NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 4. 1903. Donderdag 8 October.
18e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSeHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
P. DREtiMAAS.
VAKORGANISATIE.
elkbn MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—6 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Voor de stemming voor een lid van
Zeolands Staten op 13 October a. s. in het
district Hulst is de candidaat van alle
antirevolutionairen, de heer
Het zou van groote eenzijdigheid getui
gen indien we op het woelige tooneel van
het sociale leven alleen de aandacht
vestigden op hetgeen aan eene zijde voorvalt.
Voorzeker aan eene zjjde is groot rumoer,
en dat trekt onwillekeurig de aandacht.
De staking en de strijd tusschen socia
listen en anarchisten doen van zich spreken.
Maar ook aan de zijde der christelijke
werklieden-vereenigingen is beweging. Er
is een zoeken, een tasten dat getuigt van
leven. Daar zijn, we hebben het onlangs
reeds opgemerkt, drie vraagstukken die
beslissing, opmerkzaamheid vragen.
En die drie zijn: de verhouding van
den patroon tot den werkman de vraag
van al of niet verplichte deelneming aan
organisatie en de vakorganisatie.
Het is de laatste die we aan de orde
wenschen te stellen.
En we kunnen dat doen aan de hand
van een scherpzinnig man, die betreffende
dit onderwerp, de vakorganisatie, een stu
die heeft geleverd, die een nieuw element
brengt, wellicht een nieuwe mijlpaal zet
op den weg der ontwikkeling van het so
ciale leven.
De werklieden-beweging heeft zich in
d# laatste kwarteeuw bewogen in de rich
ting van scheiding tusschen arbeiders en
patroons.
In Patrimonium, verzamelden zich de
werklieden, in Boaz de patroons. Ieder
hunner vormde een afzonderlijk leger, nu
eens op voet van gewapenden vrede.
Arbeidende voor een doel maar met ver
schillende, uiteenloopende belangen, opge
hitst tegen elkander is het „Verdeel en
heersch" het beproefde en proefhoudende
middel tot bestrijding van alle christelijke
handeling, toegepast op patroon en werk
man beiden, en zoo lijdt de arbeid en de
arbeider, het vak en de patroon beiden.
Brengt ze tot elkander en ge zult niet
alleen een christelijke roeping vervullen,
maar ook in dit maatschappelijk vraagstuk
uw volk ten zegen zijn. Deze stelling
werd door ds. Sikkel ten beste gegeven op
de jaarvergadering van Boaz.
Spoedig volgde de jaarvergadering van
Patrimonium, die, misschien meer door de
scherp-belijnde en scherp-gezegde inklee
ding, dan wel door den inhoud der stel
ling verleid, een motie van afkeuring goed
stemde.
Deze ontijdige motie werd gevolgd door
een toelichtende brochure van de hand van
ds. Sikkel, een brochure die bij gezette
lezing en overweging zooveel zaakrijks en
goeds bevat, dat we van onze lezers dur
ven vragen, o, gij die belang stelt in den
strijd onzer dagen, in den socialen strijd,
wendt uwe aandacht eens af van het groote
rumoer om u henen, en richt uw blik, in
plaats van naar buiten, eens naar binnen.
Laat ons u daarbij voorgaan, en aan de
hand van ds. Sikkel u den weg wijzen op
dit ongebaande pad.
Onder den invloed der Reformatie bloeiden
de Gilden, de Revolutie maakte den gilde-
band, opgevat als vakband, los.
Ieder werd vrij om in alle denkbare be
drijven als ondernemer op te treden, en
daardoor ontstond een worsteling voor
eigen belang, die klassenstrijd in 't leven
riep, naastenliefde vermoordde, zwakken
en kleinen in den strijd om het bestaan
meer dan ooit te gronde deed gaan en de
kapitaal-heerschappij ontwikkelde. Het
werken in gemeenschap van meester en
gezel begon al meer tot het verleden te
behooren, en de band ontbrak die binden
moest wat bij elkander behoorde, maar nu
gescheiden was.
Die losheid werd gevoeld, en het recht
van vereeniging door de landswet erkend
en gewaarborgd bood uitkomst.
Werkliedenvereenigingen kwamen op.
De Internationale ging voor, de christe
lijke vereenigingen volgden, en waren om
der tijden nood een uitkomst.
Maar een werkliedenvereeniging is nog
geen vakorganisatie.
Tot nu toe kennen we slechts vakorga
nisaties waarop de Revolutie haar stempel
heeft gedrukt.
De vakorganisaties zooals wij die ken
nen, vormen in optelsom de stoffelijke
krachten voorhanden voor een bepaald vak.
De organisatie voor dit bepaalde vak, ver-
eenigd met de organisatie van andere of
vele vakorganisaties, loopen uit in eene
federatie die iedere afzonderlijke bindt aan
het totaal
Dat is de macht der vakorganisatie zoo
als we die pas geleden hebben leeren kennen.
De macht van het getal, de stoffelijke
kracht, die zal heerschen, maar juist daar
door wordt het organisme in het mensche-
lijk leven en in den menschelijken arbeid
miskend.
De geest is meer dan de stof, recht en
vrijheid zijn meer dan overmacht in getal.
Gezag en macht hangen niet af van ge
wicht en getal en van ruw arbeidsvermogen.
Een os kan een kind vertrappen, en toch
is die os niet meer dan uw kind, een
steen kan uw hart doen stilstaan en toch
die steen is minder dan uw hart, uw voe
ten zijn grover dan uw tong, uw. oog, uw
hersenen en toch welke zijn de meest
heerschende? Zijn de sjouwerlieden de
hoogst staande arbeidskrachtenWas Babel
meer dan Jeruzalem of de talrijke bende
in Gelhsemané meer dan de eenzame krui-
seling
Het streven, het onverbiddelijk streven
naar macht en meerderheid, desnoods door
Durgerdamsche wreedheden, het „arbei
ders van alle landen vereenigt u'' staat
iedere vakorganisatie in den weg.
Het moet éen leger worden, een leger
van arbeiders waarover de gedwongen or
ganisatie beschikt, en de federatie zal over
die organisaties beschikken en beslissen,
en een wereld-comité over allen.
Zoo zal, naar de opvatting der Revolu
tie, het arbeidsvraagstuk worden opgelost.
En zou er dan geen christelijke vakbewe
ging moeten zijn? Moet er dan niet in
den Naam des Heeren en op grond van
Zijn Woord een andere weg gewezen
worden
Hebben christen-patroons en christen
leeraars ook hiér niet een dure roeping?
Over die roeping en den te volgen weg in
een der volgende nommers.
7 October 1903.
Om niet onbillijk te zijn, deelen wij als
nog mede dat de Middelb. Crt. ons eën no
van »Het Centrum" van 4 Sept. zond met
een rehabilitatie van de Middelb. Crt. onder
't opschrift >Geen spotterij".
Dit zegt de Middelb. Crt. en derhalve
zal het wel zoo wezen.
Wij hebben echter niets ontvangen, wat
vermoedelijk hier vandaan komt dat het
redactielid die de dagbladen ontvangt, in
de week van 7 tot 12 Sept. afwezig was.
Had de Middelb. Crt. in plaats van te
schermen met de »heiligheid" harer over
tuiging, maar dadelijk gezegd, waar zij
eerst nu mee aankomt, dan ware dit mis
verstand voorkomen.
»En hiermede basta"!
Nu er eenmaal per week ook in ons blad
dergelijke »Portret-Reclames" voorkomen,
nemen wij gaarne het volgende uit het
»Maandblad tegen de Kwakzalverij" over;
men hoort of leest dan eene zaak van twee
kanten.
Vit t>De Boerenstand'''' overgenomen.
Vroeger stonden de kwakzalvers op ker
missen en jaarmarkten, in hunne sjees, en
prezen met luid gebaar en onder allerlei
zotteklap hunne waar aan. Heden echter
nemen zij meer moderne middelen te baat.
De nieuwe zijn ook vrij wat gevaarlijker
zij doen 'tin 'tgroot.
Tegenwoordig vindt men in zeer vele
couranten een soort van portretten, waarop
een getuigschrift volgt, met aanbeveling
van eene der vele nieuwe middelen tegen
alle mogelijke kwalen wier genezing on
feilbaar volgen zal en blijkens het attest
bij den afgebeelde gevolgd is. Na het ge
bruik dier eenige artsenij is hij van een
teringlijder en zwakkeling een gezond en
sterk menseh geworden. Legio zijn verder
de aankondigingen en aanprijzingen van
pillen en poeders en plantaardige genees
middelen tegen eczema's, dartels, suiker
ziekte en ik weet wat al nietnatuurlijk
alle onfeilbare.Dat zijn de kwakzalvers
onzer dagen.
Men begrijpt waarlijk niet, hoe de men-
schen zoo dwaas zijn en zich door zulke
onnoozele dingen laten beetnemen. Wanneer
ik van roggebrood pillen zou maken, ik
stelde ze verkrijgbaar onder een of anderen
naam en schreef er eenige attesten, waar
of onwaar, bijik ben er zeker van met
aanvragen bestormd te worden.
De wereld wil bedrogen zijn't blijkt
ten volle. Dit is echter geen reden, om
van die gceie trouw der menschen misbruik
te maken, en ze werkelijk te bedriegen.
Toch worden er nog altijd velen gevonden,
die zich gaarne, ten koste van anderen, zij
't ook door diefstal, verrijken. Menschen,
die liever met een lui leven en gemakkelijk
aan den kost komen, dan door eerlijk werk.
Om echter mijne bemerking met bewijzen
te staven, wil ik een voorbeeld, een feit
aanhalen, waarvan de histoiische waarde
is gewaarborgd en dat beter dan woorden
waarschuwt tegen die praktijken.
Eenige heeren vervoegen zich bij een
patiënt, lijdende aan tering, wien zij vóór
een maand eenige hunner geneesmiddelen
hadden verkocht. De een gaf voor doctor
te zijn, bevorderd aan een der universiteiten
des lands en gediplomeerd in het buitenland.
De ander dito, als apotheker.
Na de gebruikelijke plichtplegingen over
en weer, verzocht de quasi dokter den
patiënt, hem een onderzoek toe te staan,
wat inderdaad gedoogd wordt.
»Kolossaal", zegt de specialiteit, »welk
een vooruitgangU hebt de laatste maand
eenige fl icons onzer beroemde medicijnen
gehad, niet waar? Welk een werking.
Men kan nagaan wat zij te weeg hebben
gebrachtWelk een geluk voor u in onze
handen te zjjn gevallen. Ik verzeker u,
uw leven zal er jaren door verlengd worden."
Dit alles gaat gepaard met aanwijzingen
en 't gewone onderzoek van borst en rug,
uitroepen van bewondering vergezeld van
kumt ermen.
Na dit vastgesteld te hebben, verzocht
de apotheker den patiënt hem te willen
toestaan, een portret van hem te nemen
hij was voorzien van een kodak tevens
een klein attest te willen teekenen, waar
mede hem geoorloofd zal zijn reclame te
maken. Voor een en ander zal men hem
gratis nog een zestal hunner flacons doen
toekomen welke niet minder heilzaam op
hem zullen werken dan de vorige.
De man, een arme tobber, geeft toe, en
eenige dagen later prijkt zijn couranttee-
kening in verschillende bladen, met een
woord van dank aan zijn redders, onbewust
hen helpend slachtoffers te maken voor
hunne oplichterij. Ondanks de zesgratis-
flicons draagt men hem zelf eenigen tijd
later naar het kerkhof.
Treurig, niet waar? Schandelijk mis
bruik van wetenschap en titel en van de
goede trouw der menschen
De staking en uitsluiting te Borne (in
Overijsel) hebben een geschiedenis die op
het volgende neerkomt.
Al sinds verscheidene weken hadden de
spoelsters aan de Stoom-Spinnerijen en
Weverijen van Spanjaard en Co. haar ge
wone weekloon niet kunnen verdienen,
daar zjj geen werk genoeg hadden. Zij
waren echter verplicht in de fabriek te
blijven. Maandag 14 Sept. waren geen
leege hulzen aanwezig, zoodat zij niet kon
den werken. De directeur gelastte haar
toen toch aan 't werk te gaan of zich naar
huis te begeven. Daar de werkbaas hierop
aan enkelen verlof gaf om heen te gaan,
besloten zij dat allen gaan zouden, en zoo
deden zij. Toen zij 's avonds om het week
loon kwamen, werd aan een drietal door
den baas gezegd dat zjj den volgenden
dag terug moesten komen.
Intusschen hadden de spoelsters een
samenspreking met de besturen der vak
organisaties, waarop zij aan den directeur
om haar volle weekloon vroegendoch
deze wilde geen vergoeding geven voor
den tijd dat zij op werk moesten wachten.
Zij gingen hierop naar huis en kregen
spceiig bericht van den directeur dat wie
om half 2 niet op het werk kwam, ge
rekend zou worden ontslagen te zijn.
De vakbestureD, eveneens arbeiders bij
de firma, vroegen hierop den directeur te
spreken, doch deze liet zeggen dat hij
voor hen niet te spreken was. Zij spoor
den toen de betrokken meisjes aan weer
naar de fabriek te gaan, doch dat zij eerst
zouden trachten den directeur t6 spreken.
Alzoo deden zij doch de directeur liet haar
aanzeggen dat zij terstond aan het werk
moesten gaan. Zij zeiden echter aan den
baas dat zij eerst den directeur wilden
spreken. De baas bracht de boodschap
over en kwam met de tijding van den
directeur terugaan het werk gaan of
vertrekken. De meisjes gingen toen heen.
Vanaf dit oogenblik werden andere spoel
sters gedwongen de ledige plaatsen in te
nemen, hetgeen allen weigerden, waarop
ook zij ontslagen werden. De directie liet
hierop het volgende manifest aanplakken.
aWij voelen ons genoodzaakt mede te
deelen, door de voortdurend scherpere
verstandhouding tusschen ons en de ver
schillende werklieden ontstaan door
invloeden, die niet de ware belangen der
arbeiders en patroons voorstaan dat
wij na rijp beraad tot het besluit gekomen
zijn onder geen enkele voorwaarde op be
doelde wijze door te werken, zoodat wij
hiermede onzen arbeiders en arbeidsters
mededeelen, dat heden over 8 dagen 's avonds
kwart voor zeven gestopt zal worden, dat
dan de fabrieken niet weer zullen worden
aangezet en dat wij vanaf dat oogenblik
onze werklieden als ontslagen beschouwen
Daar de firma met de vakbe3turen der
Chr. Organisaties niet wilde onderhandelen,
vervoegden zich Zaterdag vier van de oudste,
meest vertrouwde knechts bij de firma om
een onderhoud over de sluiting der fabriek
en het ontslag van alle werklieden. Onder
deze vier was er een die al 42 dienstjaren
had. Uit het onderhoud maakten zjj op
dat een schikking mogelijk wasdaarom
kwamen zij Maandag nog eens, doch toen
bleek een schikking geheel onmogelijk.
De directie hield zich aan haar manifest
en dreigde met algéheele sluiting. Zij
verlangde een uitzuivering van haar per
soneel en wraakte zeer den invloed van
»Unitas", het orgaan van den Christeljjken
Textiel-bond. Het was niet zoo zeer de
quaestie der ontslagen arbeiders, als wel
de ontevreden geest onder hare arbeiders,
die haar het manifest had doen aanplakken.
In een druk bezochte vergadering, door
meerdere gevolgd, werd het optreden der
firma zeer gelaakt, doch bovenal aange
drongen op fiink en kalm optreden.
Wel zijn er ook elementen in die met
muziek en optochten willen werken, doch
de betere geest heeft tot heden gezege
vierd. De overgroote meerderheid wil de
belangen der patroons blijven dienen, maar
als verbondeD, trouwe arbeiders ook hunne
eigene rechten handhaven.
Gelijk wij reeds gemeld hebben vinden
de stakers en uitgeslotenen steun bij alle
partijen en richtingen. Wij noemen slechts
de namen vandr. J. Th. de Yisser, mr. G. J.
Sybrandi, ds. P. J. Couveé, pastoor Hendriks,
Schoemaker, wethouder, en anderen.
Maandag had een samenspreking plaats
tusschon de directie en het comité uit de
uitgeslotenen.
In de vergadering der uitgeslotenen legde
het comité als vrucht dier samenspreking
de navolgende door de directie goedge
vonden voorwaarden over
De directie zal erkennen dat de arbei
ders zich vrij mogen organiseeren en dat
bij mogelijke geschillen, die door den fa-
brieksraad niet tot eenheid gebracht kunnen
worden, de besturen dezer organisaties
worden ontvangen om de zaak met de
directie te bespreken namens de organi
saties dat alle arbeiders (de directie zegt
allen op een na) worden aangenomen en
ieder aan zijn vroeger werk gezet.
Nadat de fabrieksraad een half jaar be
staan heeft, moeten in de afdeelingen,
waar vaste werklieden zijn, loonlijsten zjjn
opgehangen en nog een half jaar later
eveneens voor stukwerkers.
De directie zal overgaan tot het formee-
ren van den fabrieksraad uiterlijk binnen
3 maanden. Leden moeten zjjn werklieden,
zooveel mogelijk uit elke groep. Bazen
zjjn niet verkiesbaar. Kiezers zijn de werk
lieden, die den leeftijd van 18 jaar hebben
bereikt.
De schadevergoeding voor het wachten
op werk wordt door den fabrieksraad vast
gesteld en zal bedragen het halve loon.
Uiterlijk 3 maanden na instelling van den
fabrieksraad treedt deze bepaling inwerking.
Acht dagen na weder-aanzetting der
fabriek moeten alle werklieden aan den
arbeid zjjn of anders billijke schadever
goeding van de directie ontvangen.
Wordt nu dit bemiddelingsvoorstel door
beide partijen aangenomen (en daar is
kans opdan is men klaar.
De Christen Democraat geeft eenige staal
tjes van heiligschennis van de leiders der
S. D. A. P.
Toen Staalman in een openbaar debat
van Hermans ten antwoord kreeg dat voor
den Sociaal democraat, geloof privaat zaak
is en de arbeiders heelemaal niet bang be
hoefden te zijn dat zij tot de S. D. A. P.
komende, zouden worden lastig gevallen
om hun geloofen Staalman hierop vroeg
of hij dan schuld wilde belijden over
vroeger door hem uitgesproken Godslaste
ringen, riep Hermans uit„ik ben lid van
den Dageraad, dus atheïst".
Intusschen gaan deze heeren al verder
op den weg der heiligschennis. Eerst
hadden zij het alleen tegen predikanten,
geestelijken en verschillende belijders van
den Christus. Thans wordt ook de persoon
van God aangerand en gesmaad.
Immers in het Zondagsblad van „Het
Volk" het Hoofdorgaan der S. D. A. P.
lezen we o. a.
Een bijbeltekst, die de macht van God ver
heerlijkt, profeteert dat de Heer den leeuw
zal doen nederliggen bij het lam.
In deze tekst wordt dit als een buitenge
woon bewijs van de groote macht des Heeren
gegeven. Zelfs voor den Heer was dat dus al
een heksentoer
Deze gruwelijke Godslastering die den
geloovige pijnigt in de ziel, wordt nog
gevolgd door deze andere, bjj een illu
stratie
De Heer bedient zich van zijn dienaar,
dominé Sikkel, om den stengel der revolutie
af te slaan die was opgeschoten in de Christe
lijke vakorganisatie.
Terecht vraagt de „Chr. Dem." aan den
Leider der Sociaal-democraten, den Hoofd
redacteur van „Het Volk" durft gjj nu nog
beweren dat in uw partij ook plaats is
voor den Christenarbeider, voor wien de
God dien gij hoont, de Allerhoogste Ma
jesteit is
Van sociaal democratische zijde (zieo. a.
Eet Volle van 4 October) worden de auto
riteiten die de leden van het Hoofdbestuur
van den Matrozenbond straften voor hun
optreden bjj de betooging voor algemeen
