NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 24. 1903.
Dinsdag 24 November.
18e Jaargang.
CHRISTELIJK.
HISTORISCH
t
dseboenen.
e Ster",
enz. enz.,
r
Buitenlandseb Overzicht.
erbeterde Singer
benoodigd,
te koop,
e r k e.
mstand.
OP
lalf Varken,
atoenmeel
ijnkoek
5 Mail!
old
Middelburg.
jn gereed
ders,
r
VERSCHIJNT
Wed.
Een bladzijde uit Engelands geschiedenis.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
hebben voor uw
nisschien toch niet
jscbt, zij zijn zeer
men deze stukken
,t een Naaimachine
>pt dan ook direct
om bekend als de
geen verhooging
ander personeel,
ten.
aagt er dan eenige
raat, Middelburg.
of Mei
omgaan, bij
WER, Noordweg.
member,
Koudekerk e.
n heeft van-, ver-
an- of onder be-
behoorende tot
tenachap van den
ewoond hebbende
16e» September
verleden, worden
den len I)ecem-
betaling of
kantore van den
WEG EN, Lange
lelburg.
.troons en Arbei-
en tot een VER-
ag 27 November
en u u r in de
HUIZINGA.
roote part ij
3TSE, drogist.
Noordstraat.
SE, molenaar te
K> I.
RKE,
controle eerste
len prijs.
le goede eigen-
e Kachellak
aaar in flacons
f 0,75.
jgen vergoeding
afzending post-
I l
oog op onze
5, alsmede onze
Istraat C 31,
I
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
23 November 1903.
Niet dr. v. Nes, maar dr. Bierens de Baan.
Ons vermoeden is joist geweest. Ten
onrechte is in de Rotterdammer de naam
van dezen Haagscben leeraar genoemd in
verband met de Utrechtsche voordracht,
en sympathieën voor de leer van Spinoza.
De schrijver in de Rotterdammer schrjjft
thans zich te hebben vei laten op een on
ware meaedeeling.
Of nu echter dr. Bierens de Haan iets
over Spinoza gezegd of geschreven heeft,
is ons niet bekend. Wij zijn aan het in-
formeeren.
De winter staat voor de deur, en reeds
menig eerlijk werkmansgezin gaat gebogen
onder den druk der werkloosheid.
Deze natte zomer bracht in menig be
drijf groote vermindering van werk, en
daaibij dat spreekt van zelf ver
mindering van inkomsten.
Het is al eenige weken geleden dat wij
een schappelijken schildei sknecht met een
wagen kooien zagen venten.
Nog van andere nijvere werkmenschen
vernamen wijgeen werk meer en geen
verdiensten.
Wat dit voor een werkmansgezin be-
teekent, behoeven wij niet te omschrijven.
ledereen voelt dit.
Werkloosheid werpt den werkman uit
zijn stand.
Zjj verlaagt, zoo zij eenige weken aan
houdt, een net arbeidersgezin, en brengt
het tot den rang van het proletariaat.
Er wordt geborgd, geleend, verpand
en wanneer straks het werk weer los
komt, is het al arbeiden voor gegeten brood,
en een halven zomer tobben eer het hoef i
weer boven water komt.
Laat daarom een ieder in zijn kring
doen wat hij kan om fatsoenlijke, drank-
vrije werklieden tegen deze ramp te vrij
waren.
Niet de openbare kas, maar de diaconie
moet hier bijspringen met nilde hulp,
daartoe door milde bijdragen van de ge
meente geholpen.
Hulp door werkverschaffing.
Milden steun onthoude men daarbij even
min aan de besturen voor Weikverschaffing.
En de particulieren oefenen er zich in,
om wat zonder schade tot November of
3 FEUILLETON.
Ziehier, hoe deze staatsman, volgens dr-
A. Pierson, de historicus bij uitnemendheid
en evenknie van Ranke, in zijn Essays,
deze Puriteinen schetst. De Puriteinen,
zegt hij, zijn het merkwaardigste slag van
lieden, die ooit op aarde hebben
geleefd. Wat er aanstootelij ks en belache
lijks was in bun karakter bepaalde zich
tot het uitwendige. Dit was dan ook voor
een ieder te zien en het heeft waarljjk niet
aan nauwlettende en hatelijke opmerkors
ontbroken, die dit belachelijke als het ware
met den viDger hebben aangewezen. Nog
vele jaren na de Res'auratie der Stuarts,
waren zjj het voorwerp van smaad en bij
tonden spot. Zij stonden bloot aan de
meest partijdige beoordeelingen en voor
stellingen van pers en tooneel, en wel in
een tijd, dat deze laatste de meest onbe
perkte vrijheid genoten. Zij waren geen
geleerden, als partij waren zij niet populair
zichzelven konden zij niet verdedigen en
het publiek wilde hen niet in bescherming
nemen. Onverbiddelijk waren zij daarom
overgegeven aan de barmhartigheid van
satiristen en toonoeldichters. De in het
oog loopende eenvoud hunner kleeding,
hun ontevreden uitzicht, hun veelal spreken
door den neus, hunne stijve houding, hunne
lange gebeden, hunne Oudtestamentische
namen, de Bijbelsche uitdrukkingen, waar
mede zij bij elke gelegenheid te koop liepen,
hunne verachting van d6 wetenschap, hun
afkeer van gepaste vermakelijkheden, waren
inderdaad een ruim veld voor spotters.
Maar in de school der spotters alleen leert
December kan uitgesteld worden, in dezen
tijd te doen verrichten, om de overstel
pende drukte in de zomermaanden te
temperenen het loon van den werkman
in plaats van over acht maanden, te ver
deden over twaalf.
Ook dit is een stuk sociale quaestie,
aan welker spoedige oplossing men zóóveei
kan af- of toedoen.
De nieuwbenoemde vice-president van
den raad van state is er in de liberale bladen
goed afgekomen.
Natuurlijk hebben zij nog wel wat aan
te merken.
De een zegt, als de man het maar vol
kan houden, want hij is niet sterk.
De ander, hij is toch geen onvoorwaar
delijk aanhanger van de antirevolutionairen..
Eon derde, over het algemeen hoort men
zijn bekwaamheden als jurist ten zeerste
prijzen, wat natuurlijk nog niet insluit dat
liij aan de eischen van deze hooge betrek
king zal voldoen
Natuurlijk alles op aarde is onvolmaakt.
Ook menschen, ook benoemingen.
En dat nu jhr. v. Swinderen geen sterk
gestel heeft, het wel eens met zijn partij
niet eens is, en z(jn kunde nu ook in den
raad van state nog zal moeten tot non, deze
drie gebreken heeft de man gemeen met
zoovelen, haast zeiden wij, met allen die
tot deze hooge betrekking zouden ge
negen zijn, of geroepen worden.
Ventilatoren.
Iemand uit Den Haag vertelt in de Midd.
Crt. een en ander in verband met de be
noeming van den nieuwen „onderkoning",
waaruit blijkt dat bij een ventilator van
den minister is of een duim heeft.
Hij vertelt dat de benoeming geen „al
te groote" verrassing heeft gebracht, want
reeds verleden week wist men dat mr. v.
Swinderen was aangezocht.
Dan dat hij ,,de regeering een dienst
bewezen heeft met aan te nemen, want
haar lijstje werd zoo klein. Ja zelfs, als
mr. v. S. bedankt had, had men bij libe
ralen moeten aankloppen; er was bijvoor
baat in die richting al voeling gezocht en
onderhouden."
Vervolgens dat „de regeering" zich in
zro'n moeilijk parket bevond, want de
men de philosophie der geschiedenis niet.
Hij, die dit onderwerp tot een punt van
onderzoek maakt, moet integendeel ten
zeerste op zijne hoede zijn, ^ggen den in
vloed van het machtig wapen van den spot,
waardoor maar al te veel uitnemende
schrijvers op het dwaalspoor zijn geiaakt.
Zij, die de massa tot verzet aanspoorden,
die hunne maatregelen richtten door eene
lange reeks van jaren, rijk aan gebeurte
nissen, zij, die uit de minst belovende bouw
stoffen het schoonste leger vormden, dat
Europa ooit had gezien, zij, die koning,
staatskerk en aristocratie met voeten traden,
zij, die gedurende den korten tijd van op
stand en rebellie de oorzaak waren, dat
den volken der aarde de schrik om het
hart sloeg, alleen maar op het hooren van
Engelands naam neen dat waren in
geenen deele dwepers in den gewonen zin
des woords
De meeste hunner zonderlingheden waren
slechte uiterlijke onderscheidingen, evonals
de herkenningsteekens der vrijmetselaars
of hot ordekleed der kloosterlingen. Zeker,
wij betreuren het, dat deze onderscheidingen
niet aantrekkelijker en bekoorlijker waren
voor het oog, dat een partij aan wier moed
en talenten de menschheid zeer groote ver
plichtingen heeft, niet die waardige hoffe
lijkheid bezat, die sommige aanhangers van
Karei I onderscheidde, noch die ongedwon
gen houding en manieren (als gevolg van
opvoeding) waardoor het hof van Karei II
beroemd was. Maar, moesten wij kiezen,
dan zouden we, evenals Bassanio in het
bekende drama, ons afwenden van de in
het oog vallende schatkistjes, die slechis
een doodshoofd en een narrenschedel be
vatten en ons bepalen tot het eenvoudige
UITGAVE DER FIRMA
en van
partjjgenooten in den lande begeerden een
christelijk staatsman (dat christelijk natuur
lijk tusschen aanhalingsteekens) en „her
over ontving het kabinet zeer mstantelijke
modedeelingen en wenken"] en dan de
schaarste weet je; en Mackay had bedankt;
en Ruijs had bedankt; die was eigenlijk
en Lohman bad bedanktgevraagd om „de
werkelijk ernstige" ontstemming der Room-
schen die nog nawerkt"te temperen.
Hieromtrent zegt deze verteller
„zijn ons zeer stellige en vertrouwbare mlich-
tingen verstrekt".
Nu die zal ook wel door den minister
ingelicht zijn!
Hoe kan die dat anders altemaal zoo
precies weton
Maar gelooft gij het, lezer?
Wij voor ons denken er het onze van.
Misschien zeggen wij dat nog wel eens
hardop.
Sommige bladen visschen al wie de plaats
van jhr. v. Swinderen als gouverneur in
Drente zal innemen.
„Drente telt geen enkelen clericaal",
lazen wij in de Midd. Crt.
Dat is zoo. Het eenige antirevolutio
naire lid (de heer Hoogerbrugge te Smilde)
is indertijd door de onverdraagzame libe
ralen uitgeworpen.
Die eene was nog te veel op bun veertig.
En nu besluit men hieruit dat ook de
commissaris der Koningin liberaal moet zijn.
Drente is jaren lang bestuurd geweest
door den heer v. Kuijk, geen liheraal. En
behoudens een kort liberaal interregnum,
nu vijftien jaren door een antirevolutionair.
Er steekt derhalve niets vreemds in,
wanneer wederom een antirevolu'ionair
commissaris- te Assen optreedt.
Wij zijn nieuwsgierig wien de „ventila
toren" op het oog hebben.
Er is tot heden nog geen antwoord der
Turksche regeering op de Oostenrijksch-
Russiscbe nota ingekomen.
Inmiddels hondt het vechten in Macedonia
aan, en maken de opstandelingen het de
regeering vrij lastig.
looden kistje, dat niettemin den schat ver
bergt.
De Puriteinen waren lieden, wier ge
moed een bijzonder karakter had aange
nomen door de dagelijksche beschouwing
van hoogere wezens en het overdenken van
eeuwige belangen. Niet tevreden, in alge-
meene uitdrukkirgen eene albestierendo
Voorzienigheid te erkennen, schreven zij
doorgaans elke gebeurtenis aan den wil
van het Hoogste Wezen toe, voor wiens
bestuur niets te gering is. Hem te kennen,
Hem te dienen, in Hem zich te verheugen
was het groote doel van hun leven. Met
verachting verwierpen zij den wettischen
vormdienst, welke andore secten in de
plaats stelden voor den waren godsdienst
der ziel. In plaats van enkele toevallige
lichtstralen van het goddelijk wezen als
door een' sluier te willen opvangen, streef-
don zij er naar, om ten volle in de ver
blindende majesteit van het goddelijk Wezen
te staren, en van aangezicht tot aangezicht
gemoenschap met Hem te oefenon. Vandaar
hunne verachting van aardscho onderschei
dingen. Het -verschil tusschen den hoogste
en laagste der menschen scheen geheel te
verdwijnen, vergeleken bij den grenzeloezen
afstand, die het geheele menschelijk ge
slacht scheidt van Hem, op wien hunne
oogen onophoudelijk waren gericht. Zij
erkenden geenen anderen grond van meer
derheid dan Zijne gunst alleen, en van het
bezit van die gunst overtuigd, verachtten
zij alle talent en grootheid der wereld.
Waren zij al onbekend met de werken van
wijsgeeren en dichters, zij waren zeer be
lezen in de orakelen des Heeren. Waren
hunne namen ook al niet te vinden in oude
geslachtsregisters, zij stonden opgeteokend
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Aan het bloedvorgieten zal wel geen
einde komen, voor de Turk heelemaal naar
Aziü zal zijn teruggedrongen.
Doch bij de goddelooze staatkunde van
christe'ijke Engeland dat altijd den Turk
de hand boven het hoofd hield, en nog
houdt, is dit onmogeljjk.
Voorts komt uit de Turksche hoofdstad
het nieuwtje, dat prins Loetfoellah, zoon
van don zwager des Sultans, Mahmoed-
pacba, Woensdag j. 1. in hechtenis is ge
nomen. Hij kwam nit Europa en had zich
vermond. Men schijnt te gelooven, dat bij
betrokken is bij een komplot tegen de re
geering trouwens, dat de man naar Turkjje
kwam, is werkelijk vreemd genoeg. Men
zal zich herinneren, dat deze prins en zijn
broedor zich indertijd met kracht hebben
vorzot tegen het overbrengen van het lijk
huns vaders naar Constantinopel. Zij waren
toon te Parijs en do Turkscho gezant trachtte
hen op alle mogelijke manieren te bewegen,
naar het Turksche vaderland terug te
keeren. Dat Loetfoellah nu toch de reis
naar de voor hem zoo gevaarlijke streek
gewaagd heeft, toont genoegzaam aan, dat
er iets broeide
De koning en de koningin van Italië
hebben eenige dagen aan het Engelsoho
Hof doorgebracht, en te Windsor.
Zaterdag zijn zij naar Rome teruggekeerd,
in de wolken over de grootsche ontvangst.
De Italiaansche minister Tilloni, en de
Engelsche minister Lansdowne hadden een
gesprek dat tot bevredigende uitkomsten
leidde. Rome en Londen zijn het eens
geworden omtrent alle quaesties van bui-
tenlandsche politiek.
Maar aan de binnenlandsche politiek
valt niet voel te verbeteren; bijvoorbeeld
niet op 't punt der veiligheid voor reizende
Koningsparen.
De Czaar en de Czaritza durven te Rome
niet komenbij hot bezoek te Potsdam
waren uitgebreide maatregelen genomen
en ook thans waren in Engeland voor den
tocht naar Cherbourg voorzorgen betracht
om aanslagen te voorkomen. Nacht en
dag werden de koninklijke trein en de
spoorlijn door troepen bewaakt.
De nieuwe republiek Panama heeft haar
op haar tanden.
Trouwens daar behoort niet veel moed
in het boek des Levens. Waren zij niet
omstuwd door een luisterrijk gevolg, legi
oenen dienende geesten hielden over hen
de wacht. Hunne paleizen waren huizen,
niet door menschenhanden gemaakt, hunne
diademen kronen der eere, die nimmer
konden verwelken. Op de rijken en wei
sprekenden, op edelen en priesters zagen
zij met verachting neer want zij achtten
zich rijk aan een kostbaarder schat en
welsprekend door een verhevener taal, ge
adeld door eene uitverkiezing van eeuwig
heid, tot priesters gewijd door de handen
oplegging van den Almachtige.
Do geringste van hen was een wezen,
welks lotgevallen een gehoimnisvol, ont
zettend belang hadden, op wiens minste
handeling de geesten doB lichts en der
duisternis met angstige spanning neer
zagen, die reeds vóórdat hemel en aarde
waren geschapen, bestemd waren tot eene
zaligheid, die zou voortduren, als hemel
en aarde roeds lang waren vergaan. Ge
beurtenissen, welke kortzichtige staatkun
digen aan aardsebe oorzaken toeschreven,
waren te zijnen behoeve aldus bepaald.
7oor hem waren rjjken ontstaan, tot bloei
gekomen en vergaan. Voor hem was de
zon verduisterd, waron de rotsen ge
spleten, de dooden opgestaan en had de
Natuur gesidderd bij de doodsangsten van
haren God.
Zoo bestond de Puritein nit twee ver
schillende menschen, de een geheel oot
moed, boete, dankbaarheid en lijden, de
andere trotsch, kalm, onbuigzaam en scherp
zinnig. Hij wierp zich in het stof voor
zijn Maker, maar zette den voet op den
nek van zijn koning. In de eenzaam
heid zjjner binnenkamer bad bij met zenuw
toe, nu zij reeds door Duitsehland en
Amerika is erkend, en ook Brazilië zjj a
kaartje liet afgeven.
Natuurlijk zijn do besprekingen te Co-
Ion tusschen de godelegeerden (afgevaar
digden) van Panama en Columbia op niets
uitgeloopen, wijl Panama geen woord
wenscht te wisselen, vóór Columbia hem
als onafhankelijk rijk erkent.
In Ameiika is men over dezen loop dor
zaken niet weinig in zijn nopjes.
Amerika heeft zijn zin. Panama wordt
zijn vasal; een aan handen en voeten door
Amerika vastgehouden onafhankelijke. Co
lumbia staat als de hardnekkige hebzucht
geteekend, de overige staten van Zuid-
Amerika zijn geslagen met oificiëele ver
bazing de zaak is derhalve van de baan.
Eenige kringen werden gevormd aan de
oppervlakte zij zjjn verdwenen; het water
is weer effen, alsof er niets gebeurd ware.
Ziedaar de duidelijke werking der revo
lutie. Zij schroeit ook de conscientiën toe.
Engeland krijgt moeilijkheden met Tibet,
of liever Tibet krjjgt ze met Engeland.
Tibet is een van China afhankelijk land,
grenzende aan China en zich uitstrekkende
tot het Himalayagebergte.
Het vormt grootendeels een hoogvlakte
van meer dan 4000 meteis boveu de zee,
die in het Zuiden door de lengtedalen van
den Indus van het Himalayagebied ge
scheiden wordt. Het westelijk deel bestaat
meest uit zoutmeren en moerassen. Het
Oosten wordt slechts door eDkele nomaden
stammen bewoond. Tibet heeft korte zomers
en lange strenge winters. De hoofdstad
is Lhassa. Er is een armoedige planten
wereld met zeer weinig graanbouwiu
de steppen groeit veel rhabarber.
Met dit arme land wil Engeland blijk
baar ongenoegen zoekefa. Onder voor
wendsel van een bespreking te willen
hebben met de Tibetaansche bewindhebbers
over niet nagekomen verdragen, is een
Eagelsch-Iadische expeditie onder bevel
van kolonel YouDghusband er heen ge-
tiokken.
Hij sloeg er zijn kamp op, en toen hij
weigerde het land te verlaten, schoot men
er op.
Dit is natuurlijk de lang gezochte casus
belli (geval waar oorlog op volgen moet).
trekken, zuchten en tranen. Als Fleet
wood riep hij daar in den bitteren aDgst
zijner ziel, dat God zijn aangezicht voor
hem verborg. Bij was half waanzinnig
door hemelsche verschijningen, of door
de schrikbeelden der bel. Hij hoorde de
psalmen der Engelen, of het verleidelijk
fluisteren van den boozen vijand. Maar
als bjj zijn zetel in don raad innam, of
zijn zwaard aangordde tot den strijd, dan
had deze inwendige zielestrjjd geene merk
bare sporen bij hem achtergelaten. Zij,
die anders niets van hen zagen, dan hun
stuursch gelaat en niets anders van hen
hoorden dan hun zuchten en psalmgezang,
konden zich licht te hunnen koste vroolijk
maken. Maar zij, die hen in de raadszaal
of op het s'agveld ontmoetten, gevoelden
minder lust tot lachen. Deze ij veraars
brachten in het burgerlijke en krpgsleven
eene koelheid van oordeel en een vast
beradenheid mede, welke sommige schrijvers
onbestaanbaar achtten met hun godsdienst
ijver, maar welke daarvan inderdaad het
noodzakelijk gevolg warendo krachtige
richting van hun gemoed op ééne zaak
deed hen kalm zijn tegenover al het overige.
De dood had zijne verschrikkingen en het
genot zijne bekoorlijkboid voor hen ver
loren. Zij gingen door de wereld en ver-
biijzelden verdrukkers, ja traden ze onder
den voet, verkeerden onder de menschen,
zonder deel te hebben aan menschelijke
zwakheden, ongevoelig voor vermoeienis,
vreugde on smart, geen wapen kon ze
treffen, geen hinderpaal ze ooit tegenhouden.
(Wordt vervolgd.)