No. 27. 1903.
NIEUWSBLAD
Dinsdag 1 December
18e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Buitenlandseh Overzicht.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUiJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
Ree hts zake n.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
bn van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
30 November 1903.
Provinciale Stoonibootdiemt op de Wes-
terschelde Vlissingen. Staat van vertraging in
den treinenloop te Vlissingen van Vrjjdag
20 Nov. tot en met Donderdag 26 Nov. 1903.
24 Nov. trein 3,16 aangekomen 3,32
25 3,16 3,32
26 11,44 12,—
26 3,16 3,28
Die van 26, Nov. had geen, de overigen
hadden wel aansluiting.
In October 1905 viert de Vrije Univer
siteit D.V. haar zilveren Jubileum.
De plaatselijke comiió's van Amsterdam
en Rotterdam oordeelden dat deze dag niet
onopgemerkt voorbij mag gaan en vormden
het plan om tegen dien datum een som
gelds, liefst een groote som gelds bijeen
te zamelen om aan deze zoo zegenrijke
stichting cadeau te doen tot uitbreiding.
Behalve predikanten en juristen, heeft
een volk, met name ons christenvolk ook
behoefte aan artsen en letterkundigen van
de Christelijke, gereformeerde belijdenis.
En zonder uitbreiding der Vrije Universi
teit krijgt het die (behoudens enkele.'goede
uitzonderingen die op de Rijks Universi
teiten hun beginsel getrouw bleveD) nooit.
Het is daarom dat ook in Zeeland zich
een provinciaal comité heeft gevormd om
tot dit doel werkzaam te zijn.
Het bestaat uit de heeren ds. Kerkhof
voorz., mr. Dieleman secr., Le Cointre
penningm., A. Boot, L. J. Florusse, G. G.
Gijben en ds. v. d. Kamp.
Er zullen in de voornaamste plaatsen
plaatselijke comité's verrijzen om het pro
vinciaal comité daaibij behulpzaam te zijn.
Te Goes bestaat het comité uit de heeren
J. Buijse, J. de Jonge Jr., J. W. F. Rot-
huijzen, A. J. Wemelsfelder en P. I. Somer.
Ook te Goes zal dus getracht worden een
steentje bij te dragen tot dit uitbreidings
fonds.
Wij steunen dit plan van harte.
Naar wij uit de Kerkbode vernamen,
zal ds. Renkema uit Rijnsburg te Middel
burg 9 Dec. in 't belang der Vrije Uni
versiteit optreden. Z.Eerw. is ook bereid
te Goes op te treden Dinsdag 8 Dec., doch
hieromtrent valt nog niets zekers mee te
deelen.
Gelijk wij in ons vorig no. reeds af
drukten hebben de tegenstanders van dit
kabinet het ditmaal vooral op den minister
van binnenlandsche zaken voorzien.
Hier is in tegenstelling met bij Ko
loniën de partijpolitiek aan 't opspelen ge
weest, en tegen deze valt 't niet gemakke
lijk te bewijzen dat 2 x 2 vier is.
Aan Binnenlandsche Zaken wordt onder
anderen gemis aan voortvarendheid ver
weten.
Een groote onbillijkheid tegenover den
beheerder van genoemd departement, die
met zoo schoone gave van werkkracht werd
gezegend, en die ten allen tijde, ook nu
hij tot deze hooge betrekking geroepen
werd, daarvan ook een fl-nk gebruik maakt.
De klacht is ook onbillijk met het oog
op de feiten.
In de Tioonrede van 1902 toch werd
voor Binnenlandsche Zaken toegezegd her
ziening van Hooger Onderwijs, herziening
van Middelbaar Onderwijs, herziening der
gemeentewet, herziening der Provinciale-
wet, vervanging van de arbeidswet, rege
ling van de onderwijzerspensioenen en een
vaccine-ontwerp.
Welnu, al deze ontwerpen zijn thans bij
de Kamer, alleen met uitzondering van de
arbeidswet, die binnenkort, naar we ver
nemen, in zal komen. Bovendien is nu
bij de Kamer de Drankwet, de Waterrei-
nigingswet, en een wet op Art. 96 2e lid
der Grondwet. En dan heeft haar nog
bereikt een tweede wetsontwerp tot wijzi
ging der Gemeentewet en een op de zeker
heidsstelling van Gemeente ontvangers.
Dat veel hiervan twee maanden later
inkwam, dan bet geval zou zijn geweest
goo de staking geen oponthoud had ver
oorzaakt, is juist, maar komt niet voor
rekeniDg van de Regeering.
BRIEVEN UIT VLISSINGEN.
IV.
Geachte redactieDa stormen, die door
ons geheele land en daar buiten hebben
gewoed, lieten zich ook hier gevoelen,
zonder evenwel onheilen aan te richten.
Wel hadden wij nu en dan zeer hoog
water, zoodat op de kaden enz., de vloed
planken moesten worden gereed gehouden
of geplaatstmaar hierbij is het dan ook
gebleven. Frissche winden waaien hier
geregeld, doch in deze dagen konde men
bijzonder van versche zeelucht genieten.
Maar in ernst, hoe lastig het ook moge
zijn, voortdurend het hoofddeksel in be
dwang te moeten houden, terwijl ook de
voorzichtigste nog wel eens door een nuk-
kigen rukwind wordt verrast, de frissche
zeelucht maakt Vlissingen tot een gezonde
woonplaats.
Veel nieuws is er van hier niet te be
richten. Ons oorlogsscheepje, de Bulgia, is
heden wedergekeerd. Het was eenigen
tijd te Hellevoet om te dokken. De wer
keloosheid is wel iets, maar toch nog niet
veel verminderd. Ojk met de visscherij
gaat het niet te best. Veel, zeer veel is er
voor de diakonieön en andere armbesturen
te doen. Gelijk reeds gemeld is, is er een
Gemeenteraadsverkiezing op handen. Er
zijn twee vacaturen, de eene in district
n, ontstaan door het bedanken van den
Heer F. Dolvoye, eene in distiict III, ont
staan door het overlijden van den Heer
E. M. Chevallier. Vrijdag 4 December, is
de dag voor de kandidaatstelling, voor stem
ming en herstemming, respectievelijk zijn
aangewezen Dinsdag 15 en Maandag 28
December. De verkiezingscampagne is reeds
geopend. De vrijzinnige Kiesvereeniging
»Algemeen Belang" heeft tot kandidaten
gekozen de Heeren A. E. Dudok van
Heel, direc'eur der Stoombierbrouwerjj »De
Meijboom", voor district II, en P. Lucieer,
ontvanger van de rechten en havengelden,
voor district III. De antirevolutionaire Kies
vereeniging vergadert hedenavond in Elim.
De Vlissingsche Courant wist in haar num
mer van 24 dezer reeds mode te deelen,
dat door deze Kiesvereeniging de kandi
datuur zou worden aangeboden aan den
Heer 1. H. Blum, distrietschoolopziener
en wel voor district II en dat voor district
III werd genoemd de Heer A. Husui.
Of een en ander juist is, zal spoedig
blijken, alsmede of er ook nog meer kan
didaturen opduiken. Besloot men bij de
periodieke aftreding van dezen zomer van
weerskanten om niet te stryden en de
aftredenden allen rustig te laten zitten, nu
zal de strijd worden aanvaard.
Wjj hopen, dat waar de liberalen ge
woonlijk eenparig zijn, ook onze mannen
zich allen rondom het vaandel zullen scharen,
en de traagheid en onverschilligheid zullen
afschudden. Dat ook geen enghartig kerkisme
zich moge doen gelden.
Men vrage naar de beginselen van den
kandidaat, met name, of hij belijdt, dat ook
op het terrein van het publieke leven met
de eere Gods moet worden gerekend. Ook
behoeft men nu niet te vreezen, dat men
een zitting hebbend lid zou kwetsen, want
de baan is geheel vrij, het zijn open plaat
sen, die met nieuwe mannen moeten bezet
worden. Waarlijk wij hebben aanspraak op
meerdere vertegenwoordigersin onzen Raad.
Wat het onderwijsgebied aangaat, is er
hier werkzaamheid en vooruitgang.
De christelijke school in de Palingstraat
heeft haar gebouw geheel vernieuwd.
Weldra zullen de lokalen wederom in ge
bruik kunnen worden genomen. De gere
formeerde school in de Nieuwstraat heeft
zich gaandeweg uitgebreid, zoodat nieuwe,
meerdere en grootere schoollokalen voor
haar geene weelde zouden zijn. Het Be
stuur dezer school arbeidt in voortdurend
contact met de leden der vereeniging en
hield nog deze week eene vergadering met
de leden ter bespreking van de belangen
van ouders en kindoren in verband met
het onderwijs. Het aantal christelijke be
waarscholen in onze, aan kinderen zoo
rijke, stad is in de laatste jaren zeer toe
genomen. Vroeger was er maar eene, die
aan de IJzen Brug, nu tellen wij er reeds
vier, waarvan eene uitgaat van Gerefor
meerde zijde. Wij brengen in herinnering,
dat ook »het Nut" hier eene Bewaarschool
heeft, ahmede de Katholieken, en dat het
Roomsch-Katholiek lager onderwijs eene
belangrijke schrede is vooruitgegaan door
den bouw van eene groote, mooie school
aan de Glacisstraat.
Voor heden eindig ik. Met beleefde
groete,
t.t. SCRIPTOR.
(Wij merken den lezer op dat Scriptor
zijn brief schreef vóór de a. r. Kiesvereen.
vergaderd bad. Wat deze besloten heeft
vindt hij onder de Gemengde Berichten.
Red
Er bestaat al sinds jaren een innig ver
bond tusschen Oostenrijk en Italië, in welke
bond Duitschland de ueide is. Dit verbond
is, tenminste wat Oostenrijk en Italië be-
trefr, hecht en vast. Altijd wanneer men
op de vorsten ziet. Maar de beide volken
schijnen er anders over te denken. Althans
het Italiaansche maalt al h9sl weinig om
dat verbond.
De vorige week was het in menige stad
de week der anti-Oostenrijksche betoogin
gen. Te Genua liepen Donderdagavond
heele benden door de stad onder de meest
krijgszuchtige uitingen. Aan het Ooston-
rijksche consulaat hief de menigte een
gehuil aan van»Weg met Oostenrijk 1
Weg met de batbaren!" Daarop trok men
het waren meest studenten naar het
Pransche consulaat om er een huldebetoo-
ging te brengen.
Te Turin moest de hoogoschool tot nader
order worden gesloten ten gavolgo van
geruchtmakende betoogingen. Te Palermo
namen de studenten een motie aan waarin
zij huu hooge afkeuring uitspraken over
het gebeurde te Innsbruck, waar, gelijk
men weet, een professor wegens het pro-
pageeren zijner revolutionaire gevoelens
was afgezet.
Te Bologna, te Venetië en op tal van
andere plaatsen werd sympathie betuigd
met de »irredentische" lat wil zeggen in
oproer zijnde) broeders. In Venetië ge
schiedde dit zelfs in een zitting van den
gemeenteraad.
De afgezette professor uit Innsbruck zou
te Rome lezingen komen houden. Op ver
zoek der regeering heeft hij zijn komst
uitgesteld.
Tusschen Oostenrijk en Hongarjje is het
wel tot een »ausgleich" gekomen maar
dat schijnt ook meer op papier dan in
werkelijkheid te zijn.
In de Kamer te Weenen had, gelijk wij
reeds meldden, een heftig incident plaats ten
gevolge van een beschuldiging van diefstal
in den konak van wijlen Koning'Alexander.
Met een motie van afkeuring liep ten slotte
de zaak af. Maar op straat had nog een
geweldige mishandeling van een journalist
plaats door drie radicale afgevaardigden.
In de Kamer te Pesth broeit het ook.
De onafhankelijkheidspartij besloot over
te gaan tot de »technische obstructie". En
wat dit zeggen wil heeft de regeering al
enkele malen ondervonden. Het is een
poging om de regeering het regeeren on
mogelijk te maken. Men houdt dan lange
redeneeringen van 24 uren lang en over
stelpt de Kamer met moties. Zelfs de
vreedzame elementen als Kossuth en
Barta trekken met deze onverzoenlijken
één lijn, en verklaarden dat tegen Tisza
de scherpste wapenen nog niet scherp
genoeg waren.
En dat is nu diezelfde Tisza, die de vorige
week zoo naar het hart dezer heeren sprak,
toen hij den Oosterrijkschen minister Von
Koerber ce ooren waschte, wijl deze de
gemeenschappelijkheid van het leger en de
controle der Rijksregeeting vastgesteld had.
In Duitsch Zuid-Afrika schijnt alles recht
te komen. Het hoofd van den oorlogs-
zuchtigen Hotten totter stam is gesneuveld,
en zijn volk verlangt naar den vrede.
In hot overige Zuid-Afrika, met name
in Transvaal, is de ellende nog groot.
Te Johannesburg is de werkvolk-com
missie tot de slotsom gekomen dat er groot
gebrek aan inlandsch workvolk voor de
mijnon, de sporen en den landbouw is en
dat het tekort bij toenemende behoefte
nog stijgen zaldat blanken als werkvolk
te duur zijn en dat er in Zuid- en Midden-
Afrika niet genoeg inboorlingen beschikbaar
zijn om in de leemte van het oogenblik
en van de naaste toekomst te voorzion.
De regoering beeft hierop tot den in
voer van Chineezen besloten. De eerste
bezending van deze nijvere, goedkoope
maar heidensche werklieden in dit oude
land der hugenoteD, wordt in Februari of
Maart verwacht.
De Boeren hebben zich in hunne volks
vergaderingen tegen dezen invoer verklaard.
Ook de Vrijstaatsche Boeren zijn er
tegen. Hun blad »De Vriend maakt
hierbij nog de praotisehe opmerking dat
de inboorlingen het beste deel van Zuid-
Afrika bewonen en dat het noodig wordt
dat men hen leere werken waar zij tot
nu toe slechts op hun luien rug liggen
onder hun vijgeboom en door hunne vele
vrouwen het werk laten doen en zich door
haar laten onderhouden. Zoo is het in
Basoetoland, Pondoland, Zoeloeland en
Zwazieland. Er is geen gebrek aan werk
volk wanneer men de kaffers maar aan
het werk zet.
De stemming tegen Engeland wordt er
hierdoor niet beter op.
Ditzelfdo geldt ook van Canada. Daar
zijn versckillendo stemmen opgegaan, die
botoogon dat de Engelsche regeering de
belangen van Canada niet gezoegzaam ver
dedigt, en de strooming van algeheels on
afhankelijkheid is maar al te duidelijk
waar te nomen. In verband hiermee ver
dient de aandacht eene rode, door den
heer Osier, lid van het Canadeesch par
lement, dezer dageD te Toronto gehouden.
Hij verklaarde, dat de tijd is aangebroken,
waarop Canada niet meer op de kracht
dadige hulp van Engeland zal kunnen
rekenen en hij betoogde de noodzakelijkheid,
voor de kolonie, om in de toekomst het
volkomen toezicht te hebben over hare
militaire organisatie.
Ook heeft de Canadeesche regeering aan
de Engelsche verzocht, dat de opperbevel
hebber der Canadeesche troepen voortaan
een Canadees en niet een Engelschman zal
zijn. Uit dit laatste blijkt genoegzaam,
dat de Canadeesche regeering zich bij den
wensch der openbare meening aansluit.
De Amerikaansehe senator Hill voorspelde
onlangs dat Canada binnen twintig jaar
lid zou zijn van de confederatie der Ver-
eenigde Staten. Hij was van oordeel, dat
de handelspolitiek van den heer Chamber
lain dat »proces" zou verhaasten. Men be
hoeft aan dergelijke profetieën nu juist
niet al te groote beteekonis te hechten,
doch onloochenbaar is, 't, dat de onafhan
kelijkheidspartij in Canada met bedenkelijke
hardnekkigheid en met steeds dringender
toon telkens het hoofd opsteekt.
Frankrijk kan ook maar niet tot rust
komen, zoolang de Dreyfus-zaak niet in het
reine is.
Op dit laatste schijnt nu gelukkig kans
te zijn. Dreyfus zelf heeft zijn aanvraag
om herziening van het proces aan den
minister van justitie gezonden.
Bjj de interpellatie in de Kamer door
den socialistischen afgevaardigde Jauié3 gaf
de minister van oorlog Andrö zijn voorne
men te kennen, persoonlijk do dossiers te
onderzoeken. De uitkomst van dit onderzoek,
deed hij thans aan den minister van Justitie
Valló toekomen, die ze dan ook terstond bij
de commissie voor revisie aanhangig maakte.
Men beweeit, dat André in de dossiers van
het ministerie van Oorlog documenten zou
gevonden hebben van meer dan twijfelach
tige echtheid, dat hij bovendien ontdekt
zou hebben spoien van kunstgrepen, in
1897 tot 1898 gepleegd aan het ministerie
vaii Oorlog om belangrijke stukken of feiten
te verduisteren. Ook zijn in het vertrou
welijk dossier, dat slechts aan den krijgs
raad te Rennes ter inzage is gegeven, twee
stukken ontdekt, die werkelijk valsch waren
en moesten strekken om de veroordeeliug
van Dreyfus te bewerken terwijl zekere
stukken, die de onschuld van Dreyfus kon
den aantoonen, niet zijn medegedeeld aan
de militaire justitie.
Eindelijk zou e8n getuigenis, dat invloed
kon uitoefenen op de beslissing van den
Krijgsraad te Rennes, evenmin vrijwillig als
onpartijdig geweest zijn.
Ia de zitting van a.s. Woensdag zal men
er meer van vernemen.
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg.
In de zitting van 28 November zijn ver
oordeeld wegens overtr. leerplichtwetP.
de J. te 's-Hoerenhoek, en M. M. te Middel
burg ieder f 0,50 b. s. 1 d. h., C. Z. te
Ierseke, H. B. te Kapelle, J. v. S. te 's-Heer-
Arendskerko, P. R. te Goes, G. H. te
WemeldiDge, G. H. te Rilland-Bath, I. P.
J. K., J. K., allen te Colijnsplaat, G. Ij. te
Wissenkerke, P. L. te Ierseke, P. M. to
Oudelande ieder f 1 b. s- 1 d. h- C. v. d.
H. te Colijnsplaat 2 X f 1 b. s. 2 X 1 d.
h., A. de J. te Heinkenszand, M. K. te
Rilland-Bath, D. S. te Hansweert, D. B. P.,
W. L. v. d. H. en J. V. te Wissenkerke
ieder f2 b. s. 2 d. h., J. P. to Cats f 3 b.
s. 2 d. b J. C. F. te Wissenkerke f 3 b.
s. 2 d. h. en f 5. b. s. 3 d. h., openb.
dronkenschap bij 6'eherh. 2 X J. D. te Womel-
dinge 2 X 3 w. h., StrooperijJ. M. de J.
te Goes, f 0.50 b. s ld. h., C. de J., F.
H. en K. S. te Kloetinge, J. J. P. L. te
Goes ieder f 1 b. s. 1 d. h., nachtrumoer
M. W. te Krabbendijke f 2 b. s. 2 d. h.,
C. G. en J. C. te Wissenkerke ieder f 1
b. s. 1 d. h., loopen over bepl. grond: J. J:
P. L. te Goes f 0.50 b. s. 1 d. h., in Aug.
loopen over weiland: A. G. te Goes f 2 b.
s. 2 d. h., toedienen sterken drank z. verg.
C. Z. te Hansweert f 10 b. s. 3 d. h., z.
verg. verkoopen sterken drank: C. Th. P. te
Schore f 10 b. s. 5 d. h., na sluitingstijd
zich in herberg bevinden: C. V., J. V., C. S.,
W. J. S., J. J., P. G. F., L. S., W. deR.
allen te Colijnsplaat, H. v. D., J. F., M.
de G. te 's-Gravenpolder, J. M. te 's-Heeren-
hoek, C. B., B. A. van 't W., W. de J.,
C. R. allen te Borssele, A. R. Wzn. te
's-Heer-Arendskerke, P. v. G. te Rucpben,
ieder f 1 b. s. 1 d. h., na sluitingsuur be
zoekers in herberg hebben: A. C B. te 's Heeren-
hoek f 3 b. s. 2 d. h., C. H. te 's Graven
polder f 5 b. s. 3 d. b., L. v. S. te Colijns
plaat f 3 b. s. 2 d. h. en f 5 b. s. 3 d. h.,
als dienstplichtige bid brandweer, bij brand niet
opkomen: D. v. d. P. te Kruiningen f2 b.
s. 2 d. b., ah dienstplichtige bjd brandweer
bij beproevinq niet opkomen P. L. B., S. A.
L., A. D. F. v. d. W., J. d. L. P., W. S.
D., J. L. R., F. Q- C. den H., allen te
Goes, J. F. v. d. M. te Delft, ioder f 1 b.
s. 1 d. h., op straat vuurwerk afsteken L.
W. D. te Ierseke f 1 b. s. 1 d h, zij klinker
pad berijden'. H. G. J. en J. B. te Goes ieder
f 1 b. s. 1 d. h., in het plantsoen liggen W.
A. D- to Bergen op Zoom f 2 b. s. 2 d. b.,
op straat met kaarten sp lenM. S., A. J.,
J. T-, M. J. v- d- K. to Goes ieder f 0,50
b. s. 1 d. h., 's nachts hond op straat laten
loopenJ. W. te Goes f 0,50 b- s, 1 d. h.,
niet motor rijden ss. verg. van Ged. St.J.
K en D. J. de C. te Gorinebem en G. G.
te Sprang ieder f2 b- s. 2 d. h., rapen
kreukels ZeedijkJ. T- M- D. te IerSeke f 2
b. s. 1 d. b-, graven in een dijk in Zeeland
P. v. d. B. te Wissenkerke f5 b. s. 3 d.
b., rijden met ongemuilk. hondA. v. Z. te
Ierseke f2 b. s. 2 d. h., niet in acht nemen
voorschriften ter voork, van aanv S. D, te