NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 46 1904.
Donderdag 14 Januari
18e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
De Rede van Minister Kif er.
Haaf Londen voor eene wek.
VERSCHIJNT
elken maandag-, woensdag- en vrijdagavond.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
v.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zaterdag a. s. om IS1/* uur
zal te Middelburg, Militair Tehuis,
Nieuwstraat, een gewone vergadering
van liet prov. comitd van A. It. K.
V. in Zeeland gehouden worden, toe
gankelijk, behalve voor de leden van
liet P. C., voor alle bestuursleden van
Centrale- ol Districts-kiesvereenigin-
gen met adviseerende stem.
De Arbeid van het Kabinet.
Omtrent de vraag of hot Kabinet en de
onder het Kabinet staande Departementen
behoorlijk gewerkt hebben, wensch ik niet
een statistisch onderzoek in te stellen, ver
gelijkende de werkzaamheid van het vorig
Kabinet over geljjke periode met een periode
van het Kabinet.
Nooit heb ik geklaagd over het vorig
Kabinet, maar even beslist weiger ik het
Kabinet van mjjn voorgangers ons als maat
staf te zien aangelegd, omdat ook dit Kabinet
het recht heeft zelfstandig zijn weg te gaan
en daarover het oordeel te vragen. Zeker
men heeft voorgerekend, dat uit de sluitings
rede van 1899, met die van 1903 verge
leken, bleek, dat in die van 1899 slechts
24 en in die van 1903 zelfs 33 wetsont
werpen voorkwamen, en dat het aantal
artikelen in 1899 was slechts 108 en in
1903 432. Maar wat zegt dat nu Men
kan een ontwerp niet beoordeelen, wat de
belangrijkheid betreft, naar het aantal arti
kelen. Doch hebben die cjjfers eenige
waarde, dan bljjkt zeer zeker daaruit voor
ons geen achterlijkheid.
Intusschen heelt men een andere tegen
werping gemaakt.
Men heeft in het Voorloopig Verslag
voortdurend den minister van Binnenland-
schs Zaken a faire genomen en over de
ontwerpen der andere Ministers zoogoed
als geen woord gesproken. Dit nu vind
ik niet billjjk. Mijnerzijds wensch ik dan
ook op dien onbilljjken weg het Voor
loopig Verslag niet te volgen, maar liever
op te merken, dat aan bet Departement
van Financiën hard gewerkt is. Mede.
5.
FEI7IL L E T O II.
Maar toen wachtte den eerst zeer ver
schrikten, toen door den slaap mogeljjk
weer gekalmeerden, en nu door de draai
ing zeker wel weer mot hoop vervulden
luchtreizigers eene groote verrassingop
dat 't voorgevallene geen schade zou doen
aan de reputatie van het Reuzenwiel, kreeg
ieder van de exploitatie maatschappij het
pleistertje van 5, dat is dus 160 elk.
Men kan begrijpen, dat de volgende avonden
het wiel b|j w|jlen vol zat met menschen,
die gaarne voor zulk een prijs een nachtje
tusschen de spaken van het wiel wilden
doorbrengen. Maar sinds dat ééne
ongeluk weigerde het mechaniek niet weer
Nog een ritje «on the top of a bus",
achter den dikken, juist in z|jn zetel, zijn
»bok" passenden koetsier, vliegensvlug door
eenige drukke straten voor 5 centen
geld en we zijn bjj huisde eerste
dag is alzoo ten einde.
De tweede dag.
'tls Zondag morgen! De dag, waarop ik
gewoon ben met 7 of 8 leden van m|jn
gezin naar de plaats der samenkomst van
de Gemeente op te gaan in feestgewaad,
wenschten we in Londen althans in een
der kerken der Engelsche christenen den
dienst bjj te wonen. Op den afstand van
een klein kwartier loopens staat een kleine
zeer nette kerk, een W esleyaansche kerk,
waar tweemaal per Zondag gepreekt wordt
voorm. 11 ure en nam. 6,30. Half elf
togen we dus op weg en kwamen vroeg
tijdig aan het bedoelde bedehuis aan. Heel
deelen kan ik o. adat de tariefwet
reeds van den Raad van State is
teruggekomen, dat zij vermoedelijk hier
ingediend zal zijn als de Kamer van het
Kerst reces terug is.
Over de werkzaamheid van het Depar
tement van Justitie zal ik niet spreken,
omdat de Kamer zelf in den aanhef van
het Voorloopig Verslag op het IVde
hoofdstuk zich daarover in zeer gunstigen
zin heeft uitgelaten.
Iotusschen is men mét een ander argu
ment gekomen o. a. de geachte afgevaar
digde uit Groningen heeft gezegdgij
haait dingen overhoop, die gij niet
behoeft te behandelen. Zoo b. v. de
wijzigingen in de gemeente- en provinciale
wetten, de waterreiniging enz. Dit alles
hadt gjj kunnen laten, om eerst andere
dingen te doen. Dit nu hoeft mjj van dien
geachten afgevaardigde eenigszins verbaasd.
De geachte afgevaardigde behoort tot de
mannen, die een helderen blik hebben in
het werk van een Departement. Hjj weet
heel goed, dat de arbeidswetgeving voor
rekening komt van één afdeeling van
het Departement. Nu is er toch geen
reden om daarom de overige afdeelingen
van een Departement werkeloos te laten.
In de tweede plaats heb ik er principieel
bezwaar tegen, dat het politiek Regeeringa-
beleid zoo geheel en al beheerscht moet
worden door de arbeidswetgeving. Zeker,
de arbeidersklasse vormt een gewichtig
bestanddeel in de bevolking en heeft in
meerdere mate dan andere dringende be
hoefte aan hulp, maar gaat het nu aan, te
zeggen dat de Eegeering zich ontslagen
kan achten van den plicht om ook te voor
zien in andere aangelegenheden Nu ik
een wetsontwerp op de waterreiniging
heb ingediend, zou men nu toch niet kunnen
zeggen, dat het belang van de arbeiders
klasse en van alle deelen van de bevolking
gediend is door het stuiten van de ver
giftiging, die in strjjd met alle hygiënische
goede beginselen, in verschillende deelen
van het land plaats heeft? Het brengon
van meer zekerheid in de akten van
den burgerlijken stand komt toch niet
één bepaalde klasse, maar de geheele be
volking ten goede. De regeling van bet
bedr|jf der gemeentebesturen roept reeds
zoo lang om voorziening, dat ik niet kan
vriendelijk werd ons eene plaats aange
wezen, 6 of 7 r|jen van den preekstoel af,
recht er vóór. Een preekstoel is 't eigen
lijk niet. 't Is een platform, met vast-
staanden lezenaar. Aan het achterste ge
deelte ervan zjjn óp eene verhooging zit
plaatsen aangebracht voor een kleine 20
zaDgers en zangeressen, die 't koor vormen,
en achter dat koor is 't orgel. De ge
dienstige Custor bracht bijbels en gebeden
boeken en zangbundels, zoodat we den ge-
heelen dienst goed volgen konden. Voor
een Hollander, een Gereformeerde, gaat 't
in zoo'n dienst vreemd toe. Men bidt zit
tende, met 't hoofd voorover op de bank,
of althans wat voorover gebogen. Men
zingt staande. Ook 't lezen uit Gods Woord
geschiedt staande, en hierbjj woonden we
eene vreemdsoortige handeling bjjDe
predikant gaf op, dat gelezen zou worden
Ps. 95. En nu begon hg met 't eerste vers,
de gemeente las gezamenljjk en vrjj g«za-
monljjk en vrjj geregeld 't tweede hjj 't 3e
zij 't 4een zoo het geheele hoofdstuk.
Deze wijze van bjjbellezen heeft zeker dat
voor, dat de gemeente meedoet, mee leest,
en misschien daardoor er meer aan heeft.
Verscheidene hoofdstukken uit O.- en N.-
Testament worden alleen door den voorlezer
dat is hier door den predikant voorgelezen,
afgewisseld met het zingen van liederen.
Dit zjjn dichtstukken zooals onze psalmen
en de Evangelische Gezangen der Herv.
Kerk, zoowat dooreen gemengd.
De wjjzen zijn zoo op de manier van
Zondagschoolversjes, «Er ruischt langs de
wolken" enz. Er zjjn zeer schoone melo
dieën bjj en ze werden zeer schoon ge
zongen. Moest ik kiezen dan verkoos ik
zeker onze wjjze van zingen, niet boven
inzien, verkeerd gedaan te hebben door
ten behoeve van dat algemeen landsbelang
nu eindeljjk maatregelen voor te stellen.
Daar de afdeoling Arbeid door dit alles
geen enkel oogenblik werd opgehouden,
meen ik toch goed gedaan te hebben, door
de andere afdeelingen van mijn Departe
ment in die leemten in de wetgeving te
doen voorzien.
Een andere bedenking was deze«Gij
verschuift te veel naar de toekomst,
o. a. de regeling van de gemeente-finan-
ciën en van de eedsquaestie. Gij doet
ook niets aan het kiesrecht en niets tegen
de zwendelarjj." Nu begrjjp ik er niets
van. Eerst zegt men gjj moest uw kracht
concentreeren op bepaalde wetten van
socialen aard, en andere dingen niet doen,
en nu weer zegt men als gjj dit en dat
er niet nog bjjdoet en daar ook onverwjjld
werk van maakt, doet gjj uw plicht niet.
Ik dank den geachten afgevaardigde uit
Rotterdam, die het denkbeeld van dade
lijke regeling der gemeente-financiën be
slist ontried. Wjj staan hier lij de be
handeling der gemeente-financiën vóór een
zeer ingewikkeld probleem, daar men niet
alle gemeenten over êéne kam kan scheren
en elke regeling zóózeer ingrijpt ook in
de Rjjksfiianciën, dat het een in hooge
mate roekeloos waagstuk zou zijn geweest,
indien de Regeering, zoo maar voet
stoots met een o.itwerp ware gekomen.
Dit had misschien kunnen gebeuren, in
dien toevallig aan het hoofd van het De
partement van Binnenlandsche Zaken een
groot financier stond. Maar dit ben ik
niet en dit kan ook niet geëischt worden
van een Minister van Binnenlandsche Zaken.
In één geval was het mogeljjk geweest
indien de oplossing had kunnen gevonden
worden uitsluitend door verhooging van
de Rjjksuitkeering van 1897. Maar ik
heb al in de Eerste Kamer het vorig jaar
gezegd, dat dit Diets zou helpen, want dat
men er gelijktijdig de financiën van ver
schillende categorieën van gemeenten en
de Rijksfinanciën door in de war zou sturen
en dat men over 4 of 5 jaren weer voor
hetzelfde bezwaar zou staan.
Men heeft niet alleen te doen met een
accres van het inkomen, maar in de eerste
plaats zelf met een accres van de uitgaven,
en men moet te geljjk met verschillende
die, welke daar in zwaDg is. Ik voor mjj
vond het bepaald aangenaam en hartver
heffend.
Om over half twaalf begon de preek
«Maria bjj het graf van haren Heere." Vrouw,
wat weent gjj, wien zoekt gij Zjj
hebben mjjnen Heere weggenomen en ik
weet niet waar zjj Hem gelegd hebben 1"
In nog geen 3 kwartier werd deze stof
practiseh ontwikkeld. En daarop gevraagd
Wien zoekt gjj nu, mjjne vrienden en vrien
dinnen Zoekt Gjj ook den Heere, Uwen
Heere? Hoe! hebbon ze Uwen Heere weg
genomen Wie Laat ons waken tegen
alles wat oorzaak kan zjjn, dat de Heere
Zjjn aangezicht voor ons verbergt, tot wjj
met smarte moeten vragen «waar is onze
God?" of «Waarom verbergt Gjj U voor
mjj En dan met schaamte te moeten
zeggendat deden mijne zonden, mjjn
leven en handelen. O, do'n't walks into
paths, where you cannot see your God
don't read boeks who can hurt yon fight
against your sins with all powerlove
your God with all your heart En dan
W8rd de verdienste van den mensch tegen
over de eeuwigheid als een wegwerpeljjk
kleed, maar die van Christus, die zich voor
ons overgaf tot in den dood des kruisses,
als genoegzaam voor de zaliging des zon
daars duideljjk voorgesteld. Ik was zeer
getroffen door de getrouwe verkondiging
van het heerljjko Evangelie van genade
voor ellendigen, ook voor den grootste
der zondaars, en ik gevoelde iets van
de heerljjkheid van het Pinksterfeest
de grootste werken Gods in de vreemde
taalhet wegvallen van het taalverschil
voor het Koninkrijk Gods. Bjj het eind-
gebed en 't uitspreken van den zegen bleef
categorieën van gemeenten rekening houden.
Ik kan dus niet ontzien, dat ik in mora
zou zjjn, door deze zaak te verschuiven.
Ook over het kiesrecht moet ik mjj een
enkele opmerking veroorloven, omdat van
twee zijden gezegd is, dat wat daarom
trent staat in de Memorie van Antwoord
bevreemding heeft opgewekt. Men zegt
namelijk, dat daaruit bljjken zou, dat ik,
die vroeger voorstander was van uitbrei
ding van kiesrecht, nu mjj daartegen zou
hebben verklaard. Alleen bij niet juist
lezen kan dit uit de Memorie van Ant
woord gehaald worden. De daar gebezigde
woorden toch bestrijden niets anders dan
het algemeen stemrecht. Er staat uitdrukke
lijk: »Bedoeld zal dus zjjn, dat uit elke
geleding ook elk der samenstellende deelen
stemrecht behoort te erlangenDit kon op
niets anders doelen dan op het algemeen
stemrecht. Daarvoor nu heb ik mij ook
vroeger nooit verklaard, en wanneer nu
de Regeering zich uitspreekt, dat zij daar
tegen is, ligt daarin toch niet de geringste
inconsequentie.
Er is nog gezegd, dat de Regeering
was rusteloos, onvast, en wat al niet
meer, dingen die op mij den indruk maken
van niets dan verlegenheids-argumenten
te zijn. Alleen wanneer men niets dege
lijks heeft, komt men aan met dergelyke
klachten, waarover men lang en breed kan
praten, maar waarmede men nooit iets
verder kan komen.
Verlegenheids-argumeDten noem ik het,
omdat ze even gemakkelijk tegen het vorig
Kabinet konden uitgesproken zijn, endaar
werden verzwegen. Ojk het vorig Kabinet
toch heeft de heer De Visser wees er
reeds op bij zeer belangrijke wetsont
werpen zjjn eerst vooropgestelde meening
teruggenomen. Bij de Leerplichtwet ver
viel het 7de jaar, terwijl opgenomen werd
de herhalingsschoolbij de Militiewet ver
ongelukte zelfs een Ministerbij de Drank
wet werd het eerste ontwerp zoogoed als
teruggenomen en vervangen door een ge
heel anders opgezet ontwerpbij de On
gevallenwet protesteerde de Regeering eerst
zoo beslist mogelijk tegen hetgeen ia art.
52 en 53 staat, en daarna kwam zij zelf
met een voorstel in dien geest, toen het
eerste voorstel door de Eerste Kamer ver
worpen was.
ieder nog een oogenblik in eerbiedige stilte
nederzitten, als om den zegen te «onder
gaan", men hoorde niets dan bewoog zich
hier en daar een man, een vrouw, tien,
twintig rezen er overeind, eindeljjk stonden
allen op. En vriendelijk bleef ieder in
onze nabjjheid staan wachten, tot onze bank
leeg was en de vreemdelingen ontvingen
een groet of een handdruk, als de vrienden
en broeders onderling. De trouwe koster
informeerde nog eens of we de preek goed
verstaan hadden en terug keerden we naar
huis, met de aangename gedachte, veel te
hebben genoten dien heerlijken Sabbaths-
morgen. Ik heb nog vergeten te melden,
dat midden in den dienst op eens alles
stil ter neder zit, om den dienst dor barm
hartigheid te beoefenen. Dan zingt men
niet, dan rust allesalleen van hand tot
hand gaat een collecte-bakje, waarin ieder
zjjne gaven offert voor armen en verdere
behoeften. In de avond godsdienstoefening
waren we ook weer op tjjd present. Was
't des morgens de grijze preacher mr. Hiller,
die den dienst '^leidde, nu inoost een student
optreden. Deze deed dit op dezelfde wjjze
ongeveer als de eerste, evenzeer tot mijne
groote voldoening en stichting. De op
komst van de gemeente was niet groot;
's morgens was die veel minder dan 's avonds.
Onze hospes weet dit aan de holidays
velen waren naar familie of vrienden ge
reisd en lieten hunne plaatsen ledig staan.
Met een heel gezellig samenzijn van klein
en groot, vaste en tjjdeljjke huisgenooten
werd de dag des feestes besloten.
De derde dag.
Dinsdagmorgen zouden we, bij gunstig
■weder, een uitstapje maken naar Wimbledon,
Nooit heb ik er echter aan gedacht, dit
Kabinet een verwijt daarvan te maken.
Integendeel, ik vond dat een bewjjs van
gezond gemeen overleg.
Nu begrjjp ik niet, waarom de heeren,
die nu over het tegenwoordig Kabinet zoo
oordeelen, diezelfde klacht ook niet in het
vorige Kabinet hebben ingediend.
Arbeidswet.
Thans volge hier een beknopt overzicht
dezer belangrjjke wet.
Onder arbeid verstaat deze wet al de
werkzaamheden verricht in- of ten behoeve
van eenig bedrjjf. Zij verstaat daaronder
niet de werkzaamheden verricht in een
bedrjjf van landbouw, tuinbouw, bosehbouw
of veehouderij, in mjjnen en in de daarbjj
behoorende werken en inrichtingen, zoowel
onder als boven den grond, door militairen
in dienst of door andere personen in dienst
van den Staat onder leiding of toezicht
van militairen, in Rijksopvoedingsgestichten,
tuchtscholen, Rijkswerkinrichtingen en ge
vangenissen, buiten een fabriek, een werk
plaats en een winkel in of ten behoeve
van hot bedrjjf van hem bij wien de persoon
die zo verricht, inwoont.
Deze wet verstaat onder man, een manne-
ljjken arbeider die zjjn 17e jaar voleind
heeftonder vrouw een vronweljjke arbeider
die haar 17e jaar voleind heeftonder
jongens en meisjes arbeiders die hun 17e
jaar nog niet voleind hebben. Onder fa
brieken en werkplaatsen verstaat deze wet
nietinrichtingen, keukens daaronder be
grepen, waar spijzen of dranken uitsluitend
voor onmiddellgk gebruik worden bereid
apotheken, vaartuigen, voor zoover aan
boord daarvan geen andere arbeid verricht
wordt dan in of voor het visschers- of
schippersbedrijfveenderjjen.
Onder winkel verstaat deze wetelke
besloten ruimte die geen fabriek of werk
plaats is, en waar goederen plaatskaarten
daaronder begrepen gedurende meer dan
tien dagen in een maand ter verkoop in het
kiein voorhanden zijn, onverschillig of in
de rnimte ook werkzaamheden worden uit-
Wij vestigen de aandacht op de uit
gave van dit wetsontwerp door Vada te
Wageningen, die eenige maanden geleden
ook het Voorontwerp in druk gaf.
een dorp ten zuiden van Z. W. Londen.
Dat dorp telt ongeveer 100,000 inwoners
(dus zooveel als bijv. Utrecht). Prachtig
weder was het, toen we 's morgens om 7
uur van huis gingen, en toen we Fulham
achter ons lieten en de Putney-brug (over
de Theems) overstapten en Putney door
trokken, kwamen we buiten de stad. Prach
tige, breede wandelwegen langs overschoone
buitens voerden ons zachtkens opwaarts,
tot een 80 Meter hoogte, en dan daalden
we weer tot 62, waar het schilderachtige
Wimbledon park overheerljjke wandelingen
aanbiedt. Telkens doen de met hoog en
laag geboomte begroeide hellingen der
heuvels den wandelaar stilstaan, om een
oogenblik te genieten van den aanblik
dien het landschap opleverten dikwjjls
moesten de beide Middelbnrgsche vrienden
elkander eens herinneren aan Valken-
burg's heerljjke omstreken, die we haast
weervonden in Londens naaste omgeving.
Was ons doel geweest, niet Londen zelf
te zien, maar van natuurschoon te ge
nieten, we hadden dan zeker langer daar
vertoefd. Nu zorgde onze gastheer, dat
we langs even schoone wegen als bjj de
heenwandeling, weer om 10 ure aan ons
logies in Waldemar Avenne aankwamen,
verkwikt door de aangename morgenpro-
meDade. Na een stevig ontbijt we rustten
niet laDg togen we op weg, en ditmaal
naar Ensttcdlen Paleis (Cristai Palace),
waar we zoo dikwjjls van hadden gehoord
en waar we heel wat verwachting van
hadden.
(Wordt vervolgd.)