NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Voederartikelen
No. 81. 1904.
Donderdag 7 April
18e Jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
Bij iit immer Moort een Bijvoegsel.
VERSCHIJNT
Wed.
De Rechtsgrond.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
v üi üoopen:
bs Morriepaard met Veulen, oud 12
ar, 1 zwart Ruinpaard, oud 12 jaar,
Lier of Schimmelmorriepaard, oud
G jaar, 1 bruin Merriepaard, oud 3
.lar, 8 baatgevende Melk-
;oeien, 1 Kalfvaars, 5 Wei-
•aarzen,6 2-jarige Vaarzen,
jaarling Vaarzen, 3 Kweekkalveren,
vette Varkens, 3 Mestputloopers,
[arahond met Hok, 40 Kippen en
lanen, 11 Eenden,
rktwagen op Veeren, 3 Men wagens
net toebehooren, Melkkar op Veeren,
Ploegen, 11 Eggen in soort, Veld-
ang, Voorsleper, Sleepdeur, Rolblok-
en, Handblokken, Windmolen, Wan-
holen, Mangelmolen, Kortmolen,
Stomp- en Voederbakken,
irdenwant, Spaden, Zeisen, Rijven,
Schoppen, Mestvorken, Hooivorken,
Vatervaten en Tobben, Ladders, Krui-
ragens, Reepen, Blokken,
n, 3 Rocmtonnen, 2 Botertobben,
felkkannen en Teelen, Schalen, Ge-
ichten, Maten, Zeeften, Jukken,
Aangespoord door de gunstige uit
komsten van ons gemengd Kracht
voer voor Mestvee en Varkens hebben
wij thans ook een voer samengesteld
voorKalveren, Biggen en Hoenders
Bij de samenstelling van het voer voor
Kalveren is getracht het vet dat voor
boterbereiding aan de melk is onttrok
ken te vervangen en onderscheidt zich
het meel daarom vooral door zóör hoog
vetgehalte. Het is daardoor bijzonder
geschikt om ondermelk weer op de
waarde van volle melk te brengen en
vormt dan een goedkoop en toch uit
stekend Kalvervoedsel.
Voor de Biggen is gezocht naar
voedingsstoffen, die het gemakkelijkst ver
teren, dus daardoor de beste overgang
te krijgen van moedermelk op vaste
voeding. Als de Biggen een paar maan
den dit meel hebben gegeten, kan lang
zamerhand worden overgegaan tot het
Gemengde Berichten.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p p. 0,95.
Enkele nummers0,02®.
Nu uit den boezem der Chr. onderwijzers
zeiven twijfel geopperd is of er voor de
pensioneering van onze bijzondere onder
wijzers wel een rechtsgrond aanwezig is,
achten wjj het noodig de aandacht te ves
tigen op een artikel van do Nieuwe Pro
vinciale Groninger Courant, een blad dat door
een onzer beste schoolmannen wordt ge
redigeerd.
Wij ontleenen er het volgende aan.
De school is een inrichting, waarbij als
belanghebbenden optredenhet kind, de
oudere, de kerk, de staat en de onder
wijzers. Die vijf of liever die vier,
want daar het kind minderjarig is, treden
de ouders voor den leerling op die vier
hebben allen hun plichten en hnn rechten
ze moeten harmonisch samenwerken om
het voorgestelde doel te bereiken. Heeft
die samenwerking ongestoord plaats als
van zelf, dan is er geen wet voor noodig,
maar anders heeft de Overheid wel dsgc-
Ijjk hier een roeping te vervullen. Im
mers haar roeping is»niet uitvoering
van den wil der onderdanen, maar rege
ling hunner strijdige belaugen." (De Sa-
vornin Lokmao)of meer concreet uit
gedrukt »om bij botsing tusschen kring
en kring over on weer eerbiediging van
elks grenzen af te dwingen en om de
enkele individuen en het zwakke in die
kringen tegen misbruik van overmacht
te beveiligen." (Dr. A. Kuyper).
Nu heeft de Overheid zich in ons land
zoolang we als natie bestaan met d8 school
bemoeid. In de 19e eeuw deed ze dit op
een wijze, die ons volstrekt niet aanstond,
ongeveer als de leeuw in de fabel, die het
gevangen wild wel in vier deelen verdeelde,
maar ten slotte op verschillende gronden
zich alles aanmatigde. Die regeling deugde
niet en daarom zijn wij op schoolgebiei
heel de negentiende eeuw door in doleantie
geweest en we zijn het nog. We wachten
op een nieuwe wet, die eens en voor goed
deze zaak zal regelen.
Intusschen hebben we reeds eenige stap
pen op den weg gezet, die tot beterschap
leidt. De jaartallen 1842, 1848, 1857, 1889
en 1901 staan als mijlpalen op den weg. De
Overheid heeft ook de bijzondere school als
kind erkend, nog wel als stiefkind, maar
toch als kind. Of m. a. w. ze heeft zich
ook met onze scholen ingelaten. Ze geeft
ons een Rijksbijdrage en stelt daarbij voor
waarden. Natuurlijk moeten die voorwaarden
geheel vallen binnen het kader der Over
heidsbemoeiing, zooals wij die opvatten en
anders zijn we verplicht de bijdrrga af
te wijzen. Alle bepalingen moeten dus
strekken i>f om botsing tusschen de belang
hebbenden te voorkomen 5f om het zwakke
tegen overmacht te beschermen. Zio K
worden ons gesteld eischen voor de inlich
ting der schoollokalen; natuurlijk om drar-
door het zwakke kind, dat zich zelf niet
helpen kan, te beschermen tegen kwade
physische invloeien van buiten.
De ervaring heeft echter geleerd, dat ook
de onderwijzers soms zwak staan tegen
over de schoolbesturen en op dien groud
zou de Overheid ook in haar recht zijn a's
ze b.v. bepaalde, dat de onderwijzers aan
bijzondere scholen niet anders aangesteli
mochten worden dan onder behoorlijk
contract.
Nu is er echter nog een ander punt,
waarop de kring der ouders in botsing
komt met die der onderwijzers. De ouders,
vertegenwoordigd door het schoolbestuur,
meenen, dat deze of gene onderwijzer hoog
noodig plaats moet maken voor een jongere
kracht; of ook, zij beweren, dat een onder
wijzer, die naar lichaam of geest eenigszins
geknakt is, niet langer zijn werk kan doeD.
De onderwijzers daai entegen meenen, dat
zij den arbeid nog wel kunnen doen, of
ook, dat ze dien moettn doer, omdat ze
geen middel van bestaan hebben. Ziedaar
@en botsing tusschen twee kringen. Nu
komt de Overheid haar roeping' *oiv«uen
en zegt tot het schoolbestuur»Gjj moogt
wol degelijk dien onderwijzer ontslaan op
grond van hoogen ouderdom of ook uit hoof ie
van ziels- of liclmmsgebreker, mits ge
hem niet hulpbehoevend aan den dijk zet."
Hierin ligt o. i. de rechtsgrond voor de
pensionneeripg een andere steekhoudende
konden we niet vilder. We merken dit
er bij op, omdat volgens onze redeneering
het wetsontwerp in ijn tegenwoordig en vorm
niet verdedigbaar is. Dit is mede een der
redenen waarom wij steeds hebben aange
drongen op een volledige oplossing der school-
k'.vestif. Toch zou o. i. ook bij bijzondere
wet voldaan kunnen worden aan hot bover -
genoemd beginsel, mits men de centralisatie
loslaat en er decentralisatie voor in do
plaats stelt. In art. 54'ris moest dan op
genomen worden do voorwaarde, dat het
Bestuur waarborg geeft voor een behoor
lijke pensionneericg der onderwijzers.
Man gevotlt wel, dit is hotzeltde beginsel,
dat Dr. K' yper indertijd als Kamerlid be
lichaamd heeft in het zoogenaamde groote
amendement bij de ongevallenwet. Of
die verandering, die gehaele omwerking
mogelijk is, kuuuen wij niet beoordeelen.
Vast staat voor ons, dat de rechtsgrond
aanwezig is; maar ook, dat do vorm, waarin
de zaak is uitgewerk', niet overeenkomt
met het beginsel door ons aangegeven.
6 April 1904.
XT2X.
Domburg", ook voor Aagtekerke, 7 April.
Westkapelle, ook voor Zoutelande, 8 Apr.
Koudekerke, ook voor Biggekerke en
Meliskerke, 9 Apri'.
Kortgene, 11 April.
Wissenkerke, 12 ea 13 April.
De Middelburgsche Courant bevat ouder
het opschrift „Ue premier in afzondering"
een artikeltje, natuurlijk aan de Arnhem-
sche Crt. ontleend, dat tal van hatelijkheden
bevat aan het adres van minister Kuyper,
en dat alleen naar aanleiding van een be
richt in de bladen dat dr. Kuyper de
Paaschdagen in het Buitenland, maar men
wist niet waar, was gaan doorbrengen.
Hot begin luidt aldus
Moet nu eerlang weer de geheele Euro-
peesche pers van de omzwervingen des Mi
nisters Kuyper gaan gewagen Of zou Z. E.
als Christen-Staatsman deze dagen der hei
lige week in stille afzondering gaan doorbren
gen Dit laatste zal naar de meening der
broederen wel 't meest passend zijn. Maar
of hij zich aan die meening veel stoort, moet
nog blijken. De natuur is sterker dan de leer.
En het slot luidt alzoo
Als 's Ministers ambtgenooten zijn illuster
voorbeeld eens gingen volgen en ook in de
pers met zoo menigeen, die hun Kamer-ont
boezemingen critiseeren, in het strijdperk
traden, wat zou hijzelf hen gaan beduiden,
dat zoo iets volstrekt niet is goed te keuren
En zou hij dan, als zij vroegen, „en gijzelt
hen eenvoudig met een Quod licet Jooi, non
licit bow naar huis zenden Dit zou wel
van vrijmoedigheid, maar niet van christelijke
nederigheid getuigen.
Men ziet het, het zijn al hatelijkheden,
voor welke te debiteeren ds schrijver naar
ean aanloopje heeft moeten zoeken.
Men schaamt zich sinds lang niet meer
den persoon van dr. Kuyper op allerlei
wijze met vuil te gooien, gelijk geen staats
man voor hem is overkomen.
En wie zich geneert het zelf te doen,
laat het een ander doen. Men heeft 't
dan slechts over te nemen en blijft bij
eventueele aanklacht buiten schot.
En hst is tevens een stilzwijgende aan
kondiging van den feilen strijd die ook in
Zeeland zal gevoerd wordeu om de meer
derheid in de Stater, en om het leven van
dit ministerie en van den premier.
In een ingezonden stuk in de N. R. C.
Wat de baas mag doen is daarom den
os niet toegestaan.
UITGAVE DER FIRMA
BN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
doet-M'. l.-.wliug m persoonlijk
vriend van prof. Oppenhoim eeue welge
meende poging, om alle misverstand in
de welbekende quaestie-Oppenheim weg
te nemen of te voovkomer.
Hij acht zich van wege zijne bovenge
noemde relatie tot dozen professor daartoe
geroepen en verplicht. Eu dan wenscht
Mr. Anema te verkla-er,
„dat prof. Oppenheim, zoolang hij hem ge
kend heeft, steeds een gezworen hekel heeft
gehad aan studenten die de studie beschou
wen als een klaarpomperij voor een examen
ter verkrijging van een epitheton ornans of
een eventueel in klinkende munt omzetbaar
diploma. Vooral als laatdunkende onkunde
zich openbaarde, kon hij toornen. Of hem
daarbij zijn warm temperament op een exa
men soms verder voert dan de eisch der ob
jectiviteit in een examinator toelaat, kan ik
niet beoordeelen. Maar wat ik wel kan be-
oordeelen is dit, dat ik het ondenkbaar
acht, dat hij het eenig student zou lastig
maken, enkel en alleen, omdat die met hem
in geestesrichting verschilt of elders zijn kennis
opdeed. Dit zou tegen zijn karakter lijnrecht
indruisehen.
Nooit stak prof. Oppenheim zijn eigen opinie
onder stoelen of banken. Voor slappe neu
traliteit had hij een veel te scherp omlijnde
overtuiging. Maar volkomen consequent was
hij dan ook steeds -de eerste, om dit zelfde
in een ander te apprecieeren. Alle klein
zielige partijdigheid is hem ten eenenmale
vreemd. Wanneer een student van de Vrije
Universiteit in Leiden zou willen examen doen
en dan, zooals behoorlijk is, vooraf naar zijne
examinatoren toeging om zich aan hen voor
te stellen en om met hen te bespreken, op
welke wijze hij zich voor het examen had
voorbereid iets, wat bij de onbepaaldheid
der examenvakken absoluut vereischt is voor
een billijk examen dan zou hij in prof.
Oppenheim naar zijne vaste overtuiging, een
model-examinator vinden."
Dit onverdacht getuigenis van 's profes
sors onpartijdigheid en voorkomendheid
jegens andersdenkenden kan niet anders
dan dan Minister verheugen, gelijk de
geïncrimineerde bewoordingen van prof. v.
d. Vlugt den Minister onaangenaam moes
ten aandoen en hem niet gunstig konden
doen oordeelen over den „hardhandigen"
professor.
Zilk eene verklaring als van M*. Anema
eert beiden, zoowel meester als leerling.
Do Tariofwet blijkt al meer en meer
een politiek fortuintje voor de liberalen.
Zij zullen er bij de Statonstemming een
voor hen voordeelig gebruik van trachten
te maken.
Nog meer dan anders zullen deze hee-
ron 't nu uitroepen hoe zij zweren bij den
vrijhandel, hoe onomstootelijk vast voor
hen staat het dogma van den freetrade. ook
al begint men zelfs in de meest hartstoch
telijke vrijhaDdelstaton van regeeringswege
te zwaaien mot protectie.
Zoo Duitscbland, Frankrijk, Rusland,
Italië, Oostenrijk, Amerika, België, Zweden,
Zwitserland, die allen den vrijhandel ver
wierpen, eu Engeland waar men aan bre
ken met de traditie denkt.
Daar komt bjj, het tarief, de invoer
rechten gelijk wij ze nu bezitteD, is van
een liberaal kabinet afkomstig, en nog in
1901 stalde mr. Pierson de eerste vrjjhan-
delaar van Nederland, voor deze tarieven
te verhoogen.
Hij kende geen andor middel om de
Rijks inkomsten te versterken, om de nood
zakelijke uitgaven te kunnen bekostigen.
Aan de po'itieke tegenstanders van het
thans ingediend tariefontwerp mag daarom
gevraagd worden: waarom reclameerdet
gjj niet toen minister Pierson met zijn ont
werp kwam, en wol nu minister Harte het
doet en waarom zal ons volk te gronde
gaan bij eene tariefwet als doze, waar de
straks genoemde volken onder veel stren
ger en meer protectionistische maatregelen
zoo gezond bljjven als een visch? en ein
delijk waar denkt gij de uitgaven te vin
den die de sociale wetten van vroeger en
Btraks noodzakelijk maken indien gjj de
tariefwet wilt verwerpen?
mmnrc AW r»
Goes. In de Dinsdag gehouden verga
dering der afdeeling »Heinkenszand" van
de Maatschappij tot bevordering van Land
bouw en Veeteelt in Zeeland werd in plaats
»an den onder dankbetuiging afgetreden
secretaris jh>\ v. R. Verslujjs tot secetaris
gekozen de heer J. D. Etenbaas te 's-Hesr
Aiendskerkc, en tot bestuurslid de heer
Jan Wiiutersen te 'e-Gravonpolde-. De
heeren C. Zuidweg en M. Boogerd werden
herbenoemd als afgevaardigden naar het
hoofdbestuur. Meegedeeld werd dat de
heer C. Zuidweg op de voorgaande vergi-
dering van het hoofdbestuur met den heer
A. N. van Langeraad het goed recht bepleit
heeft van de tramverbinding in het belang
van den landbouw. Het bestuur werd op
gedragen de plannen tot het inzenden van
adressen te dier zake te steuneu. Een
verzoek van Jacs. van Damme te Heinken-.-
zand, om deel te mogen nemen aan het
examen in hoefbeslag, zal in de hoofdbe
stuursvergadering behandeld worden.
Op tweeden Paaschdag werd in de
Geref. kerk te Goes de landdag gehouden
der Gerolorm. Jongelingsvereenigingen in
Zeeland. Op de morgenvergadering waren
ongeveer 130 jongelingen present, verte
genwoordigende 24 van de 28 aangesloten
jongelingsvereeDigingen. Alle zaken werden
behandeld die op de agenda voorkwamen
en o. m. besloten een actie te wekken om
op wettige wijze een einde aau den bonds-
bookhandel te maken, en de volgende jaar
vergadering te houden in Temen sen en
afdeelingen van het Zeeuwsch Verbond die
»noodlijdend'' zijn zoo mogelijk aan spiekers
te helpen.
Da middagvergadering, bijgewoond door
200 A 250 personen, werd geopend door
een krachtig en pakkend openingswoord
van den voorzitter dr. Wagenaar. Hierna
hidd ds. Ingwersen van Koudekerke een
keurige rede over »de jongeling en de
liefde'". Mot onverdeelde aandacht aange
hoord, had de spreker straks te beantwoor
den een tiental »debaters". Het debat gaf
rijke illustratie op het schoone woord van
ds. Ingwersen. Eindelijk ontving dhr. A.
Boot van Kruiningen het woord tot het
bespreken der slotred", die als historisch
overzicht reeds z'n waarde had, maar bo
vendien door rijken inhoud tot luisteren
dwong.
Daze schoone dag heeft ongetwijfeld de
zaak der Geref. jongelingsvereeniging goed
gedaaD.
Op den 2en Paaschdag vergaderde
de ring „Goes" van Christelijke Jonge-
lingsvereenigingen in het gebouw der
Goesche C. J. V.
Te ongeveer twee urer, opende de voorz.
encd Krach fvner mn.
dhr. H. Janse Bzn. de druk bezochte ver
gadering met het laten zingen van Ps. 89 7,
ging daarop voor in gebed en las Openb. 1.
In het korte openingswoord, door hem
uitgesproken, dankte hij voor de talrijke
opkomst en uitte den wensch, dat dit samen
zijn rijk gezegend mocht worden en den
arbeid der vereen, ten goede mocht komen.
Alsuu werden eenige huishoudelijke zaken
afgedaan. Met leedwezen vernam men de
tydirig, van het ontbinden der C. J. V. te
Ierseke. De ring zal met hulp van zjjne
beste krachten pogingen aanwenden om,
door het houden van eene propaganda-ver-
gadering, aldaar weder een vereeniging te
verkrijgen.
Mat blijdschap en instemming werd het
verzoek van de C. J. V. te Kruiningen, om
tot den ring te mogen behooren, aangenomen.
Na het zingen van eenige coupletten uit
het Bondslied kwam aan de orde»Reor-
ganisatie v/h Nederl. Jongelingsverbond",
zooals dit door den ring «Pekela en Om
streken" is ingediend. Hierover werd druk
gediscussieerd. De vergadering achtte het
voorstel »Pekela en O nstr." uadeelig en
niet bevorderlijk voor de éénheid en voor
den bloei van het Verbond.
Splitsing in Provinciale Afdeelingen,
welke af'!, ieder ééa lid naar het Hoofd
bestuur afvaardigen, werd niet in het belang
van het ringleven geacht.
Het besluit der verg. was dan ook, boven
genoemd voorstel niet te steunen.
Als candidaat voor het Hoofdbestuur werd
dhr. L. O. Jame3, Notaris te Sluis, gekozen,
daar ds. E. Kuylman, van Hoedekenskerke
om versnippering vau stemmen te voorko
men, voor de candidatuur bedankte.
Na de pauze werd druk gesproken over
het a. s. Zomerfeest.
Dit feest zal in de maand Juni worden
gehouden, zeer waarschijnlijk te Kloetinge.
Sprekers, die den arbeid onder de jonge
mannen voorstaan en wier namen een goeden
k'ank hebber, zullen hiervoor weder ge
vraagd worder.
De regelingscommissie zal spoedig nadere
tizonderheden bekendmaken.
Verblijdend was de mededeeling, dat ook
de Geref. Ring zijne medewerking had
toegezegd.
Ten slotte werd ifog aangedrongen om
bij het Hoofdbestuur v/h Verbond, aan te
dringen om de verhouding tusschen de beide
Bonden, die in den laatsten tjjd wêar scherp
is, te verbeteren.
Het punt »Solidariteil" in te leiden door
de i heer N. Zandee van Goes, werd tot
de Pinkstervergadering, die te Wemeldinge
gehouden zal worder, verdaagd.
Ds. Kuijlman sloot deze vergadering met
dankgebed nadat was gezongen Gez. 2741.
De jongelingen hadden een goeden dag
