NIEUWSBLA
VOOR ZEELAND.
No. 147. 1903.
Dinsdag 15 September,
17e Jaargang'
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
Buitenlandseh Overzicht.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
LOTERIJ WET.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij, die zich met i October-
op ons blad abonneeren ont
vangen de nog verschijnenda
nummers gratis.
De speelzucht heeft zich als een woe
kerplant vastgehecht aan het zedelijk leven
der natie.
Loterijen in eiken vorm en voor alle
mogelijke doeleinden, rijzen als paddestoelen
uit den grond op.
Daarom juichen wij het toe dat wij nu
een regeering hebben die aan deze harts
tocht paal wil stellen.
Eerst moest, om zedelijk sterk te staan,
de regeeiing komen met 't voorstel tot
geleidelijke afschaffing der Staatsloterij.
Thans volgde de voordracht »houdende
wettelijke bepalingen betreffende loterijen".
Artikel 2 bepaalt dat het aanleggen en
houden van loterijen verboden is, welk
verbod zich natuurlijk ook uitstrekt tot het
verboopen, afleveren, in voorraad hebbeD,
adverteeren, enz. van loten.
Het komt er daarbij niet op aan wat
verloot wordt. Loterijen waarbij de prijzen
bestaan uit voorwerpen van dagelijksch
gebruik zijn evenzeer strafbaar als die
welke geldprijzen aanbieden.
Ook het gratis verstrekken van loten
aan koopers van winkelwaren, enz. is ver
boden.
Een uitzondering wordt alleen gemaakt
voor rentegevende premieleeningen.
Wjj zijn niet genoeg op de hoogte om
het recht dezer uitzondering te beoordeelen.
Wij zouden gaarne bekwameren dan wij
hooren over de vraag of speculeeren ook
met aandeelen in premieleeningen enz.
onder de rubriek loterijen behoort.
Dat de wetgever eene uitzondering toe
laat, wanneer het verkeerde van zekere
gewoonte niet vaststaat, laat zich begrijpen.
Iets anders echter is het, of de wetgever
de kleine ondeugdjes mag laten doorsluipen,
waar hij de groote misdrijven strafbaar
stelt.
Het komt ons voor dat zulks in dit
wetsontwerp geschiedt. Na het flinke ver
bod van artikel 2 volgt artikel 3 dat aan
enkele loterijen de hand boven het hoofd
houdt.
Immers artikel 3 zegt
Door Ons kan, op voordracht van Onzen
minister van Justitie, toestemming worden
verleend tot het aanleggen en houden van
een loterij ten behoeve van eene vereeniging
in het bezit van rechtspersoonlijkheid of van
eene stichting, zoomede van eene loterij-
strekkende tot een liefdadig doel of ter be'
vordering van wetenschap, kunst of andere
algemeene belangen.
En art. 4 bepaalt
Tot het aanleggen en houden van eene
loterij, strekkende tot een liefdadig doel of
tot bevordering van wetenschap, kunst of
andere algemeene belangen, en waarin de
prijzen of premiën niet in geld of geldswaardig
papier bestaan en gezamenlijk geen grootere
waarde dan van één honderd gulden hebben,
kan toestemming worden verleend door bur
gemeester en wethouders der gemeente, waar
die loterij zal worden gehouden.
Voor sommige gevallen zal 't derhalve
toegestaan zyn, een kansje te wagen.
Zoo iets van het kwade doen opdat er
het goede uit voortkome.
Voor ons is kwaad kwaad, ook al ge
schiedt het met de beste bedoelingen.
Voor ons is loterij loterij, in welken
vorm het zich ook aandient.
Daarom aarzelen wij niet als onze mee
ning uit te spreken dat deze twee artike
len de zwakke stee zijn in dit overigens
ons zoo sympathieke wetsontwerp.
De speelzucht zit er diep in bij 't volk,
ook de christenen zijn er niet vrij van.
Zij wordt op alle mogelijke wijze geëxploi
teerd. Zij loopt maar al te dikwijls in
de val.
Daarom heeft de Btrekking van dit wets
ontwerp onze volle sympathie, waar 't
zich voorstelt te bereikenlo. bescher
ming van het individu tegen bedrog en
misleiding bij loterijon2o. bescherming
tegen baatzuchtige, schoon niet met be
drog of misleiding gepaard gaande exploi
tatie van de speelzucht3o. tempering
van die speelzucht zelf bij het individu.
Doch gelijk gezegd, die uitzonderingen
verzwakken het beginsel waarvan het uit
gaat en doen, in hoe geringe mate dan
ook, het denkbeeld postvatten dat een ge
sanctioneerd of getolereerd kwaad niet zoo
erg kwaad is.
Het is er ongeveer mee als met de ge
permitteerde spijbelarij in de leerplichtwet.
Alle loterij moet verboden.
14 September 1903.
Provinciale Stoombootdienst op de Wes-
ierschelde Vlissingen. Staat van vertraging in
den treinenloop te Vlissingen van Vrijdag
4 Sept. tot en met Donderdag 10 Sept. 1903.
Sept. 7 in plaats van 11,44 te 12,
9 11,44 12, O
10 8,52 9,03 (3)
10 11,44 12,03Q
Geen aansluiting. (2) Geen aansluiting
met Neuzen, wel met Breskens. (:l) Deze
had nog aansluiting.
Nxet bevoegd.
Da heer H. W. Vliegen, redacteur van
«Het Volk" heeft ons een brevet van on
bevoegdheid gegeven van den volgenden
inhoud
«De mensehen der burgerlijke pers
hebben van de beteekenis van het rapport
der Commissie van Onderzoek betreffen
de het Comité van Verweer, niets begre
pen. Ze hebben het gelezen met al de
oppervlakkigheid, hun eigen. De arbei
dersbeweging, met haar vertakkingen, en
de in haar midden woedende strijd tus-
schen anarchisme en socialisme, gaat
boven hun begripsvermogen." -
Hoe de andere «menschen der burger
lijke pers" hierover denken, weten we niet,
maar wij voor ons willen gaarne erkennen,
dat de heer Vliegen gelijk heeft, wat ons
betreftwe moeten het eerlijk bekennen
we kunnen de heeren van »Het Volk" niet
begrijpen. Sedert alle begrippen van deugd
en ondeugd stuivertje gewisseld hebben' j
nadat men het in het Nederlandsch zoover
gebracht heeft, dat men zelfs kan vzitten
te onderkruipen"na al deze omkeeringeD,
moeten we verklaren nog niet genoeg ^be
ïnvloed" te zijn door de Volksideeën om
^en van »Het Volk" te kunnen
begrijpen. Trouwens waar men ons altijd
gerekend heeft tot de volksver dommer8
mogen knappe koppen als de heer Vliegen
het ons niet kwalijk nemen, dat we niet
mee kunnen komen. We begrijpen niet,
wat idealistisch erin kan gelegen zijn om
elkaar de huid vol te schelden we verstaan
het niet, waartoe het dient om in April
Domela Nieuwenhuis in het Paleis van
Volksvlijt op uitbundige wijze te huldigen
en denzelfden Domela Nieuwenhuis in
September af te beelden in «Het Volk"
staande in zijn hemd met het onderschrift,
dat dit nu is de Haman, die voor een ander
een galg gebouwd had, maar zelf eraan
moet hangen. Dit alles en nog veelmeer
begrijpen we nietwe kunnen er niet bij
't is voor ons te hoog en te wonderlijk.
Wij hebhen dan ook maar weinig gezegd
over heel dat verraad-rapportde geuren,
die uit een waschtobbe komen, kunnen we
ons niet bekoren dat ligt zeker weer daar
aan, dat we tot »de menschen der burger
lijke pers" bekooren. Zijn we zelf genood
zaakt zoo'n vuile wasch van nabij te be
schouwen, dan behoeven we daarom onze
lezers er nog niet lastig mee te vallen.
Alleen dit willen we er van zeggenWie
onder de arbeiders niet bang is van vieze
geuren en veel vuil, die moet toch vooral
zich de opoffering getroosten om heel dat
verraadrapport eens uit te lezen. Als hij
dan niet tot de conclusie komt, dat de
mannen die zich noemen de vrienden, de
vertegenwoordigers van de arbeiders, in
April zeer duidelijk getoond hebben blinde
leidslieden der blinden te zijn dan zeggen
wij, dat het met zijn bewustheid, zijn bewust
zijn en zijn bewust-zijn zeer treurig gesteld is.
Het bovenstaande is een klein afstraf-
finkje dat de Nieuwe Prov. Oron. Crt. aan
Eet Tolk toedient, en door ons met instem
ming werd overgenomen.
Hot is dan ook inderdaad treurig, zooals
de heer Vliegen, overigens een fatsoenlijk
man, scheldt op wie het niet met hem eens
zijn.
Het is waar, de anarchisten hebben hem
met hunne persoonlijke vinnigheden ge
prikkeld.
Maar geeft dit recht om zijn tegenstan
der te betitelen, gelijk hy gewoon is te
doen
Hij spreekt in zijn jongste «kantteeke-
niugen" van «satanisch gemeen" en »in
vuil wegzinkende lasteraars".
En Troelstra's taal aan het adres van
minister Kuyper is nog grover, te min om
er notitie van te nemen.
Bovenstaande afstraffing van onze Gro
ninger collega is meer dan verdiend, al
vleie zij zich niet dat 't ook maar iets hel
pen zal.
Zoo deze heeren fatsoenlijk werden
dit weten ze wel zouden zij het weinig je
invloed dat hun sinds de dagen van het
«anarchistisch avontuur", hun opereeren in
«de hel" verbleef, verspelen.
Blijkens 't verslag in de «Rotterdam
mer" sprak mr. Troelstra vorige week in een
protestvergadering het volgende
Wat echter de door Lindeman gebezigde
woorden aangaat, zeide spr. niet te willen be
antwoorden de vraag of de man (Minister
Kuyper) werkelijk huichelaar was. Maar als hij
den minister weer eens in de Kamer tegen
over zich had »m et zijn vroom oog-
gedraai, zalvende dingen zeg
gende, maar met een hart vol
gal en gift, en venijnige ver
dachtmaking sprekend e", dan zou
het wel kunnen gebeuren dat spr. hem inter-
rompeerde met de woorden van Lindeman
maar dan het woord onbewust
vergat.
Mr. Ketelaar, de vrijzinnig democratische
secretaris van den Bond van Ned. Onder
wijzers, heeft dezer dagen in een volks
vergadering die protesteeren kwam tegen
Lindemans ontslag, onder meer beweerd
dat door dat onslag »den onderwijzers
duidelijk is gemaakt dat zij niet voor hun
meening mochten uitkomen zoo deze tegen
die van de tegenwoordige regeering in-
druischte."
De opmerking is onzinnig en logenachtig.
Vrij wat eerlijker sprak in het N. School
blad Ketelaars collega Zernekó zich uit
«Waar is" zoo schrijft hij «ook
maar het begin van bewijs dat de regeering
andersdenkende ambtenaren zou willen
bemoeilijken? Er lijkt ons geen enkele
aanduiding aanwezig dat we als ambtenaren
van de huidige regeering iets te vreezen
zonden hebben".
Zoo is het.
Oudste lodon der Tweede Kamer zijn de
heeren Van Alphen 1 Dec. 1829 Trarag-
lino 19 Dec. '31; Mutsaers 3 Aug. '33;
Sluis 10 tA.pril '34 en Lieftinck 8 Juni'35.
De heer v. Alphen, als de nestor, zal,
bij leven cn welzijn, de eerste zitting der
Kamer moeten presideeren.
De handeldrijvende middenstand, te Rot
terdam vergaderd, was eenstemmig in zijn
klacht over achteruitgang en verzwaarden
strijd om het bestaan.
Maar op de vraag hoe dit te verhelpen
ging hij in een grootste en kleinste helft
uiteen.
Het kleinere deel, de ouderen, de ener
gieken, die een jeugd van aanpakken en
er zich doorheen slaan achter den rug heb
ben, verwachtte nog veel van eigen kracht,
van zelf doen, wat met een vreemd woord
particulier initiatief heet.
Zij baalde telkens met warme instemming
do desbetreffende woorden van minister
Kuyper aan.
Maar het grootste deel, de jongeren, de
energie-zwakken, die niet leerden worstelen
en streven, en liefst alle voordeel op een
maal en zonder veel inspanning behalen,
voelden voor, en riepen om hulp van den
Staat.
Die staatshulp is terecht vergeleken met
het steken van allerlei spaakjes in het rad
der maatschappelijke evolutie, en wie deze
gemakkelijke methode aanbevelen, zijn de
zwakkere geesten genoemd.
De mannen van de eerste methode, die de
bakens verzetten naarmate het getij verloopt,
zijn do krachtigo geesten, de taaie, doch
helaas uitstervende dragers van der vaderen
room.
Onder hen waren verscheidene op staat
kundig gebied tegenstanders van den minis
ter, mannen uit de oud-liberale school maar
die, voor wat de oplossing van dit sociale
vraagstuk betreft, hem ter zijde stonden.
Doch gelijk wij zeiden zij vormden
de minderheid.
Met daverend handgeklap en voetgetrappel
werd meer dan een conclusie aangenomen,
waarin om den dwang der wet gevraagd
werd, om te verkrijgen wat, naar meer dan
een der ouderen verzekerde, op meer dan
een plaats reeds door eigen optreden was
bereikt.
Dit is een veeg teeken.
De Christelijke Nationale Werkmansbond
zal in 1904 minstens twaalf brochures uit
geven, iedere maand een, over sociale on
derwerpen, zulks ter propageering van de
christelijk sociale beginselen.
Tot het schrijven van brochures hebben
zich bereid verklaard de heeren predikanten
Karres en Vermeer te 's Hage, dr. Lam-
merts van Bueren te Rotterdam, dr. De
Visser en Van Noort te Amsterdam, Slote-
maker de Bruine te Nijmegen, Sehrieke te
Enschede, J. Ossewaarde te Meppel, Lim
burg te Ilhorst, de Jong te Uithuizermeden,
V. Hoogenhuijze te Doorn, Smelt te Wisse-
kerke en Schuller te Amerongen.
Zoo moet ook «Patrimonium" optreden.
Er is veel, groote, belanglooze hulp noodig
van de zijde der gegoeden en bestudeerden.
De socialisten hebben den steun van tal
van studenten, domine's, advocaten, onder
wijzers, leeraars middelbaar onderwijs, da
mes, schrijvers, dichters, dokters en kunste
naars, die spelen en schrijven voor de sociaal
democratische beginselen; en dat omniet!
Zulk een corps hebbe ook de Chr. party.
En in de eerste plaats zij die door de actie
dier partij wat geworden zijn, mogen zich
geven en dan de predikanten en onder
wijzers, indien zij er gaven en tijd voor
hebben.
Dozer dagen heeft men do herinnering
aan Renan trachten te verlevendigen.
In zijn geboorteplaats Fréguier hebben
vrienden en vereerders van den apostel des
ongeloofs een bronzen standbeeld voor hem
opgericht.
Men ziet den schrijver van «la vie de
Jésus" rustig gezeten op een bank, met
Pallas Athene, de godin der wijsheid, oen
lauwer in de rechterhand, achter hem.
Feestredenaars, onder wie ook de Fran-
sche premier, zullen hem, den vrijdenker,
die Jezus, verrijzenis het product durfde
noemen van de haitstocht eener verbijsterde,
te midden van het Fransche volk verheer
lijken on zijne nagedachtenis eeren.
Ernest Renan, wiens berucht hoofdwerk
in verschillende talen is overgezet, was de
schoonzoon van Arjj Scheffer, die zoo eenig
schoon het Evangelie als kunstenaar heeft
verstaan en vertolkt, den schilder van den
Christus Consolator en Remunerator, d. i.
van den Christus Vertrooster en den Christus
Vergelder.
In de Vereenigde Staten van Noord-
Amerika wonen de volgende millionairs
van beteekenis
John D. Rockefeller heeft een kapitaal
van 4(0 miljoen dollars.
Andrew Carnegie bezit 300 miljoen.
George Gould 150 miljoen.
W. W. Astor 150 en J. J. Astor 125
miljoen dollars. Dan volgen
W. K. Vanderbilt, H. M. Flagler, Rus
sell Sage en W. A. Clark, elk met 100
miljoen.
J. J. Hill en W. Rockefeller elk met 75
miljoen.
Totaal 1675 miijoen dollars.
(Omtrent het vermogen van Pullmann,
den slaapsalonwagenkoning, en Pierpont
Morgan den Schepenkoning weten wij niets.
Het valt blijkbaar beneden de 75 miljoen.
Eerstgenoemde heeft een heele stad tot
zijn eigendom).
Wanneer deze „koningen" hun kapitalen
in contanten wilden omzetten, dan zou dit
9 dollar per hoofd worden.
Van ouds hebben de millionairs gezorgd
dat, hetzij bij hun leven, hetzij bij hun
dood, hun kapitaal grooteDde9ls in handen
kwam van hun oudsten zoonde overige
kinderen kregen dan ook wel wat, maar
in verhouding heel weinig.
Een enkele onterfde zijn oudsten zoon
en beschonk zijn tweeden zoon met zoo
goed als zijn gansche vermogen.
Dit deed indertijd Cornelius Vanderbilt.
John Rockefeller, de „oliekoning" en
Carnegie de „staalkoniog" staan, gelijk men
uit bovenstaand lijstje ziet, bovenaan.
De laatste heeft geen kinderen en heeft
daarom een groot gedeelte nu reeds
een derde van zijn vermogen wegge
geven.
Rockefeller daarentegen heeft een zood,
dien hij niet vertroeteld h9eft. Hij heeft
ook klerkdienst moeten verrichten, en ont
ving slechts een klein salaris, waarmee hij
moest zien rond te komen. Eu dit deed
hij, zeer tot genoegen van zijn vader, die
hem dan ook met een gerust hart zijn
gansche kapitaal wenscht na te laten.
Wanneer deze methode overgang van
vader op zoon aldoor gevolgd blijft, zal
de voorspelling der staathuishoudkundigen,
helaas vervuld worden dat in vijftig jaar
vijftig families bezitters zijn van dit land.
De erfenis wordt niet verdeeld onder
velen, doch blijft voor 't grootste deel in
bezit van enkelen.
Een verfoeilijk stelsel, waardoor de op-
eenhooping van bezit in handen van en
kelen wordt bevorderd. Een ongezonde
toestand, al mag hierbij ook niet worden
voorbijgezien, dat wie zulke groote kapi
talen bezit, ook miljoenen monden behoor
lijk openhoudt.
Na deze inleiding wenden wij een blik
naar de Balkanstaten.
In Servië wordt de positie van den
„zwarten" Koning al moeilijker.
De officieren, die aandeel hadden in den
jongsten vorstenmoord, en deswege door
den Russischen Czaar werden tegenge-
Wijlen William Vanderbilt schreef eens
„een vermogen van een milliard is een te
zware last voor één persoon dat gewicht drukt
mij neer, het doodt mij. Ik heb geen enkel
genoegen er meer vanhet eenige wat het
mij brengt, is ellende."
Pullmann zei laatst „dat hij zich nooit ge
lukkiger voelde dan toen hij voor zijn dage
lijksch brood moest werken, en geen ander
eigendom had dan de hoop op de toekomst".
En Morgan leidt een kluizenaarsleven. Eiken
dag verschijnt hij in de Union Club te New
York en zit daar geheel alleen te rooken en
schijnbaar te droomen tot het oogenblik dat
hij weer heengaat, zonder met iemand een
woord gewisseld te hebben. Van 's morgens
li uur tot 's middags 5 uur is hij in zijn
bureau, loopt van den eenen beambte naar
den anderen, doorbladert werktuigelijk een
register, kijkt met schijnbaar verstrooiden blik
prospectussen in en is intusschen bezig met
overdenken en combineeren. Hij leeft als het
ware gekenkerd in zijn gedachtenwereld.
