Kerknieuws»
Gemengde Berichten.
<jie ons doet denken aan den man die een
brief kaart verzond aan een koopman zend
mij 10 kistjes sigarenen een P. S. er
onder ik bon veranderd, zend ze maar niet.
Iaimers nalat wij het bovenstaande ge
schreven hadden, brachten de laatste dag
bladen ons het nieuws dat alle oorlogs
gevaar is afgewend. Er schijnt een vol
komen overeenstemming verkregen, waar
door de moeilijkheden die de O.-Aziatische
crisis hebben teweeggebracht, zijn wegge
ruimd. De laatste stap was een poging
van de Chineesche regeoring een verklaring
te verkrijgen nopens de staatkunde, die
zij voornemens is, in de gegeven omstan
digheden te volgen.
Laat ons 't hopen
Frankrijk vaart voort zijn vervolgings
woede op de Rromsche Kerk en in haar
op den Godsdienst en het Koninkrijk der
hemelen te koelen.
De regeering ging voor; en nu volgen
natuurlijk de mindere goden.
Reeds verbood hier en daar een vrijzinnig
generaal aan zijne troepen om bijeenkom
sten van katholieke vereenigingen bij te
wonen.
Intusschen staat te vreezen dat Frankrijk
zich niet alleen wat zijn bianenlandsche,
maar ook wat zijn buitenlandscke zaken
betreft, in een wespennet begeven gaat.
Gelijk toch Rusland op Korea en Mants-
joerjje, en Engeland op Tibet loert, wil
hij zjjn „invloedssfeer" over Siam uitbrei
den. Reeds werd een troepenversterking
naar Tientsin gezonden.
Van andere zijde verneemt men echter
dat de geschillen met Siam zijn bijgelegd.
In verband met de oorlogszuchtige plan
nen der Fransche regeering heeft de
Duitscho pers zich bereids eenige vrjj
oorlogszuchtige opmerkingen veroorloofd,
die allicht tot een vredelievende stemming
in Frankrijk zullen leiden.
Duitschland heeft namelijk op Siam een
zeer belangrijk scheepvaartverkeer, waarin
het zelfs Engeland al overtreft.
Engelands scheepvaartverkeer gaat dan
ook ieder jaar zienderoogen evenveel achter-
nit als dat van Duitschland toeneemt.
Dat Engeland dit met leede oogen aan
ziet, is te begrijpen. En nu fluistert men
van geheime afspraken tusschen Frankrijk
en Engeland, waaraan Frankrijk het recht
ontleenen zou Siam in te lijven. En daarin
zou Duitschland niet kunnen berusten.
Het jaar 1904 zet derhalve wel in onder
hot teeken van oorlogen en geruchten van
oorlogen.
Jafet zal wonen in Sems tenten.
Deze zegen mag ons niet onverschillig zijn.
Doch veel minder nog mag het ons
koud laten, langs welken weg Europa tot
de vervulling dezer voorspelling wenscht
te geraken.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Zuidhorn J. v. Giffen te
Appingadam te Schiedam P. Bokma te
Venendaalte Nij verdal Th. Doevendans
te Elburgte Heilouw H. Bogers cand.
te Werkendam te Oosterwierum J. A.
Hoek cand. te Utrecht; te Andel A.
v. d. Sluis te Dordrechtte Omme-
landerwjjk J. Simplonius cand. te Santpoort.
Aangenomen naar Hijlaard door W.
Klaassen cand. {verbeterd bericht).
Bedankt voor Lienden door J. W. Pieper
te Nieuw Beijerlandvoor Obdam door
W. Klaassen cand. te 's Boschvoor
Wouterswoude door J. G. Knottnerus cand
te Den Haagvoor Heinoo (O.) (toez.)
door Chr. Hunnigher te Vlissingen.
Geref. Kerken.
Beroepen te Brouwershaven M. M. Horjus
cand. te Medemblik te Bunschoten (B)
R. P. Haan te Watergraafsmeer.
Aangenomen naar Cubaard door W. J.
Goedbloed cand. te Nieuwendijk.
Bedankt voor Wolvega door P. Bos te
Ten Boervoor Krabbandijke door G.
Doekes te Heerase.
Heinkenszand. Gekozen tot ouderling
C. de Schipper (aftr.)als diaken C. Karelse
(aftr.) en L. Kloosterman. 10 Jan. her
stemming tusschen J. Dominicus en A.
Vogelaar ^voor ouderling.
Geref. Gam.
Aangenomen naar Leiden door G. v.
Reenen te Zeist.
Onze Middelburgsche Corresp. schrjjft
Het mistige weder der donkere dagen
vóór Kerstmis heeft ons een paar nieuwe
kennissen bezorgd.
De Finland en de Pruisen.
Photografiefe'n en prentbriefkaarten voor
de ramen onzer boekhandelaars vertoonen
ons de physionomie van deze ongedachte
bezoekers, en hunne ligging.
Liefhebbers van schetsen vertoonen hunne
vrienden fijne aquarellen.
De Finland is een eerste klassa stoom
schip van de Red-StarAijn, dus een der
beurtschippers AntwerpenNew York.
Haar welk een beurtschip
Een vrachttrein van 50 waggons is een
kolossale, niet waar De grootste die go-
vormd wordt. Welnu, een schip als de
Finland kan den inhoud van 28 zulke
vrachttreinen borgen. Had bovendien 640
passagiers aan boord en 150 man equipage.
En dat, vooral de eerste klasse passagiers
zich daar nu niet precies moeten behel
pen, moge blijken uit het feit dat een
kapper aan boord geëtaleerd is in een
modern salon, een Wereldstad waardig.
Ken salon met marmer en spiegels, met
fnseermachines en odeurs.
En ook uit het feit dat men boven een
der hutten het woordje Printer leest, dat
wil zeggen drukker. Hier wordt de cou
rant, de courant van de Finland gedrukt,
die iederen morgen vóór het ontbijt wordt
uitgegeven. Het nieuws wordt aangebracht
door draadlooze telegrafie.
Van de rijke bibliotheek en de prachtige
piano's tot tijdkorting aangebracht zal ik
maar zwijgen, evenals van de Smyrna-
tapjjten en de gummi-loopers. En ook dat
er, zooals aan wijlen Farao's hof, schenkers
en bakkors zijn.
Vijf dagen lang zat de Finland op een
plaats waar een schip evenmin thuis be
hoort als een viseh op een hooizolder. De
passagiers werden per spoor vervoerd en
om het schip vlot te krijgen kwam een
vloot van helpers aanzetten. Zeven, acht,
tien sleepbooten en een paar zandzuigers.
Een stalen tros, (band) wordt rondom
het achterschip geslagen en klemt het
schip als 't ware tusschen dien band een
arm dik. Als paarden voor een wagen
zet men aan, en niet zelden, ook ditmaal,
knapt de stalen tros als glas.
Het gevangen stoomschip zelf zet de
schroeven in beweging, maar een lichaam
zoo zwaar en dan op een zoo weinig gljj-
baar element als zand, biedt weerstand aan
de krachtigste pogingen.
Dan moet de lading worden gelost en
moeten de zandzuigers aan 't werk.
Aan beide zij don van 't schip wordt een
krachtige machine gezet, die eerst het zand
wegzuigt en dan 700 a 800 meters weg
spuit met daverend geweld. Dan vormt
zich een geul en het schip, als 't goed
gaat, zakt gelijkmatig. Hec lossen helpt
ook. Het schip wordt lichter en de zand
bodem minder compact, en met alle krach
ten wordt het schip verlost van het element
dat het zijne niet is.
Zoo ging het de Finland na vijf dagen
arbeid s.
De Pruisen, een veel kleiner schip
de Finland is een viermaster, de Pruisen
een tweemaster had tweemaal vijf dagen
arrest.
Als ge de kaart van Walcheren voor u
legt dan zult ge ontwaren dat het strand
bij Zoutelande een flruwe bocht maakt.
Tusschen strand en zandplaat is een
doorgang, goed betond en bebakend, maar
wat helpt dat den zeeman als 't donker
is van mist?
In die flauwe bocht raakte de Pruisen
aan den grond. Men ging voort met lossen,
en was zoo gelukkig Ziterdag het schip te
kunnen vlot helpen.
Sleepbooten en lossen alleen moesten het
doen, want met zandzuigers kan men daar,
om de nabijheid en het gevaar voor de
duinen, niet werken.
Zoo was Zoutelande in plaats van Oost-
Afrika zij 'tnood gedwongen de tijde
lijke verblijfplaats van de Pruisen, en deze
onze nieuwste kennis geworden.
Goes. Gisteren werd een zeer eigenaardig
huiselijk feest gevierd, in het SVeeshuis,
waar mejuffrouw G. J. ten Cate sedert 25jaar
werkzaam is als onderwijzeres in de hand
werken. Het bestuur liet dit jubileum niet
onopgemerkt voorbijgaan, daar heeren Re
genten en dames Regentessen vergezeld van
den heer secretaris-penningmeester haar een
officieel bezoek brachten. De voorzitter de
heer A. Dekker Johz. wenschte mej. C.
geluk met haar zilveren feest, en herdacht
in dankbare en gevoelvolle woorden wat zjj
gedurende al dien tijd voor de inrichting
is geweest. Haar tactisch optreden, haar
toewijding, hare nauwgezette plichtsbetrach
ting, haar uitnemend onderwijs, waren alte-
maal redenen voor het bestuur om op een
dag als deze met hooge waardeering dien
arbeid te gedenken. De belangen der
onder mej. ten Cate gevormde weezen wer
den ernstig door haar behartigd, zoodat
reeds onderscheideno eene eervolle positie
in de maatschappij innemen, terwijl zij ook
voor weezen die het weeshuis reeds ver
laten hadden, onvermoeid werkzaam was
om haat lot te verbeteren.
De voorz. uitte den wensch dat mej. ten
Cate nog geruimen tijd in staat zal zjjn,
om hare belangrijke diensten aan de inrich
ting te wijden.
Mejuffrouw t. C. dankte aangedaan voor
dit blijk van waardeering, waarmede na
een kort, gezellig oponthoud, deze plechtig
heid eindigde.
Middelburg. Naar wij vernemen zal
het onderzoek naar de militaire bekwaam
heid en lichamelijke geoefendheid der
lotelingen der lichting 1904 plaats hebben
op 7 en 8 Jan. a.s. te Middelburg en op
12, 13 en 14 Jan. d. a. v. te Goes, en
wel ten overstaan van de Commissie, reeds
vroeger door ons genoemd.
's-Heer Arendskerke. De Nieuwjaars
collecte alhier heeft opgebracht f173 75.
's-Heerenhoek. De Nieuwjaarscollecte
heeft hier opgebracht de som van f 160.05.
Heinkenszand. Sedert 14 Nov. is bij
de militie te Zutfen een soldaat B. M.
den dienst ontloopen en heeft zich op Z.
Beveland opgehouden. Zaterdagmorgen is
door de politie niet ver vau eene hofstede
alwaar men hem gesnapt heeft een pakje
kleeren gevonden. De politie heeft hem
naar Middelburg vertransporteerd.
Qrijpskerke. De bevolking dezer ge
meente daalde in het vorig jaar van 920
tot 917.
Meliskerke. De bevolking dezer ge
meente klom in 1903 van 607 tot 619.
Bruinisse. Een droevig voorval ver
vulde in onze gemeente de gemoederen
aan den avond van den nieuwjaarsdag.
Reeds op den eersten dag des jaars werd
een jongeling in de kracht zijns levens bij
zijn ouders thuis gebracht als lijk. Des
namiddags vol levenslust heengegaan met
zoovolen om op het ijs vermaak te vinden
was daar aan den avond een slachtoffer ge
vallen van het gevaarlijke, zoo verleideljjke
genoegen. De 21-jarige J. Bal kwam op de
schaatsen naar de uitspanningsplaats op de
Weel en zag niet, door het reeds duister wor
den misleid, dat er een wak, hetwelk door
eenden was opengehouden, voor zijn voeten
opdoomde. Kameradon die achteraan kwa
men zagen hem liggen en probeerden dade-
ljjk, door zelf te water te gaan, hem te red
den, doch helaas op de vraag hun een hand te
reiken klonk hetik kan niet meer en weg
zonk de arme in de diepte. Met een sloep was
men dra bij het wak en haalde men
hem op, maar tevergeefs. Het leven was
geweken. Deze treurige gebeurtenis wekt
aller deelneming temeer daar de omge
komene, arbeider van beroep, als een uit
stekend oppassend jongmensch bekendstond.
Bruinisse. Kort na het nog versch in
het geheugen liggende ongeluk bij den
storm van 11 September 1.1. werd door
eenige kameraden van de toen zoo droevig
omgekomenen een comité gevormd om te
tnchten een monument te plaatsen op het
graf van de twee jongemannen die op één
dag opgevischt, tegelijk in één graf be
graven wierden. Het plan vond dadelijk
instemming en thans,Zaterdagnamiddag kon
het gedenkteeken, dat dezer dagen was
geplaatst, onthuld worden. Een groote
schare was bjj de plechtigheid tegenwoordig.
Namens het comité werd door den heer
G. Jumelet het monument aan de fami-
liën der omgekomenen opgedragen. Daarna
hield ds. Waardenburg een toespraak en
na dien ds. De Jager, beiden herdenkend
in ernstige taal de vreeselijke ure op dien
voor Bruinisse en zoovele andere plaatsen
noodlottigen dag. Niet om den mensch
die zoo nietig is maar om de majesteit
van den God van ons leven te gedenken
is dit gedenkstuk hier opgericht. Leere
het ons steeds te gedenken aan de nietig
heid van ons leven en zij het een opge
richt teeken om ons te doen bedenken dat
wjj elk oogenblik bereid moeten zijn om
te verschijnen voor Hem die ons leven in
Zijne Hand houdt. Diep aangedaan ver
liet men den doodenakker. Het gedenk
teeken is sober van vorm en inschrift.
Aan de voorzijde der ongeveer 2 M. hooge
zuil leest men de namen der omgekomenen
met de dagteekening van hun geboorte en
de korte doch veelzeggende woordenZij
verdronken 11 Sept. 1903. In het bovenste
gedeelte der zuil leest men de woorden
>en de zee gaf de dooden die in haar waren".
De »Preussen" kwam te Vlissingen op
de reede voor anker en nam de geloste
lading weder in. Het schip is geheel
onbeschadigd.
Waarde. De heer J. van Dijk, benoemd
gemeente-veldwachter alhier, heeft den
militairen dienst als onder-officier verlaten,
onder behoud van een pensioen groot f 302,
en zal vermoedelijk 9 Januari a. s. in dienst
treden.
Gedurende het jaar 1903 zijn met de
mailbooten der maatschappij >Zceland"
vervoerd ruim 10.400 passagiers, slechts
een klein nadeelig verschil met 1902 aan-
toonende.
Men schrijft uit Zeeuwsch-Vlaande-
ren O. D.Hot gaat den veesmokkelaars
hier aan de grens in de laatste dagen niet
naar den vleesche. De Oudejaarsavond
werden in de nabijheid van Zuiddorpe door
twee douanen van de brigade te Koewacht
acht zware varkens, alsmede twee paarden
en karren in beslag genomen. De ambte
naren hadden zich als arme lui verkleed
en zwierven met een zak onder den arm
in het bosch, waar de smokkelaars voorbij
kwamen. Op Nieuwjaar zijn in de nabij
heid van de Belgische gemeente Selzaete
7 runderen aangehouden, welke een waarde
hadden van ca. 3000 francs, terwijl de
vorige week in de nabijheid van Overslag
oen zestal varkens, die frauduleus in België
ingevoerd werden in beslag werden ge
nomen.
Een inwoner van Domburg, die met
zijn hondje aldaar in het bosch wandelde,
zag een, vermoedelijk verdwaalden, roer
domp. Hij volgde den vogel en deze,
klaarblijkelijk daarop niet gesteld, draaide
zich om en wilde zjjn achtervolger aan
vallen. Deze sloeg daarop het dier met
zijn hondenzweep dood. De in deze stre
ken zeldzaam voorkomende vogel meet van
vleugel tot vleugel 1.05 meter en is een
•zeer mooi exemplaar. {M. Ct.)
Van de leden der provinciale staten
treden dit jaar af in de kiesdistricten
Middelburg: v. d. Meer, de Veer en Wis
boom Verstegen. VlissingenLoois en v.
Lijnden. Zierikieev. d. Have, v. d. Lek
de Clercq en Fokker. TholenHollestelle
en Bolier. Goesden Boer, de Jonge,
Lucasse en Kakebeeke. Sluis: de Smidt,
v. Dam en Hennequin. Buist: Moerdijk,
v. Rompu, v. Waesberghe en Dumouleyn.
Van de gedeputeerden treden af de heeren
de Jonge, Fruyiier en v. Rompu.
Voor de Gemeenteraden treedt niemand
af, dan te Burgh, Duivendjjke, Ellemeet,
's-Heer Abtskerke (de heeren Willemsen,
Minderhout, en Harinck), Overslag, St. Phi-
lipsland, Renesse, Serooskerke (S.) en Water
landkerkje.
De Tweede Kamer treedt, zonder bij
zondere omstandigheden, pas in 1905 af.
Een heer te Rotterdam die met
zijn neefje en den koetsier in een hitte
wagen uitgereden was trof Dinsdag op den
's Gravenweg het ongeluk dat zijn paard,
een oude harddraver, don mooien rechten
weg ziende, er van door ging. Hij gelaste
zijn koetsier er uit te springen, hielp er
toen zijn neefje uit, en verliet toen zelf
het rjjtuig doch hij kwam daarbjj zoo onzacht
tegen een boom terecht dat hjj aan her
senschudding bezweek. De vrouw te
Ede die wegens abortus ernstig ongesteld
was is overleden, hierdoor vervalt de voor
naamste getuige in het strafgeding wegens
het levend begraven van haar pasgeborene
door haar man in een beerput. Te
Haarlem viel een 3-jarig knaapje in een
emmer met kokend water en bezweek aan
do brandwonden. Voorbijgangers merkten
in het Spaansche Vaartje te Haarlem het
lijk van een man. Zijn hoed lag op het
jjs. Dadelijk word de noodige hulp er bij
gehaald en een der omstanders herkende
in den verdronke den 28 jarigen bierbot-
telaarsknecht. Wat het ongeval te droe
viger maakt is de omstandigheid, dat de
man dien dag in het huwelijk zou treden.
Us eischt menschenvleesch Te Nieuwer-
schans verdronk een 19-jarige jongeling
bij het schaatsenrijden te Nes zakten
twee kinderen van een molenaar in een
ringvaart door het jjs en verdronken
te Weert zakte een knaapje op schaatsen
door het jjs en kwam niet meer boven
te Drunen verdronk een schaatsenrijder;
te Sneek een tienjarige knaap te
Gorinchem een 13 jarige jongen op het
Steenenhoeksch Kanaalte Nieuwen-
hoorn zakte oen 25-jarigo koopman door
het ijs van de gracht om het Fort, en daar
er niemand aanwezig was om hem te
heipon, verdronk hijzoo verdronk ook
een schaatsenrijder te Maarsenen
een te Warga, waar drie jongens door
het jjs zakten, en slechts twee konden ge
red worden zoo ook een te Neder-
horst den Bergenz. enz.
Inbraak in eigen fabriek. Nair de ge
vangenis te Assen is overgebracht een
sigarenfabrikant te Diever, die in staat van
faillissement verkeerende, inbraak pleegde
in zijn fabiiek.
Te Fleringen (O.) liet een timmer
man een gekortwiekte boschfazant losloopen.
De vogel was indertijd gekocht te Reuttum,
drie kwartier van daar. In een gesloten
mand was hjj naar Fleringen vervoerd. Toen
de vogel een paar dagen had losgeloopen,
was hij verdwenen. Het bleek spoedig, dat
hij weer zijn vroeger hok te Reattum_had
opgezocht.
De heer H. J. Hana, de bekende ver
taler van vele Chr. werken, is plotseling
te Amsterdam overleden, oud 57 jaar.
Dr. Keuchenius te Scheveningen is
benoemd tot directeur van Veldwijk. Hij
nam de benoeming aan, gaat nog eenige
maanden ter voorbereiding naar het buiten
land en treedt 1 April, a. s. in functie.
Van een mogelijke benoeming tot directeur
van Meerenberg is geen sprake geweest.
Bij Koninklijk besluit is benoemd
tot ontvanger der directe belastingen, in
voerrechten en accijnzen te Hellevoetsluis
c. a., A. van der Vliet, ontvanger derzelfde
middelen te Sas van Gent c. a.
Door den heer v. d. Loovoren is tegen
de heeren v. d. Schoot en Rap makers (lid
der Tweede Kamer) een weddenschap aan
gegaan, om per hondenkar, bespannen met
drie honden, binnon 24 uren van hier naar
Amsterdam te rijden. De weddenschap
bedraagt f50 en zal bij gunstig weder,
binnenkort plaats hebben. (fl. C.)
Door rijksambtenaren zijn te Bergen
op Zoom bjj verschillende winkeliers
duizenden kilo's suiker in beslag genomen.
Een jongeling uit de gemeente Scho-
terland was naar Duitschland gevlucht,
wjjl bjj hier tot gevangenisstraf was ver
oordeeld. Deze week overleed zjjn broeder
en in alle stilte aanvaardde hjj de reis
naar zjjn vroegere woonplaats, om het ljjk
zjjns broeders te zien. Hjj had buiten de
waakzaamheid der Nederlandsche politie
gerekend, want vóór hjj zjjn vroegere
woonplaats bereikt had, werd hjj aange
houden en gevankeljjk naar Heerenveen
overgebracht.
Te Pretoria was vorig jaar een vrjj
gymnasium opgericht, onder leiding van
dr. Reinink, een Hollander. DeAfrikaan-
ders schijnen echter van meening te zjjn,
dat aan een school, aan het hoofd waarvan
een Hollander staat, geen goed onderwijs
in Alrikaanschen zin kan worden gegeven.
Daarom werd een andere inrichting, in
concurrentie met de Engelsche scholen voor
hooger onderwijs opgericht, de Eendrachts-
school, en het Vrije Gymnasium is nu daarin
opgegaan. Dr. Reinink heeft er in toege
stemd naar de Eandrachtsschool over te
gaan, als gewoon leeraar, maar onder beding,
dat hjj bjj het geven van zijn onderwijs
in de oude talen geheel onafhankelijk zal
zjjn. In het Christelijk Schoolblad zet dr.
Reinink de zaak uiteen. Hij voegt er aan toe
Er bestaan in de Kaapkolonie scholen, die
de leerlingen brengen tot het matriculatie-
examen der Kaapsche universiteit; daarna gaan
zij over naar een eollege, dat opleidt voor de
hoogere examens. Het plan bestaat, dat na
een paar jaren ook hier een splitsing zal plaats
vinden en dat de hoogere afdeeling geheel zal
afgescheiden worden van de lagerehet ma-
triculatie-examen vormt de beste grens tusschen
beide afdeelingen. Wie weet echter, hoe over
een paar jaar hier te lande de onderwijs-toe-
standen zullen zijnook op dit gebied kan
men niet ver vooruitzien. Trouwens, de onder
handelingen met de regeering om tot over
eenstemming en samenwerking te komen, zijn
nog steeds gaande.
Dat de nieuwe school veel leerlingen zal
trekken die nu nog op de staatsschool gaan,
acht dr. Reinink zeker. Zelfs kinderen van
Eogelschen zullen komen, denkt hjj. Over
het staatsonderwijs is men in Transvaal
lang niet tevreden.
De ramp van Chicago.
Hartverscheurende mededeelingen komen
omtrent deze ramp, waarvan wjj in ons
vorig nummer al melding maakten.
Men ijst over het lot dezer arme slacht
offers ruim 700 in getal, meest vrouwen
en kinderen die zoo van de schouw-
burgpretindeeeuwigheiJgeworpen werden
en dat zeker wel door onvoorzichtigheid van
den architect die het gebouw niet practisch
inrichtte, wat brandgevaar aangaat, en van
de directie die ontplofbare stoffen in't ge
bouw aanwezig had op 't oogenblik der
voorstelling.
Het Iroquois Theatre was eerst kort ge
leden geopend, en gold voor een der grootste
en best gebouwde in de Unie. Het had
een grooten voorhal, breede trappen voor
de dure rangen en een foyer van 20 bjj 25
meter oppervlak. Het was voorzien van
electrische liften in het gedeelte waar de
kleedkamers zich bevonden.
Woensdagmiddag werd »Blauwbaard"
vertoond, een groot spectakel pantomine,
vooral voor de jeugd. Het eerste bedrijf
was afgespeeld en een dubbel »octet" was
opgetreden met een lied waarbij maanlicht
behoorde. Het schijnt dat het toestel met
calcium-carbid, dat hiervoor gebruikt werd,
omviel. Hoe dit zij, plotseling klonken de
kreten »brand!" De spelers vluchtten naar
alle kanten. In de zaal ontstond een ver
schrikkelijke verwarring. Alle toeschouwers
rezen, sprongen van hun plaatsen, wierpen
zich van het balkon in de zaal, wrongen
zich naar de uitgangen. Het asbest-scherm
werd neergelaten, maar bleef halfverwege
steken en geweldige vlammen begonnen
van het tooneel over de hoofden heen te
slaan, in een oogwenk de zaal met rook
vullend. Een groot geschrei, gebrul bijna,
mengde zich in het geknetter der vlammen.
De toeschouwers der eerste galerij zagen
zich opgesloten de weg was versperd door
de bezeten menigte beneden, die zichzelf
samendrong en maar niet verder kwam.
Zij worstelden met de kracht der wanhoop,
maar slechts weinigen Blaagden erin zich
een weg te banen, en toen de brandweer
in de zaal was gedrongen en de eerste
gaanderij bereikte, vond zij tal van lijken
geheel verkoold rechtop tusschen de zit
plaatsen. De verschrikking steeg ten top
toen de beide gasreservoirs sprongen en
de vlammen het geheele theater in gloed zet
ten. Sommigen stikten, anderen geraakten
onder den voet en kwamen zóó, jammerljjk,
om er waren er die uit de vensters spron
gen en armen en beenen brakenweer
anderen waren over de balustrade in het
orkest gesprongen en hadden daar den dood
gevonden. Men ontdekte, op de eerste
verdieping, een kind, dat doodgetrapt was
er moeten onderscheiden personen zoo om
gekomen zjjneen groot aantal toeschouwers
waren meisjes en kinderen van acht tot
twaalf jaar.
Het verlies aan menschenlevens was het
grootst onderaan de trappen van de balkons.
Daar lagen de lijken vier meter hoog. Ze
werden zoo snel verwijderd als in den
verstikkenden rook, die de gangen vulde,
mogelijk was. Velen hadden krabben in
't gelaat en verscheurde kleederen. Een
twaalftal vrouwen en mannen, wier gelaat
en handen verbrand waren, werden spoedig
naar een apotheek in de buurt vervoerd.
Op alle raderbaren in de stad werd beslag
gelegd alle hospitalen waren in korten tijd
geheel vol. Bij menig ziekenhuis moesten
wagens vol lp ken worden teruggezonden,
omdat er geen plaats meer was. Kantoren,
magazijnen, calé's werden toen als tijdelijke
doodenhuizen gebruikt. De gewonden wer
den op den grond, op stoelen en tafels
gelegd. Dadelijk werden groote hoeveel
heden dekens, verbandlinnen en watten
aangevoerd. Een kwartier na het uitbreken
van -den brand bevonden zich reeJs 15
geneesheeren en een aantal verpleegsters
ter plaatse. Was de ramp zonder voorbeeld
in de gsschiedenis der stad nooit is bjj
eenig groot onheil ook zoo snel hulp gebracht.
Miss Plamandon, die met hare familie
in eene loge zat, zegt dat toen men het
publiek tot kalmte aanzette, zij in de zaal
keek en opmerkte hoeveel vrouwen en kin
deren er aanwezig waren. Juist toen het
publiek op de balkons opstond en vooruit-
drong om beter het vuurwerk te zien, werd
er geroepenBrand Toen werden allen
aangegrepen door panischen schrik en ont
vluchtten als zinneloozen het gevaar. Er
waren weinig mannen in de zaal, maar
verscheidene zag ik vrouwen en kinderen
ter zjjde slingeieu. Ik zag, zegt zjj.eene
menigte kinderen onder den voet trappen,
om niet meer op te staan. Op het balkon
was het tooneel onbeschrjjfeljjk. 't Was
eene groep menscheljjke wezens die met
elkaar vochten. De snelheid waarmee het
vuur zich verspreidde, was onbeschrijfelijk.
Toen Miss Plamandon met haar gezelschap
vluchtte, veelal over de gevallenen heen,
zag zij veel mensehen bezwijmen, toen zij
op 't punt stonden den uitgang te bereiken.
Een van de meest dramatische too-
neelen gebeurde voor de oogen van het
verschrikte pnbliek op straat. Een aantal
personen waron er in geslaagd een venster
te bereiken, waar de éónige reeds geplaat
ste brandladder was vastgemaakt. Er waren
er omtrent twintig, allen in een ongeloof
lijken toestand van opgewondenheid, zoodat
