NIEUWSBLAD
historisch
VOOR ZEELAND.
No. 56 1904
Zaterdag 6 Februari.
18e Jaargang.
CHRISTELIJK-
Bij dit iii» Mflort een Bijvoegsel.
Geneigde Berlehtei.
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST. te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Indië en onze Zonen.
RECLAMES.
Zij is thans gered.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VKIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p p. 0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Indien gij Amsterdam of Haarlem, Den
Haag of Delft, Leiden'of Rotterdam be
zoekt, dan herinnert u voel dat Nederland
een koloniale mogendheid van den eersten
rang is.
In Amsterdam de dokken en de entre
pots, in Haarlem het koloniaal museum
in den Hout,
In den Haag en Delft de baboe's en de
oudgasten.
In Leiden de instelling'"voor Indisch
onderwijs 'en in Rotterdam de jstoomers
Van Lloyd en Nederland die de brug vor
men tusschen het Moederland en zijn be
zittingen overzee.
Van dat alles merkt ge in Zeeland niets,
niemendal. In de practijk van het leven
komen in Zeeland al heel weinigen ooit
met Indië in[ [aanraking. Een Fransen
van de Putte, de overleden Minister van
Koloniën, was er gedurende meer dan één
geslacht een éénling.
En de weinige Zeeuwen die ooit met
het land der tropen eenige connectie'hadden
moet men bovendien gansch niet onder de
antirevolutionairen zooken.
Voor hen staan Indië en Siberië zoowat
gelijk.
Het eerste om de grooto hitte j het
laatste om de grooto koude. Het eerste
om de groote onzedelijkheid en\"materia-
listische wereldbeschouwing die daar
heerscht-, het laatste om de gevreesde knoet
die ook het kleinste [deel vrijheid en zelf
standigheid tot op den wortel uitroeit.
Daar kwam nog bij dat, zoolang onze
heugenis strekt geen [antirevolutionair ooit
kans had tot eenige betrekking in Indië
benoemd te worden. De beminnelijke han
delingen dor [liberale partij die uitsluitend
zorgde dat alleen geestverwanten benoemd
werden, sloot het Indische leven voor ons
hermetisch af.
Niemand, dan deze of gene verongelukte,
dacht aan Indië, en het terrein dat in het
land der tropen geestelijk en stoffelijk zoo
schoon arbeidsveld aanbiedt.
Dat schijnt anders te worden.
Op het uitgestrekte eilanden rijk, waar
Keuchenius, bij zeldzaam geluk, tot den
hoogen rang van vice-president opklom
waar tegen den zin dor regeering, onze
Esser resideerde op Timor, waar Kapi
tein Idenburg de bekendheid verwierf die
hem nu op het Binnenhof de eerste plaats
onder de koloniale specialiteiten doet in
nemen - op dat uitgestrekte eilandenrijk
is een nieuwe geest aan 't ontwaken, 't Is
nog slechts een wolkje als eens mans hand,
maar smetteloos is de blauwe liberale
hemel toch niet meor.
Hier en daar verneemt m9n van ambte
naren die zich den Christennaam niet
schamen, de christelijke barmhartigheid
breekt zich baan. Denk slechts aan het
Petronella-hospitaal te Djocja van dr. Scheu-
rer en aan den arbeid onder de Indo's van
Joh. v. d. Steur te Magelang. De christe
lijke school wint met ieder jaar terrein.
Getuige het ongedacht groot aantal leer
lingen vloeiende naar de christelijke school
te Batavia, in Sept. jl. onder leiding van
den onderwijzer Floor geopend. Lazen we
zelfs niet van een opkomende vereeniging
van christelijke jonge mannon in het In
dische leger
En de Zending?
Is het niet een bewijs van toonemend
vertrouwen en klimmende sympathie dat
de zending der Ger. Kerk dit najaar 20
mille te kort komende, dat tekort door ééne
algemeene collecte verdwijnen zag
Zoo ontwikkelt zich, als we wel zien,
voor Indië in geestelijken zin meest, maar
ook in stoflelijken zin een nieuwe toekomst.
Het heidendom is niet te ovorwinnen
door een modern heidendom met humaniteit
als dogma. Slechts het Christendom hoeft
overwinnende kracht.
Maar het Christendom moet door men-
schen gepredikt en door menschon godragen
en door menschon beoefend worden.
God de Heere bedient zich van zijne
schepselen als instrumenten.
En daarom is de vraag voor hot Chris
telijk Nederland o. i. niet overbodig: zullen
wij blijvon bij onze gewoonte om Indië
links te laten liggen, en aan Amerika of
Afrika de voorkeur geven boven onze eigen
koloniën als het geldt onze zonen buitens
lands te zenden
Indië biedt niet alleen voor school en
ke:k, maar ook voor binnenlandsch bestuur,
voor te ontwikkelen tijverheid en onderling
verkeer een ruim arbeidsveld aan.
Ons christelijk ministerie, thans op het
Plein zetelende, waarborgt ons dat zonen
van christelijken huize bij benoemingen
niet altijd zullen voorbij gegaan worden,
door zijne meer gelijkmatige benoemingen
uit alle partpen in Nederland. Versterking
van het christelijk element in Indië en
daardoor vorhooging van het levenspeil is
alleen te bereiken door het inbrengen van
christelijke elementen in het nationale leven.
En dat kan geschieden, mits we bedenken
dat niet zwakke, maar integendeel zeer
sterke elementen noodig zijn en stand kun
nen houden in een maatschappij aan hooger
leven zoo arm en aan geloof zoozeer ont
zonken. Behalve op de wijde, wijde zee
ligt daar buiten onze grenzen nog een wijd
arbeidsveld waar ter Haar van zong in
Oostersche zangen en Multatuli zijn Max
Havelaar aan wjjdde.
ftHfeeiaSscosvlract.
Da in 1901 ingediende regeling der ar
beidsovereenkomst, later teruggenomen, is
thans belangrijk gewijzigd opnieuw aan het
oordeel der Tweede Kamer onderworpen.
Een groot deel van den inhoud is weer
ontleend aan de voorarbeid van het Kamerlid
mr. Drucker.
De regeling van het arbeidscontract wordt
dus opgezet als civiel-reehtorlijke regeling,
al is bedacht, dat de arbeidsovereenkomst
allereerst is een sociale overeenkomst, om
dat de voorwaarden, waarop de arbeider
zijr. arbeidskracht kan ter markt brenger,
beslissen niet alleen over zijn materieelen
maar ook over zijn geestelijken en zedelijken
levensstandaard. Een bevredigende orde
ning vooral met het oog op de loonarbei
ders verwacht de Minister van Justitie dan
ook alleen van voorziening met dwingende
kracht van een gedeelte der rechtsregels
te dier zake.
Het ontwerp bepaalt zich tot de regeling
der burger-rechtelijke betrekkingen welke
tusschen de partijen, bij de arbeidsovereen
komst betrokken, kunnen ontstaan maar
toch bevat de voordracht ook voorschriften
van publiekrechtelijken aard.
De regeling wordt vastgesteld als een
afzonderlijke titel in het Burgerlijk Wetboek.
De arbeidsovereenkomst wordt omschre
ven als de overeenkomst, waarbij de eeDe
partij, de arbeider, zich verbindt om in
dienst van de andere partij, den werkgever,
tegen loon gedurende zekeren tijd arbeid
te verrichten.
Deze definitie wijkt af zoowel van die
van mr. Drucker als van het ontwerp-Cort
van der Linden.
De definitie sluit eenerzijds uit de over
eenkomst van aauneming van werk, ander
zijds de overeenkomst, waarbij iemand op
zich neemt voor da wederpartij ééne han
deling of enkele bepaalde handelingen te
verrichten. Da praestatie van enkele dien
sten om niets of tegen loon blijft
buiten het kader van het ontwerp. Ook
bij de berekening van stukloon kan de
arbeidsovereenkomst gelden. Het ontwerp
is van toepassing overal waar een arbeids
overeenkomst aanwezig i3 en de regeling
is algemeen voor allen, die tegen loon ge
durende zekeren tijd in dienst van anderen
arbeid verrichten, onverschillig welke namen
of titels in het verkeer aan de partijen of
aan de dienstbetrekking mogen worden ge
geven. Het ontwerp begi jjpt de dienstboden
in de algemeene regeling, daar de Minister
geen der overwegingen, die voor afzonder
lijke behandeling der dienstboden worden
aangevoerd, afdoende acht. Het leerling
wezen valt buiten het ontwerp als zijnde
afzonderlijk geregeld in de ontworpen ar
beidswet. Voorts is het ontwerp van toe
passing op loontrekkende bestuurders van
naamlooze vennootschappen en coöperatieve
vereenigingen.
Het ontwerp is niet toepasselijkjop werk
lieden in dienst van staat, provincie of
gemeente.
Speciale voorschriften zijn gemaakt met
het oog op hen, die bij don werkgever in
wonen en eontractueele afwijking wordt
toegelaten voor personen, die tegenover
den werkgever een meer zelfstandige positie
innemen. Een deel der voorschriften wordt
met dwingende kracht toegerust. Aan de
niet-naleviDg straf te verbinden wordt be
houdens een enkele uitzondering, voorals
nog minder wenschelijk geacht. n-kS*
Naast de bepalingen van dwingenden
aard staan in het ontwerp tal van voor
schriften van aanvullend recht. Overigens
gaat het ontwerp uit van den algemeen
voor overeenkomsten geldenden regel, dat
partijen vrij zijn in het stellen van de
voorwaarden der overeemtomst, tenzij door
de wet het tegendeel bepaald.
In de gevallen, waar afwijking niet ver
boden is, verlangt het ontwerp vaak, dat
zij schriftelijk worde overeengekomen, opdat
partijen zich behoorlijk rekenschap er van
geven, dat zij hunne rechtsbetrekking aan
andere regels onderwerpen dat door de
wet in het algemeen als de meest ratio
neels zijn vastgesteld.
Mot de schriftelijke overeenkomst wordt
het reglement op ééne lijn gesteld. Wat
de arbeidsreglementen betreft, stelt het
ontwerp zich op het standpunt dat des
burgerlijken weigevers is de taak te bepalen
onder welke omstandigheden de werkgever
zich tegenover den arbeider op de voor
schriften van een door hem vastgesteld
reglement kan beroepen welke de invloed
is van een reglement op de rechtsverhou
dingen van partijen.
De Minister is van oordeel, dat wijziging
van het bestaand of invoering van een
nieuw reglement behoort te worden gelijk
gesteld met iedere andere wijziging der
bij het aangaan van do overeenkomst go-
maakte afspraken. De arbeider, die zich
niet bij zulk een verandering kan neder-
leggen, wordt niet gedwongen haar te aan
vaarden, doch zal den dienst met inacht
neming der wettelijke voorschriften kiinnen
verlaten. De voorgedragen regeling zal er
ongetwijfeld toe bijdragen, dat de werk
gever zich met zijn arbeiders tracht te
verstaan, alvorens hij de arbeidsvoorwaarden
wijzigt.
Uit de in het ontwerp gehuldigde op
vatting omtrent het reglement volgt mede,
dat, waar het ontwerp afwijking van den
gestelden norm toelaat, wanneer zij bij
schriftelijke overeenkomst wordt aange
bracht., daarnevens afwijking bij reglement
toegestaan moet worden.
De Regeering vleit zich niet met de
illusie, dat eene wetteljjke regeling van
het arbeidscontract, hoe billijk ook opge
zet, hoezeer ook door dwingend recht ge
schraagd, in staat zal zijn alle grieven op
het gebied der verhoudingen tusschen ar
beider en werkgever bestaande, voor goed
op te heffen.
Algeheele bevrediging op het terrein
waarop de arbeidsovereenkomst zich be
weegt, is niet te wachten van welke wet
telijke voorziening ook. De Rogeering
ontveinst zich aan don anderen kant geens
zins, dat met de regeling, zooals zij die
thans voorstelt, op het gebied van de ver
houding tusschen arbeider en werkgever
ook harerzijds niet hot laatste woord mag
zijn gesproken.
Naast een deugdelijke, wettelijke rege
ling van het arbeidscontract schijnt dan
ook in do toekomBt eene regeling van eeno
algemeene sociale rechtspraak een eisch.
Ter vervanging van het plompe wapen
der werkstaking, die zoo menigmaal in
de eersto plaais hem verwondt, die het,
hetzij dan wettig of onwettig, hanteert,
zou in zulke rechtspraak, voor den ar
beider een middel kunnen gelegen zijn,
om eene onpartijdige en deskundige be
slissing te erlangen in vraagstukken, welke
thans allicht een breuk tusschen don werk
gever en zijn arbeiders veroorzaken. Naast
den kantonrechter, die te beslissen heeft
recht zaken J uit de arbeidsovereenkomst
voortvloeiende, zou te dien einde een col
lege kunnen worden ingesteld, dat vragen
van economischen aard, met de arbeidsover
eenkomst verband houdende, zou hebben
op te lossen.
Niettemin, ook zonder verbinding met
zoodanige rechtspraak, meent de Minister
met volle gerustheid te kunnen getuigen,
dat de thans voorgedragen regeling voor
Nederland kan hebben een gewichtige be-
teekenis, en dat haar, in de rij van wetteljjke
maatregelen van sociale rechtvaardigheid
eene voorname plaats toekomt. Terwijl
zulke regeling er mede toe zal kunnen
bijdragen, om aan den economischen strijd
onzer dagen, voor een deel althans, zjju
bittere scherpte te ontnemen.
Hoevelen onder U waarde lezers en
lezeressen wenschten dit ook te zeggen, ik
ben, hij of zij is gered, wij willen n. 1.
zeggen als men aan eene ernstige en slepende
ziekte ljjdende is geweest en men eindelijk
geDezen is.
Zoolang men nog gezond van harte is
beseft men niet wat het is te lijden, doch
een ieder Uwer weet zeker wel bij onder
vinding dat er geen grootere schat op aarde
is dan de gezondheid.
De wetenschap heeft natuurlijk niet stil
gezeten en jaar in jaar uit alle pogingen
in het werk gesteld, om het lot der lijdende
mensehheid te verbeteren, hoe vele jeugdige
personen zjjn er vroeger jaren niet te vroeg-
tjjdig ten grave gedaald, omdat de middelen
tot redding niet toereikend waren. Gaat
evenwel thans met Uw tijd mede, hoort
naar de raadgevingen van personen die
door de ondervinding geleerd hebben en
gij zult U niets te berispen hebben.
Zoo had de Heer C. J. Manneke Pz. te
Groede er ook over gedacht, zijne gelielde
vrouw was reeds sedert langen tjjd lijdende
aan eene ernBtige maagziekte, het geiingste
voedsel kon zij niet meer verdragen, hot
lichaam niet meer cp voldoende wijze ge
voed wordende werd zij al zwakker en
zwakker en was zij op 't laatst niet meer
in staat het geringste huiselijk werk te
verrichten. De toestand werd zoodanig,
zoo verhaalt ons haar echtgenoot, dat ik
den dood voor oogen zag. Toevalliger wijze
werd ik, zoo gaat hij voort, in keDnis ge
steld met verscheidene wondervolle gene
zingen in dergelijke gevallen met do Piuk-
pillen verkregen.
Komaan, zeide ik, baat het niet, het
schaadt niet, en ik liet eenige doozen komen,
en mijne vrouw begon de Pinkpillen getrouw
volgeDS 't voorschrift in te nemen, en
werkelijk na verloop van eenige dageD, had
mijne vrouw eenigen trek in eten, zulks
moedigde mij en haar aan, zij zette voort,
en wezenlijk zij begon zich sterker te ge
voelen, des nachts kon zij veel beter slapen
en thaDS is zij opgeruimd, doet hare werk
zaamheden als voorheen met lust en wij
riepen als uit een adem uit zij is en ik
ben gered.
Bij zulk een uitkomst kan ik den he
reider der Pinkpillen niet dankbaar genoeg
zijn en in de hoop dat mijne verklaring
andoren tot heil moge zijn machtig ik U
het voorgevallene een ieder bekend te
maken en mijn vurigsten wensch is dat
velen en profjjt van mogen trekken.
Uitgeputte mannon, vermoeid door over
dreven arbeid en het nawerken, wacht niet,
neemt de Pinkpillen die U zullen herstellen
en die U terstond zullen versterken. De
Pinkpillen hebben duizonde genezingen
bewerktstelligd. Het is logisch dat als zjj
anderen genezen hebben, zjj U ook zullen
genezen.
Prijs f 1.75 de doos, f 9per 6 doozen.
Verkrijgbaar bij Snabilié, Steiger 27, Rot
terdam. Hoofd-depothouder voor Nederland
en Apotheker. Franco toezending tegen
postwissel. Ook echt verkrijgbaar voor
Middelburg en omstreken bij JOH. DE
ROOS en voor Goes en omstreken bjj
Oebr MULDER, Drogerjjen en Verfwaren.
Onze Middelburgscho corresp. schrjjft:
Een belangstellend vriend toont mjj van
daag een lijstje van het aantal vergade
ringen dat de verschillende vereenigingen
zich voorstellen in deze maand hier te
houden, en doet dit omvangrijke lijstje ge
paard gaan met de vraagis hier niet
schadelijke overdrijving? Hoe kunnen die
alle op een behoorlijk bezoek rekenen
Maar op de wedervraag: welke is on
nut of overbodig, bleef hij het antwoord
schuldig.
Diezelfde klacht wordt vele malen en
op vele plaatsen op dezelfde wjjze geuit.
Maar plaatst daar nu de vraag tegen
over: Wat zou er van de christelijke actie
der laatste halve eeuw geworden zjjn zon
der het vereonigingsleven.
Wat van de ontwaking op kerkeljjk ge
bied Wat van de ontwikkeling der chris
telijke sehool Wat van onze wijdver
takte philantropie Wat van onze over
winning op politiek terrein
Het is vrjj natuurlijk dat ieder zjjn
sympathieën heeft, voorkeur van het een
boven het andere, maar kan men daarom
een of andere vereeniging overbodig noe
men
Niet altijd draagt de ingeslagen weg
onze goedkeuring weg, maar is het dan
bewjjs dat die weg niet goed is
Niet altpd is men in staat alle verga
deringen bjj te wonen of aan die allen te
contribueeren. Maar is dat ook behoefte
Hoofdzaak is dat wij, over deze of die
vereeniging die onze sympathie niet of in
mindere mate heeft, heenziende, erkennen
dat het vereenigingsleven ons heeft ge
bracht waar we op politiek, philantropisch
en schoolgebied nu zijn, en dat datzelfde
vereenigiDgslevon ons op peil zal moeten
houden.
Goes. In eene druk bezochte verga
dering van de antirev. propagandaclub
behandelde de heer J. A. v. d. Brugge
aan de hand van art. 4 van Ons Program
het onderwerp»De ordinantiën Gods".
Er volgde een zeer geanimeerde bespreking.
De volgende vergadering is bepaald op 25
Pebr. a. s. Het aantal ledon neemt nog
steeds toe.
J. H. t. d. Berge te Terneuzen en J.
Risseeuw te Oostburg slaagden bij het te
Utrecht door de Staatsspoor af- genomen
examen voor surnumerair.
Wolfertsdijk. Door den Raad der ge
meente is aan den heer P. Valkier met
het oog op zijn a. s. vertrek naar Utrecht
eervol ontslag als onderwijzer verleend
tegen 15 Maart a. s. of zooveel vroeger,
als de te benoemen onderwijzer in functie
kan treden.
Wolfertsdijk. Woensdagavond trad voor
de Gereformeerde Joegelingsvereeniging
sSamuel" alhier in de Ger. Kerk op Ds.
Donner van Nieuwdorp. Met 1 Kon. 14; 13
tot tekst bepaalde Z Eerw. de talrijk op
gekomen schare in een boeiende rede bij
een drietal punten en koos hij uit de
daaruit zoo ruim te putten stof tot toe
passing een meer in 't bizonder tot de
leden der Jongelicgsvereeniging gericht
slotwoord. Donderdag 11 Februari a. s.
hoopt D. V. deze Jong. Ver. haar eerste
jaaifeest te vieren.
Biezelinge. Tot jachtopziener in het
jachtarubacht EL'ewoutsdijk is benoemd dhr.
0. Vermaire Jr., onbezoldigd rijksveld-
waohter alhier.
