NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 96. 1904
Donderdag 12 Mei
18e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
PltOPAti AN d a-clubs.
F. P. D'HUiJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Uit de Tweede Kamer.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en yan
De Heiland.
Heerljjke Heiland vaar op tot Uw troon
De aarde is gered door Uw lijden en ster-
[ven
Had zij voor U slechts een distlige kroon,
Heeft zij gekruisigd Gods eenigen Zoon,
Thans zult gij schepter en krone verwerven
Daar waar gij eeuwig en heerlijk regeert,
Tot Gij den laatsten weerstrever verneert 1
Heerlijke Heiland, vaar op tot den gloed,
Die U omstraalde vóór 's werelds beginnen 1
De aarde is bespat met Uw schuldeloos
[bloed.
't Menschdom gered, en zijn zondo geboet
Zwaar was Uw strijden, maar roemrjjk 't
[verwinnen 1
Zwakheid des vleesches en lijden heeft uit
Gij hebt voleindigd; de hemel ontsluit!
Stijg dan ten hoogon door wolken en
[zwerk
De Englen verwachten hun Heer in hun
[midden
Zie welgevallig terug op Uw werk
Rogol, bezegel en zuiver Uw Kerk;
Wees onze Voorspraak bij Hem, dien we
[aanbidden
Reinig onp, heilig ons, maak ons bereid,
Om U te zien in Uw heerlijkheid!
(iV. Beets.)
Onder de nieuwste verschijnselen op po
litiek terrein behooren de propaganda-clubs.
Gewoonijjk vereenigingen gevormd uit jon
gelieden beneden den leeftijd of den rang
van kiezers, maar reeruteD, aanstaande
soldaten, als in een militair leger, in de
gelegenheid later sterren en strepen te
vertoonen.
De sociaal-democratische arbeiderspartij
legt een bewonderenswaardige werkzaam
heid op dit gebied aan den dag. Zjj oefent
en onderwijst bij dag en bij nacht, en straks
rekent zij, als loon voor die werkzaamheid
op menigen ongedachten triomf.
Hoort hoe de dichter der S. D. A. P.
den verwachten triomf bezingt.
Wij komen uit sloppen, uit krotten, uit stegen,
Wij komen uit hutten vol jammer en leed.
Wij komen door wind, en door storm, en
[door regen.
Wij komen, wij komen, tot strijden gereed.
Wij komen bij dag, en wij komen bij nacht,
Wij komen, wanneer men ons 't minste
[verwacht.
Wij komen, wij grijsaards, wij knapen, wij
[mannen.
Wij komen met vrouw en met kroost tot
[den strijd.
Wij komen bekampen, die levenslust bannen,
nr- f won'ng uit, waar de proletariër lijdt.
Wij komen bij 't zonlicht, wij komen bij nacht.
W ij komen millioenen wij komen met
[macht
De liberale partij, jaloerscb gewordon
door het jonge leven dat zich buiten haar
om ontwikkelt, roept allerwogen, door hare
pers machtiger dan hare partij om
geestdrift en bezieling voor een jonge garde
die, als de oude garde van Napoleon^ hot
vaandel dat op zoovele slagvelden ter over
winning leidde, omhoog houdt.
Propagandisten en propaganda-clubs in
volle actie of in hope alzoo bij onze tegen-
partijders. En bij ons? Neen, klaagt niet
over onze weinige activiteit of over ons
aebteraankomen. Hoe ver zijn we zelfs de
sociaal-democraten niet vooruit door onze
jongelings-vereenigingen, onze beste propa
ganda-clubs, natuurlijke, van zelf aange
wezen oefenscholen voor Propagandisten,
die naar onze manieren worden geschoold.
Iedere jongelingsvereeniging rekeDt het
zich tot taak om niet alleen het oog der
toekomst te richten op het vaderland daar
boven, maar ook te arbeiden voor het va
derland hier beneden.
Een christen is nooit Cosmopoliet in
dien zin dat geen vadorland hem aantrekt
of bindt. Een goed christen moet een goed
burger zijn en is dat ook.
Voor de christelijke levensbeschouwing
te ijveren en te werken is hem eigen, de
sfeer waarin hij ademt, en daardoor de
taal die hij spreekt, de manier waarop hij
zich de dingen voorstelt maakt hem tot
een Propagandist von Gottes gnciden.
Daar in de Christelijke Jongelingsver
eeniging, ligt onze propaganda, in een
onovertroffen propaganda-club met een tal
rijk on wijd uitgespreid, door tal van ban
den over 't geheele land aan elkander, en
aan den raannelijken leeftijd on aan don
ouderdom verbonden. Als het bruischend
leven der jeugd aanvuurt en bezielt do
kalmte en de bezinning van den gevorder
den leeftijd, dan is de propaganda-club op
haar plaats en werkt als eon der talrijke
en onmisbare raderen der ééae groote ma
chine. Of er dan naast de Jongelings
vereeniging geen plaats is voor propaganda-
clubs met politiek doel?
Misschien.
De practjjk zal het leeren.
Misschien is een enkel bezwaar op te
noemen niet ondienstig in een kring waar
tot heden nog woinige propaganda-clubs
bestaan.
Moge het tot oen nadenken stemmeD.
Vooreerstzal de politiek zoo ruim van
omvang en zoo rijk van inhoud kunnen
zijn dat zij bij voortduring in staat is te
bezieler), tot leven te wekken? Gewis,
dair zijn dagen van opgewekt politiek
leven, van strijd en woeliDg, vooral wan
neer zekere appel van Paris, dien men
stembus heet in 't midden wordt geplaatst,
maar daar zijn ook dagen van rust en
kalmte, als de krijgsklaroen zich niet hoo-
ren doet, maar vervangen wordt door een
wetenschappelijk debat, naar alle regelen
der rhetorica geleverd. En zullen er onder
alle deze wisselende omstandigheden wel
velen zijn die leven weten te gaven en
leven weten te bewaren aan een kring
meestal tot actief optreden niet in staat
En verder: zal men in staat zijn de be
weging door de Propaganda-clnb ter hand
geDomen, in den rechten weg te leiden of
te houden? Zal de jeugd, de onstuimige
jeugd, zich voldoende rekenschap kunnen
geven van haar sympathieën of antipathieën.
Zal zij, onervaren als ze noodzakelijk zijn
moet, niet dikwijls den weg inslaan die
tot het uiterste leidt en doodloopt.
Jonge hulptroepen zijn iedere partij wel
kom, en voor de toekomst van iedere partij
onmisbaar.
Georganiseerde jonge hulptroepen heeft
geen partij ooit beter geleverd dan de an
tirevolutionaire partij door de christelijke
jongelings-vereenigingeD, haar bondgenoo-
ten en geestverwanten, straks haar leiders
en haar toekomst.
11 Mei 1904.
Voor iederen dag.
1. Stel nooit tot morgen uit wat gij
heden doen kunt.
2. Val anderen nimmer lastig met het
geen gij zelf doen kunt.
3. Geef uw geld nooit uit voordat gij
het hebt.
4. Koop nooit wat gij niet noodig hebt,
omdat het goedkoop is.
5. De hoogmoed kost ons moer dan
honger, dorBt en koude.
6. Nooit hebben wij berouw dat wij te
weinig gegeten hobben.
7. Niets is vermoeiend en lastig wat
wij gewillig doen.
8. Hoeveel angsten hebben ons die
rampen gekost, die niet gebeurd zijn.
9. Grijp de dingeu altijd bij hot ge
makkelijkste handvatsel aan.
10. Als gij vergramd zijt, tel tien,
aleer gij spreektzijt gij zeer boos, dan
honderd. Pniël.
Wij herinnerden aan de dubbelhartige
taktiek der sociaal democraten, om al naar
gelang het pas geeft „den godsdienst er
buiten" te laten onder de, overigens op
zich zelf reeds voor den godsdienst be-
leedigende leus van „Godsdienst is Privaat
zaak", en in meeting of geschrift hunne
vijandschap tegen den Godsdienst, hun
atheïsme te kijk te zetten.
Indertijd heeft de heer Staalman in een ver
gadering te Weesp gezegd dat uit het eerste
de taktiek sprak om dat Christelijke volks
deel hetwelk tot de kleine luyden bekoort,
niet tegen zich in te nemen.
De Christen-Democraat geeft er onder
staand bericht van
„Hij konkludeerde dat de Sociaal-demo-
kraat Hermans, die als socialist en als redak-
teur van den beruchten „Rooden Duivel"
God gelasterd en gehoond en gesmaad had,
dit thans naliet enkel en alleen omdat de
taktiek der Sociaal-democraten, tot wie hij
thans was overgegaan, hem dit verbood, 'i,'
Hermans, in de vergadering tegenwoordig,
beschuldigde Staalman van onchristelijkheid
omdat hij hem verweet, wat hij vroeger, toen
hij nog tot de Socialisten behoorde en dus
geen Sociaal-democraat, had gedaan en ge
schreven.
Voor den Sociaal-democraat was godsdienst,
was het geloof, een privaatzaak en de arbei
ders behoefden heelemaal niet bang te zijn,
dat zij, tot de S. D. A. P. komende, zouden
worden lastig gevallen om hun geloof.
Toen Staalman hem ten slotte vroeg of bij
dan berouw wilde belijden over de gruwelijke
Godslasteringen waaraan hij zich schuldig
maakte, riep Hermans uitik ben lid van
„Den Dageraad", dus athëist!"
Ook dit is een voorbeeld om to ont
houden.
Dhr. Cremer, afgevaardigde der 2e
Kamer voor Amsterdam IV, tegenstander
van het huidig Kabinet, sprekend over den
hedendaagschen politieken toestand, noemde
als hoofdgrief tegen de politiek van dit
kabinet, dat de natie er door gesplitst
wordt in bokken en schapen, in christenen
en heele en halve heidenen. Dat spreekt
zich naar dhr. Cremer wil, uit bij benoe
mingen en bij de handelingen van ambte
naren, die vroeger vrij durfden uitspreken
wat ze gevoelden en nu niet meer. Onze
jeugd en jongelingschap op de lagere, mid
delbare en hoogescholen zullen wordeD in
geprent de beginselen van niet-eenboid,
waardoor de gewenschte eendracht onzer
vaderen verbroken wordt.
Dergelijke argumentatie laat ons in
derdaad koud.
Het liedje van partij-benoemingen is al
zoo uit den treuren gezongen en bij de
eenvoudigste burgemeesters-benoeming, die
met naar den zin der hoeren is, zoo dik
wijls herhaald, dat de aardigheid er al
lang af is.
En wat de vrijheid der gedachte en
die van het woord betreft dhr. Cremer
doelde ongetwijfeld op dhr. Lindeman
welke deze regeering aan banden zou
leggen, daar denken wij het onze van.
Dan gaan we gaarne met onze gedachten
meer dan een halve eeuw terug om te
weten te komen, wat er van de zooge
naamde vrjjheid van geweten onder het
liberale regime is gemaakt. Ook in dit op
zicht is Groen ons meer sympathiek dan
Thorbecke.
De vrijheid van geweten, waarvoor deze
Evangeliebelijder zijn gansche leven streed,
achten wij kostelijker goed dan eon opge
legd Christendom hoven geloofsverdeeld
heid, waaruit ons de stilte des grafs tegen
komt.
Voor zulk eene oenheid, als dhr. Cremer
bedoelt, passen wjj. Ze is niet naar der
vaderen trant, en wat meer zegt, hoogst
vordeiieljjk voor do kinderen onzes volks.
Met het oog op de verleiding, waaraan
meisjes, die naar elders, voornamelijk naar
do groote steden, in dienstbetrekking gaan
misleid door advertenties en onbetrouw
bare agenten heeft de Min. v. Binnen),
zaken eene aanschrijving gericht aan de
commissarissen der KoningiD, met het ver
zoek de burgemeesters der verschillende
gemeenten in hun gewest daarmede in
kennis te stellen.
Ter bereiking van het beoogde doel acht
de Minister het wenschelijk, dat door de
zorg der burgemeesters op ruime schaal
een waarschuwing worde aangeplakt, dat
jonge meisjes niet ingaan op onbekende
dienstaanbiedingen, zonder vooraf inlich-
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
tingen in te winnen bij den burgemeester
barer woonplaats.
Verschillende vereenigingen hier te lande,
die bescherming van meisjes op het oog
hebben, n. 1. de Nederlandsche Vereeni-
ging ter behartiging van de belangen der
jonge meisjes, gevestigd te Utrecht, de
Nederlandsche Vrouwenbond ter verhooging
van het zedelijk bewustzijn hoofdbestuur
te 's-Gravenhage en de R.-Kath. ver-
eeniging ter bescherming van meisjes, ge
vestigd te Amsterdam, hebben zich bereid
verklaard den Minister in zijn loffelijk pogen
te steunen en de burgemeesters o. m. op
de hoogte te houden met de adressen harer
afdeelingsbesturon en correspondeerende
leden.
Wederkeerig zullen de Burgemeesters
er toe te vinden zijn om den arbeid der
genoemde vereenigingen te vergemakke
lijken en te bevorderen. Ea wel, behalve
door den grootst mogelijken steun der
politie ook van die aan de stations te ver
schaffen, hoofdzakelijk door de ambtenaren,
belast met de lijhouding der bevolkings
register uitteuoodigen, genoemde besturen
desverlangd op de hoogte te houden van
do afschrijvingen van jonge vrouwen uit
de bevolkingsregisters naar de groote steden
met vermelding van tegenwoordig adres.
Zjoals belanghebbenden kunnen weten
is de wet op de vermogensbelasting aan
gevuld met eenige bepalingen omtrent de
zoogenaamde „navordering" van belasting.
Wanneer na de vaststelling van een
aanslag blijkt, dat de belastingschuldige
grcoier vermogen bezit dan hij of zij heeft
opgegeven, zal nog een aanslag worden
opgelegd, en wel voor vijfmaal het te weinig
betaalde bedrag.
Het zeilde geldt voor aangiften, waarin
ten onrechte werd verklaard, dat het ver
mogen geen dertien duizend gulden be
draagt.
Een juiste vermogensaangifte is altijd,
maar vooral nu, aanbevelenswaardig en in
het belaDg van de(n) belastingschuldige.
Een ieder, doe er zijn voordeel mede.
Tegenstelling.
Een merkwaardige passage komt voor in
het artikel Anti-Marxistische Wedijver in het
tijdschrift Onze Eeuw, geschreven doorjhr.
mr. D. J. de Geer.
Schr. behandelt namelijk de vraag, wie
het sterkst slaat tegenover de wijsgeerige
kern, (het historisch materialisme) van de
sociaal-democratie: het Christendom of het
liberalisme
»Hoe staat het nu", vraagt hij, »met de
bekamping van datgene, wat essentieel en
duurzaam is in het sociaal-democratisch
denken, wat deze richting tegelijk krachtig
en zielverwoestend maakt?"
Zijn antwoord luidt:
Ons dunkt, hier staat de liberale levensbe
schouwing zwak. Hier vindt bevestiging de
in de Kamer aangevochten bewering, dat de
krachtigste borstwering tegenover de sociaal
democratie vormen niet de vrijzinnige, maar
de positief-christelijke beginselen. Allerminst,
alsof het liberalisme noodzakelijk en logisch
op socialisme zou moeten uitloopen, en alsof
wie dien weg niet volgt, inconsequent zou zijn.
Maar wel in dezen zin, dat het gevaar van
door den stroom meegesleept te worden, voor
een liberaal véél grooter is dan voor een be
lijdend christen. De laatste heeft reeds in het
enkele feit van zijn geloof een waarborg en
een onderpand van de onwaarachtigheid der
sociaal-democratische leer. Dat geloof staat
zóó lijnrecht tegenover de historisch-materia-
listische opvatting, dat, wanneer het inderdaad
zijn positief bezit is, elke andere weerlegging
dier dwaalleer voor hem overbodig is.
De godsdienst is voor hem hoogste realiteit,
en een wijsgeerig stelsel, dat met alle overige
ideologie ook den godsdienst tot product der
stof maakt, is hem van den beginne verwerpelijk.
Bovendien zijn hem zedelijkheid en recht reeds
daarom voor alle tijden absolute en onveran
derlijke grootheden, omdat zij gefundeerd zijn
in den godsdienst.
Al erkent hij een ontwikkeling, onder Gods
leiding, van dat gevoel voor zedelijkheid en
recht, ten eenenmale uitgesloten is hem een
voorstelling, alsof die begrippen mechanisch
en secundair moesten wisselen naar de gril
der stoffelijke verhoudingen.
Het is een zeer ernstig wooid, dat hier
door mr. De Geer wordt neergeschreven.
Een woord, waarvan de juistheid uit de
ervaring blijkt.
Juist omdat op wijsgeerig gebied het
liberalisme tegenover de sociaal-democrstie
zwak staat, zal het haar ook op politiek en
economisch terrein moeilijk met succes
kunnen bestrijden.
Er is tusschen dit alles een nauw verband.
Alleen het Christelijk beginsel biedt vol
ledig materiaal ter bestrijding der socialis-
ische dwaalleer. Centrum.
Dezen zomer zal te Gent eene tentoon
stelling gehouden worden van klein gereed
schap ten behoeve der klein-industrie.
Daar iu die oude Ylaamsche stad zullen
gereedschappen in bonte verscheidenheid
en in alle genres voor alle takken van
nijverheid bijeengebracht worden als bewjjs
van de verbazende ontwikkeling en snellen
vooruitgang op werktuigkundig gebied.
Vakmannen timmerlieden, metselaars,
meubelmakers, schoenmakers, bakkers enz.
zullen dan hun hart kunnen ophalen aan
de nieuwste nieuwigheden en snufjes op
hun speciaal gebied.
Om deze tentoonstelling alle luister bjj
te zetten, en tevens het nut er van te
verhoogeD, organiseert men van regeerings-
wege, een aantal congressen en cursussen,
om aan alle bezoekers de gelegenheid te
geven, al het nieuwe in ieder bijzonder
vak, en dat wel door proeven opgehelderd,
duidelijk voor te stellen/
Het nuttige met het aangename aldus
vereenigd.
De deelneming in België is algemeeD,
en het aantal inzendingen groot.
Ongetwijfeld zullen ook velen uit ons
land, niet het minst uit onze provincie en
omgeving in Juli a. s. een uitstapje naar
Gent er voor over hebbeD, om daar met
eigen oogen te zien, hoever zij het nog in
hun vak kunnen brengen.
„Macht boven recht" is alle eeuwen door
de leus der imperialisten geweest. Maar
de voorvaders dor tegenwoordige waren
oprechter.
In de 16e eeuw kwam Portugal aan
Spanje en kwamen veler zijner bezittingen
aan de Nederlanden, men noemde dit royaal
veroveren.
Het woord doet denken aan pijn doend
geweld.
Napoleon I, begin vorige eeuw, sprak
nog van inlijven. Dit woord wekt de ge
dachte aan een pijnlijke, doch aangenaam
eindende operatie op.
Bismarck, meer diplomaat dan deze, be
zigde gulhartig het woord annexeerenaan
hechten. Een woord dat elke gedachte aan
pijn of verlies uitsluit.
Na de Turksch-Bulgaarsche verwikke
lingen noemden de Oosteririjksck-Russi
sche staatslieden de verovering van Bosnië
blootweg bezetten. Italië kwam ziek aan
de Roode Zee heel goediglijk vestigen. En
geland gaat sinds lang niet meer op roof
uit, en doet alleen nog maar aan holoniseeren.
Én zoo schrijdt de leugen van het im
perialisme ongehinderd voort, door de man
nen van „macht gaat boven recht" geëx
ploiteerd, met brutale schenning van het
volkenrecht.
Zooals we reeds meldden zal deze week
hoogst gewichtig zijn voor de Kamer, en
niet minder voor de regeering.
Bij verwerping toch van het veelbespro
ken splitsings amendement, wat we van
ganscher harte hopen, bestaat er nog kans,
dat de Drankwet eindelijk in behouden
haven aanlandt.
Die splitsing, die splitsing.
Een prachtige gelegenheid om het Mini
sterie een hak te zetteD en zijne positie
te bemoeilijken. Voor de linkerzijde althans.
