NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 74.1904
Zaterdag 19 Maart,
18e Jaargang
GHRISTELIJK-
Advertentiën.
HISTORISCH
RECLAMES.
VERSCHIJNT
Wed.
PU?®** Zij, <lie zich met 1 April
op ons blad abonneeren, ontvangen
het van nn tot 1 April a. s. gratis.
SCHOOLARTSEN.
Waarheid bovenal.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
Gemengde Berichten.
ts
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
Er is voorzeker geen tijd, waarin meer
nadruk wordt tgelegd op de zorg voor de
gezondheid dan wel tegenwoordig. Op
zichzelf is dit streven prijzenswaardig.
Ons lichaam is een tempel, en een tem
pel moet worden onderhouden. Zoo niet.
dan staan in dit geval ziekte en ellende
voor de deur.
Steeds meer wordt dan ook de gezond
heidsleer beoefend en de geneeskunde in
verband gebracht met verschillende natio
nale en maatschappelijke instellingen. Zoo
ook met de school.
Zelfs worden reeds aanstalten gemaakt
voor een internationaal congres voor school-
hygiène te Neurenberg, waar ook onze
regeering vertegenwoordigd zal zijn in
Dr. Steyn Parvé, en waarbij Zaandam,
de stad der hope, zich als een der eerste
gemeenten van ons land heeft aangesloten.
En geen wonder. Deze stad benoorden
het IJ is zeer up-to-date. Ze heeft zelfs,
zoozeer is haar bestuur overtuigd van het
groot nut der zoogenaamde sehoolhygiène,
een specialen schoolarts aangesteld.
Met de zaak is ook dit woord nieuw.
Wie hoorde vroeger van schoolartsen,
d. w. z. van dokters, in het bijzonder be
last met de behandeling van zieke school
kinderen, of beter nog met de taak om
zooveel mogelijk ziekte en ongesteldheid
onder de schoolleerlingen te voorkomen?
Wie droomde ooit van zulk een medisch
toezicht op de school?
Had men er den „bovenmeester" of hoofd
onderwijzer naar gevraagd, tien tegen één
of hij had in het volle gevoel zjjner waar
digheid, geantwoord„Ge spreekt van ge
neeskundig toezicht? Ik ben zelf hier dok
ter, Mijnheer". En in zekeren zin had de
man gelijk.
Bij tientallen kon de onderwijzer, indien
hij eenige dienstjaren achter den rug had,
de gevallen aanwijzeD, waarin bij aan zijn
leerlingen, natuurlijk in acute gevalleD,
geneeskundig advies had gegeven en zelfs
als médecin malgré lui, als dokter tegen
wil en dank was opgetreden. Nimmer had
hij de rekening daarvan bij het gemeente
bestuur of bij de ouders ingediend.
Trouwens, deze hadden er niet naar ge
vraagd, zij rekenden op 's meesters be
scheidenheid en goeden wil. Het was alles
onder zijn salaris begrepen.
En was het al eens noodig om een en
kel kind uit de school te verwijderen of
verwijderd te houden, tot het een attest
van den dokter vertoonde, dat het gevaar
voor de school geweken was, welnn, bij
een of ander artikel van reglement of in
structie was den onderwijzer het recht
gegeven, in dien geest te handelen.
Sinds is echter alles veranderd.
Er moet meer en beter toezicht komen.
Bij ons zooals in andere landen.
Zulke stemmen werden in de laatste
jaren meer en meer gehoord. En men
begon te luisteren.
Maar hoe daarin verbetering te brengen.
Spoedig had men een middel gevonden.
Men benoemde eenvoudig een geneesheer
tot lid der plaatselijke schoolcommissie.
En deze werden dan met het medisch toe
zicht op de scholen belast. Zoo o. a. nu
nog te Leeuwarden, waar twee artsen als
zoodanig werkzaam zijn.
Doch ook hieraan zijn bezwaren ver
honden.
Vooreerst valt het niet altijd ev6n ge
makkelijk, zulke geneesheeren tot leden
der plaatselijke schoolcommissie te krijgen.
Allicht bedanken zij voor de eer. De
heeren medici zijn er, over 't algemeen
gesproken, allerminst begeerig naar.
Vooral als zij een drukke pr act ijk hebben,
Daarbij is hun invloed als lid van zulk
eene commissie uiterst gering.
Ze mogen adviseeren, hun advie3 zal
wellicht in dank worden aangenomen, zelfs
als zeer afdoende worden geprezen, maar
zal het ook worden gevolgd Ook dan
als de uitvoering meer van de flaantiën
vergen zou, als men er voor over heeft?
En, wat niet minder gewicht in de schaal
legt, sinds de werking der leerplichtwet
en nu de gemeentebesturen langzamer
hand van hunne bevoegdheid gebruik ma
ken, tot het gratis verstrekken van voedsel,
schoolkleeding, schoolbaden en school-
schoeisel, komt de gezondheidsleer, de
hygiëne zoozeer op den voorgrond, dat naar
veler meening, de school met zulk een
noodsmaatregel niet langer is gebaat.
Men roept om specialiteiten, mannen die
meer in het bijzonder zich toegelegd heb
ben op eenig onderdeel van hun vak,
zooals oor- en oogartsen enz., want, zegt
men, een schoolarts zoo noemt men
liefst zulk een heer krijgt in zijne
functie vragen te beantwoorden, eu soms
quaesties optelossen met recht schooi-
quaesties, hoewel van een ander allooi dan
de nog steeds bestaande, die het e9n
gewonen arts nu eenmaal r.iet gegeven
is, voldoende ta beantwoorden en op te
lossen.
En men brengt onder deze rubriek be
halve systema'ische ventilatie, ook toezicht
op de school bale", onderzoek van school-
voedsel, observatie der leerlingen, bijzon
dere inspectie van oogen en neus-keelholte.
Om nu niet t9 spreken van de meer
gecompliceerde, ingewikkelde gevallen, die
hoog boven het verstand schijnen te gaan
van de meer gewone, all9daagsche dokters,
de dokters voor groote menschen.
Zoo dient ook zoo'n schoolarts te kun
nen zien, of een leerling, die liefst een
schooltijd of schooldag verzuimen zoo, en
daartoe ziekte voorwendt, inderdaad niet in
staat zou zijn op de schoolbank zijn
meester te gaan eerer, te ontwikkelen zijn
verstand". Moet de schoolarts inderdaad
ziekte constateereo, dan is hij bevoegd,
desnoods geneeskundige hulp te verschaffen.
Het een behoort zoo bij het ander, naar
men beweert.
Zooals we boven zeiden is reeds eene
gemeente voorgegaan.
Een stad, die inderdaad ve6l voor het
OEderwijs ove heeft behalve voor het
gymnasiaal - heeft in dezen het iaiatief
genomen en een schoolarts aangesteld.
Of er veie van die middensoort-gemeenten,
de kleinere steden volgen zullen
We gelooven zulks niet.
Op een paar vrag6n over het nut en de
taak der zoogenaamde schoolartsen, in ver
band met de moeilj kneden daaraan ver
bonden, bij name de ongepaste inmenging,
door het Hoofdbestuur van da Vereeniging
van Hoofden der scholen in Nederland aan
de afdeelingen verzonden, waren slechts
van een drietal dezer afdeelingen, en dan
nog zeer uiteenloopende antwoorden, in
gekomen.
Er was blijkbaar geen animo voor.
Den afloop van genoemd onderzoek wil
het hoofdbestuur der bovenvermelde Ver
eeniging belichamen in de volgende motie:
„De Aigemeene Vergad. der Vereenig.
van Hoofden van scholen in Nederland
spreekt omtrent d9 aanstelling van school
artsen de meening ui', dat de beteekenis
dezer instelling noch van haar hygiënische,
noch van har9 paedagogische zijde vol
doende overwogen is, waarom zij iedere
beslissing omtrent dit vraagstuk ontijdig
acht."
In deze motie zouden wij ons kunnen
vinden.
Alleen, we zouden nog wat verder willen
gaan.
Onder dit opschrift ontvingen wjj dezer
dagen van Mevrouw Mansvelt van Buuren.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Regentesselaau 31 te 's-Gravenhage, een
belangrijk schrijven omtrent het bekomen
succes m9t de Pinkpillen van Dr. Williams.
Hetzelve luidt als volgt
»De lof alom verspreid over de Pinkpil
len van Dr. Williams verklaar ik bij onder
vinding voor waarheid, waar nagenoeg alle
geneesmiddelen faalden ia een tal van
jaren, heb ik bij volharding en het trouw
in acht nemen van de voorschriften naar
omstandigheden, verrassend veel baat gevon
den en ben tot verwondering van een ieder
hersteld.
Mijn hoofdkwaal was eene algemeene
zwakte, bloedarmoede enz.
Tengevolge eener mislukte operatie was
ik reeds ruim 20 jaarjjjdende, van mijn
28ste tot I8ste jaar den besten tijd mijns
levens.
De verschijnselen waven, hoofdpijn, dui
zeligheid, hartkloppingen, hevige pijnen in
den rug, tjjdelijke blindheid, geen eetlust,
groote vermoeidheid in de ledematen en
zeer bemoeielijkt in het loopen. Veel heb
ik er voor gedaan doch alles was nutteloos.
Thans bij het gebruik der Pinkrillen ver
kreeg ik het gewenschte resultaat, zoodat
alle bovengenoemde ongemakken overmees-
tstd zijr.
Ia 't bijzonder kan ik nu weer groote
wandelingen maken en door dat ik mij zoo
versterkt gevoel, heb ik op nieuw lust in
mijne bezigheden gekregen.
Mij is ook een voorbeeld bekend van
iemand die aan de gevolgen van een aan
val leed en wiens krachten naar omstan
digheden door de Pinkpillen aardig wor
den onderhouden. Bij eene verklaring af
komstig van zulke betrouwbare personen
is het onnoodig dat wij nog iets toevoegen,
een ieder zal van de waarheid genoeg over
tuigd zijn.
De zoo krachtige werking die de Pink
pillen op het bloed uitoefenen dat zij
hernieuwen en verrijken, maken ze on-
overtreffelijk tegen bloedarmoede, al
gemeene zwakte, scheele hoofdpijn, ze
nuwpijnen, zenuwziekten, verblindin
gen, duizeligheden, hartkloppingen,
onregelmatigheden.
Prijs f 1 75 de doos, f 9per 6 doozen.
Verkrijgbaar bij Snabilié, Steiger 27, Rot
terdam. Hoofd depothouder voor Nederland
en Apotheker. Franco toezending tegen
postwissel. Ook echt verkrijgbaar voor
Middelburg en omstreken bij JOH. DE
ROOS en voor Goes en omstreken bij
üebr. MULDER, Drogerijen en Verfwaren.
Middelburg. Ia de raadsvergadering
van Woensdag onder voorzitterschap van
den heer burgemeester waren de heeren
Van Teyiinger, De Rijcke' en Wisboom
Verstegen met kennisgeving afwezig. In
gekomen zijn o. a. een bericht van De
Vos, De Lange en De Groot dat zij den
prijs voor grond aan den Kinderdijk te
hoog achteneen rapport van de Comm.
v. Fin. omtrent den aankoop van huizen
op het Molenwater; een verzoek van dr.
J. C. Bolle om verhooging van tractement
en een adres van de afd. Zeeland der Ver
eeniging tot bescherming van dieren om
trent de wijze van slachten. Aan de orde
is benoeming van twee onderwijzers aan
school K.
Alvorens tot de benoeming over te gaan,
deelt de Voorzitter mede, dat de eigen
lijke tijd van aftreding van den onderwijzer
De Priester is 6 Mei- a. smaar dat hij
zich tot B. en W. gewend heeft met het
verzoek hem om financieele redenen ont
slag te verleenen tegen 1 Mei a. s., als
wanneer hij te Amsterdam in functie kan
treden. B. en W. adviseeren het verzoek
in te willigen.
Daarmede kan de heer Fruin zich niet
vereenigen. De Priester is indertijd aan
gesteld op conditie dat hij bij ontslagaan
vrage drie maanden te voren zou waar
schuwen en van die conditie mag niet
worden afgeweken.
De heer van Dunne wijst «r op, dat in
het belang van voortdurend onderwijs die
bepaling in het leven is geroepen waar
echter, zooals hier, onder de voorgedra
genen ter voorziening in de vacature zich
een onderwijzer bevindt op nonactiviteit,
behoeft men voor onderbreking niet te
vreezen en kan dan ook gevoegelijk van
de geldende voorwaarde worden afgeweken.
De heer Frum blijft van oordeel dat
men door afwijking van de voorwaarde een
verkeerden weg inslaat, te meer nu uit de
stukken blijkt dat het Gemeentebestuur
van Amsterdam genoegen neemt met de
indiensttreding aldaar op 16 Mei a. s.
Da heer Eurgronje gaat geheel met den
heer van Dunsé mede, vooral nu genoeg
zaam blijkt dat er voor onderbreking van
het onderwijs geen vrees behoeft te wor
den gekoesterd.
De heer de Veer is het natuurlijk eens
met het voorstel van B. en W., maar kan
niet nalaten te wijzen op de plotselinge
verandering van denkbeelden bij de heeren
van Dunne en Hurgronje, die in eene
vorige zitting ten opzichte van de ontslag
aanvrage Renes in tegenovergestelden zin
hunne stem uitbrachten.
Die gevallen, antwoordt de heer Eurgronje,
zijn niet geljjk; bestond bij Renes geen
zekerheid, dat het onderwijs niet zou wor
den onderbroker), in het onderhavig geval
bestaat die zekerheid wel, nu een der
voorgedragenen ter voorziening in de va
cature een onderwijzer is op wachtgeld.
Het pro en contra van het voorstel van B.
en W. wordt door dezelfde sprekers nog
maals herhaald, totdat de Voorzitter bij
stemming liet uitmaken of de eerste dan
wel de zesde Mei a. s. de dag van ontslag
zijn zal.
Met 8 tegen 6 stemmer), die der heeren
Fruin, Ermerins, van der Harst, van de
Ree, Tak en Schorer wordt ten. gunste
van 1 Mei beslist.
Daarna wordt overgegaan tot voorziening
in de vacatures Renes en de Priester.
De voordracht bestaat uit de onderwijzers
M. Ossewaarde te Goes, G. Houtekamer
te Wemeldinge, K. Oudshoorn te Nieuwer-
kerk en A. Blok te Nieuwdorp, van wie
de twee eerstgenoemden ieder met 12
stemmen worden benoemd.
Tot lid van de Commissie tot wering van
schoolverzuim, wordt van de voorgedragenen
Mevrouw van Berlekom en mevrouw tan
Teylingen eerstgenoemde gekozen met 10
stemmen tegen 4 op de laatstgenoemde
uitgebracht.
Voorstel van B. en TV. tot het toekennen
eener belooning aan de onderwijzeres 6. TV.
van Dellen voor het geven van extra lessen.
B. en W. stellen voor eene beluoning van
f48,36 toe te kennen. De Commissie van
Financiën kon zich met het voorstel ver
eenigen, doch sprak daarbij den wensch
uit, dat het aanbeveling zou verdienen B.
en W. in overweging te geven om voor
't vervolg, in cas van tijdelijk gebrek aan
onderwijskrachten, daarin zelf te voorzien
en de regeling niet, zooals hier, aan het
hoofd der school over te laten.
Het voorstel van B. en W. wordt zon
der discussie of stemming aangenomen.
Voorstel van B. en TV. tot toekenning eener
toelage aan den gewezen waterfitter A. Een-
drikse. Een vorige maal afgestemd, wordt het
voorstel thans door B. en W. herhaald om
eene toelage van f 140 te verleenen, daar,
volgens bijgevoegde verklaring van den arts
Van Berlekom, de waterfitter in dienst der
gemeente eene ziekte had opgeloopen.
Niemand uitte thans eenige bedenking
tegen het voorstel.
Verhuring van grond aan den Korendijk
aan L. Polak.
Algemeen vond instemming het voorstel
van B. en W. om de gevraagde 64 Centi
aren a f 0,10 per Centiare, aan L. Polak
te verhuren.
Adres van den Nederlandschen Aannemers-
bond betreffende arbitrage.
B. en W. stellen voor adressant te be
richten, dat voortaan de op 1 Februari
1901 door het Departement van Waterstaat,
Handel en Nijverheid vastgestelde A. V.
van toepassing zullen verklaard worden op
de van gemeentewege te honden openbare
aanbestedingen.
De Commissie van Fabricage wil echter
art. 93 der A. V. vervangen zien door
art. 22 48 van het ontwerp van den bond,
waarbij wordt voorgesteld alle geschillen
door arbritrage te beslechten.
De heer van Dunne brengt in het mid
den dat arbitrage hoe langer hoe meer
veld wint. Toen het beginsel er van in
den A. V. werd opgenomen, ging er een
storm van verontwaardiging op, maar deze
is allengskens bedaard. Wat toch billijker
dan dat aannemer gelijke rechten hebbe
als besteder, dat hij zjjne zaak in handen
kunne geven van arbiters, die buiten de
partijen staan. Voor beide partjjen
biedt arbitrage een groot voordeel'.
De heer den Bouwmeester zegt dat B. en
W. niet bang zijn voor arbitrage, maar wjj
willen niet afwijken van de A. V., die bij
alle aannemers bekend zijn.
De heer Ermerins verdedigt den A. V.,
die alleen arbitrage uitsluiten voor keuring
der materialen, de werkkrachten en de
deugdelijkheid van het werk.
De heer van de Ree is van meening dat
de A. V. ten onrechte arbitrage ten op
zichte van keuring van materialen uitsluiten.
De heer van Dunne wijst er nog op, dat
bij het Rijk arbitrage er minder op aan
komt dan bij de Gemeente, waar zich al
lerlei locale invloeden voordoen. Mag,
vraagt hij, een aannemer b.v. machteloos
staan tegenover iemand, met wien hij, te
recht of ten onrechte, wellicht vroeger
eenige onaangename woorden gewisseld heeft.
Het voorstel der commissie van fabri
cage wordt verworpen met 9 tegen 5
stemmeri, die der heeren Verhage, van der
Harst, van de Ree, van Dunné en de Veer,
waarna dat van B. en W. zonder hoofde
lijke stemming wordt aangenomeD.
Adres gemeentesecretaris om ontslag met 1
April a. s.
Nadat het ontslag op de meest eervolle
wijze en onder dankbetuiging voor de vele
en gewichtige diensten gedurende 20 jaar
aan de gemeente bewezen verleend was,
richt de Vo rziUer eenige gevoelvolle
woorden tot den Secretaris, dien hij geluk-
wenscht met zijne benoeming tot hoofd
commies bij het hoofdbestuur der posterijen
en telegraphic. Da Secretaris sprak hierna
eenige woorden van dank uit voor den steun
dien hij heeft mogen ondervinden en voegt
er de verzekering bij dat de twintig jaar,
die hij hier doorbracht, steeds bij hem in
aangename herinnering zullen blijven.
Hierna ging de vergadering uiteen.
Heden overleed zacht en kalm, in de
hope des eeuwigen levens, onze geachte
vader, groot- en overgrootvader
CORNEL1S DINGEMANSE,
in den ouderdom van ruim 80 jaren.
Uit aller naam,
P. DINGEMANSE.
Grijpskerke, 15 Maart 1904.
V Onzen oprechten dank aan allen
die blpen gaven van belangstelling bij
het overlijden van onzen geliefden Echt
genoot en Vader, K. HE1JBOER, en in
het bijzonder aan den heer E. E. J. Qer-
lach van St. Joosland vo >r de groote deel
neming betoond.
Uit aller naam,
Weduwe K. HEIJBOERDirkx.
's-Heer Arendskerke, 18 Maart 1904.
V Ondergeteekende betuigt bjj dezen
zijnoD barteljjken dank voor de betoonde
deelneming, ondervonden bij het overlijden
van onzen geliefden vader, behuwd- en
grootvader, den heer JAC. DE KEIJZER.
Uit aller naam,
C. P. DE KEI1ZER.
Schoondpe, 19 Maart 1904.
