NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 140. 1903. Zaterdag 29 Augustus. 17e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
Wed. S. 1 DE JONGE-VERWEST, te Goes
r. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AOVERTENTIËN
Gemeentelijke Zendingsdag te
Koudekerke,
BI© L A
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
hidrukken-Fragmenten.
Op dezen dag moet gehoord een
vierstemmig accoord„Geloofd zij God
Zijn naam zij d'eer," is de sterk sprekende
melody in dat liedmaar evengoed moe
ten doorklinken stemmen als deze „vindt
mij onderdanenpredikt het Evangelie
zegt God"en de ernstige roepstem in
tenor-klank: „word mijn onderdaan 1" om
aangevuld te worden tot een vierstemmig
lied, als de bastoon der verootmoediging
saamstemt met lof en opwekking
Zoo ongeveer opende verleden jaar Ds.
Breen in een bezield en aangrijpend woord
de eerste Zendingsdag op Walcheren. Er
is toen een vierstemmig lied opgegaan,
niet op een enkel oogenblik, maar dien
gansehen dag, zoo is ook op 26 Aug. een
zang gehoord met drieërlei toon, een zang,
waarvan ook nu de melody inzette met een
„Geloofd zy God", en einden ging in een
„Zijn naam moet eeuwig eer ontvangen."
In keurig geschilderde dorpskerk komen
bijeen tal van vreemde hoorders. De ge
meente zelf is niet sterk vertegenwoor
digd. De lijnen zijn blijkbaar bovendien
sterk en scherp getrokken tusschen wat
den eernaam „Gereformeerd" draagt en
nog immer vrede vinden kon met „Her
vormd". De wederzij ische waardeeiing
schijnt een weinig te ontbreken. Waarom
niet meer saamgewerkt De Pastor loei
opent plechtig; lezende: .Neigt uw oor
en komt tot My hoort en uw ziel zal leven
Voor een doorn zal een dennenboom op
gaan, en voor een distel een mirteboom
opgaan, en het zal den Heere wezen tot
een naam, tot een eeuwig teeken, dat niet
uitgeroeid worden zal
Dan ryst een vurig gebed op, met grooten
gloed uitgesproken, warm bedoelden de
gansche gemeente bidt zingende D'algoede
God zij ons genadig, en zegene ons
.„Gelyk Jeruzalem in oude dagen
heilige gastvrouw was van scharen tem-
pelgangers, alzoo wil ook Koukerke de gulle
gastvryheid betoonen, en zeer gaarne den
eerenaam dragen van ontvangende gemeente.
Weest welkom Allen 't Gaat hier om
geloofsversterking, om een saam gevoelen
van een gemeenschap der heiligen en 't
eind wil wezenLoof den Heere, mijne
ziel 1 En, 't alleen latende bij een belijdenis,
maar gedachtig aan den eisch van „daad
werkelijk Christendom" zij onze leus op
dezen dag, ja altoos„Draagt elkanders
lasten, en vervult alzoo de wet van Chris
tus 't Kan slechts een kort woord zijn
maar toch 't is goed gezegd
„Zegt den kinderen Israels dat zij voort
trekken 's Levens beeld vertoont massa's
tegenstellingen zoo ge 't leven diep op
vat verbaast u haar aantal. In uw leven
hebt ge te doen met God en menschen, aarde
en hemel, enz. Ea zoo niet Eén gekomen
ware, een centrum, dan ware de ziel, op
eenheid aangc-lcgd, verward, en de weg
ware verloren. Z:e, al die tegenstelling
heft Christus opGeeft aan 't menschdom
zijn Schepper wedergeeft aan d'aarde den
hemel terug En daarom 't hoofd omhoog
Die tegenstellingen mogen niet den ijver
verslappen maar kaars ondanks moeien zij
opleiden tot hooger leven. En dus 't geldt
ook van ons„zegt den kinderen Israë's,
dat zij voorttrekken Toen Mozes die
woorden op Gods bevel sprak, zag 't er,
naar menschen zienswijze, met Israël slecht
uit. En tochvooruit 1 Vertrouwende op
God 1 Voortvaren 1 Mee God de wereld
door. Wees gij 't middel om aan die aarde
weertegeven den Christus der Schriften
den Zone Gods en des menschen! Grypt
moed, want immersZijn machtige arm
beschermt de vromen En uw geloofs-
roem jubele: 'k zal Hem nooit vergeten,
J milu Helper heeten, al myn hoop en
Een weinig pijnlijk, onnoodig pijnlijk
wordt daarna mijn oor aangedaan. Is 't
ook waar, wat gezegd wordt 't Komt
hierop neerDa Herv. kerk is het middel
tot bekeering Er gaat niets, geen kerk,
geen met mannenmoed en bergenverzettend
geloof begonnen reformatie boven de Herv.
KerkAlle predikanten belijden hier in
onze streek den Christus der Schriften
Is 't waar Zeer velen zouden het be
twijfelen willen.
Ach, ware die passage weggebleven, 't
accoord zou zooveel schooner, zooveel meer
waar geweest zijn. 't Moet toch onnoodig
zijn onder broederen te zeggen, dat men
zijn kerk zoo innig lief heeft. Dat wekt
geen sympathie, 'tStoot sommigen af...
Men hoort veel spreken van 't Ko
ninkrijk Gods. Maar spreken alleen is niet
genoeg 1 Doen 1 Ga heen, en doe desgelijks
Gelijk de barmhartige Samaritaan deed.
Doe tegenover de heiden wereld, dicht bij
en van verre, wat uw hand te doen vindt
't Komt aan op practisch christendom
En dat bedoelde do laatsto sprekor vaD
dien morgen te zeggen, voordat hij met
dankzegging eindigen liet do morgonbij-
eenkomst. In geloofsvertrouwen zong toen
al het volk Amen, Jezus Christus, Amen
ja, Gij zult in 't groot heelal 't rijk der
duisternis boschamen, tot het niet meer
wezen zal! Amen, heerlijkheid en
macht worde u eeuwig toegebracht.
De zon stond hoog bij middagstilte, en
alles lokte om uit te gaan langs de mooie
wegon naar Der Boede, de mooie, schoon
ietwat vervallen buitenplaats der De Bruijns.
't Was een vriendelijk tot luisteren uit
lokkend plekjen waar men de spreekplaats
had opgebouwd. En in groote drommen
kwamen Koukerke's gemeente met vele
broeders en zusters van buiten om te ge
nieten van vrije lucht en goede woorden.
Er was kostelijk gezorgd voor ververschin-
gen't ging alles zeer geregeld toe en de
dames, die bereidwillig hielpen, verdienen
een woord van grooten lof voor haar
hulpvaardigheid en vriendelijke bediening.
Somtijds was 't er schrikbarend vol. En
toch ging alles in de cantine goed. Eere
aan hen, die daarvoor zorg droegen.
Koukerke's fanfarecorps gaf eenige
christelijke liederen. Somtijds klonk het
gezang daarbij wat verward; men was
niet aan elkaar gewoon, maar het geheel
slaagde wel. Op groote banken gezeten,
te midden van een kring van hoorders en
hoorderessen, kon men gemakkelijk luiste
ren naar wat meest mot heldere stem van
de spreekplaats te hooren viel.
Tamelijk op tijd werd ook die bijeen
komst geopend en vermanend en opbou
wend tevens klonken uitnemende woorden
ons tegen. In mooion vorm, kostelijk
geschikt voor deze gelegenheid, werd ge
wezen op een der eigenaardigheden onzer
dagenzoo boven op, bij eersten blik, is
alles prachtig: beschaving, ontwikkeling,
veelvuldigheid, 'tis er alles meer dan ooit
te voren, 't Moet aanlokkelijk zijn in
onzen tijd op de aarde te wonen. Maar
toch zie eens wat nauwkeuriger't Is
al egoïsme\ Ach, 't valt zoo bitter tegen!
't Is alles zoo krank! 't Geestesmiddel
Geloof in Christus! Dan pas, wanneer
dat geloof in ons werkt zijn we waarlijk
vervuld met liefde; dan pas is er in ons
hart ware vrijheid, en do hope, die niet
beschaamd wordt is ons deelZie uit
naai de volkomen schittonng, de volkomen
triomf van den Christus: de parousie
Gods Woord kan zijn in huis en
hart. Soms zoer vaak alleen in huis.
Enkele malen mag 't alleen in 't harte
wezen, 't Beste is in hart en huis. Daar
van kan een colporteur in Brabant en
Limburg veel_ verhalen. Vraag hem eens
bij u, en hij zal uw ziel roeren, als hjj
in huis met u spreekt daarover. Er is
zegen op dien arbeid. Zeer veel zelf. Er
zijn verkwikkingen der ziel te vinden in
menige hut van heideplaggen. Indien ge
luistert, kunt ge daarvan voorbeelden
hooren. En allen luisteren wel. 't Is een
aantrekkelijk onderworp. Met gloed be
handeld
Dan worden bekende namen ge
noemd. 't Gaat over straatprediking. Een
dier namen is: bijv. Esser, en velen zal
reeds alleen 't hooren van dien naam tot
luisteren hebben opgewekt. Zijn compagnon
van vele jaren spreekt. Met eigenaardige
levendigheid geeft hij een beeld van dat
werk in Z.-Holland's hoofdstad. Daarbij
moet blijkbaar gewerkt met woorden, armen
en beenen. Alles moet aandacht trekken.
Ook dat is geen ongezegende arbeid. Ons,
koelen Zeeuwen doet die manier van
werken wat vreemd aan maar 's lands
wijs, 'slands eer!"
Maar velen beginnen te verlangen naar
een weinig dwalens in de heerlijk breede
lanen onder looverdak en allen welkom is
de pauze van een uurMaar dan wordt
ook met niet minder gespannen aandacht
aangehoord wat de volgende spreker te
zeggen heeft. O, daar klinkt iets roerend-
hartelijks in zijn volle stem, als hij uitnoodt
om aan te heffenJeruzalem, Jeruzalem
o, gij zoo hoog gebouwd Waar Davids
harp zoo heerlijk klonk... de priester op
zijn knietij zonk Daar ligt het puin
thans opgetast, en wordt de lieer bespot
Jeruzalem, Jeruzalem, wij weenen om uw
lot
En zielenadel komt uit al3 die zendeling
onder de Joden spreken gaat. 'tls een
culminatie-punt van den ganschen dag,
als hij tot spreken zich opmaakt. Hij
klaagt over zijn volk! 't Is zoo bitterlijk
in ellondeKomt in Elim en ziet het
Ziet het worstelen om zijn bestaan. Dat
vertrapte volk uit Polen en RuslandMaar,
na 't Mara dat Rusland bereidde door
gruwelijke schanddaad, komt voor velen
een Elim.
't Is er één groot tehuis voor ellendigen
naar de wereld. Uitbouw is noodig En
dat volk is zoo dankbaar, 't Is geen lauw
volk. Neen 't gloeit of 't is ijskoud! Gi
kunt het vergelijken bij een hoeveelheid
zwaar vergif. Dien die hoeveelheid in
haar geheel toe, en honderden sterven.
Dien er een luttele kleinigheid van toe,
opgelost, en 't is geneesmiddel. Op Gol
gotha vindt ge dien klomp van Joden: en
hun doen is als 't werk van zwaar vergif
bij massa toegediend. Maar zie den en
keling, verstrooid onder de volken en (let
op een Da Costa, een Capadose) wat hij
doet verheft, is duizenden ten zegen. Zie
het aan de Apostelen Toch ook Joden 1
Erbarming voor Juda's stam! Maar neen,
geen klacht! Een jubeltoon wil gehooid,
want 't gaat zoo wonderwel met dien arbeid
onder hen Ge moet roemen. Hoog op
En wilt ge een woordjen meenemen ter
herinnering, denk dan aan een Nederl.
spreekwoord, het Zendingsspreekwoord bij
uitnemendheidGeef, wat ge hebtWie
geef1", wat hij heeft, is waard, dat hij leeft
Ea daarmee was 't einde van dezen dag
aangebroken. Een profetisch beeld. Gelijk
aan dezen dag van blij genot en ontspan
ning in heerlijk lommer een einde kwam,
alzoo komt er ook een einde aan al wat
is. »Het einde aller dingen is nabij ge
komen." Wijzen de teekenen der tijden
niet op dat groote einde op de nadering
van dien grooten en doorluchten dag, als
de Bruigom komen zal op de wolken om
gestand te doen het woord van belofte en
profetie O, van die overdenking gaat zoo
ernstige sprake uit. 't Brenge u tot En
denken. Al wat is vergaat. En dan gij
Heft uwe hoofden en harten omhoog
En 't schoone slot wordt gevormd door
een hartgrondig gebed, een lied, dat Gode
eere brengt, en dankzegging en de zegen
des Heeren gelegd op ootmoedig gebogen
hoofden, ter werking in dankbare harten
M. A. S.
Eene nieuwstijding per dag.
Gij zult in deze courant niet vinden wat
hot menschdom meor bolang inboezemt dan
hetgene aan juffrouw J. van der Put, Hel
poort, Klundert, is overkomen.
&,Gy lijdtziedaar eene vrouw die geleden
heeft en niet meer lijdt. Weest gelijk zij
Ontrukt haar haar geheim. Gij hebt hiertoe
geen krachtsinspanning te doen. Zij wil
dat haar geluk gedeeld wordthaar geheim
zij geeft het U.
i^,Sedert vijf jaren was zij lijdende aan
bloedarmoede, gepaard gaande met weinig
eetlust en was bovendien erg zenuwachtig,
de spijsvertering liet veel te wenschen over
de maag werkte slecht, pijnen door het ge-
heele lichaam, steken in rug en zijde, zij
was kortademig en had veel last van pijn
in het achterhoofd. Zy was de behandeling
met de Pinbpillen begonnen en hunne uit
werking was wonderbaar, zij hebben mij
in korten tijd mijne ongemakken doen ver
dwijnen.
Als een vriend U aanspoort de Pinkpillen
te nemen dan is dit doordat hij er de wel
daden van ondervonden heeft. De courant is
een vriend voor U. Zij vermeldt U steeds
gevallen van genezingen, zij geeft U aan
wat gedaan moet worden om U te genezeD,
uit vrees dat gij w tijd en U w geld ver
liest met nuttelooze proefnemingen door
waardelooze geneesmiddelen te nemen. Ge
bruikt de Pinkpillen indien gij aan een
der volgende ziekten lijdende zijtBloed
armoede, bleekzucht, neurasthenie, alge-
meene zwakte, maagpijnen, rheumatiek,
scheele hoofdpijn, zenuwpijn en heupjieht.
Wij zijn ten volle overtuigd van Uwe ge
nezing indien gij de Pinkpillen gebruikt.
Prijs f 1,75 de doos f 9.per 6 doozen.
Verkrijgbaar bij Snabilié, Steiger 27, Rotter
dam, hoofddepothouder voor Nederland en
apotheken. Franco toezending tegen post
wissel. Ook echt verkrijgbaar voor Middel
burg en omstreken bij Joh. de Roos, K 157
Vlasmarkt te Middelburg. Ook echt verkrijg
baar voor Goes en omstreken bij Qebr.
Mulder, Drogerijen en Verfwaren.
28 Augustus 1903.
De heer Lindeman, de ontslagen land-
bouwleeraar te Wageningen, heeft een zeer
minnen brief ontvangen uit Middelburg,
waarin hem de snoodste verwijtingen naar
het hoofd geslingerd worden.
Eet Volk is zoo dom, dezen brief in
hare kolommen over te drukken.
Ware dit niet geschied, en haddeu ook
andeie bladen er niet de aandacht op ge
vestigd, wij zouden van 't voorgevallene
geen melding hebben gemaakt.
Wij voegen er aan toe dat de schrijver
zijn libel get eekend heeft met den naam
van mr. C. Lucasse, en dit maakt zijn
geschrijf te misdadiger. Hij was blijkbaar
onbekend met het feit dat de Middel-
burgsche afgevaardigde te Goes woont,
anders zou hij den brief wel te Goes ge
post hebben. Want dat hij een Middel
burger is, kunnen wij niet gelooven.
In ieder geval is het groote dwaasheid
dergelijke brieven te publiceoren. Een
boekdeel zou kunnen gevuld worden met
dergelijke brieven met name door dr.
Kuyper, en de leiders der plaatselijke pers
en kiesveroenigingon onzer richting ont
vangen. Maar wij deponeeren liover der
gelijke pamfletten in den lessenaar dan ze
af te drukkon in do krant.
Dezer dagen werd ons getoond het pros
pectus van een, in druk cn uitvoering
prachtwerk van den eersten rang.
Titel is Voor den Spiegel der historie.
Amstels kerkelijk leven van de eerste zestig
jaren der vrijheid. Gedenkboek bij ge
legenheid van het 325 jaren onafgebroken
bestaan van den kerkoraad en van de classis
van Amsterdam.
Schrijver is de bekende kerk-historicus
dr. G. J. Vos.
Uitgever G. D. Bom, Amsterdam.
Het werk wordt ingeleid met Hebr. 13 8
«Gedenkt uwen voorgangeren die u het
Woord Gods gesproken hebben; volgt hun
goloof na, aanschouwondo de uitkomst
hunner wandeling."
Het boek zal ten dage der officieele feest
viering in October compleet ver
schijnen, godrukt zijn op geschept Hollandsch
papier en f 25 kosten, tenzij men het in
perkament begeert, dan kost het f 30.
Het folio-work is een nieuwe bjjdrage
voor de ontwikkeling dor print-const in
onze dagen.
Volgens het lasterlijke Volk hebben wij
nu al twee ministers «worgers".
Met vette lettor komt aan het hoofd
van dat blad, onder een oproep tot de
sociaal democratische meeting van Zondag
13 Sept. het volgende «versje" voor
Laat Kuyper ons kneevlen en Oyens ons
[worgen
Wij zullen ons het Algemeen Kiesrecht
[bezorgen
Het is jammer dat de sociaal democra
tische pers in den beginselstrijd hare toe
vlucht tot dergelijke laffe practijken nemen
moot, en deswego ook rechterljjk
geïnterpelleerd, zich met een »honiet
to letterlijk" er van af helpt.
Met Polèms onderworping kan, volgens
sommige optimisten, de oorlog op Atjeh
beschouwd worden uit te zjjn.
Zij duurde sedert 6 April 1873.
Wij vreezen nader bij de waarheid te
zjjn met te beweren dat de oorlogstoestand
thans heeft plaats gemaakt voor dien van
gewapenden vrede de positie van »velt ge
weer" of »aan", vervangen is door die van
»op de plaats rust" met het geladen ge
weer bij den voet.
Doch luisteren wjj liever naar een man
die Atjeh kent jbr. Graafland te Haar
lem die bjj een vraaggesprek met een
berichtgever van een blad aldaar onder
meer het volgende verklaarde
«(Polèms overgave) is de kroon op het
werkhet beduidt 't grootste succes, dat
wij in den langdurigen Atjeh-oorlog be
haald hebben. De oorlog zelf de scher
mutselingen en patrouillegevechten bij de
opsporing en geleidelijke vernietiging van
de benden, die nog niet gediend zijn van
een geregeld bestuur is er nog niet da
delijk mede uitdoch het moreele succes
van Polèm's onderwerping kan niet hoog
genoeg geschat worden en zal er weldra
toe bijdragen dat de nog vijandig gezinde
en zonder ophouden tegen ons ageerende,
meer of minder voorname geestelijke en
adathoofden, spoediger geneigd zullen be
vonden worden om zich naar de eischen
onzer regeering te voegen.
Was Polè m dan zoo voornaam Beteekent
hij meer dan de pretendent-sultan?
Ja en neen, die quaestie is moeilijk uit
te leggen, de invloed van den pret.-sultan
is door onze regeering jarenlang onderschat.
Die invloed was en bleef echter groot, hoe
immoreel en hoe weinig doortastend die
vorstentelg zich ook gedroegen zelfs on
danks zijn zwervend leven en de belang
rijke vermindering van zijn fortuin.
Maar Polöm was van een fierder, onaf
hankelijker geslacht, dat veel meer in aan
zien stond en nog staat. Bovendien is deze
panglima, evenals zijn vader, een man van
karakter, een waardig en achting afdwingend
tegenstander. Om de beteekeLis van zijn
persoonlijkheid duidelijk te maken en een
idee te geven van de hem door de Atjehers
toegedragen achting boven die aan den
pretendent-sultan betoond, geef ik de vol
gende vergelijking, die van den ouden Kei
zer Wilhelm I van Duitschland en vorst
Von Bismarck. Men eerde den Keizer en
schatte hem hoog, doch wat den invloed
betreft op de vorming van het Duitsche
rijk en op de politiek van Duitschland,
voelde men dat van Von Bismarck de kracht
uitging en ontzag hem als zoodanig. Naar
dezen tweeërlei graad van eerbied kunt ge
u eenigszins afmeten den eerbied aan den
pretendent-sultan en Polèm geschonken.