NIEUWSBLAD
ZEELAND
No. 21 1903.
Dinsdag 17 November.
18e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Bultenlandseh Overzicht.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST. te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Een bladzijde uit Engelands geschiedenis.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p, p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
16 November 1903.
De heer Fortuyn voor een kwart
eeuw met V. d. Stadt de rechterhand van
Domela Nieuwenhuis, thans een der lei
ders van de S. D. A. P. heeft met de ja
ren een zekere nuchterheidj.verkregen die
weldadig afsteekt bij de eenstemmigheid,
waarmede de sociaal-democratie hare lei
ders verheerlijkt en den lof zingt van het
anarchistisch avontuur.
Fortuyn dan schrijft in Het Volk:
Een woord van Vaillant geeft Troelstra aan
leiding, om nog eens de houding goed te pra
ten, die onze partij in het voorjaar bij het
verweer der arbeiders aannam.
Maar omdat Vaillant zegt, dat wij steeds
aan de zijde der arbeiders staan als de strijd
is ontbrand, onder welke omstandigheden het
verzet ook plaats vinde, kan T. nog niet aflei
den, dat de soc.-dem. e 1 k verzet en bij elke
gelegenheid maar moeten goedkeuren
of toejuichen en steunen.
Zoo redeneerende, zou men ook bij de dolste
anarchistische uitingen van verzet moeten
meehelpen, omdat de arbeiders zich tegen
het kapitalisme teweer stellen.
»Aan de zijde der arbeiders staan« wil ook
zeggen, ze niet tegenwerken, de regeering niet
tegen hen steunen, al vinden wij de manier
glad verkeerd wij weten en begrijpen de oor
zaak, wij kennen de roekelooze gemeenheid
der uitzuigers en weten dus dat onzinnige
uitbarstingen bij onontwikkelde arbeiders moe
ten en zullen voorkomen.
Wij kennen de wijs en wij kennen het lied,
maar daarom moet T. niet zeggen dat zij die
de arbeiders bij zulke gebeurtenissen alleen
laten staan of wel ze waarschuwen tegen gruwe
lijke teleurstelling, geen oog hebben voor den
oorsprong van den strijd of, erger nog, dat
zij steunen de groote onzedelijkheid, waaruit
die ontspringt!
Zich verzetten tegen onbekookte handelin
gen, al plegen de arbeiders die ook uit over
maat van onrecht, maar toch tevens uit ver
keerd begrip, is nuttiger dan zich te laten
meesleepen.
Het antwoord lazen wij nog niet.
Trouwens op dit punt maken de sociaal
democraten bet zich al heel gemakkelijk.
Wijkt Millerand af, of springt Jaurès uit
den bandof doet Bernstein raarof
heeft Fortuyn bezwaren, zij zeggen een
voudig het woord dezer mannen heeft
voor ons geen gezag. Deze uitloopers zijn
de partij niet.
Doch wie hier de waarheid dient, dat is
voor hen de vraag nietdat raakt hen
nietdeugd en ondeugd hebben immers
in deze partij stuivertje gewisseld en dus
hangt de vraagwat is waarheid bij
1 FEUILLETON.
Ongeveer een viertal eeuwen geleden is
het licht der Hervorming ook in Engeland
opgegaan.
De toenmaals regeerende koning aldaar
was Hendrik VIII, een despotiek en wel
lustig vorst. Wel verre van de R.formatie
te begunstigen, richtte hij zijne scherpe
pijlen tegen Luther hoewel te vergeefs
en kreeg daarvoor van den Paus den
eernaam van Beschermer des Geloofs".
Jammer was het echter voor den Stede
houder van Christus, dat zijn gunsteling
die onderscheiding zoo weinig wist te
waardeeren.
Hij ontzag zich zelfs niet om diens plaats
als Hoofd der kerk in Engeland in te nemen,
alleen omdat paus Clemens VII weigerde
aan de zinnelijkheid van den koning toe
te geven en zijn huwelijk met Cathar. v.
Arragon te ontbinden.
De leerstellingen, gebruiken en hiërar
chische instellingen liet hij bestaan, doch
woedde met gestrengheid tegen hen die wei
gerden hem als Hoofd der Anglicaansche
kerk te erkennen.
Behalve vele Itoomschen, liet hij duizen
den ter dood brengen en allen, die het
waagden zich tegen hem te stellen, werden
meedoogenloos vervolgd, en moesten tot
loon voor hunne beginselvastheid in duffe
kerkerholen zuchten.
Voor de tweede maal onder zijne regee-
ben eenvoudig af van de beschikking der
meerderheid.
Accijns op het geslacht. Een inzender in
het Centrum schrijft hieronder
Werd onlangs te 's-Bosch een relletje
georganiseerd door een aantal slagers, tegen
een vakgenoot, die benaderd vee van de
commiezen kocht, thans deed zich een
zelfde geval te Eindhoven voor.
Was het slot van het eerste van meer
onschuld'gen aard, het laatste ontaarddein
een formeel standje tusschen politie en be-
toogers.
Dat dezen het er minder goed afbrachten,
ligt voor de hand. Schrammen, stompen
en de aankleve van dien, is hun door de
bewaarders der orde verstrekt. Het hin
kende paard in den vorm van verscheidene
processen-verbaal komt achteraan.
De rechters spotten er niet mee, als er
verzet wordt gepleegd tegen de politie. De
wet dient gehandhaafd. Door degelijke be
toogingen tegen opkoopers van benadeeld
vee wordt het den benaderaars om zoo te
zeggen onmogelijk gemaakt, van hun recht
gebruik te maken. Het gevolg is ontdui
king van den accijns, en bovendien oneer
lijke concurrentie tegen die slagers, welke
het slachtvee behoorlijk aangeven.
Dit alles kan worden voorkomen door het
slachtvee te belasten naar het gewicht. Be
zwaren hiertegen betreffen vooral de uit
voering. Ojk zou een uniforme luffing
naar het gewicht, voor slecht, goed en best
slachtvee, niet billijk worden geacht. Doch
precedenten van zulke gelijke heffingen
voor accijnsgoederen van verschillende qua-
liteit, vinden we ook elders. Champagne
van het fijnste merk en Bordeaux van het
slechtste allooi, zijn beiden belast met 20
cents de liter. Bij het gedistilleerd hebben
we hetzelfde. Cognac fine, super of exlra
supeifine, is even hoog belast als de ge
meenste foeisel bij gelijke sterkte. Ik ge
loof, dat in de beide hier geciteerde ge
vallen het prijsverschil stellig grooter is dan
tusschen slecht en best slachtvee.
Zou men tot uniforme heffing niet willen
overgaan, dan nog is wel een weg te vinden,
om verschillende tarieven toe te passen.
En voor het prestige der ambtenaren, èa
voor de rust der slagers, èn ter verkrijging
van een gelijke hc-ffiag in den lande, ware
een accijns naar het gewicht dringend ge-
wenscht. Yexatoire benaderingen waren
uitgesloten, eveneens ontduiking van den
accijns.
ring werd alzoo de Tower gevuld.
Onder degenen, wie de ongenade des
konings trof, behoorde ook de zeer begaafde
en beminde Lord Kanselier Thomas More,
alsmede de eerwaardige bisschop Fischer
v. Rochester, die op den hoogen leeftijd
van 80 jaren zijn ellendig bestaan in den
kerker voortsleepte en naar luid der ge
schiedenis aan den Secretaris Lord Ciom-
well, die de Hervorming zeer genegen was,
in droefheid des harten schreefternau
wernood heb ik gescheurd en haveloos
linnen, om mijne leden eenigermate te
dekken, en God is het bekend, hoe menig
maal ik mij met te weinig voedsel moet
tevreden stellen". Hunne lijken liggen in
St Pieters Chapel begraven (1535).
»S adert Nero en Domitianus", zegt zeker
geschiedschrijver, heeft bijna geen vorst
aan zijne despotisch karakter, bloeddorst en
tyrannieke willekeur zoo toegegeven als hij.
Wat hij sprak waren geeselslagen, wat bij
schreef was bloed."
Vergun mij nog met een enkelen trek
de schilderij zijner gruwelen, voor uwe
verbeelding althans, te voltooien. Nu geldt
het geen slachtoffer der dweepzncht, maar
wel een van zijnen wellust.
Op den 29an Mei 1533 is de Theems
het tooneel van ongekende pracht en praal.
Hendrik VIII zou de fc'ioone Lady Anna
Boleyn aan de achterzijde van den Tower
ontvangen.
Da L >rd May ir van Londen en zijn gevolg
in scharlaken gekleed en met gouden kete-
nen omhangen, hadden haar ia fraai ver-
Niets toch is voor den kommies moei
lijker dan het t ixeeren van vee. Gerouti
neerde slagers slaan bij schatting den bal
vaak miB, hoeveel te meer een kommies,
die dikwijls, als hij voor de eerste maal
een stuk vee moet verifieeren, ook voor de
eerste maal een stuk vee betast-
Met een oogopslag heelt de slager ge
zien of de ambtenaren, die zijne aangiften
moeten controleeren, verstand er van hebben.
Dat eventueel van hunne onkunde partij
wordt getrokken, ligt voor de hand.
Worden de ambtenaren nu nog op den
koop toe bemoeilijkt in het vinden van een
kooper, en verklaren de belangstellenden
zich in deze «solidair", dan wordt de accijns
op groote schaal ontdoken.
Is door de wet van 1895 de benadering
bij de invoerrechten feitelijk aan kant gezet,
te hopen is het ook, dat de minister van
Financib'n zijne aandacht gaat wijden aan
het vraagstuk »hoe de benadering bij het
geslacht af te schaffen".
Ik geloof, dat de ambtenaren en slag9rs
zulk een maatregel zouden toejuichen.
Zeker zou dit het geval zijn met die slagers,
welke hun aangiften naar waarheid doen.
En ook de schatkist zou bij een derge
lijke heffing welvarenterwijl standjes,
als in den aanhef vermeld, tot de geschie
denis zouden behooren.
BRIEVEN UIT VL1SS1NGEN.
III.
De tijd des jaars predikt de verganke
lijkheid. Te dezer plaatse ontbreekt thans
het aangrijpend beeld, gelegen in bet om
gehouwen worden van den boom niet.
Links en rechts zijn de bouthakkers bezig,
zoodat er vrij wat van ons sierlijk ge
boomte valt. Deze geest van uitroeiing
heeft niet weinig voedsel ontvangen uit
de ervaringen, bij den storm van 11 Sep
tember j. 1. opgedaan. Waarom nu juist
weer iemand van elders moest komen, om
ons geboomte te beoordeelen, versta ik
niet. Zou ons eigen personeel dit ook
niet hebben kunnen doen? 't Valt meer
voor ook op ander gebied, dat aan vreem
den de voorkeur wordt gegeven boven
stadgenooten. Het z. g. panopticum, dat
in deze dagen van werkeloosheid en finan-
tieiile malaise Vlissingen met een bezoek
vereerde, schijnt hier goede zaken te heb
ben gemaakt, te oordeelen naar de dankbe
tuigingen in ons stedeljjk orgaan van den
sierde vaartuigen afgehaald en begeleid
onder het schel geluid der trompetten en
de tonen van vroolijke, opwekkende muziek,
beurtelings door musketvuur afgewisseld,
zette de jeugdige sehoone den voet aan wal,
Den volgenden dag deed zij van uit den
Tower, haren intocht in Westminster met
al de praal, waarover haar toekomstige
gemaal kon beschikken.
Gedost in luchtige kleedij, waaraan het
zilver niet was gespaard, gedeeltelijk om
hangen door een mantel van hetzelfle
weefsel, met hermelijn gevoerd, golfden de
donkere haarlokken langs hare schouders,
terwijl het hoofd met kostbare edelgesteen
ten was omzet.
Ze stond daar in haar schoon, de slanke
maagd met haar ovaal, doch ietwat bleek
gelaat, hare evenredige trekken en rijzige
gestalte, eene schoonheid nog verhoogd door
een gullen lach van de rozeroode lippen,
gereed den mond te openen, om eene gees
tigheid te zeggen, waarin zij naar luid der
overlevering onuitputtelijk en onovertroffen
was. Ze ging immers zulk eene sehoone
toekomst tegen?
Het is drie jaren later, weder op eene
schoenen dag in de maand Mei.
Te Greenwich wordt eene luisterrijk tour-
nooi gevierd, waarbij ook de koning en de
koningin tegenwoordig zijn. Plotseling
verlaat de koning het vrooljjk, levendig
tooneel en den volgendeD dag onder het
middigmaal komen eenige officieren uit
naam van den vorst, koningin Anna aan
zeggen, dat zij eene gevangene is en slechts
directeur en zijn groet: tot
Door den Kerkeraad der Hervormde Ge
meente is wederom eene adresbeweging
bij den gemeenteraad tegen de kermis op
touw gezet. Er wordt nu niet gevraagd
directe, maar geleidelijke afschaffing. Het
ware wel te wonschen dat de goede be
ginselen, in onze stad zoo lang en zoo
aanhoudend verkondigd en aanbevolen, der
mate ingang vonden, dat die zondige feest
vieringen, met den naam: leermishouden be
stempeld, moesten uitsterven door gebrek
aan deelneming. Toch heeft ook de Overheid
hier eene dnre roeping en moge onze Raad
weer eens ernstig overwegen, of hij door
het toestaan van kermisvermakelijkheden
ook het verkeerde in de hand werkt. Het
heeft mij ook vaak verwonderd, dat op
kermistijden de kroegen tot laat in den
nacht mogen openblijven, Zaterdags zelfs
tot vroeg in den Zondagmorgen. Ik vraag
niet eens, of dit te verdedigen is op chris
telijk standpunt, maar hoe dit is te rijmen
met eene bgstaande Landswet, die gegeven
is tot beteugeling der drankzonde. De
drankzonde heeft trouwens hier wel beteuge
ling noodig. Het aantal kroegen is hier legio.
Bestrijding van het kwaad der dronken
schap wordt hier evenwel ook gevonden.
Laatst bleek dit nog uit een practisch en
lofwaardig middel, aangewend door de
afdeeling van den Nederl. Bond tot drank
bestrijding. Het was op de lotiugsdagen,
dagen, waarop men menigmaal de walge
lijkste tooneelen van dronkenschap moet
zien. Onder meer was toen door de zor
gen dier afdeeling bij het Stadhuis eene
tent opgeslagen, waar brood, koffie enz.
tegen geriDge prijzen waren te verkrijgen.
Veel heeft dit nog niet gebaat, doch laat
men maar gemoedigd voortgaan en tegen
over de volkszonden bezadigd, maar met
ernst optreden. Men traehte ook zooveel
mogelijk het huiselijk leven te bevorderen.
De band des huisgezins is een sterke muur
tegen het gaan in kroegen en drank
gebruik.
Neemt de maatschappij„De Schelde
op sociaal gebied bij ons eene eerste plaats
in, naa3t haar mag zeker vooral „De Zeeland
worden genoemd. Bij de Directie dezer
maatschappij is eene belangrijke verande
ring van personeel te verwachten. De
Directeur heeft zijn betrekking neergelegd,
en hij wordt hierin gevolgd door de heeren
Hermans en Brakema respectievelijk boek
houder en chef-machinist, die eveneens
hun ontslag hebben aarigevraagd. Al
heeft te volgen.
Op nieuw openen zich de poorten van
het paleis in den somberen Tower, om de
koningin te ontvangen, maar verdwenen
is haar roem, bezoedeld haar eer en haar
naam ligt in het slijk vertreden.
Door oppassers bewaakt, moet zij als ge
vangene het verschrikkelijk lot beiden, dat
haar binnen enkele dagen zal treffen, het
lot, dat zij scheiden moet van al wat haar
lief en dierbaar is op aard.
Dezelfde appartementen, die het tooneel
waren van haren room vóór de kroning,
mag zij bewonen, maar ach, wat schrille
tegenstelling tusschen hot schoon verleden
en hot sombere heden.
Anna zag haren generaal nimmer weder.
Wat is haar misdaad
In een der groote zalen van het paleis
wordt zij voor haren oom, den hertog van
Norfolk ter verantwoording geroepen, be
schuldigd van ontrouw aan haren koDink-
ljjken gemaal.
Door hare fiere, waardige houding dwingt
zij zelfs baren rechters eerbied af, doch
zij moeten haar schuldig verklaren.
Met onverstoorbare kalmte en operuimd
gelaat boort zij haar vonnis aan, slaat
daarna de oogen ten hemel en roept met
opgeheven haridon uit»0 Vader, o Schep
per, U, die de weg, de waarheid en het
leven zijt, U, U is hot bekend, dat ik zulk
een dood niet heb verdiend
Op den 19en Mei van hetzelfde jaar trekt
eeno droeve stoet over den Tower Green.
Koningin Anna is op weg naar het schavot.
deze heeren gaan onze stad ook metterwoon,
verlaten. Vlissingen is meer dan menige
andere plaats eene stad van komen en gaan.
Nog iets, voor ik eindig. Een tijd ge
leden ging het bericht rond van een nieuw
postkantoor, ergens in ons land, dat bij
aflevering bleek veel te groot te zijn voor
de bestaande behoeften. Mijne gedachte
was toen, kon men die overtollige ruimte
maar naar Vlissingen doen komen. Hier
toch is het postkantoor, althans wat de
ruimte voor het publiek betreft, veel te
klein. Van daar, dat men dikwijls uit den
treuren moot wachten, om geholpen te
worden. Het zou waarlijk geen weelde
zijn, indien in Vlissingen eens een nieuw
post- en telegraafkantoor werd gebouwd,
ingericht naar de eischen des tijds.
tt. SCRIPTOR.
Men denkt dat het Fransche kabinet met
zjjn laatste verschooning loopt. Combes,
dien men altijd voor een man uit één stuk
versleten heeft, wordt al meer openbaar als
slaaf der meerderheid, die zich in allerlei
bochten wringt, en allerlei slimme slinger
paadjes afloopt, om eigen positie te redden.
Van alles belooft hij, om maar de naaste
vrienden de socialisten zoet te houden.
Nu heeft hij de uiterst mogelijke conces
sie gedaan, met de toezegging van geheele
scheiding van kerk en staat.
Dit is wel het grootste dat de man
belooven kan. Wel een bewijs dat hij in
den knel zit.
Alsof zoo maar op eenmaal in e9n achter
middagje Frankrijk aan scheiding van kerk
en staat geholpen kon worden.
Maar tot zoo dwaze voorspiegelingen en
zedelijke zelfwegwerping komt men, wan
neer men op eene meerderheid wil steunen,
die uit zulke revolutionaire, godsdienstvijan
dige, vaderlandlooze elementen bestaat.
In zeker landje, dat wel eens een Fransch
wingewest was, mag men zich aan Combes'
voorbeeld spiegelen. Ook in dat kleine
landje is 't met den dag steeds meer »lieb-
iinglen met de socialisten, en waar dit op
uitloopt, zi9t men.
Combes wordt het baken in deze zee.
Vorige week hebben in Pruisen de ver
kiezingen plaats gehad voor het Huis van
Afgevaardigden. Het nieuwe Huis zal op
het oude ongeveer gelijken als twee drup
pels water. De vrijzinnigen (overeenko-
In het zwart gekleed, wordt zij slechts door
een drietal hare trouwste dienaressen ver
gezeld. Ooggetuigen hebben verklaard, dat
de droeve ernst van haar gelaat, hare
schoonheid nog verhoogde.
Nadat zjj bedaard en kalm eenige woorden
tot de omstanders heeft gericht, legt zij
baar hoofd op bet blok ter neder, en met
één slag heeft de beul zijn weik verricht.
Koningin Anna, de fiere, bloeiende jonk
vrouw van weleer, is niet meer. Zoo ver
gaat de roem dezer wereld.
Doch wenden wij het oog van dit droevig
tooneel af, om de geschiedenis te vervolgen.
Na den dood van den despotieken vorst,
kregen de Protestanten een tijd van ver
ademing, toen Hendriks zoon, Eduard VI
den troon beklom onder regentschap van
zijn oom, den hertog van Somerset, die de
Hervorming begunstigde vooral door toe
doen van zijn' vriend, den aartsbisschop
Cranmer. Bij besluit van bet Parlement
werd echter do koning op nieuw als opper
hoofd der kerk erkend, hem het recht ge
geven de bisschoppen te benoemen, de mis
door het avondmaal vervangen, en aldus de
Anglicaansche kerk gevestigd, boewei veel
in ritus en instelling aan de de Roomsche
herinnerde. Deze toestand duurde echter
slechts kort. De streng Katholieke Maria
die in 1553 haren broeder Eduard opvolgde,
haalde het Parlement over, om het pause
lijk gezag in Engeland te herstellen, en
vervolgde met groote gestrengheid allen,
die zg van ketterjj verdacht.
(Wordt vervolgd.)
