NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 47, 1904,
Zaterdag 16 Januari,
18e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISeH
Bij Hit piier Mwt een Bijvoepel.
De Rede van Minister Kuyper,
Baar Londen voor eene teel
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p p. 0,95.
Enkele nummers. 0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
VT.
De misdadige woeling.
Nu een kort woord over de staling «troe
belen. Men heeft ons toegevoegd, dat wij
niet hadden mogen zeggen, dat een ander
Kabinet in het voorjaar niet behoorlijk voor
de orde zou hebben ingestaan De geachte
afgevaardigde uit Zutfen heeft daarop niet
zonder zekeren omhaal te kennen gegeven,
welk een groote beteekenis het gebeurde
in 1900 had gehad, toen hij daartegen was
opgetreden. Mijnerzijds is daartegen niets
te zeggen ik heb destijds aan het Kabinet
daarvoor hulde gebracht en ik ban zelfs
overtuigd dat, als het er op aankwam, die
geachte afgevaardigde zou optreden op een
wijze die, wat militair geweld betreft, mis
schien nog verder zou gaan dan wij gegaan
zjjn.
Maar ik veroorloof mij op te merken,
dat in de Memorie van Antwoord daar ook
geen woord van staat. Die Memorie is
een terugslag op het Vooiloopig Verslag.
En wat werd daar gezegd Óp blz. 3,
bovenaan, van dat Verslag staatDe maat
regelen die zij destijds nam, zouden door
elke Regeering genomen zijp."
Er staat niet»Door elke Regeering zou
voor de orde zijn ingestaan" of iets derge
lijks, neen, er wordt verwezen naar de be
paalde maatregelen. En wat wordt daar nu
in deze Memorie op geantwoord Dit
«Het beweren, dat ook andere Kabinetten
de nu uitgevoerde maatregelen evenzoo zouden
genomen hebben, is niet voor bewijs vat
baar."
Er staat dus niet, dat hetgeen wij gedaan
hebben niet door een ministerie- Röell of welk
ook zou zijn verricht om de orde te hand
haven, maar er was sprake van de bepaalde
maatregelen die door ons zijn genomen, en
wij wilden dus nitts anders zeggen, dan dat
deze bewering in het Voorloopig Verslag
niet voor bewijs vatbaar was en het ook
niet wezen kon. Ten onrechte heeft men
daarover dit Kabinet aangevallen.
Nu een enkel woord over het gebeurde
op 31 Januari.
6. FEUILLETON.
Loopen zou nu niet zoo loonend zijn,
daar de afstand langs den naasten weg
(naar gissing) ongeveer 8 mijl d. i. 8 X 1600
Meter of ruim 12 Kilometer bedraagt, dus
zoowat 2"2 uur gaans. We pakten dus
een »bus", die ons in een kleine drie kwar
tier naar het station bracht, van waar we per
trein naar Sydenham zouden gaan. Syden
ham is een der zuidelijke voorsteden van
de groote stad, op de grens van de graaf
schappen Surrey en Kent, en midden in
dat volkrijke Sydenham staat het reus
achtige gebouw, dat eerst gediend heeft
als hoofdgebouw van de Londensehe Ten
toonstelling in Hyde-park, in 1851, en dat
toen veel grooter nog was dan 't nu is.
Door een brand werd in 1876 het noor
delijk gedeelte vernield, nadat het van
glas en ijzer gebouwde paleis naar zijn tegen
woordige standplaats was overgebracht.
Toch is het nog 325 Meter lang het mid
delste gedeelte 22 Meter breed en 50 M.
hoog. Daaromheen loopen 4 gaanderijen,
evenzeer van reusachtige afmetingen. Men
vindt er een z. g. Handel-orkest waar
ruimte is voor 4000 zangers en muzikanten.
Een concertzaal en een schouwburg zijn
er ook te vinden. Bij dat orkest behoort
een orgeltje met een kleine 5000 pijpen.
Het gebouwtje in zijn geheel heeft 18
milloen gulden gekost.
Na onze entiée van een schilling be
hoorlijk te hebben voldaan, nml. bij 't nemen
van een kaartje voor den trein, stapten we
binnen. Een groote breede trap voert de
bezoekers naar het hoofdgebouw j wie niet
Wanneer men hetgeen toen gebeurd is,
beziet bij het licht van wat daaruit la'er
is voortgekomen, en de gebeurtenissen van
30 en 31 Januari nagaat met al de ken Dis,
die men nu van achteren van de feiten heeft,
dan kan worden toegegeven, dat men zich
op een standpunt plaats, waarvan men de
zaak zuiverler kan beoordeelen dan de
Regeering dat kon doen in den toestand
waarin zij op 31 Januari verkeerde.
Doch ik herinner er aaD, dat een man
als Oudegeest, die heel de zaak heeft geleid,
zelf heeft verklaard, 14 dagen te vorer,
dat in geen 25 jaren aan een werkstaking
bij de spoorwegen kon gedacht worden.
Ik voeg er bij, dat ook de heer Troelstra
in deze Kamer uitdrukkelijk verklaard heeft
(bladz. 491 Handelingen»Laat mij zeggen
en nu kan men mij gelooven of niet
dat de sociaal-democratische partij van de
stakiDg evenmin iets heeft afgeiveten ah welke
andere partij ook."
Ik geloof dus, dat men onbillijk is, indien
men het gebeurde in het licht beschouwt
van hetgeen eerst bekend geworden is
nadat de Regeering te beslissen had, en
dat wat in de Memorie van Beantwoording
staat juist is, namelijk dat de Regee-
rirg toen niet mocht optreden, om het gezag
niet aan een nederlaag bloot te stellen.
Ik noodig de heeren uit, eens na te gaan,
wat gebeurd is bij de groote spoorwegsta
kingen in Amerika, te Pittsburg en Chicago.
De geachte afgevaardigde uit Zutfen sprak
van het doen optreden der schutterij. Men
heeft daarom gelachen. Ik lach niet mede,
omdat ik meen, dat men hier met argu
menten moet redeneeren. Doch dit daar
gelaten, men heeft dan in Amerika de
schutterij dat heet daar de plaatselijke
militie laten opkomen, en die militie is
te Pittsburg jammerlijk door de stakers te
ruggeslagen. Ten gevolge daarvan heefede
staking toen juist in Amerika zulke vreese-
lijke afmetingen aangenomen. Men weet,
dat 12 sta'ions verbrand en een 50 perse
nen vermoord zijn. De schade, hier te
lande geleden, komt er dus niet mede in
vergelijking.
Konden wij, dit wetende, nu met de schut
terij beginnen
Ik doe den geachten afgevaardigde, die
dit denkbeeld van de schutterij opperde,
nog buitendien opmerken, dat de schutterij
verkiest, twintig of 30 treden op te klim
men, gaat maar naast de trap staan en
stijgt, al staande, zonder een stap te doen,
vanzelf naar boveD. Wat was daar veel
te zienZonder einde, zon men haast
zeggen, is alles gedaan om een overstel
penden indruk vau het geheel te geven.
O, dat hoofdgebouw, wat is dat alles schoon
en groot
Hier ziet men de Industrial Courts'',
waar men allerlei voorwerpen vervaardigt
uit ivoor, glas, metaal, enz., en winkels
er bij, waar men ze tegen grof geld kan
verkrijgen.
Daar ziet men weer een heele tentoon
stelling van afgietsels van de beroemdste
en minder beroemde beeldhouwwerken der
wereld van schilderijen, van industrie-soort-
brengselen. In een ander gedeelte weer
vindt een beoefenaar der archeologie zijne
gading: nabootsingen van verschillende
bouwstijlen, een Egyptisehen tempel, Griek-
sche en Homeinsche woonhuizen, een deel van
't inwendige van 't Alhambra (d. i. het
Roode huis, een burgt van de vroegere
Moorsehe Kalifen bij Granada in Spanje
een betooverend, fabelachtig schoon ge
bouw), binnenpleinen in Byzantijnschen
en Gothischen en anderen stijlwie met
deze dingen op de hoogte is, denkt soms
een Atheensch woonhuis, of eene Italiaan-
sche binnenplaats binnen te treden. Hier
en daar staan ook standbeelden in overeen
stemming met de andere voorstellingen,
afgewisseld met groen en bloemen. We
zagen er eindelijk ook nog het beroemde
kanon uit Transvaal »de long Tom", waar de
Transvalers zoo roemrijk hun dierbaar recht
mee hebben verdedigd tegen deEngelsche
bandieten-legers, eü ook ziet ons oog er
a'leen gebezigd mag worden binnen de ge
meente. En waarop komt het nu aan bij
een spoorwegstaking Ie. Om politie hulp
te verleenen, zoo die wordt ingeroepen, of
om ongeregeldheden te voorkomen 2o. Om,
wanneer de dienst gestaakt wordt, daarin
van Rijkswege te voorzien, en om de spoor
wegverbindingen, zoowel de binnenlandsche
als de internationale, vrij te houden voor
het vervoer van de postgoederen en per
sonen.
Is daarvoor nu alleen noodig het op
treden van zekere militaire macht om de
orde te handhaven Neendaarvoor is
noodig het bezetten van de lijnen van Am
sterdam, het centrum, tot de grenzen, en
voorts militaire bewaking van de bruggen
en van de stations op alle plaatsen waar
een algemeene spoorwegstaking dreigt.
Men moet hetgeen had kunnen gebeuren
niet afmeten naar hetgeen op 31 Januari
gebeurd is. Immers, op 6 April is het
gebleken, dat het grootste gedeelte van
het personeel beter ingelicht was en toen
niet medegedaan heeft aan de staking.
Maar wanneer de s'aking zich in Januari
had uitgebreid, zou men verplicht geweest
zijn alle lijnen te bezetten, en dan ware
men niet geholpen geweest met de schut
terij, want die mag met buiten de ge
meente gebruikt worden. Ieder woet toch,
hoe in Januari de passie om te staken
bij het spoorwegpersoneel algemeen was,
en terstond over heel het land zou zijn
doorgegaan. Men had dus met de schut
terij niets anders kunnen doen dan de
stations bezetten, hetgeen bv. te Maas
tricht zelfs niet eens mogelijk zou geweest
zijn, omdat daar het station buiten de
burgerlijke gemeente gelegen is. Daarom
is het onmogelijk geweest voor de Regee
ring om dit te doen, en had zij het ge
daan, dan had zij daardoor geprovoceerd
een uitbreiding van het anarchistisch
avontuur, waarbij, vergeleken met hetgeen
dan-gebeurd zou zijn,'het nu gebeurde
kinderspel is.
Door den heer Troelstra is gezegd, dat
de Regeering de werkstaking heeft uitgelokt.
Ziet hij dit nu pas in, of heeft hij dit ge
weten vóór 6 April Is hij pas later tot
de overtuiging gekomen, dan laat ik dit
loopen, dan is het alleen een argument
après c up uitgedacht om aan de Regeering
met smart staan den wagen van President
Kruger, solied als hijzelf. En 'k merkte
mijnen tochtgenooten ophier is te zien
een getuige van Engelands roofzucht, laag
heid, onbetrouwbaarheid en schande
Wat leefden die wagen en dat kanon voor
ons Hollandsch oog 1
Nu begon eene wandeling door het 200
acres 80 H.A,) groote tuintje. Daar
had men eenige zaken, di6 herinnerden aan
Eails Court. Daar was ook een z.g. ivater-
shoot, ik zou 't harst noemen de bootsprong
en ook een Switchback, maar hieibij behoorde
de looping-the-loop, d. w. z. dat de kar met
ijzingwekkende vaart een slag om maakte,
langs een dalenden en rijzonden weg met
rails.
Er was ook een dorp van Ashanti's uit
Afrika, zwart als roet en bruin als choco
lade of koffiedik. Eéa dier vrienden van
Albion had een lengte, die, gepaard aan
's mans breedte, wel ontzag moest inboe
zemen aan zijn vijanden. Ze hielden af
en toe een optocht over de grounds van
het paleis, om de talrijke bezoekers, van
de belangrijkheid hunner tegenwoordigheid
ter plaatse te overtuigen. Die optocht
ging gepaard met de opwekkende nationale
muziek, begeleid door de instrumenten,
die evenals hunne eigenaardige kleeding
en opsmukking, nogal nieuwsgierigen deed
meeloopen. Een der zwarten, een welge
dane dikkerd, keek mij in het voorbijgaan
aan, alsof hij grooten lust had, mij op te
peuzelen. Gelukkig we waren in het
door en door beschaafde Engeland Anders
had hij met mij eveneens gedaan, als En
geland met de Transvalers. Er moest
zich ook nog een baan hier bevindeD, voor
lüieleï-weddrijden, D? prins van Wales
een verwijt te maken. Maar is dit van den
beginne af aan zijn overtuiging geweest,
dat werkerlijk de strafwet-novelle het
heeft niet geholpen, dat die verzacht is,
men is toch doorgegaan een poging is
geweest van de RegeeriDg om de werk
staking uit te lokken, dan moet ik toch
zeggen, dat de leiders geen groote q'iali-
teit van beleid getoond hebben. Wanneer
ik weet, dat ik uitgelokt word door een
vijand, waaronder hier de Regeering ver
staan moet worden, en ik weet, dat die
vijand krachtig genoeg is om mij neer te
slaan, dan vraag ikwat is er dan te
denken van het beleid van het Comité van
Verweer of van den heer Troelstra, dat hij
zóó uitgelokt, in de val is geloopen Ik
was zoo vrij, wanneer de heer Troelstra
tegen de Regeering een zoodanig verwijt
uitbreDgt, hem dan aan te toonen, hoe hij
op zijn eigen standpunt, het recht om dat
verwijt te maken, mist.
Thans nog een kort woord over de quaestie
dat de Regeering hier als redder zou ge
poseerd hebben. In de Memorie van Ant
woord is gevraagd, waar dit geschied is.
Niemand heeft daarop tot dusver ook maar
één bewijs aangevoerd. Welnu, de eeDige
keer dat de Regeering eigener beweging
daarover gesproken heeft, is in de sluitings
rede geweest en in de Troonrede. In de
sluitingsrede staat niets anders dan dit
«Afzonderlijke vermelding vinde ten slotte
de goedkeuring, door u verleend aan drie
wetsontwerpen, tot welker indiening een
bedenkelijke stoornis in het publieke leven aan
leiding gat".
Ik vraag, kan men het kalmer en be
daarder uitdrukken, en wat slaat hier
nu van iets dat door ons zou gedaan zijn
Er staat alleen, dat er drie ontwerpen
werden ingediend, en dit moest men natuur
lijk vermelden. En in de Troonrede is
niets anders gezegd dan dit/,dat de Regee
ring dank bracht aan den ijver, waarmede
zee- en landmacht zijn opgetreden; en dat
zij in de tweede plaats mocht roemen in
de nuchterheid van een groot deel van
onze werklieden.
H,Ik zeg het niet, maar doe toch de vraag
is het soms, dat bij sommige leden van
de Kamer de neiging bestaat om de ge
beurtenissen van Januari en April te ba-
gatelliseeren Men heeft gezegd, dat het
nu Koning E lward opende haar eenige
jaren geleden. Na wat rondgeloopen te
hebben, vonden we die dan ook. Het was
een ellipsvormige baan, eenige Meters
lager dan de begane grond, met oploopende
zijden, zacht glooiend.
Daar zaten eenige duizenden toeschou
wers zich te vermaken met den aanblik
van twee matchers, wedrenners, die ieder
vóór zich hadden twee «gangmakers" op
één dubbele fiets. Wie zich niet interes
seert voor dergelijke sport, ziet het aan,
verbaast zich over de menschenmassa en
over de vlugheid van twee poppetjes, die
al maar ronddraaien, leestRayning zooveel
mijl of zooveel rounds, in 3'A uur, Potts
zooveel rounds, hetgeen op een ronddraaiend
bord geschreven staat, schudt het hoofd
over de hooge beschaving en de nuttige
bezigheden en de herhaalde bijvalskreten
en het handgeklap en gaat verder. Hier
en daar is 't net, of men in een groot park
loopt, met breede looverlanen, hoog opsprin
gende fonteinen en gemakkelijke rustbanken.
Tegen half 8 stroomde het volk naar het
hoofdgebouw terug, waar een monster conceit
moest gegeven worden door de vereenigde
grootere en kleinere corpsen, die den heelen
namiddag bij tusschenpoozen op het terrein
van het Cristallen paleis waren bezig ge
weest, het kunstgenot der duizenden en
tienduizenden bezoekers te verhoogen. Ik
geloof, dat er vijf muziektenten stonden en
't eene muziekkorps had 't andere niet
gehinderd. Ontzaglijk groot was 't aantal
staande en zittende luisteraars, die een
reuzen-auditorium vormden voor het mon
sterconcert. Toen wjj er aankwamen, waren
de reeds aanwezige muzikanten aan een
prachtig stuk bezig, na welks opvoering
gebeurde een «politiek fortuintje" was voor
het Kabinet. Ik heb van deze plaats niets
te bespreken of dit juist ismaar men
heeft dat uitgesproken, en nu mag ik toch
vragen, of er juist deswege zekere neiging
opkomt om, uit vrees voor de gevolgen
bij de stembus, het gebenrde te bagatelli-
seeren.
Is dit nu zoo, dan is het de plicht, waar
ik nameDS de Regeering sproek, met ernst
daartegen op te komen. Daarbjj beroep
ik mij bjj voorkeur weer op dengene,
die in deze Kamer de leiding van het toen
malig debat voor de stakers op zich heeft
genomen, op den heer Troelstra, die, blij
kens bladz. 938 van de Handelingen II, uit
drukkelijk heeft gezegd op 10 Maart«Ik
geloof, mijnheer de Voorzitter, dat de toe
stand op dit oogenblik, zeer ernstig moet
genoemd worden. Sedert 1848 is er zulk
een gespannen politieke toestand in
Nederland niet geweest; ja, het is zeer
de vraag, of de toestand op dit oogenblik
niet ernstiger is dan toen", en hij heeft
op dezelfde bladzijde er op gewezen, dat
er «een groote, diepgaande ontroering en
beroering van een zeer groot deel van het
Nederlandsche volk was ontstaan en een
opvlammen van een revolutionnairen geest
onder de Nederlandsche arbeiders, zooals
die in Nederland nog niet was voorge
komen", terwijl hjj ten slotte zeide, dat
hij het niet voor onmogelijk hield, dat wij
in Nederland een tijdperk van gewelddadige
revolutie te gemoet giDgen. Zegt men nn,
dat dit een geweldige overdrij ring van
den toestand was, dan doe ik opmerken,
dat de spreker zelf tegen de interpretatie
van zijn woorden is opgekomen, wantbljj-
kens bladz. 939 van de Handelingen II,
heeft hij uitdrnkkeljjk hezegd«Wanneer
nu zoo uitdrukkelijk de toestand is en
ik meen die zonder overdrijving geschetst
te hebben— dan komen wij," enz.
Wij hebben hier dusniet tedoen met woor
den die in opgewondenheid of bjj ondoor
dachte improvisatie zijn gesproken, maar
met iets, dat gezegd is na wikken en
wegen, door iemand, die zonder overdrij
ving zijn beeld van de zaak gaf.
Waarom dit alles nu wordt aangehaald
Omdat het Kabinet ook aansprakelijk is
voor de orde in de toekomst. Wanneer
bet is reeds vroeger door mij gezegd
met groote stilte aangehoord op eens als
uit de verte een ontzettend gebom, gepaard
met ianfares gehoord werd aan den linker
kant van het paleis en toen het naderbij
kwam, verscheen een der muziekkorpsen,
met militaire marseh op het tooneel en
voegde zich bij de reeds ter plaatse aan
wezige. Dit geschiedde evenzoo nog drie
maal, nu eens van links en dan weer van
rechts, met uitbundige toejuichingen van
het publiek, tot ook een klein korps
doedelzakken er bij kwam't waren de
muzikanten der Hooglanders, wier instru
menten bij ons dien naam dragen «doedel
zakken" klinkt niet zoo mooi als clarinet,
of «hobo," maar 't was toch eigenaardig
En toen na eenige minuten alle muzikanten
hunne zitplaatsen of staanplaatsen hadden
ingenomen, begon de opvoering het be
roemde «de heemlen vertellen' o God 1 Uw
macht en eerevan Haydn. Majestueus
klonken die tonen met stouten weergalm
door het kolossale gebouw, en eer het stuk
half afgespeeld was, ruischte, eerst heel
zacht, dan van lieverlede aanzwellend, de
melodie van veler lippen dat was een
overweldigend moment
En nu naar 't vuurwerkwaarvoor de
toebereidselen reeds in den vroegen namid
dag klaar stonden op het groote grasperk,
vóór den ingang van het hoofdgebouw.
Dat vuurwerk, die velerlei muziek, die
groote menschenmassa zou men er niet alle
dagen, ook niet alle weken aantreffen, maar
't was Augustus holidayden eersten Maan
dag in die maand staat alle arbeid stil,
ook de offices, de kantoren, zgn dan ge
sloten. Dan is 't feestdag.
(Wordt vervolgd.)
