NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 2. 1903
Zaterdag 3 October.
18e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Bij lit nummer behoort een Bijmpel.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
P. DRËGMArcS.
R; 6 CLA. M: ES.
Een vraagstuk.
Gemengde Berichten.
u.
Ct.
klken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Voor de stemming voor een lid van
Zeelands Staten op 7 October a. s. in het
district Hulst is de candidaat van alle
antirevolutionairen, de heer
2 October 1903.
In een onzer vorige nommers heeft een
kolossale vergissing gestaan.
Wij schreven
»Evenzeer zullen de kinderwetten ook
behoorende tot het stel sociale wetten door
het christelijk kabinet ons bezorgd, met
belangstelling worden ontvangen."
De Goesche Courant is wel zoo vriendelijk
ons op onze fout te wijzen en ons daardoor
de gelegenheid te bieden onze mededeeling
op een belangrijk punt te herroepen.
De Kinderwet is afkomstig van het
ministerie-Pierson. En ook de uitdrukking
stel sociale wetten is onjuist.
Zou de Goesche Courant zich echter niet
kunnen denken dat haar politieke tegen
stander, die dit stukje schreef, ook kan
bedoeld hebben »wetsontwerpen"of mis
schien ook wetten van oen vorig kabinet
die door (lit kabinet moeten worden uitge
voerd en of dit somwijlen ook met de
Kinderwetten het geval is
Tenminste de uitdiukking in hetzelfde
stukje »De hinderwetten door de regeering
ter behandeling bij de Staten Generaal
ingebracht"had haar op die ge
dachte kunnen brengen.
Waarom moest hier nu weer maar dadelijk
een >brutaal stuk'' geconstateerd worden?
Wij zijn zoo vrij onze lezers te wijzen
op een nobel woord van generaal Van Heutsz
den held van Atchin, gesproken ter ge
legenheid der plechtige uitreiking van het
grootkruis der Militaire Willemsorde.
De gouverneur-generaal had eene krachtige
gevoelvolle rede gehouden, waarin hij de
buitengewone verdiensten van den generaal
jegens het vaderland had geschetst en den
wensch uitsprak, dat het hem gegeven
mocht zijn een eind te maken, aan den
meer dan dertigjarigen oorlog, welke zoo-
voel oilers hoeft godraagd.
En wat is nu dit nobel woord, waarvan
wij spreken
Laten wij hot hier voor u mogen af
schrijven
Wanneer ik, zoo sprak generaal Van
Heutsz in zjjn antwoord ten huize van den
gouverneur-generaal,
wanneer ik al de eer, al de hulde zou
moeten dragen, die men zoo welwillend
is geweest op mij te laden, zou dat mij te
zwaar kunnen worden, maar en hier wees
hij op de plaque van de Willemsorde wij
allen, ridders van de Willemsorde weten, dat
het devies van de Willemsorde luidt»voor
moed, beleid en trouw dat wij het kruis uit
ons zelf niet verworven hebben, maar dat wij
dat ook danken aan onze ondergeschikten,
die hun bloed, ja hun leven veil hebben, om
Koningin, Vaderland en de goede zaak te
dienen."
„Die ondergeschikten", vervolgde de ge
neraal, wijzend op de ridders,
„die ondergeschikten hebben het mij
mogelijk gemaakt om dit kruis te ver
werven, die ondergeschikten, meer direct aan
de gevaren blootgesteld dan ikvan hen
vloeit eerder het bloed en vliet eerder het
leven van den bevelhebber, die op grooten
afstand den strijd bestiert en regelt.
Zou de klassenstrijd, zoo vroegen we
ons zeiven bij het lezen van die woorden
af, zou de klassenstrijd niet veel van zijn
felheid en scherpte verliezen, indien n. e irdere
en mindere, ieder op zijn terrein, dat toch
ten slotte gemeenschappelijk terrein blijkt
te wezen, door zulke nobele voorbeelden
geprikkeld werden, om elkanders arbeid
meer te waardeeren en te steunen
Ons dunkt van ja.
Te voren had bij diezelfde gelegenheid
de generaal, toen hem een dronk werd ge-
wjjd, kameraadschappelijk met alle aan
wezigen, toowel onderofficieren ah minderen,
geklonken. Echt nobel en ridderlijk van
zulk een gevierd man, om te trachten de
minderen tot zich op te heffen en aan zijn
persoon en daardoor aan het vaderland te
verbinden.
Het schoolmuseum te Amsterdam, eene
vraagbaak voor schoolcommissies en on
derwijzers heeft zijn 25jarig jubilé achter
den rug.
Het mag zich in klimmende belangstel
ling van landgenoot en vreemdeling ver
heugen. Hoe zou het anders kunnen.
Hier wordt inderdaad de spreuk gehuldigd
„Elk wat wils.'' Al wat in Nederland op
onderwijsgebied uitkomt, vindt daar een
plaats. Zelfs beijveren zich vele buiten-
landsehe uitgevers om bijdragen te leve
ren. Geen wonder, dat do ruimte te be-
peikt wordt en er naar grooter localiteit
moet worden omgezien.
Besturen van op te richten chr. scholen
en niet minder van reeds bestaande, die
eene collectie leermiddelen moeten aan-
koopen, vernieuwen of uitbreiden, doen
o. i. bost daar met de hoofden van scholen
eens een kijkje te nemon. Ze zullen daar
niet verlegen staan, of het moest zijn door
de moeilijkheid der keuze.
In Engeland, waar de Anglicaansche
kerk de heerschende is, vindt men heden
ten dage een langzame afschuiving naar
de Roomsche kerk. Zelfs onder de voor
name standen, in de hoogst kerkelijke
kringen, neemt men nu en dan overgan
gen waar, die te denken geven.
Het is of de dagen van Laud, den aarts
bisschop van Canterbury, wien Rome den
kardinaalshoed had aangeboden, terugkee-
ren. Langzamerhand wordt dan ook de
Roomsche ritus, evenals toen, ingevoerd.
En door welke argumenten worden die
overgangen naar Rome goedgepraat? Wie
zal het zeggen, te meer, nu de kerkelijke
autoriteiten nolens volens zeiven den weg
daartoe effenen. Het zou dan ook vol
strekt geen wonder zijn, dat een der af
valligen het antwoord herhaalde, van de
dochter van den hertog van Devonshire,
die ten tijde van Karei I dien zelfden
overgang maakte, het antwoord n. 1. toen
Laud haar naar de reden vroeg van hare
handelwijze: „Ik ben altijd bang geweest
voor gedrang: en daar ik zie, dat de aarts
bisschop Laud en zeer veel anderen den
weg inslaan naar Romo, heb ik mij ge
haast, om u allen vóór te zijn."
Vraag. Kan men bloedarmoede ge
nezen alsmede ziekte voortkomende uit de
armte van het bloed, zwakte der zenuwen?
Antwoord. Ja, op voorwaarde even
wel dat men het noodige hiervoor verrichte.
Dit noodige is eenvoudig, dit bestaat alleen
met de zoo gemakkelijke, zoo goedkoops
en zoo werkdadige behandeling met de
Pinkpillen te volgen.
Bewijs van hel vraagstuk. Hat is niet
een bewijs dat wij kunnen geven omtrent
de juistheid dezer oplossing maar duizenden.
Gij hebt zeker reeds talrijke attesten van
genezingen gelezen die door de Pinkpillen
verkregen zijn geworden, gij zult er in de
toekomst nog meer van lezen. Leest thans
slechts het attest gegeven door den H e:
A. Henneman, te Heemskerk, prov. Noord-
Hollaid. Genoemd Heer had ons een
Schrijven gericht omtrent de genezing van
verschillende personen die op zijn aanraden
de PI rkpillen gebruikt hadden, o. a. mocht
onze verslaggever van hem bij zijn laats'.e
bezoek vernemen dat zijn neef Jan Beer tj s,
achttien jaren oud, gedurende een jaar van
dag tot dag al zwakker en zwakker werd,
de geheele familie vreesde de tering, hij
had hoegenaamd geen eetlusf, slechte spijs
vertering, steken in de zyde, kortademing,
slapeloosheid, hoofdpijnen en alles wat er
voor aangewend werd bleef zonder resultaat.
Ik gevoel mij gelukkig u thans te kunnen
mede deelen dat ik mijn neef de Pinkpillen
heb aangeraden want het resultaat is ver
rassend geweest, hij is thans zoo gezond
als een visch, en kan thans zijn werkzaam
heden als tuinder met lust vervullen.
Laten wij niet vergeten dat de Pink
pillen de krachtigste hernieuwer van liet
bloed en versterker der zenuwen zijn.
Welke zijn de ziekten voortkomende uit
de verarming van het bloed of zwakte der
zenuwen
Het zijn bloedarmoede, bleekzucht, neu
rasthenie, maagkwalen, algemeeno zwakte,
rheumatiek, heujjicht. Indien gij of een
uwer bloedverwanten of vrienden aan een
dezer ziekten lijdende zijt aarzelt niet de
Pinkpillen te gebruiken. Gij zult er heil
en verlossing bij vinden. Met de Pinkpillen
zult gij genezen zelf indien alle andere
geneesmiddelen schipbreuk hebben geleden.
Prijs f 1,75 de doosf 9.per 6 doozen.
Verkrijgbaar bij Snabilié, Steiger27, Rotter
dam, hoofddepothouder voor Nederland en
apotheken. Franco toezending tegen post
wissel. Ook echt verkrijgbaar voor Middel
burg en omstreken bij Joh. de Roos, K 157.
Vlasmarkt te Middelburg. Ook echt verkrijg
baar voor Goes en omstreken bij Gebr.
Mulder, Drogerijen en Verfwaren.
Onze Middelburgsche Corresp. schrijft
Een groote in den lande is gevallen.
Onze oud-burgemesster Jhr. mr. Schorer,
nu vice-president van den Raad van State,
is op 69-jarigen leeftijd overleden.
Populair als weinigen, beminnelijk en
altijd bereidvaardig, een burgervader in den
edelsten zin, zoo leefde burgemeester
Schorer in de herinnering van Arnemuiden,
Nieuwland en Middelburg voort.
Zeeuw van oorsprong en door talrijke
banden aan Zeeland gehecht, bleef de relatie
tusschen hem en Zeeland vooitbestaan, ook
toen hij als commissaris in Noord-Holland
zetelde, en niet minder toen hij de hoogste
plaats in den Raad van Slate innam.
Ook de antirevolutionairen zullen onge
twijfeld met ons instemmen als we van
dezen edele onder onze tegenstanders, dezen
steunpilaar van het oud-liberale regime
getuigen dat hij het vaderland in 't alge
meen en ons Zeeland in 't bijzonder heeft
gediend met al zijn kracht en gaven.
Na het welkom dat we de Walchersche
Courant bij het verschijnen van haar proef
nummer toeliepen zij thans gemeld dat
No. 1 van den eersten jaargaDg is ver
schenen.
Het kleine, misschien wel al to kleine
weekblad, ziet er wel verzorgd uit.
De kleine vorm zal ongetwijfeld de re
dactie dwingen tot groote zelfbeperking.
En dat men ook die kunst al doende
zal moeten leeren toont dit eerste nommer.
Jleer dan een weekblad schijnt dit nom
mer een doorloopend overzicht.
Een overzicht over ons parlementair ver
leden, heden en naaste toekomst.
Een overzicht betreffende de behandeling
van het adres van Antwoord op de Troon
rede in de Tweede Kamer.
Een overzicht van Walcheren's oudste
geschiedenis.
Een overzicht van het DresJener socia
listen-congres, en eindelijk een revue be
treffende het ontstaan der Boerenleenbanken.
Zoo is, naar verhouding tot de ruimte
die de Courant aanbiedt o. i. wel wat veel
plaats aan de geschiedenis ingeruimd.
En dan nog ditzou het niet alleen
voor de Walchersche Courant, maar ook
voor ons allen geen tijd worden om de
parlementaire taal ojp zij te zetten, en voor
de »kleine luyJen" in zuiver Hol'andsch
te schrijven?
Zouden we dien oespas van Franseh en
Latijn, en heel dat eigenaardige couranten-
taalije toch wezenlijk niet zoo mooi
niet kunnen missen
Goes. Benoemd l tot brievenbesteller
i
alhier met ingang van 16 Oct. a.s. Antoon
Potter alhier.
Goes. Gisteren herdacht de heer Chr.
Sinke den dag, dat hij 25 jaren geleden
als besteller der posterijen werd aangesteld.
DeJ directeur en beambten schonken hem,
als bljjk van waardeering, een barometer,
zijne collega's uit vriendschap eene fraaie
lamp, torwij] hem door andere beambten
en uit het publiek nog verschillende tast
bare bewijzen van ingenomenheid met zijn
feest werden aangeboden. Behalve dat de
post hem tal van gelukwenschen bracht,
hadden do buren te zijner eer de driekleur
uitgestokon.
Vlake. Aangesteld tot stationsklerk te
Eindhoven, de heer Joh. ten Napel, thans
volontair alhier.
Zondagavond is, vermoedelijk door het
inslaan van den bliksem, de landbouwschuur
van de weduwe P. Vandamme, onder de
gemeente Hontenisse, in brand geraakt.
Een- rund, een kalf en 9 varkens zijn in
de vlammen omgekomen. De overige die
ren werden gered. De dochter i3 bij de
relding bijna verbrand; zij werd met
wonden aan armen en hoofd door haar
broeder gered.
Dinsdagavond werd door de politie
te Dordrecht een 19-jarig jongmenseh, ze
kere G. B., thuis behoorende te Vlissin-
gen, zonder geld of middelen van bestaan
zwervend op straat aangetroffen. Nadat
hem nachtverblijf was verstrekt, is hij
Woensdag in de richting zijner woonplaats
op transport gesteld.
Wij lezen in do »Hollandsche Ameri
kaan" van KalamazooJohn. Teijl is
gisteren avond in zijn woning, 321 Reed
str. aan een beroerte overleden, oud 64
jaar. Hij was te Kolijnsplaat, Nederland,
geboren en emigreerde zestien jaar geleden
met zijn gezin naar Amerika en vestigde
zich te Kalamazoo. Hij laat een weduwe
met vijf kinderen na, waarvan nog twee
dochters in Nederland wonen.
Wemeldinge. In de gemeenteraads
vergadering van Donderdag onder voor
zitterschap van den heer burgemeester
werd met algemeene stemmen afwijzend
beschikt op een verzoek van P. v. Boven
om ontheffing van zijn aanslag in den
hoofdolijken omslag, terwijl op een des
betreffend verzoek van T. C. M. v. Pope-
ring deze adressant geplaatst wordt in de
6e klasse, inkomen van f300. Met alge
meene stemmen wordt zonder discussie
besloten met I Nov. de onderwijzers B.
de Jonge en G. Houtekamer eervol te ont
slaan. Het voorstel van B. en W. inzake
opheffing van school 2, de beide scholen
te vereenigen en één school te bouwen
met 7 lokalen vond eenige bedenking. De
heer Lindenbergh vond niet genoeg om
schreven waarom B. en W. 7 lokalen in
plaats van 4 verlangen. Ea dit zal toch
noodig zijn, waar een bijzonder subsidie aan
gevraagd zal worden. De voorzitter zegt
dat B. en W. bedoelen beperking der
uitgaven. Niet direct maar op den duur
zal het goedkoopor zijn één school met
7 lokalen te hebbendan twee scholen
met twee hoofden, twe8 onder wijzers wo
ningen, enz. De heer Nijssen voegt hierbjj
dat school 2 binnen enkele jaren groote
onderhoudskosten zal noodig maken. De
heer Lindenbergh acht ook uit 't oogpunt
van veibroedering het hebben van ééne
school goed, doch heeft nog eene beden
king: 6 of 7 lokalen. Hij acht voor 't
tegenwoordig getal schoolgaande kinderen
6 lokalen voldoende. Andere leden ver
klaren dat met 't oog op mogelijke toe
neming van bevolking of anderszins op de
noodzakelijkheid van een 7e lokaal in de
toekomst moet gerekend worden. Tegen
het denkbeeldvereeniging der twee scho
len verzette zich de heer v. Oosten. Met
6 tegen 1 stem werd tot vereeniging der
scholen en in verband daarme^v
van school 2 be**«n en ookdateen
nieuwe school zal verrijzen met 7 lokalen.
De heer Lindenbergh was voor 6. Hierop
werd met algemeene stemmoa besloten bo-
.1
houdens goedkeuring, tot aankoop van
terrein van A. Laven naast school I. Ver
volgens kwam aan de orde een voorstel
van dhr. Lindenbergh om de bewaarschool
met bekwamen spoed te horopenen en iu
te richten naar de eisehen des tijds. Do
heer Lindenbergh lichtte dit voorstel toe.
Hij merkto op uit de indiening van het
praeadvies van B. en W. dat de bedoeling
is deze zaak spoedig ter hand te nemen.
Maar het heeft spreker bevreesd dat op
de begrooting slechts een memorie-post
voor de school voorkwam. Reeds bjj een
vorige behandeling v<n een advies voor
de bewaarschool was hij door het praead
vies teleurgesteld. Uit dit praeadvies sprak
niets anders dan van gemis aan moed.
Wanneer B. en W. zich gekweten hadden
van hunne belo'te om een onderzoek in
te stellen naar de werking en vruchten
van het bewaarschool-onderwjjs waren zjj
allicht tot andere gedachten gekomen. Spr.
heeft nu getracht zelf een onderzoek in te
stellen, en de uitslag was zeer gunstig.
Vele hoofden van scholen, enz. hebben
hem verzekerd dat de bewaarschool van
zeer groot nut is. B. en W. zien dit nut
geheel voorbij en werpen zich op 't bezwaar
van de financiën. Maar Spr. is er zeker
van dat zoo de bewaarschool er niet komt,
niet de dubbeltjes, maar andere overwegin
gen dit zullen hebben veroorzaakt.
De voorzitter antwoordde dat de heer
Lindenbergh zich te eenzijdig op het nut
eener bewaarschool heeft bewogen. Maar
de vraag is of dit nut voor onze gemeente
zoo groot is dat het wordt opgewogen
door do financieele offers. Hij zelf ont
kent dat, maar B. en VV. oordeelden een
parig dat waar thans voor schoolbouw
f1200 zal noodig zijn, het niet aanging
ook nog eens voor eene bewaarschool
f1000 uit te geven.
De heer Lindenbergh zou willen dat de
voorzitter de oogen eens wat meer open
deed voor het nut eener bewaarschool.
De voorzitter waarschuwt den heer Lin
denbergh om niet te veel zijn eigen per
soonlijke meening, al woidt die nog zoo
stellig verzekerd, als eenige, slgemeen
vaststaande waarheid te doen gelden. Er
zijn ook nog menschen met een even stel
lige doch tegenovergestelde meening, die
ook 't gemeentebelang wenschen te dienen.
Het verwjjt dat B. en W. de zaak niet
genoegzaam onderzocht hebben, is onver-ij,
diend. Er is geraadpleegd o. a. met den
districts-schoolopziener die vorklaard heeft,
dat voor don bouw eener bewaarschool
onmogelijk subsidie kan verleend worden.
En wat de zedelijko zijde betreft, spr. las
het werk van mevrouw Van Calcar over
de Fröbelmethodo en werd daarbij ver
sterkt in zijn meening omtrent het twij
felachtige nut van bowaarschoolonderwjjs
voor dorpskinderen.
De heer Ruisaard zei met den heer
Lindenbergh het bowaarechoolonde: wijs te
Kloetinge van nabij te hebben gezien, en
een goeden indruk er van verkregen te
hebben, maar dat door deskundigen hem
bij die gelegenheid verzekerd is, dat op
rijper schooljaren do vruchten van 't be-
waarschoolonderwijs verloren gaan. Doch
buiten dat meent hij dat op dit oogenblik de
bouw eener bewaarschool om geldelijke
redenen niot gowenscht is.
Bij stemming wordt ten slotte het voor-
stel-Lindenbergh verworpen met 4 tegen
3 ssemmen, zoodat er geone bewaarschool
komt. Voor stemden de heeren v. Oosten,
Nrjssen on Lindenbergh; togen de h'eeren
Dominions, Ruisaard, de Broekert en de
voorzitter.
De verordening op den Hoofdelijkerjff
Omslag werd alsnog gewjjzigd in dia*"#
dat voor elk kind f 25 Hieror
getrokken "gesloten. N'
We— Salomon Koole, de verdachte van
de moord te Kuitaart ia gisteren in vrjjheid
gesteld. Het meest uitgebreide onderzoek
van politie en justitie heeft dus geen schuld
aan dezen gruwelijkon moord voor hem
aan het licht gebiacht,
EN,
end,
en.
