NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 10.1903.
Donderdag 22 October,
18e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
P. Dregmans
Gemengde Berichten.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
DE CHR. VAKORGANISATIE.
eIjKen MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Ook voor de horstemming op 27 en 30
Oct. bljjft de hoer
onze candidaat.
In do vergadering van „Boaz" heeft ds.
Talma zijn standpunt tegenover do stel
lingen van ds. Sikkel uiteongezot.
Zijn grief is dat ds. S. zich mot zijne
stellingen niet aan de bestaande toestan-
heeft aangesloten.
Ds. Sikkel antwoordt:
Dat kan ik niet. De huidige werkelijk
heid mag niet zoo blijven. Wij moeten
andere toestanden krijgen.
Ds. Talma
"Waar Patrim. altijd het recht der ar
beiders verdedigd hoeft om zich te ver
eenigen, ten einde door de ontwikkeling
van macht van de zijde der patroons betere
arbeidsvoorwaarden te verkrijgen, gaat het
Verbond daarmede wel in tegen Ds. Sikkels
stellingen, doch dan verdedigt het Verbond
slechts een tegenweer, die door andere
leden der maatschappij veelvuldig wordt
toegepast en die door niemand wordt af
gekeurd. Door gemeenschappelijke macht
maken de arbeiders het mogelijk, d.t hot
loon niet willekeurig kan veranderd. Spreker
kan hierin niot zien een aanmatiging van
macht.
Ds. Sikkel:
Door de werklieden afzonderlijke kringen
te laten vormen, zullen wij de Revolutie
niet bezweren. Als de toestanden zoo blij
ven, moet het uitloopen op een verschrik
kelijke gebeurtenis. Door te staan naar
verbetering van arbeidsvoorwaarden, komen
we er niet. Onze werklieden moeten iets
meer zijn dan gewone arbeidskrachten.
De voorstelling alsof zij dat enkel zonden
zgn is een leugen. Door Gods goedheid
zijn er, hoe saamgesteld ook, nog natuur
lijke bedrijven, is er niet enkel kapitaal
en arbeidskracht. Dat is do arbeid, dat
is het arbeidiorganisme. Do arbeiders tot
het besef hunner goddelijke roeping te
brengen, die daarin bestaat dat zij den
arbeid aan zijn bestemming doen beant
woorden, ziedaar ons heilig ideaal. De
ellende waarin wij thans verkeeren, is de
ongeorganiseerde toestand van don arbeid;
het kapitaal staat tegenover den arbeid.
De overtuiging moet gewekt dat dezo niet
tegenover elkander mogen staan.
Bij verschil mogen alleen de arbeiders
met hun eigen patroon onderhandelen. In
de zoogenaamde vakvereenigingen mag
daarover niet beslist worden.
Ds. Talma:
Met verwijijzing naar de inrichting der
Maatschappij „de Schelde" te Vlissingen
waarin zoo vele vakken worden gevonden,
beproeft de heer Talma het onhoudbare
daarvan aan te toonen.
Voorts rekent de spr. het Ds. S. als een
grief aan, dat hij niet genoeg let op de
zonde. Deze toch heft alle organisch ver
band op. De Christel, vakorganisatie nu
bedreigt geenszins het bedrijf. Zij bevat
de kern der werklieden die door hun
meerdere capaciteit zich bewust zijn van
hunne kracht en zich afvragen, of ze deze
niet mogen aanwenden ter verkrijging van
betere arbeidsvoorwaarden.
Ds. Sikkel wil het arbeidsorganisme
organiseeren. Maar hiermee is hij feitelijk
op de lijn der socialisten. Hij beschikt
over het toekomstbeeld der maatschappij.
"Wat daarmee in strijd, is moet, volgens
zjjne meening, afgebroken. Toch is zijn
denkbeeld niet nieuw. Het is het toekomst
beeld der anarchisten, o. m. van Dr. F.
v. Eeden met zijn kolonie. Ook zij be-
toogen, dat in gemeenschappelijke samen
werking het geheim van de ontplooiing
der maatschappelijke krachten ligt.
Ds. Sikkel
Spr. komt op tegen het zeggen van den
Leer T., aleof hjj zjjn denkbeeld van de
socialisten en anarchisten heeft overgeno
men. Deze zetten „den bool" mechanisch
in elkaar. Wij kunnen de Schepping Gods
niet mechanisch in elkaar zetten. Indien
slechts de eerste stap tot een natuurlijke
organisatie is gezet, dan is de wiorgani-
satie tot stand gekomen, en heoft zij be
staansrecht.
Spreker zegt, dat zijn denkbeelden een
uitvloeisel zijn van het standpunt ingeno
men op het Sociaal Congres„Organisatie
van den Arbeid, niot van do arbeiders en
do patroons afzonderlijk".
De socialisten en anarchisten gaan niot
alleen verloren, maar ze worden in dit
leven reeds door een boozen hartstocht
verteerd. Hun grootste denkers hebben
het openlijk uitgesproken „do duivel moet
het doen!" Spr. voelt er iets van, dat die
vijand van het Koninkrijk dor hemelen
zijn ondordanen tegen elkander opzet. De
arbeiders moeten als gevolg der booze be
ginselen, een macht vormen, die het juk
moet afwerpen. Dat is de Anarchie, zegt
spr. Die Anarchie is de vrucht van het
woord. Tegenover die macht is geen prae-
tijk bestand. Onze beginselen moeten daar
tegenover gesteld en de maatschappelijke
verhoudingen geregeld naar den eisch dier
beginselen. Het kwaad moet in den wor
tel worden aangetast. De socialistische
arbeidersbeweging moet gebroken. Spr.
lijdt er onder als hij ziet in welke positie
onze arbeiders verkeeren. Ze zjjn thans
slaven van een ander. Er moet een uit
weg gezocht, opdat ze niet eens anders
werk doen, maar mede in hun eigen werk
arbeiden.
Ds. Talma:
Uwe stellingen zijn onuitvoerbaar. En
al mochten er enkele patroons naar Ds.
Sikkels stellingen handelen, laten dan de
werklieden van die patroons zich tot de
andere patroons wenden om deze te dwin
gen het voorbeeld der goede te volgen.
Ds. Sikkel
Is er geen uitweg te vinden, dat ze een
band aan het bedrijf krijgen?, dat hun
rechtspositie worde geregeld Niet in den
weg, die de tegenwoordige vakorganisatie
aanwijst, want deze staat buiten het be
drijf. De arbeiders zijn niet alleen baas
over het arbeidsreglement, evenmin als de
patroons. Het moet tot gemeen overleg
komon in een vakorganisatie. Hoe dat
in zijn onderdeelen er uit zal zien, kan
spr. nog niet zeggen, maar hij gelooft
zeker, dat het kan. Doch daartoe moet
begonnen worden met de bedrijven in ons
eigen land.
Ds. Talma:
Ik ben van meening' na ds. Sikkel ge
hoord te hebben, dat Patrimonium en Ds.
Sikkel niet tegenover elkaar, maar naast
elkaar kunnen staan. (Ds. Sikkel knikt
van ja!)
Motie Talma—Sikkel:
De Jaarvergadering der Vereeniging van
Nederlandscho patroons „Boaz" gehoord
hebbende de in haar midden gevoerde de
batten, is van oordeel
dat ernstige pogingen behooren te wor
den aangewend, om te komen tot een meer
georganiseerden toestand op het terrein van
dan Arbeid, mede tot regelmatige vast
stelling en ontwikkeling der rechtsverhou
dingen tusschen Patroons en Werklieden,
en besluit daarom
aan het Bestuur op te dragen, zoo moge
lijk in overleg met het Bondsbestuur van
„Patrimonium" en met de besturon van
andere Christel. Werkliedenvereenigingen
een Commissie te benoemen, om een wol-
gewogen advies op te stellen ter beant
woording der vraagwelke maatregelen
in aansluiting aan den tegenwoordigen
toestand en met het oog op het voorge
stelde doel naar Christelijke beginselen te
nemen zouden zijn."
Aangenomen met algemeene stemmen.
Een en ander ontleenden wij aan eon
groot verslag in de Rotterdammer
.21 October 1903.
Het jongste nummer van het i>Eorre-
spondentieblad van het Nederlandscli Comité
voor algemeen kiesrecht" redacteur de
»openbare" onderwijzer sociaal demo
craat dhr. C. Bijkerk geeft een na
betrachting op de kiesrechtbetooging van
13 September j.l., en schrijft ten slotte
Laat het volgend jaar blijken dat de eisch
om Algemeen Kiesrecht niet alleen in woorden
prijkt op een kaart, maar dat die eisch
hoort het, gij allen, die 't niet bij woorden
wilt laten ons brandt in de ziel en dat we
tot minstens even groote opofferingen in staat
zijn, als het er om gaat het groote middel
te verkrijgen dat dc indiening van dwang-
wetten kan voorkomen, als om die dwang-
wetten tegen te houden wanneer ze zijn voor
gesteld.
Precies zooals mr. Troelstra terstond na
de staking van 31 Januari uitjubelde
nu hebben wij het wapen om nog meerdere
rechten af te dwingen, bijv. algemeen
stemrecht, in handen.
Het anarchistisch avontuur" is nog niet
uitgediend.
De sociaal democraten zijn er nog even
hard voor als in Januari, zij missen
althans het vermogen om zich aan wie er
voor zijn te ontrekken.
Men blijve derhalve op zijn hoede
De socialisten zijn in menig opzicht de
volgelingen dor liberalen, altijd met dien
verstande dat de volgelingen steeds verder
gaan, altijd voortschrijden.
Oaeindig dikwijls is de liefderijke Jezus
gesteld als voorbeeld aan de harde wettische
antire vol utionairen
De socialisten volgen in hun pers en in
hunne vergaderingen hier en daar dat voor
beeld en verwarren liefde met zeker soort
lievigheid, en trachten hunne tegenstanders te
bevorderen tot sentimenteele producten
waarmee ze spelen kunnen als de kat met
de muis.
Zij, zelfs Hermans, de vroegere redacteur
van de Roode duivel, nemen ongevraagd de
taak op zich om de christenen te onder
wijzen in Jezus' liefdeleer.
Jammer dat wij er niet van gediend
wenschen te zijn. We weten het beter
dan die heeren en doorzien best hunne
eenzijdigheid. Voorzeker in Jezus woonde
liefde in volle, goddelijke heerlijkheid, maar
zou de Middelaar Gods en der menschen
liefderijk kunnen zijn zonder tevens recht
vaardig te zijn?
Sprak Jezus niet zijn dikwijls herhaald
»wee u" tot Farizeeën en Schriftgeleerden,
en noemde Hij, de liefderijke, hen niet skin
deren der hel", witgepleisterde graven vol
van doodsbeenderen?
Zoo ging Jezus' woord niet alleen in
liefde troostend en zegenend, maar evenzeer
in liefde vermanend en verwijtend uit.
De geheele Christus is niet de gedeelde
zooals die door zijne vijanden par occasie
wordt voorgesteld.
Blijkens bericht in do Nieuwe Courant
is de minister Kuypor met zijn ontwerp
Armenwet gereed. Het is met do memorie
van toelichting reeds door den Minister
raad vastgesteld. Binnen eenige dagen
wordt het naar den Raad van State ver
zonden. Minister Kuyper moet er bijzon
der prijs op stellen, dat dit ontwerp, waar
aan veel zorg besteed is, in dezo vierjarige
periode tot stand komt.
Het beginsel, waarvan de nieuwe Armen
wet zal uitgaan is, dat er samenwerking
behoort te zijn tusschen de verschillende
bestaande organen van armenzorg. Deze
samenwerking stelt de Regeering zich voor
te zullen verkrijgen door samenwerking
tusschen de verschillende bestaande or
ganen van armenzorg in oen Armenraad,
waarin op voet van volkomen gelijkheid de
Intusschen schrijft de heer Bijkerk in
Het Volk dat hij bij 't verwijzen naar
deze dwangmiddelen niet aan algemeene
werkstaking gedacht heeftMaar waar dan
aan i
diaconieën der verschillende protestantsche
en Israëlietische kerkgenootschappen en
het r.-k. armbestuur, zoogoed als de par
ticuliere armenzorg vertegenwoordigd zijn
naast hot armbestuur van do gemeenschap
(Burgerlijk Armbestuur).
De centralisatie in de armenzorg, aldus
vorkregoD, zal een dor grootste fouten in
de tegenwoordige armenverzorging opheffen
het in menig geval bestaande volkomon ge
brek aan samenwerking tusschen do ver
schillende organen der armenverzorging, die
in de nieuwe wet echter hun zelfstandig
heid niet zullen vorliezen. Want door het
samenbrengen van deze drio olementen, die
zich thans op dit gebied bewegen kerke
lijke, particuliere en overheids-armenzorg
zal een centralisatie plaats vinden, naast
een decentralisatie in do wijze van werken.
De verdere inrichting der armenzorg zal
volgens het bekendo Elberfeldor stelsel
geschieden.
Minister Kuyper neemt de klip, waarop
naar zjjn meoning het wetsontwerp Borge-
sius bij de christolijke partijen zou hebben
gestrand, te hebben omzoild door uitdrukke
lijk in de wet te bepalen, dat in geen
onkel opzicht een diaconie of and ore instelling
van barmhartigheid der kerkelijke gezind
heden zal achterstaan bij het Burgerlijk
Armbestuur of ondergeschikt zal zijn aan
don Staat.
Mocht do nieuwe Armenwet tot stand
komen, dan hoopt minister Kuyper daarvan
veel voor de leniging der sociale nooden.
Ook het vraagstuk der pensionneering en
der geheele sociale wetgeving zal, naar de
minister zich vleit, door deze Armenwet
veel van zijn moeilijkheden verliezen.
De minister is steeds een overtuigd
voorstander geweest van het Elberfelder
stelsel, waarvan hij zich zeer nauwkeurig
op do hoogte heeft laten brengen en welks
toepassing hij ook in ons land zeer wel
mogelijk acht.
De Tweede Earner heeft gisteren, bij de
voortgezette behandeling der telegraaf- en
telefoonwet het bekende amendement van
mr. Tydoman tot in het leven roepen van
staatsexploitatie, na bestrijding door de
heeren v. Wijck, v. Yeen en jhr. Pompe,
en nadat de minister in een krachtig plei
dooi, terecht als wel wat laat komend ge
wraakt, het amendement onaannemelijk
verklaard had, afgestemd met 45 tegen 31
stemmen. De rechterzijde stemde eenparig
tegen en werd hierbij gesteund door de
liberalen Hennequin, v. Foreest, Roëll, v.
d. Vlugt en v. Karnebeek. Het is opmer
kelijk dat aan de rechterzijde, bij zoo dui
delijk te voorziene bedreiging van't stellen
der portefeuille-quaestie nagenoeg twintig
leden durfden afwezig blijven. Had de
heele linkerzijde eenparig 't amendement
gesteund, en hadden slechts twee leden
van rechts zich bij hen aangesloten wat
toch niet onmogelijk ware geweest, dan
had de minister De Marez Oyens moeten
aftreden.
Laatst bij de stemming over de eeds-
quaestie toen de heer Lohman en vier zijner
vrienden zich met 't amendement-Smidt
in zake de eedsquaestie vereenigden, was,
mede door slechte opkomst der Christelijke
partijen 't gevaar voor een nederlaag van
den minister van Binneniandsche Zaken
eveneens zeer groot. Slechts door den steun
van drie vrienden van dhr. Lohman de
heeren v. Idsinga, v. Dedem en v. Yeen
en mr. Sehokking kon 't amendement welks
strekking beslist vijandig was aan 't door
den minister beoogde doellaten zooals
't isen later geheele principiöele omwer
king worden verworpen
Hulst. Bij de Dinsdag in het district
Hulst gehouden stemming voor de Prov.
Staten (vacature L. v. Waesberghe Jansens)
werden uitgebracht 4192 stemmen, waarvan
van onwaarde 113. Daarvan verkregen de
heeren P. Dregmans (antir.) 1148, Jos.
van Waesberghe (r.-k.) 1140, mr. F. van
Deinso (lib.) 931 en C. Dierick (r.-k.), die
zich had teruggetrokken, 860 stemmen.
Herstemming dus tusschen de heoren Dreg
mans on Van Waesberghe.
Bjj de vorige stemming op den 13en
stomden 4166 kiezers en waren 141 brief
jes van onwaarde. Toen bekwam Dregmans
1187; Dumouleyn 1832 en Vogelvanger
938. Nu nog herstemming op 27 en 30 Oct.
De berde Roomsche candidaten verkregen
te zamen 2000 stemmenen slechts 40
stemmen beneden de meerderheid. Bij
oenstemmigheid overtreft de Roomsche
partij de beide andere in dit district in
kiezerstal.
Van den hoer Dregmans schijnon nogal
stemmen op den heer Dierick te zijn over
gegaan mot name te Koewacht.
In de Najaarsvergadering der Staten
van Zeeland zijn onder moer aan de orde
Benoeming van een lid van Gedeputeerdo
Staten, vac. Van Waesberghe Janssens. En
voorstellen van Gedeputeerde Staten tot
diligentverklaring ten aanzien van een ver
zoek van hot Gemeentebestuur van Zierikzee
om subsidie voor eene avondschool voor
vakonderwijs, en van een adres van het
Bestuur der afdeeliDg Zeeland van de Neder
landscho vereeniging tot bescherming van
dieren. Voorts tot afwijzing van het ver
zoek van den Gemeenteraad van Oudelande
om renteloos voorschot voor wegsverbete-
ringtot inwilliging van het verzoek van
W. Moelker c. s. te Tholen om subsidie voor
een wagendienst TholenSt.-Maartensdijk,
en van het verzoek van den Gemeenteraad
van St.- Philipsland, om subsidie van ten
hoogste 500 in de kosten van aanleg van
eene vaargeul naar de haven aldaar. Verdor
tot overneming van het risico, voortvloeiende
uit de Ongevallenwet 1901, voor zooveel
den stoombootdienst op de Wester-Schelde
betrefttot verhooging van het subsidie
aan de Vereeniging tot stichting en instand
houding van eene ambachtsschool te Zierikzee
tot afwijzing van het verzoek van het Be
stuur der Vereeniging «Vereenigde Hand
werkslieden te Neuzen", om een subsidie
voor hare afdeeling voor vakonderwijs tot
verwijzing naar Gedep. Staten van een
nader adres van P. van Bijken, pachter van
den tol bi) Axel op den weg van Neuzen
naar Axel, om vermindering van pachtsom
tot opening van een crediet tot een maximum
van 100 aan de commissie van toezicht
op de proefvelden in Zeeland voor den aan
leg van proeftuinen in 1904tot toeken
ning van een subsidie van 100 ten be
hoeve van een in September 1904 te Goes
te houden tentoonstelling van bloemen en
vruchten en tot wijziging van de begrooting
der enkel Provinciale en huishoudelijke
inkomsten en uitgaven voor 1903. Eindelijk
een voorstel betreffende een nader verzoek
in zake den tram BrouwershavenBurghsluis.
Bij besluit der Staten van 10 Juli wer
den Ged. Staten diligent verklaard ten
aanzien van het adres van den gemeenteraad
van Oudelande om een renteloos voorschot
uit de provinciale fondsen van f 4850, ten
einde een drietal grindwegen in de bebouwde
kom dier gemeente door klinkerbestrating
te kunnen verbeteren.
Reeds meermalen, o. a. bij besluit der
Staten van 10 Juli 189 L, is beslist dat do
gemeente zelve voor de verbetering van
straten of wegen in de bebouwde kom be
hoort te zorgen, zoodat reeds op dien grond
afwijzing van het verzoek zou moeten vol
gen. Bovendien is in 1867 een renteloos voor
schot uit de provinciale fondsen verleend
voor do begrindiDg van twee der bedoelde
wegen, als onderdeel van de hoofdverbin
ding met Driewegen en met Baarland. Er
wordt dus voor de tweede maal een rente
loos voorschot tot verbetering van denzelfden
weg gevraagd, hetgeen herhaaldelijk door
de Staten is goweigerd, o. a. bij besluit
van 16 Juli 1897.
Ged. Staten stollen derhalve voor het
verzoek af te wjjzon.
