NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 50 1904.
Zaterdag 23 Januari.
18e Jaargang
HISTORISCH
Be Bede van Minister Kuyper.
CHRISTELIJK-
Bij flit mmer teloort eei Bpcpel.
laar Men nar aeis teel.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
vu.
Geen Reactie.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
el ken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p p. 0,95.
Enkele nummers. 0,026.
UITGAVE DER FIRMA
en van
Het Kabinet is voorts beschuldigd van
reactie en de geachte afgevaardigde uit
Groningen heeft tot mijn verwondering ge
zegd, dat hij niet te maken had met de
uitleggingen, die van het wo_ord gegeven
waren ia de Memorie van Antwoord. Dit
heeft mij daarom verwonderd, omdat hij
het in beginsel met mij eens moet zijn,
dat wanneer een woord gebezigd wordt,
dat in verschillende kringen voor verschil
lende uitlegging vatbaar is, ii9t toch voor
deugdelijk debat noodzakelijk is, eerst te be
palen in welke omvatting het bedoeld wordt.
De geachte afgevaardigde is dan ook zelf
begonnen met te zeggen, dat naar zijn over
tuiging reactie i3 datgene wat ingaat tegen
de bedoelingen van de vooruitstrevenden.
Goed, ik neem dat aan, maar dan zal hij ook
begrijpen, dat wanneer hij dat woord
vooruitstrevenden niet nader bepaalt, ik
weer moet vragen wat bij bedoelt met
vooruitstrevenden. Bedoelt bij daarmede
alleen de vrij zinnig- democraten of in het
algemeen al degenen die de toestanden tot
verdere ontwikkeling willen brengen?
De heer Drucker Juist.
De heer Kuyper, Minister van Binnen-
landsche ZakenDit is dan hetzelfde wat
in de Memorie van Antwoord staat en aldus
heeft zich ook de Regeering op 25 Februari
uitgelaten. Da Regeering verklaarde geen
reactie te willen, omdat zij zeer goed be
greep, dat zoodra de beweging zou zijn
onderdrukt, de brutale wijze waarop de
werklieden hun patroons vroeger soms had
den behandeld, er toe kon leiden om hat
gevaar in het leven te roepen, dat nu de
patroons, in plaats van met de R 'geering
mede te werkea om de verhouding waarin
zij stonden tegenover de werklieden te
verbeteren misbruik zouden maken van
het behaalde succes, om te zien of zij het
verloren terrein konden heroveren. Welnu,
het staat bij da Regeering vast, dat elke
poging die wordt aangewend, orn in ons
land de kleine zelfstandigheid van de ar
beiders nog te verkleinen, na een zekeren
9. rEUILLETOU.
Hydepark is een groote, onafzienbare
vlakte, 630 acres groot,ongeveer 3 urenwan-
delens in omtrek, met Kensington-gardens
als voortzetting er naast. Een reusachtige
vijver loopt er doorheen, tusschen wegen,
breed genoeg voor tien rijtuigen naast
elkaar. Aan alle zijden bevindt zich het
groote Londen, maar in 't park ziet men
het niet. Daar worden de groote wod-
rennen gehouden en de guard horses, de
rijdende verdedigers van 't vaderland,
houden er hunne oefeningen. Men kan
in den vijver zwemmen en baden, varen
en vissehen. Prachtige graspartiien wis
selen af met bosch eD struikgewas en
vooral de voortzetting van het park biedt den
aanblik van prachtige bloembedden. Ter
herinnering aan den IJzeren Hertog (Wel
lington) is er een groot monument voor hem
en zijne medestrijders opgericht, terwij]
tegenover het park het Paleis der Welling
tons is te vinden.
Loopt men Hydepark door, dan bereikt
men langs den Ronden vijver Kensington
Paleisvóór hetwelk een standbeeld van
Koningin Victoria staat. In dit paleis
klopt, Hollandsche hartenwoonde
(1689—1702) Willem, onze Willem, met
zijne beminde gemalin Mary. Koningin
Victoria was er geboren. Het is een oud
gebouw in Engelschen stijl, en wordt om
ringd aan de West-, Zuid- en Oostzijde,
door tal van groote, vrij nieuwe gebouwen,
o. a. een muziek-college (conservatorium),
tijd tot reactie moet leiden, waardoor de
toestand langzamerhand vergiftigd wordt.
Dat is de reden waarom de Regeering in
haar verklaring van 25 Februari gezegd
heeft geen reactie te willen. Maar zij heeft
er duidelijk bijgevoegd, die zóó te bedoelen,
dat al wat zij in de Troonrede van 1901
heeft gezegd ten aanzien van maatregelen
op sociaal gebied, onveranderd door haar
werd gehandhaafd.
Men zegt nu, dat het reactionaire ook
hierin is gelegen, dat men het volksleger
tegenwerkt, en mij wordt verweten»gij
zijt vroeger een van de warmste voorstan
ders van dat volksleger en nu gaat gij het
tegenwerken". Ik heb eens gezegd, en
daarvan is veel misbruik gemaakt, dat ik
mij niet aansprakelijk stelde voor mijn
oude piunje, maar ik heb er toen uit
drukkelijk bijgevoegd, en dat vergeet men
telkens, dat ik mij wel aansprakelijk stelde
voor hetgeen door mij als Kamerlid of in
oificieele stukken was gezegd. Ea daarom
verklaar ik nogmaals, dat wat ik indertijd
over het volksleger heb gezegd, ook nog
heden mijn overtuiging is. Maar 1901 is
er ten aanzien van de Miütiewst tusschen
de twee stroomingen een compromis ge
komen, en nu besfond er voor het Kabinet
bij zijn optreden geen aanleiding om daarin
terstond weer verandering te brengen mits
onder dit beding, dat de Millitiewet naar
geest en bedoeling eerlijk zou worden
uitgevoerd.
Maar nu komt het reservekader in lij
den, wordt gezegd. Dat is hier Diet de
vraag. De vraag is maar, of dat reserve
kader in lijden komt van de zijde der Re
geering. Neen, het is in lijden gekomen
door de vior-maandeis, die de vergissing heb
ban begaan te meeneD, dat zij niet bij het
blijvend gedeelte konden worden ingedeeld.
Het was dus voor hen veel gemakkelijker,
wars dit zoo, om bij het reservekader te
gaan. Maar nu duidelijk is gebleken dat
de vier-maandeis zich hierin hebben ver
gist, zal de toeloop tot bet reserve-kader
wel weer toenemen. Wat de vooroefe
ningen betrefr, die zullen vanwege het
Departement van Cbrlog steeds worden
tev.orderd. Ook mijnerzijds zal daarom
woiden gedaan wat kan. Aan de verzoe
ken van de Vereeniging Volksweerbaarheid
wordt zpoveel mogelijk gevolg gegeven, om
den geest van vrijwillige oefening bij ons
volk levendig te houden.
het Keizerlijke instituut (hoogeschool),
't Indische museum, wat verder op, de school
voor kunst, de Drieeenheids kerk en nog
zuidelijker de musea voor Natuurlijke His
torie en het Victoria- en Albert Museum.
Het eerste dezer beide is eene uitbreiding
van het Britsehe museum, waar men plaats
te kort kwam, om al het beziens(vaardige
te bergen. Daar ziet men in de zeer
groote vestibule Darwin, in 't marmer,
zittende op een stoel, meer dan levens
groot, en als 't ware als overziende, wat
daar is ingebracht ter beschouwing en
waardeering van de Natnur, die hij zoo
zeer bèminde en zoo met voorliefde en
ijver bestudeerde maar de gedachte, dat
hij de grondlegger was van een systeem,
dat meer dan eenig ander, den voortgaBg
van het ongeloof veroorzaakte, doet ons
hem aanzien met een meewarigen blik
de tegenwoordige geleerden verwerpen op
wetenschapgelijke gronden zijne theorie,
zoo kunstig in elkaar gezet en opgebouwd.
Zal ik opsommen wat we er zagen De
geraamten van dieren, reusachtig groot,
als de mammouth en minotaurus, met
tanden van 2'1-j meters lengte of minutieus
klein als de kevertjes en vliegjes Ik
zal dat niet doen, daar de uitgebreidheid
van dit reisverslag 't niet gedoogt. Wat
er echter ook te zien zij, niet de apen
soort waarvan de Darwinisten langen tijd
hebben verklaard dat de menschen moeten
afstammen. Dan naar Victoria en Albert
Museum, dicht er bij, (vroeger Zu d-Ken-
sington Museum genoemd).
Weer een echt Londensch gebouw: 'tis
groot en schoon, nog gloed nieuw in 1899
Wat nu verder het volksleger betreft,
wanneer ik nu eens mag spreken los van
dit Kabinet, dus geheel persoonlijk, dan zeg
ik, dat ik mij als volksvertegenwoordiger
op dit oogenblik zou moeten verzetten tegen
eiken maatregel die strekken kon tot in
voering van het volksleger. Ik zal zeggen
waarom.
Bij ean bespreking van het volksleger op
19 December 1902 (bladz. 723 van de Han
delingen) werd de vraag gesteld: welke
reden is er dan voor de socialisten, zelfs
al zijn zij vaderlandlievend, om te zijn voor
ean volksleger." Ea daarop heeft de heer
Van Kol geiuterrumpeerd met de woorden
»om ook een geweer te krijgen en weer
baar te zijn." De bedoeling van deze in
terruptie was niet twijfelachtig. Zoo wijs
ik er op, dat nog in Het Valk van 20 No
vember voorkomt deze uitspraak »Als men
op d9n voorgrond stelt dat de kapitalisti
sche klasse nog een vertrouwbaar leger heeft
en als ze dat niet heeft is de heele al-
geme9ne staking onnoodig dan is er niet
heel veel inzicht", enz.
Wat blijkt daaruit? Dat men in die
kringen de ernstige pogingen aanwendt om
een volksleger te krijgen, dat volgens den
heer Van Kol een geweer aan de menschen
in handen geeften in ie tweede plaats
om het leger onbetrouwbaar te maken bij
het handhaven der orde, in dien geest, dat
het zich niet keert tegen de ordeverstoor
ders, maar tegen hen die de orde willen
handhaven. En nu moet men kiezen of
deelen óf men da orde wil handhaven öf
nietmaar wil men dat doen, dan gaat
het niet aan steun te verleenen aan hen
dia een geweer willen om de orde juist te
verstoren.
Men heeft voorts als voorbeeld van reactie
genoemd de verhonding van het Kabinet
tot de ambtenaren. In het algemeen
wensch ik wel dit te zeggen, dat men in
plaats van den ouden gezonden regel, dat
de ambtenaren er zijn voor het Rijk, nu
den regel gaat stellen, dat het Rijk er is
voor de ambtenaren. Nu is het een dilicaat,
punt in hoeverre de politieke richting die
bovendrijft er aanspraak op heeft, dat de
ambtenaren haar niet alleen met de pen,
maar ook met hun geest dienen. Den eisch
te stellen, dat de organen van het Rijks
gezag, dat zijn de ambtenaren, in geestes
richting overeenkomen met hun die in het
Kabinet zitten, is zeer democratisch. Ik
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
werd de 1ste steen gelegd door Koningin-
Victoria. De Engelschen noemen dit museum
en zijne omgeving het centrum van de (wel
opgevoede) opvoeding der wereldthe
centre of the world of education Eenige
dagen van de week is de toegang vrij,
Woensdags, Donderdags en Vrijdags kost
't 6 d. (30 cent) Er zijn prachtige sehilde-
rijenverzamelingen te zien en aquarellen
en andere teekeningen van beroemde En-
gelsche en andere meesters. Het geheele
inwendige van het gebouw is een bezoek
overwaard, al voldoet de verzameling niet
aan de verwachting, als men eerst het
uitwendige in oogenschouw heeft genomen.
Beter beviel ons de Nationale Galerij van
Britsehe kunst of t Tate-museum, waar de
stoommachines in 't groot en klein zijn te
zien, sommige ook in volle werking. Daar
kan men vergelijken 't werk van James,
Watt, de uitvinder der stoomkracht, met
dat van den tegenwoordigen tijd. Een
dor eerste machines door stoom in bewe
ging gebracht en door Watt gebouwd,
heeft eene eereplaats in een der zalen.
Een paar kleine bengels met de haren
door de pot en de ellebogen door de mouwen
stonden vol gemeenzame bewondering de
werking gade te slaan van een stoomwerk
tuig, dat water moest oppompen uit een
bassin. Twee jeugdige werktuigkundigen
misschien wel! Men kon wel zien, dat
ze er meer kwamen. Regelrecht liepen
ze toe op wat hun 't meest belang inboe
zemde, zonder er naar te moeten zoeken.
Maar nu werd het ook tijd, een kijkje te
nemen in Westminster-abbey, de meest be
roemde kerk van Engeland, niet om hare
behoef niet te herinneren, dat in de demo
cratische Vereenigde Staten van Noord-
Amerika zelfs de regel bestaat, dat bij elke
nieuwe Presidentskeuze hetzjj voor den
geheelen Bond van Staten, zoo de rich
ting wisselt, alle organen van den publieken
dienst aftreden en vervangen worden door
anderen, en waarbij niet alleen zij die hooge
en gewichtige posten bekleeden. In Amerika
zijnde, kendo ik daar een secretaris van de
Commissie voor de landverhuizers in
Baltimore. Er kwam een nieuwe President
van andere richting, en zie de man was
zijn betrekking kwjjt: Ik wil wel zeggen,
daarover zeer verbaasd te zijn geweest, en
ik haal dit aan ten bewijze, dat het niet
strijdt met democratische principes om den
eisch te stellen, dat de ambtenaren niet
alleen bodily en mechanically, maar ook
met den geest, de functie helpen vervullen
van hot Kabinet dat den toon aangeeft.
Nu hebben wij dit in ons land gelukkig
niet, want niets bederft de verkiezingen
zóó zeer, als dat het geheele stel ambtenaren
weetals de verkiezingen door de tegen
partij gewonnen worden, zijn wij onze be
trekking kwijt. Maar tusschen het Ameri-
kaansche standpunt en het standpunt om
te zeggen de ambtenaren moeten 200 vrij
zijn als vogeltjes in de lucht, ligt een
midden, nl. dit, dat men van de ambtenaren
eischt, dat zij, hoe zij ook optreden, op
géén wijze deelnomen aan bewegingen of
acties, die op omverwerping van het
gezag gericht zijn.
Elke poging van dien aard, [door welken
ambtenaar beproefd, zal dit Kabinet dan
ook zeer zeker ernstig opnemen en het zal
niet aarzolen om een zoodanigen ambtenaar
buiten den Staatsdienst te plaatsen, niet
plotseling, maar na behoorlijk orideizoek.
Als Kabinet meenen wij zulk optreden van
de ambtenaren niet te kunnen of mogen
toelaten.
Een enkel woord nog over de deco
raties. Daarover als bewijs van reactie
sprekende, heeft de geachte afgevaardigde
uit Groningen gezegd, dat het verleenen
van decoraties oogendienarij kweekt. Mag
ik hem ter beantwoording geven deze
vraag Hij herinnert zich zeker de jaren
waarin, als de decoratieregen neerviel, hij
uitsluitend druppelde op den liberalen
akker. Is zijn ervaring nu, dat dit onder
de liberalen tot oogendienarij geleid heeft
Zoo ja, dan zal ik hem danken voor zijn
grootste, maar om hare geschiedkundige be-
teekenis. Wie de beschrijving ervan door
prof. Van (josterzee heeft gelezen, genoten is
't woord weet genoeg ervan, om over
de enkele zinnen die hier er over volgen,
de schouders op te halen met een glimlach.
De vrome Koning Eduardde Belijder legde
de fondamenten in 1060 ongeveer. De met
juweelen bezette relequieün kast en 't al
taar eveneens prachtig versierd staan daar
nog als getuigen van de godsvrucht van
dien vorst. In de 12e eeuw werd het
(misschien door brand grootendeels af
gebroken en herbouwd op last van Hendrik
III. Het voornaamste gedeelte van het
tegenwoordige gebouw, dateert van dien
tijdeen prachtig Gothisch bouwwerk.
De kruisvorm moest herinneren aan Golgo
tha. Een 250 jaar later richtte Hendrik VII
in de plaats van de Vrouwenkapel eene
andere op, die nu het schoonste gedeelte
van het inwendige gebouw vormt. In het
koor, vlak bij 't Hoog Altaar is do plaats,
waar de kroning van koningen en konin
ginnen plaats vond, tot de tegenwoordige
koning Eduard toe werd daar gekroond.
Ook ODze Willem III en Maria 1689).
Men vindt er de grafmonumenten en
standbeelden van vele der vorsten van
Engeland, en ook van groote mannen, die
hun land en volk tot sieraad strekten
staatslieden, geschiedkundigen, dichters en
schrijvers, Darwin zoogoed als Gladstone,
the Great old Man. Ik waagde het, staande
op zijn grafsteen, te zeggen »Drie groote
staatslieden der vorige eeuw zijn 't meest
beroemdGladstone, Bismarck en Paul
Kruger," Ik heb in Aken gestaan op de
nadere inlichting. Zoo neen, wat recht
heeft hij dan om, nadat gebleken is dat
het Nederlandsche karakter bestand is
tegen do verleiding in decoraties gelegon,
te meenen dat nu bij de gedecoreerden
vastheid van karakter ontbreekt, omdat
er ook niet liberalen onder zijn
Over de benoemingen ten slotte wensch
ik dit te zeggen ik verzoek den heer
Troelstra, die heeft gesproken over be
noemingen bij de Rijksverzekeringsbank,
mij een speciale opgave te willen doen van
de personen waarvan hij meent dat ze on
rechtvaardig behandeldj waren. Ik zal
het doen onderzoeken en bij hoofdstuk V
gelegenheid hebben hem te antwoorden.
Indien de zaak zich zóó heeft toegedragen
als hij heeft gezegd, zal door mij zelfs ge
zorgd worden voor herstel van recht, want
dan acht ik hetgeen gebeurd is verkeerd.
De heer De Savornin Lohman heeft er
ten aanzien vaD de benoeming van bur
gemeesters met grooten ernst op gswezen,
dat het niet aaDging iemand die sociaal
democraat was van ambten uit te sluiten,
omdat bij sociaal demoeraat was. In de
Memorie van Antwoord is hetzelfde stand
punt ingenomen, maar is ook gezegd, dat
als men te doen had met een sociaal-demo
eraat propagandist, men hem niet moest
aannemen, zonder nadere keur. Zijn uit
spraak is dus niet in strijd met de Memorie
van Antwoord.
Ik ben in do gelegenheid door een vroe
gere betrekking om precies te weten hoe
het met de geestesrichting van de burge
meesters in ons land staat. Ik wijs bij
voorbeeld op Zuid-HollaDd. In die provin
cie is blijkens de samenstelling der Provin
ciale Staten, de liberale groep niet in de
meerderheid. En toch is, blijkens mjjn
onderzoek, het aantal zielen dat in de
provincie niet onder liberale magistratuur
staat 40.000 op een totaal van 1.200.000.
Men kan dus zeggen dat dit niet bewijst
dat daar metterdaad de geestesrichting van
de bevolking bij de benoemingen in rede
lijken zin invloed heeft uitgeoefend. Dit
combineerende met vroeger mij ter oore
gekomen feiten, kon ik niet anders oor-
deelen dan, dat deze verhouding niet goed is.
Ingestemd kan worden met hen die zeggen
het meest gewenscht is een burgemeester
boven de partijen. Als men dan inmiddels
maar zoo goed wil wezen mij dat genus
homiDum te leeren kennen. Er wordt
zerk, die 't stoffelijk overschot van keizer
Karei den Grooten bedekt. Dat vond ik
een oogenblik aangrijpend maar wel aan
grijpender was 't mij, te staan op den ljjk-
steen van den christen-staatsman William
Gladstone, dien vriend der Boeren, die 't
ook op voor de bloedig vervolgde en ge
martelde Armeniërs.
Die kerk is eene protestantsche en
wie haar bezoekt, gelooft 't nauwelijks.
Tot in de kleeding toe der deftige, Btatig
voorttredende kerkelijke officianten van
hooger en lager rang treedt de ritualistische
richting van thans te voorschijn. Echter
de Bijbel ligt er nog. Op een soort van
lezenaar, geheel van (verguld) koper, met
de drie voeten rustend op 3 leeuwenmet
prachtig gedreven middenstuk en van boven
eindigende in een adelaar, op wiens kop
en uitgespreide vleugels een koperen, vier
kant blad ligt, daar ziet men opengeslagen
the holy Bible, die hij de diensten wordt
gelezen, althans bij sommige godsdienst
oefeningen. In de nabijheid bevindt zich
het reusachtige Parliamentsgebouw met zijn
talrijke torens en spitsen, geheel inGothi-
schen stijl. Het beslaat 8 acres 32000
M2 ruim, d. i. zoowat 320 Meter lang bjj
100 M. breed, 't Is nog maar 50 jaar oud
en heeft gekost 36 millioen gulden. Een
der torens heet de Clocktower, (kloktoren)
en bevat do Big Ben, de ontzaglijk
groote klok, wier geluid over een enorm
deel van Londen gehoord wordt. Daar
vergadert het Parlement (ons Eerste en
Tweede Kamer).
Wordt vervolgd
