NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 18 1903,
Dinsdag 10 November.
18e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Gemengde Berichten.
Bultenlandseh Overzicht.
li e c h t s z a k e n.
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VKIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pi 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
9 November 1903.
Provinciale Stoombootdienit op de Wes-
t er schelde Vlissingen. Staat van vertraging in
den treinenloop te Vlissingen van Vrijdag
30 Oct. tot en met Donderdag 5 Nov. 1903.
Oct. 31 in plaats van 11,44 te 11,55
Nov. 2 11,44 12,05
3 8,52 9,—
Deze hadden wel, die van 2 Nov. had
geen aansluiting.
Het drankwetsontwerp is door mannen
van alle partijen met ingenomenheid be
groet geworden.
Zelfs in Bet Volk werd het, door den
heer Schmidt, geprezen.
Dit zit is in twee maatregelen welke
verschillen van die de vorige regeering had
voorgesteld.
Om de 7000 te veel aanwezige vergun
ningen weg te krijgen, stelde de vorige
regeering voor afmaken.
Het tegenwoordige kabinet beveelt aan
uitsterven.
Een maatregel die meer in den smaak
valt, zoo van publiek als van slachtoffers.
En dan waagt de regeering een bescheiden
proefneming met het Göthenburger-stelsel.
Met dit stelsel bedoelt zij aan vereeni-
gingen die het drankmisbruik willen tegen
gaan, de gelegenheid te verschaffen een of
meer drankgelegenheden met vergunning
in eene gemeente te verkregen.
In gemeenten beneden 100,000 inwoners
mag slechts een zulk eene gelegenheid
worden verleend, natuurlijk bjj vrijkomende
«vergunning".
Veel verwachten wij van zulk een maat
regel niet. Het volk wil nu eenmaal niet
aan nieuwtjes.
Maar, als 't er den smaak van beet krijgt,
dan zal 't een dergelijke zaak steunen, en
de kroeghouders zullen er het nadeel van
ondervinden.
Voorts wil de regeering de drankge
legenheden minder aantrekkelijk maken,
de strafbepalingen verscherpen, de vrij
stellingen voor de logementen intrek
ken, de hoeveelheid van 2 L. als minimum
voor slijters zonder vergunning op 10 L.
brengenvoor bierhuizen verlof van
oprichting in voeren, en dergelijke.
Altemaal goede bepalingen die den drank
handel en het drankgebruik in den weg
zullen staan.
Moge deze wet nu eens spoedig tot stand
komen, en nog voor 1 Mei 1904 kunnen
worden ingevoerd.
Getemperd door Christelijke ingetogen
heid, heerlijk en te waardeeren kenmerk
van den goeden toon die nog steeds heerscht
onder wie zich Christenen noemen mogen,
wordt toch niet zelden de toon van onge
duld vernomen, bij de gewachte hervor
mingen op sociaal terrein, gewacht vooral
van het tegenwoordig Kabinet. Gewacht
vooral op schoolgebied.
De Christelijke School heeft onze politiek
omgezet. Is zij dan niet gerechtigd de
eerste vruchten van deze omkeering te
plukken De vermaning tot matigen van
eischen en tot temperen van wenschen is
niet zelden gelijk aan het kloppen aan
doovemans deur.
Het nienwe schoolblad Be School met
den Bijbel bevat een opmerkelijk artikel
van den heer J. Schouten te Montfoort,
meer dan vele andere geschikt tot kalmee
ring, tot matigheid stemmende. Vergeten
we niet zoo schrijft genoemde onder
wijzerdat de finale oplossing der school
kwestie, hoe wenschelijk ook, nochtans
groote gevaren met zich brengt. En 't is
mede, ja allereerst onze taak, onder biddend
opzien tot God, ons tegen deze gevaren te
wapenen.
Jarenlang hebben we geworsteld met
financiëele bezwaren en doen dat wellicht
nog tot op dezen dag. Maar stel u eens
voor dat de geldkwestie niet meer bestaat,
dat overal, tot in de kleinste dorpen,
scholen met den Bijbel kunnen verrijzen,
zonder noemenswaardige offers te vordereD
van de kringen der voorstanders.
Zijn wij er dan
Herinneren wij ons, dat de bloei orzer
school niet in de eerste plaats af hangt van
hare verhoudlDg tot den Staat of de Staats
kas, maar van hare verhouding tot den
Heer der Heeren.
Hoe zou het ons te moede zijn, als we
moesten ervaren, dat bij het ophouden der
tekorten in de schoolkas, er een pijnlijk
tekort ontstond in belangstelling en liefde,
in geloof en gebed De Kerkgeschiedenis
leert ons, dat de christelijke kerk die ge
bloeid had in de catacomben kwijnde in
de dagen van Constantijn, juist toen zij
na bangen strijd hare rechten door de over
heid geëerbiedigd zag. Dat kwam omdat
velen die in dagen van druk haar hadden
geschuwd, zich bij haar aansloten toen het
een eere werd christen te heeten.
Toen werd het goud verdonkerd en het
oprecht geloof giDg onder in uitwendige
schittering en schijn.
Zou het niet droevig zijn indien het
christelijk onderwijs, deze kostelijke gave
Gods aan ons vaderland, vervallen moest,
nadat het uitwendig tot zijn grootste krachts
ontwikkeling was gekomen
Zeg nu niet, dat dit gevaar geheel denk
beeldig fs.
De chistelijke school, geboren in de
schoone dagen van het Reveil, kwam op uit
den drang der consciëntie, uit de zucht om
de kinderen onze3 volks te bewaren voor
het veldwinnend ongeloof. De nood was
ons christenvolk opgelegd. Het bouwde
scholen, vormde onderwijzers, bad en streed
en zag door de gunste God zijn pogen met
ongedachten zegen bekroond. Zoo verrezen
ruim 700 scholen op onze erve, gedragen
door d9 liefde van hen, die ook voor het
opkomend geslacht alles durfden hopen en
verwachten van den Hemelschen Kinder
vriend.
Maar terwijl nu wellicht in weinig jaren,
een groote uitbreiding van ons scholental
te komen staat en wij met nog meer recht
dan thans van ons christelijk schoolwezen
zullen kunnen spreken, zijn we op dien
nieuwen toestand voorbereid en ingericht
In sommige bladen vonden wij een
bloemlezing uit een verslag van een door
mr. Troelstra gehouden rede.
De heer Troelstra ontziet zich in die
rede, blijkens 't verslag in Bet Volk, niet
om te spotten, te grieven, te vloeken en
te lasteren. En hij wordt hierbij door
velen toegejuicht.
Uitdrukkingen als „wat Kuyper doet is
welgedaan", lompe poot, versterkingen als
waar en ver jagen moesten zelfs
in een sociaal democratisch hoofd niet op
komen, on zie, deze beschaafde man die
hoogeschool gegaan heeft, die een vrouw
heeft, die iemands godsdienst wil vrijlaten,
spreekt ze uit voor duizenden, en laat ze
verduizendvuldigen door de krant.
Zoo doet mr. Troelstra, de beste van
allen
Wat mag men dan van zijn volgelingen
verwachten
Zelden is een revolutie zoo snel afge-
loopen als die van Panama.
Panama heeft zich van Columbia losge
scheurd, Columbia heeft krijgsvolk gezonden
om dit te beletten, het krijgsvolk is terug
gekeerd, de republiek Panama is uitgeroepen,
de Vereenigde Staten heeft de nieuwe
republiek erkend, een driemanschap regeert
voorloopig namens den President, 6n de
President zal binnenkort worden gekozen.
Dat Columbia Amerika's optreden in
strijd met 't verdrag van 1S46 met Gra
nada acht, en protesteertdat de mogend
heden in Europa mopperen over dezen
coup d'état (staatsgreep) welke blijkbaar
door Amerika zeiven was aangestookt, dat
deert den Yankee niet. Voor zijn plannen
het panamakanaalwas deze oplos
sing noodzakelijk en derhalve recht. Macht
is recht.
Donderdagavond werd uit Colon ge
seind dat het stoomschip Orinoco van daar
naar Cartagena vertrokken was, met de
geheele Columbiaansche strijdmacht van
463 man, kolonel of generaa 1 Tover en
zijn inbegrepen, zoodat de landengte aan
de separatisten overgelaten is. Het was
ook maar het wijst, om zich bij het onver
mijdelijke neer te leggen. Maar zelden
zal een omwenteling zoo zonder bloedver-
hieten tot stand gebracht zijn.
De commandant van de Nashville en de
spoorweg-ambtenaren waren tusschenbeide
gekomen en hadden van de leiders der
separatisten verkregen dat deze hun krijgs
gevangenen in vrijheid zouden stellen,
mits Tovar naar Columbife' terugkeerde.
Tovar nam deze voorwaarde aan.
Het gemeentebestuur van Colon heeft
zich nu formeel bij den nieuwen toestand
neergelegd.
De oplossing is stellig een zedelijke
nederlaag voor Frankrijk.
Het denkbeeld van het kanaal rijpte
toch het eerst in het brein van een Fransch-
man. Frankrijk zou, haJde het aangepakt,
met dit kanaal, evenals met het Suez-kanaal,
roem en geld hebben ingeoogst. Nu zullen
Amerikaansche geldmannen en ingenieurs
het plan uitvoeren.
De reis van den Tsaar naar Wiesbaden,
omstuwd door 10000 kozakken en grenadiers,
schijnt tea doel gehad te hebben de tot
standkoming van een Duitsch-Russisch
verbond, met 't oog op de gebeurlijkheden
is Oost-Azië.
Als tegenwicht tegen het Engelsch-Ja-
pansch verbond zou deze overeenkomst
bepalen dat Duitschland, in geval van oor
log, het voor Rusland zou opnemen.
Het is metterdaad te verwonderen dat
dezelfde Czaar, van wien het denkbeeld
der oprichting van een hof van arbitrage
uitging, in plaats van steun te gaan zoe
ken bij de mogendheden, niet eerst aan
dit hof van arbitrage denktdat hij wel
naar Parijs en Berlijn, en niet naar's Gra-
venhage den blik richt.
Men verhaalt dat, toen dezer dagen de
Russische minister Lamsdorf bij Delcassé,
te Parijs was, om overeen mogelijk Fransch-
Russisch verbond te spreken, deze Fransche
minister hem een eigenhandig schrijven
van den president, Loubet, ter hand stelde,
in welk schrijven de president de hoop
uitsprak dat het Hof van Arbitrage te
's-Hage metterdaad de rijpe vruchten zal
afwerpen, die men er billijkerwijs van mag
verwachten.
Indien het waar is, dan is dit een fijne
vingerwijzing van Loubet aan den Czaar
geweest, in welke richting hij niet, en in
welke richting hij wel de oplossing der
Mantsjoerijsche quaestie zal hebben te
zoeken.
Nog een anderen uitslag schijnt de
samenkomst der beide Keizers te hebben
gehad.
De Sultan moet halsstarrig geweigerd
hebben zich door de Russische en Oosten-
rij ksche keizers de wet te laten voor
schrijven en nu moet Keizer Wilhelm
besloten hebben hem een specialen afge
vaardigde te zenden, met de boleefde bede,
om toch toe te geven.
Yoor den Sultan is dit echter de moei
lijkheid dat hij in dit geval zijn eigen
hervormingsplannen in de geboorte smoren
moet en die van den vreemdeling aan
vaarden.
Bovendien doet hij dan in beginsel af
stand van de regeering. Bij geeft don
Czaar de controle over zijn beheer in han
den hij erkent de rechten dezer hom op
gedrongen curatoren.
Waar bijkomt, dat een der curatoren
wel eens eerst in zijn eigen land een kijkje
mag nemen, alvorens zich met dat van een
ander te bemoeien.
Hoe is het bijv. in Hongarije?
Wij zijn nieuwsgierig wat het worden
zal, zoo de Sultan bij zijne weigering vol
hardt.
Het ministerie Combes in Frankrijk beeft
thans voor de tweede maal op zjjn weg
naar revolutionaire hervormingen zich een
struikelblok gelegd gezien door den oud
minister Waldeck Rousseau.
De zaak zit^zoo.
Een minister uit het kabinet van dezen
laatste Falloux heeft indertijd een wet
voorgesteld die echter niet behandeld werd
een wet die in beginsel vrjjheid van hoo-
ger of middelbaar (eigenlijk secondair,
dat wil zeggen tusscben die beide instaand)
onderwijs toestond.
Nu had het ministerie-Combes bij zijn
optreden plechtig beloofd do wet-Falloux
te zullen intrekken en de meeste radicale
afgevaardigden zijn onder die belofte ge
kozen. In November 1902 kwam Chaumié
met zijn wetsontwerp voor den dag, waarin
dan nader aangegeven werd, hoe die in
trekking zou geschieden.
Het beginsel der vrijheid van onderwijs
bleef bewaard. Elk Franschman van 25
jaar, die aan zekere voorwaarden van be
kwaamheid en zedelijkheid voldeed, zou
een middelbare school kunnen openen.
Echter werden de eischen zeer verhoogd.
In de senaatscommissie, die het ontwerp
behandelde, ontstond nu, onder den drang
der uiterste linkerzijde, het tegen-ontwerp
Thézard, waarbij het voornaamste beginsel
van het regeeringsontwerp, de vrijheid van
onderwijs werd geschrapt en ingevoerd het
stelsel, dat alle inrichtingen van regee-
ringswege moeten worden goedgekeurd.
Die goedkeuring zal ten allen tijde kun
nen worden ingetrokken.
Dit zou dus een volkomen ontkerkelijking
zijn van het onderwijs.
Doch in de Senaat is slechts een deel
van de linkerzijde voor dit plan een haver
voornaamste leden, Olémenceau, kiest partij
voer het ontwerp Chaumia
Tusscben deze twee stroomingen is nu
de strijd, die Dinsdag wordt voortgezet.
Omtrent den toestand in Zuid-Afrika
luiden de berichten nog ver van gunstig.
De ellende onder de Boeren te Waterveld,
bij Pretoria, breidt zich .uit. De kleine
kinderen loopen geheel ongekleed rond.
Hunne ouders kunnen hen Diet kleeden.
De procureur generaal van Transvaal heeft
een inspectie-reis van 3 maanden door
Transvaal gemaakt. Hij erkent de waar
heid van de onthullingen van miss Hob-
house.
In een onlangs te Vrijheid gehouden
redevoering verklaarde generaal Botha, dat
hij, De la Rey en De Wet hun reis door
Europa onderbroken hebben, terwijl ze
slechts ongeveer 3 millioen frank hadden
verzameld, omdat Chamberlain hun schrifte
lijk beloofd had, dat behalve de 75 millioen
schadevergoeding, toegekend bij het vredes
verdrag, de Britsche regeering op zich
genomen had voor de weezen in Transvaal
en Oranje-Vrijstaat te zorgen. Tot nu toe
is de schadevergoeding niet uitbetaald en
zijn de weezen ten laste jder burgers.
Botha, die te Vrjjheid nog een farm
bezit, waardoor hij stemgerechtigd is, heeft
zich dat recht, niettegenstaande zijn protest,
zien onttrokken, doordat men hem van de
kiezerslijst heeft geschrapt.
Zou Spanje nu andere landen nog vóór
gaan De Spaansche Kamers hebben een
wetsontwerp in behandeling genomen,
waarbij de Zondagsrust als 't ware algemeen
wordt. Alle handenarbeid, handel, nijver
heid en landbouw worden op Zondag ver
boden. Als de arbeid op Zitdag absoluut
noodzakelijk is, moet den arbeider een vrije
weekdag worden toegestaan. Inbreuk op
deze wet wordt gestraft met een boete van
5 tot 250 pesetas. Da bladen zijn van
deze wet uitgezonderd.
Dit is een vooruitstrevende wet die men
van zoo'n achterlijk land niet zou verwacht
hebben.
Goed voorgaan doe goed volgen.
Kantongerecht te Goes.
In de zitting van 7 November 1903 zijn
veroordeeld wegens zonder acte poging doen
om wild te bemachtigen: W. v. S., M. A. en
M. van S. allen te Driewegen, ieder f2 b.
s. 2 d. h.zoeken eieren van waterwild: Q.
v. d. V. te 's Heer Abtskerke fl b. s. 1
d. h.visschen z. acte en verg.: 3. de J. te
's Heer Abtskerke 2 x f 1 b. s. 2 X 1 d. h.
verb, verkl. bevel uitl. beugelnet of te be
talen f 0,50 s. 1 d. h., A. v. E. te Hans-
weert 2 x f 1 b. s. 2 x 1 d. h. verb, verkl.
bevel uitl. kruisnet of te betalen f 1 s. 1
d. h,, P. J. L. te Goes 2 x fib. s. 2x1
d. h, verb, verkl. bevel uitl. kruisnet en
visch of te betalen 2 x f 0,50 s. 2 x 1 d.
h.visschen z. acteC. B. v. d. B. te Schore
en J. Z. te Hansweert ieder f0,50 b. s. 1
d. h. verb, verkl. bevel uitl. zegen en visch
of te betalen f2 en f 0,50 s. 2 x 1 d. h.
vee laten loopen over bezaaiden grond: A. op
't H. te Wolfertsdjjk f5 b. s. 3 d. h.in
dronkenschap handeling verrichten, ivaarbij'ge
vaar voor derden bestaat:!). K. te Wolferts
djjk f3 b. s. 2 d. h.z. verg. sterken drank
toedienenJ. P. T. te Kruiningen f 10 b. s.
5 d. h.een haven binnen varen ondanks ver
bod D. M. de V. te Sneek f 5 b. s. 3 d. h.
vermelen nest zwaluw E. J. S. te Krabben-
djjke f0,50 b. s. 1 d. h.z. verg. zich be
vinden op e. a. perceel in ScheldeC. W. K.,
L. K., G. D., allen te Ierseke, ieder f 1 b.
s. 1 d. h. visschen tn kanaal door Z.-B.
J. G., J. ZH. M., allen te Hansweert,
ieder 15 b. s. 3 d. h.Schelde bevisschen
met ongeoorloofd vischtuigP. v. d. H. te
Woensdrecht f2 b. s. 2d. h.niet in acht
nemen voorschriften ter voork. van aanv.3.
G. te Hansweert f 1 b. s. 1 d. h.rapen
kreukels voet zeedijk3. v. P. Azn. te Ierseke
f2 b. s. 2 d. h.onbevoegd uitoefenen ge
neeskunst: A. de W. te Goes 3 xf20b. s.
3 x 10 d. h.dronkenschapG. R. te
Kloetinge, J. D. te Goes, J. K. te Coljjns-
plaat, G. A. te 's Heer Arendskerke, A. W.
te Ellewoutsdjjk, J. S. te Borssele, J. W.
te Ierseke, ieder f2 b. s. 2 d. h., P. v. S.
en D. v. S. te Ierseke, C. F. te Hansweert,
J. de J. te Kapelle, J. A. G. te Wemel-
dinge, ioder f 3 b. s. 2 d. h., G. v. D. te
Wolfertsdijk, F. D. te Heinkenszand enH.
D. te 's Heer Abtskerke, ieder f 5 b. s. 3
d. h., J. P. te Cortgene 3 x f 5 b. s. 3x3
d. h.dronkenschap bij le herh.3. S. te
Goes f 5 b. s. 3 d. h., P. J. D. te Middel
burg f10 b. s. 3 d. h., P. M. te Hansweert
f 15 b. s. 3 d. h.overtreding Leerplichtwet
A. K. en W. J. K. te Kruiningen, J. G.
en H. v. H. te Krabbendjjke, E. de B. te
Kruiningen, G. v. d. K. te Ierseke, ieder
f 0,50 b. s. 1 d. h., P. de W. en O. V. te
Ierseke, J. v. H. en G. H. teWemeldinge
A. v. H. en W. v. d. B. te Krabbendjjke,
M. K., M. v. H., M. V., L. K., W. K., te
Kruiningen, D. P. te Wissenkerke, ieder
fl b. s. 1 d. h., J. v. L. te Krabbendjjke
f5 b. s. 3 d. h., P. J. v. d. K. te Ierseke
fl b. s. 1 d. h., C. D. te Colijnsplaat f3
b. s. 2 d. h.
Vrijgesproken werden A. S. en J. v. B.
te Kruiningen en K. v. d. V. te Krabben
djjke, beklaagd van overtreding Leerplicht
wet.
De officier van justitie te Middelburg
heeft ingetrokken zijn appel tegen het
vonnis der rechtbank aldaar, waarbij do
72jarige burgemeester van Borssele is vrij
gesproken van toeeigening van voorwerpen,
afkomstig van strandvonderij.
Onze Middelburgsche corresp. schrjjft
Het breede verslag van de Unie-rede te
Ierseke gehouden, in ons jongste no. opge
nomen, Ontheft mjj van de taak van die
rede te Middelburg insgeljjks verslag te
geven. Toch zij mjj ontrent Unie-lezingen
in 't algemeen een woord vergund.
Gewoonljjk is de opkomst bij dergoljjke
lezingen niet groot en 't is of het nog
steeds minder wordt.
