit
oventueel weer zou doen.
De „Nieuwe Ct." noemt dit „een open
hartige verklaring". En wjj dingen daarop
natuurljjk met geen enkel woord af, al
zou bet voor een minder openhartig en
beminnelijk mensch dan de heer v. d.
Vlugt is, ook uit tactisch oogpunt wel
zaak geweest zjjn, hetzelfde te herinneren.
Van de socialisten moet men bet in het
distriet Leiderdorp waarlijk niet hebben
Maar staat men hier nu toch niet voor
een hoogst eigenaardigen toestand? Mannen,
die ten slotte zelf voor de stakingswetten
gestemd hebben, worden aanbevolen als
protest tegen die wetten.Een vreemdeling
die opeens in onzen binnenlandschen strjjd
werd verplaatst, zou hier ongetwjjfeld voor
een onoplosbaar raadsel staaD. Wie meer
in de zaken is ingewjjd, erkent echter den
fijnen neus der socialisten, die zeer goed
beseffen waar de beginselkracht lag, welke
hun ten vorigen jare een halt toeriep. Het
„Handelsblad" moge in een zijner jongste
felle artikeltjes vragen: „Putte het mini
sterie destjjds krachtuit zjjn beginselen öfuit
een gedeelteljjke mobilisatie van het leger?"
het blad weet even goed als wjj, dat
het kabinet-Pierson-Borgesius de stakings
wetten niet zou hebben ingediend, al kon
het over bet leger evenzeer beschikken als
het tegenwoordig Ministerie.
Wanneer dan ook hetzelfde blad verder
vraagt„Heeft niet juist de liberale oppo
sitie de regoering toen behoed tegen al te
krasse maatregelen die voor 's lands wel
vaart en rust ernstig gevaur zouden heb
ben opgeleverd dan staat men ver
baasd over zooveel „vrijmoedigheid" in een
orgaan, dat destjjds door gedrochteljjke
artikelen als van zjjn medewerker mr. Is
raels door het „Utr. Dagbl." teekenen
Terecht schrijft D e Maasbode.
„Toch zullen de socialistische kiezers gaan
stemmen op den man die hen mede heeft
helpen „knevelen" om te protesteeren tegen
dien dwang
Ja er zijn nu eenmaal trouwe houden, die
de voetzool likken van den meester die hen
getuchtigd heeft."