N1EUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 104. 1904.
Donderdag 2 Juni.
18e Jaargang.
eHRISTELIJK-
HISTORISeH
KOOP
KOOP
Stemming 17 Juni.
idelburg.
lermansknecht
ndknecht
wde Knecht
Lndkiiecht
f aankomeade leid
KOOLE, St. Laurent
Lstbode.
bode gevraagd
t)-
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
Christelijk bewustzijn.
Gemengde Berichten.
ikte Jacht- en Tent-
e soorten, by
VN, Arnemuiden.
ardkeur uit twee,
lMSE, Scrooskerke (W.)
ekte terstond
idsk necht
n paard kan beslaan,
-EOT, smid, Colijnsplaat.
rraagd
UTTE, Wolfertsdijk.
erstond
le Knecht gevraagd
Seisweg, Middelburg.
erstond
g beschikbaar), bij A.
SE Pz., Landbouwer
October
LNDKNECHT
VAN SOELEN, Oude
fel".
October
OYAA, E i 11 h e m.
October
KNECHT
die bekwaam is met
gaan, bij K. DINGE-
rke bij Poppendamme.
t October
NDKNECHT
die melken kan, bij J.
igelande (Grijpskerke).
t October
tomende Meid
LAMPERS, Schroeweg.
October
t October
3 2v£eid.
en geen vereischte), bij
sweg, Middelburg.
en 1 Augustus eene
e
lis.
terstond
oorstad, Goes.
t October
!2v£0lcL
nenburg", Oostkapeïle.
C. JONGEPIER-
Heijkam.
5.
5.10
5.16
5.28
2.3
5-35
2.14
542
2.23
548
2.30
5-53
2.4I
6.2
2.50
6.8
3-3
6.20
3-i2
6.30
3.21
6.38
3-3°
6.47
7.21
8.7
8 "o
2
r-i
S O
a
03 <u
<S)
<u
pq
'5
O
7-i8
7-27
7-37
15 a6.s8a7'
a 77
7.26
8.1
8.15
■'3Ï
7-46
7-53
8-8
8.17
8-25
8.32
8-37
8.47
8.54
9-7
9.20
9.29
u.ij 9.40
8.4210.56
9-33 n-3*
jen en van Engeland over
lburg [richting s Hertogen-
D. Alleen toegankelijk tegen
Greenwichtijd opgegeven.
6.47
10.3S
2
6.38
10.28
1
7.50
11.40
3
8.30
12.38
3
8.48
12.54
4
9-5
1.10
4
°8.io
8.28
elkhn MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,96.
Enkele nummers0,02s.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 16 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De Zeeuw steunt de volgende candidaten
Kiesdistrict Middelburg.
H. J. VAN DER MEER.
Mr. A. A. DE VEER.
D. WISBOOM VERSTEGEN,
allen aftredende leden.
Kiesdistrict Vlissingen.
A. LOOIS.
Kiesdistrict Zie r thee.
J. BODMAN.
C. HAGE.
Kiesdistrict Tholen.
A. HOLLESTELLE (aftr. lid).
H. J. TICHELMAN.
Kiesdistrict Qoes.
B. M. DEN BOER.
M. DE JONGE Jz.
Mr. C. LUCASSE,
allen aftredend, en
J. G. P. TIMANS.
Kiesdistrict Hulst.
E. B. DUMOLEIJN.
A. MOERDIJK.
J. A. VAN ROMPD.
J. F. A. M. VAN WAESBERGHE,
allen aftredende leden.
Onmiskenbaar is het feit dat de laatste
jaren der vorige en de eerste dezer eeuw
een Btreven openbaren om ons leven voor
't eerst opnieuw op christelijken grondslag
op te bouwen.
Tegenover bittere vijandschap en ruwe
critiek aan de eene zijde Btaat besliste
overtuiging en krachtige verdediging aan
de andere zjjde.
Men moge dit verschijnsel begroeten met
spot en hoon of wel met lof en sympathie
het bljjft evenwel daarom voor geen tegen
spraak vatbaar.
Het christelijk bewustzijn in de politiek,
het confessioneel bewustzjjn in de Kerk,
om ons slechts tot Staat en Kerk te be
palen, is sinds de helft der vorige eenw
ontwaakt.
De strjjd voor de christelijke volksschool
was de wigge die de slapende politiek, als
een log gevaarte, aan slenr en doodsch-
heid overgegeven, spljjten deed, Scheiding
en Reveil namen voor de Kerk dien arbeid
ter hand.
En het practisch resultaat van dien ar
beid is geweest dat, om het jongste feit
maar to noemen, de Tweede Kamer met
56 tegen 41 stemmen heeft aangenomen
een wetsvoorstel tot erkenning van bijzon
dere leerstoelen en van de graden van
bjjzondere, gelijk van openbare, universi
teiten. En naast dit practisch resultaat
staat een invloed, niet meetbaar en slechts
bj benadering waarneembaar, die het chris
telijk bewustzijn ontwaken deed in breeden
kring, ook in die kringen die den chris-
teljjken naam beslist afwijzen of in die
kringen waar het christeljjk bewustzijn
nog maar flauw meespreekt.
Die herleving van het christelijk bewust
zijn, in ons vaderland zich openbarende in
evangelisatie en philantropie, in zondags
rust en drankbestrijding, in kunst en on
derwijs en zooveel meer, valt zamen met
eene dergeljjke ontwaking in andere landen
om ons heen.
De voorganger van Paus Pius X, de wel
bekende Leo XIII beeft zjjne geloovigen
reeds voor een kwart eeuw de studie van
de werken van Thomas A Knmpis aanbevo
len en die aanbeveling is niet tevergeefsch
geweest.^ De Roomsche Kerk in Europa,
zoo tairjjk en machtig, in getal en in in
vloed, keert, wat men ook zeggen moge,
;n onze dagen zich meer en meer tot den
grondslag van het algemeen, christelijk
geloof.
De Kunst wordt in belangrijke mate door
de Mystiek beheerscht.
In de natnnrknnde wordt bet atheïsme
»1 meer door bet theïsme verdrongen, En
zoo zien we overal dat empirisme (erva
ring) voor idealisme (geloof) moet plaats
maken dat eenzjjdig opvoeden van het
verstand om daarvan alle heil te wachton
plaats maakt of meer plaats laat voor het
gevoel en dat in breede kringoD, vermoeid
van onzekerheid en twijfel, een verlangen
te bespeuren is in meerdere of mindere
mato naar christelijk bowustzjjn.
Heel dat ontwaken van het christelijk
bewustzijn op verschillend terrein weer
spreekt op voldoende wijze de bewering
der vrijzinnige partijen, die verkondigen
dat clericalisme, kerkelijk drijven, het ver
zet tegen de moderne levensbeschouwing
predikt.
Want het is niet alleen met de belijde
nis der kerk, dat de ongeloovige weten
schap op gespannen voet leeft, maar ook
in toenemende mate met godsdienst en
zedelijkheid met het begrip van huisgezin
en Staat en maatschappij.
Christelijk bewustzijn en oDgeloovige
wetenschap staan al duidelijker en al be
slister tegen elkander over.
De staatsman ziet tegenover zich ge
plaatst den wil des volks, veranderlijk als
het weder.
De rechter ziet zich slechts on gelukkigen
of krankzinnigen toegezonden, om in een
opvoedingsgesticht geplaatst te worden.
De opvoeder ziet vrije liefde en zelfs
moord verheerlijken en den grond hem
ondergraven door Neo-Malthusianisme.
Den historicus wordt de eisch gesteld
dat slechts op ééne zjjde van het leven,
de oeconomische, de aandacht zal gevestigd
worden.
De theoloog representeere den twijfelaar
met de vraagwat is waarheid
Ziedaar eenige verschijnselen van de
uitwerking der ongeloovige wetenschap.
Daartegenover staat nu het christelijk
bewustzijn dat over recht en zeden, over
de ziel en het eeuwig lever, over zonde
en misdaad, over vergelding en straf, over
God, eigendom en familie, kortom over het
gansche levensterrein heel andere begiippen
huldigt.
En er voor een enkel oogenblik op te
wijzen dat deze begrippen lijnrecht tegen
over elkander staaD, en ook uitdrukking
vinden bjj de stembus, ondanks al den
geweldigen omhaal, en al de nesterijen
waarin men telkens wordt getrokken, en
die de hoofdzaak altjjd pogen te verdringen,
dat was het hoofddoel van dit, ietwat on
gewoon, verkiezingsartikeltje.
1 Juni 1904.
Ook Maastricht heeft dezer dagen een
standbeeld aan een barer zonen bereid. Het
zal a. s. Zondag (nota bene op een Zondag)
worden onthuld.
'b Mans naam word in de courant go-
noomd en zijn verdiensto schjjnt met gas
in betrokking te staan.
Standbeelden en monumenten, graftee-
kenen en grafkransen nemen al meer plaats
in het leven, en te meer Daar mate het
leven zich grondt, niet op het christendom
maar op humaniteit, dikwijls de voedster
voor sentimentaliteit.
Bjjna een eeuw geleden klaagde Bilder-
djjk reeds zwervende als balling in Noord-
Duitschland, over Denkmahlen en opge-
pronkte kerkhoven.
Wat zou hjj nu wel van zjjn vaderland
zeggen
Van oudsgewend aan christeljjken eenvoud
zich ook uitsprekende in den ernst onzer
graven, teekenende voor ons oog het ont
zettende van den dood, is men. ook hier
begonnen wagens met kransen de ljjkkoets
te doen voorafgaan of te volgen.
De dood bedolven onder bloemen. Ver
heerlijking van den mensch door prachtige
graftomben of schoone monumenten. Door
lanen met prachtig geboomte en sierlijk
gebloemte, verkondigt het marmer ter zijde
tentoongesteld den lof en de deugd en de
uitnemendheid des menschen.
Zoo wordt de doodenakker, waar meer
dan ergens elders de nederigheid moest
vóór de oere gaaD, een tentoonstelling van
jjdolhoid en hoogmoed.
Tot op heden doet slechts de uiterste
zoom onzer medebeljjders me« aan die
jjdelhoid.
Moge 'tzoo bljjven!
Terwijl de lijkverbranding o. a. in ons
land en bij onze zuidelijke naburen ver
boden is, heeft ze in andere landen meer
en meer voorstanders gevonden.
In Zwitserland heeft deze verbranding
meer vordering gemaakt dan in een van
de Europeesche StateD.
Volgens de statistiek kwam in deze re
publiek een paar jaar geleden eóa ver
branding voor op een kleine driehonderd
overledenen, in Frankrijk daarentegen in
de onmiddellijke nabijheid, één verbran
ding op een kleine drieduizend overledenen.
Onlangs werd in den kantonnalen raad
te Bern, Zwitserlands hoofdstad, uitvoerig
beraadslaagd over de invoering eener fa
cultatieve lijkverbranding. Volgens een der
woordvoerders der katholiek conservatieve
partij was het een quaestie van principieel
verschil tusschen materialisme en spiritu
alisme. Om de leden gunstig voor het voor
stel te stemmen, werd gedurende de zitting
een gruwelplaat uitgedeeld, waaronder het
opschrift„De poözie der lijkverbranding".
Deze prent stelde een met touwen gebon
den lijk in het vuur voor. Een soort van
aanschouwelijk onderwijs alzoo, met deze
explicatie en opheldering er lij: „Zoodra
de hitte begint te werken, gaat het ljjk
bewegev, als iemand, die ontzettende pijnen
moet uitstaan".
Met een beroep op de vrijheid van ge
weten en verdraagzaamheid jegens anders
denkenden werd het voorstel met groote
meerderheid aangenomen.
De gehouden toespraken in de Fransche
Kamer by gelegenheid van de inter
pellatie over de oneenigheid met den Paus,
naar aanleiding van de protestnota tegen
de reis van president Loubet, geeft ons
een staaltje van den inwendig bedorven toe
stand in de Fransche republiek.
Terwjjl enkele woordvoerders o. a. De
Ramel en Gayraul het voor den Paus opna
men, gingen er van de linkerzijde verschil
lende stemmen op, om met den H. Stoel
tebrekee. Frankrijk is geen katholiek land,
zooals men wel eens beweert, riep Allard
uit. Door niets is het aan het Pausdom
gebonden. We willen met den Paus af
rekenen en aansturen op scheiding van kerk
en Staat.
„Ga de kerken maar eens binnen en zie
dan eons hoe vol ze zijn", schreeuwde De
Ramel.
„Het be3te bewijs, dat Frankrijk nog
Katholiek is".
„Ik behoef slechts uw eigen schrijvers
teraadplegen", antwoordde dasrop Allard.
„Die zeggen ons genoeg, hoe het met
het godsdienstig leven in Frankrijk staat".
„Breken moeten we mot het Pausdom,
gelijk we dat met het Koningschap hebben
gedaan. Laat eerst het socialisme zege
vieren, anders komen we er nooit".
En bij de stemming bleek, hoezeer de
meerderheid in de Kamer de huidige po
litiek der regeering goedkeurde.
Arm Frankrijk.
Een van de nieuwigheden op de wereld
tentoonstelling te St. Louis in Amerika is
een evangelisatie- of kerk-trein.
Een spoortrein die huisvesting biedt aan
den dominé en de zijnen, en voorts voorzien
van wagons tot spreekzaal ingericht en
van lessenaars voor of achter op de wagons
te plaatsen. De wagons zijn beplakt met
teksten. De trein rijdt tot daar waar ze
een grootere of kleinere verzameling huizen
vindt.
Op de w(jze van het leger des Heils
wordt de aankomst aangekondigd. De
menscheD, vooral de kinderen komen kijken,
de lessenaar wordt opgesteld met den Bjj bel
er op en zoo begint de dienst.
De ondernemer van dezen zendingsarbeid
uit het land van Barnum en Bayly schijnt
volkomen te passen in zijne omgeving,
want hij vertelt dat door zijn zendings-trein
al menige kerk is gesticht.
Een kerk is net als een naaimachine, zei
hij. Als een koopman met een naaimachine
komt, zegt de vrouw Wat moet ik er mêe
doen Neem het ding maar mee.
Maar als de koopman handig is laat hij
het achter. Eerst bekijkt ze het met wan
trouwende nieuwsgierigheid, later probeert
ze het, went er aan en als de koopman terug
komt dan kan zij er niet van van scheideD,
maar koopt het.
Zoo gaat liet ook met don Salvation-
wagen. Als de trein weg is dan begrijpt
het volk dat 't een kerk noodig heeft om
dat Gods Woord een onmisbare troost geeft
voor iedereen. Als de trein vertrokken
was kwam op menige plaats een kerk.
De welbekende predikant Gezelle Meer
burg, thans verbljjf houdende te Menton,
we zullen maar zeggen als huiskapelaan
van president Kruger, en die als zoodanig
dagelijks „la résidence de monsieur le pré
sident" ongestoord in- en uitgaat, welke
eer hem schier benijd wordt door de hon
derden gasten in zijn hotel en allerwegen
in MentoD, schrijft van zijn arbeid voor
en zijn omgang met dien waardigen grijsaard
o. m. hot volgende
„De waardige, eenvoudige,, beminnelijke
Kruger weegt mij wel meer dan honderd
hoorders.
Hoe aandachtig luistert hijhoe hartelijk
stemt hij vaak met een vriendelijk hoofdschud
den inen vooral de rijke Christus voor
den armen, schuldigen zondaar is hem nu nog,
gelijk van zijne jonkheid af door geheel zijn
veelbewogen leven heen, het onderwerp, dat
hem het meest boeit en den glans van vrede
op zijn gelaat doet afspiegelen.
In de gesprekken over Schriftuurplaatsen
treft mij vaak zijn diepe, juiste blik in het
Woord, en zijn gezonde opvatting van het ver
band der waarheden."
Geen wonder dan ook dat de waardige
balling, dien men zich nooit anders moet
denken dan met den Statenbijbel vóór zich,
het hem zoo dierbaar woord van God, waar
uit hij altijd wijsheid en kracht, moed en
troost geput heeft, geen wonder, dat zulk
een man de uitspraken van het Evangelie,
welke vleesch en bloed voor hem geworden
zijn, gaarne wil opvolgen en daarnaar tracht
te leven en te handelen.
Dat is ook „selon la Bible".
Ds. Meerburg schrijft er van
„Nooit komt er een woord van bitterheid
jegens de onderdrukkers van zijn volk over
zijne lippen. God zal recht doen op Zijn tijd.
Zijn levensleuze en levenskracht met het oog
op alle doorworstelde smarten en de beroe
ringen ook van den tcgenwoordigen tijd is
vertrouwen wekken op den Heere."
Dit getuigenis bij vernieuwing te hooren,
doet het hart sneller kloppen voor den be
proefder, acht en zeventig jarigen grijsaard,
die vrijmoedigheid en nederigheid, grootheid
en kinderlijkheid op zeldzaam schoone wijze
in zijn persoon vereenigt.
RUSLAND en JAPAN.
De Russen schijnen Donderdag uit Taliën-
wan naar Port Arthur getrokken te zijn,
nadat zij alles wat den Japanners van dienst
kon zijn verbrand hadden. Bandieten hebben
van de stad bezit genomen. De Russen
hebben Donderdag ook hals over kop Dalni
ontruimd. Hun pogingen om de stad te
vernielen hebben geen groote schade aan
gericht. Japansche verkenners meldden,
dat meer dan honderd kazernen en pakhui
zen beschadigd zijnook het station en de
telegraafkantoren. Tweehonderd spooowa-
gens zijn gaaf teruggevonden. De Russen
hebben de groote kade vernield en den
ingang tot de binnenhaven versperd door
stoomschepen die zij hebben laten zinken.
Da havenhoofden zijn niet beschadigd. Na
deze mededeelingen is Zondag het Japan
sche leger Dalni onverwijld gaan bezetteD,
hetgeen natuurlijk geschiedde zonder tegen
stand.
Middelburg De Vereeniging de Am
bachtsschool had Dinsdagavond hare gewone
jaarlijkscke algemeene vergadering. Tien
leden van het bestuur en één gewoon lid
namen aan dezelve deel.
Nadat de notulen van de laatste algemeene
vergadering, door den secretaris voorgelezen,
waren goedgekeurd, bracht deze het jaar
verslag uit. Dat verslag laat zich samen
vatten in deze woordenDe school bloeit,
zjj is, in vergelijking met vroeger, merkbaar
vooruitgegaaD, maar, trots verhooging van
subsidiün, is meerdere steun noodig, wil de
school de hoogte bereiken, die het Bestuur
er zich van heeft voorgesteld. Eene nieuwe
school is dringend noodig, do plannen er
voor zijn gereed, maar faute d'argent heeft
het bestuur aan die plannen nog geen uit
voering kunnen geven. Met klimmende
aandrang ziet het Bestuur zich dan ock
genoodzaakt, stadgenooten tot meerderen
steun op te wekken. Een ieder werke
daartoe naar zijn vermogen mede.
De penningmeester overlegt daarna de
rekening over 1903. OntvaDgen is f 6931.96,
uitgegeven f69 94.635, zoodat de rekening
sluit met een nadeelig saldo van f62.075.
De penningmeester wijst er op, dat hoewel
de rekening begon met een goed slot van
500 600 gulden, zij toch met een deficit
sluit. Het is waar, in verband met eene'
nieuwe school zijn in het afgeloopen jaar
vele onvoorziene uitgaven voorgekomen,
maar dat vaak terugkeerend deficit werkt
toch ontmoedigend. Meerdere steun is dus
dringend noodig, waartoe ook de voorzitter,
na het goedkeuren der rekening een op
wekkond woord aan die van den penning
meester toevoegt.
Aan de orde komt nu de benoeming van
nieuwe bestuursleden. Te benoemen zijn
le. een lid uit de leden der Teekenacademie.
Voorgedragen zijn de heeren Job. Luteijn
en van Uije. De eerste verkreeg 10 stem
men, de laatste één2e. een lid uit de
Patroonstimmerliedenvereeniging. Van de
voorgedragen heeren Roest en Goethalp,
werd de eerste met algemeene stemmen
gekozen3e. een lid uit de personen, die,
zonder ambachtslieden te zijn, toch het
ambachtsonderwijs nabij komen. Van de
heeren Langejan en Milaan, die op de voor
dracht stonden, werd de eerste met 10 tegen
1 blanco stem benoemd.
De heeren Luteijn en Langejan, die tegen
woordig warer,'namen hunne benoeming aan.
Niets meer te behandelen zijnde sluit de
voorzitter daarop de vergadering.
Goes. Dinsdagavond trad de heor Vor-
sterman van Oyen in de Prins voor de
vrijzinnige kiesvereeniging op mot eeno
rede over »De politieke toestand, enz."
Voorzitter was de heor TempermaD. In
deze vergadering waren tegenwoordig 30
liberalen, 70 anti-revolutionaireD, 25 katho
lieken, 15 jongelui en 10 socialisten. De
rede duurde 2'/a uur en er zat trouwens
te weinig verband in om er een gerogeld
verslag van te kunnen geven. Het was
ongeveer dezelfde redo als die welke hij
elders hield en .zeker wel houden zal
alleen ontbrak de Tariefwet en verklaarde
hij in een afstraffing aan 't adres van ons
blad (naar aanleiding van onze asterisk in
ons Vrjjdagno.) dat hjj hoelomaal niet over
Rome gesproken had of spreken zon.(')
De spreker haalde allerlei over hoop
o. a. ODze drie koningen, de Grondwets
herziening, de wet van '06, do Drankwet
de patentsbelasting oude plunje, Jut, den
eed, de oorlogsuitgaveD, do belofton der
regoering in zake Zondagswet, speel- on
drankzucht en onzedeljjkheid, waarvan hij
vertelde dat niets gekomen was, enz.
De heer Kiene verklaarde zich homogeen
met veel van 't gesprokenedoch komt op
Onze inlichtingen uit enkele plaatsen
luiden anders. Te Iiorssele o. a. werkte hij
met vele, en breede citaten over «Rome en
Dordt". Red.
