NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 131.1903.
Zaterdag 8 Augustus.
17e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
:uis,
op
ïöp
op
Dop
)op
)op
Dop
iknecht
burg.
zindelijk
te koop
iöp
sknecbt.
Knecht,
Abtskerke.
loekhandel J. J.
ler
tozijneri, bij
JAKOBSEN,
,n te Melislcerhe.
'AARD oud acht
sen Kal/vaars,
N te Melislcerke.
reur uit twee, bij
re, landbouwer
ekening 10 Au-
jR, Koudekerks.
keur uit 2, een
Aug., en jonge
LAMPERT Pz.,
ERRIEPAARD
rekening Au-
Kz., Oostkapelle.
ekening 7 Aug.,
RSE, Teere.
ekening 12 Au-
E Sr.,
udekerke.
ember
Lstbode
D. WOESTIJNE
firma A. A. W.
►es.
ber
CORNEL1SSE,
ber
kleine Knecht
dreseen
Loopvarkens
P-
rraagd
ndbouwer,
Rilland.
sgenwoordige met
knecht
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
TIJDGEEST en ROEPING.
Eenige Wenken voor opvoeders.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
bij
Krommenhoeks.
does
)LE, Souburg
SSE, Meliskerke.
e—Yerwest, Goes.
BLKBN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
De tijdgeest, de geest des tijds is de in
vloed dien de enkele mensch ondervindt
van heel de menschelijke samenleving die
hem omringt.
De invloed die van de brandpunten der
beschaving uitgaat en heele natiën over-
heerscht.
Die tijdgeest is niet altijd dezelfde.
Die der oostersehe wereldrijken was
blind heidensch, wulpsch, tirannisoh.
Die der eerste christenen was christe
lijk, rein, vrijheid kweekend.
Die der Hervorming was voor een kor
ten tijd onder den invloed van het Evan
gelie. Doch openbaarde zich aldra wereldscb,
materialistisch en sceptisch.
Ruim een eeuw geleden was de tijdgeest
geheel ontzonken aan de heerschappij van
het christendom, en erger dan ooit vijandig
tegen het christelijk geloof.
Dat was de tijdgeest van Ongeloof en
Revolutie, uit Frankrijk, uit Parijs de
landen als overstortend met den averecht-
sehen zegen der valsche vrijheid, en deze
viert ook nog in onzen tijd zijne triumfen.
De tijdgeest, de geest van onzen tijd is
socialistisch.
Het kan niet anders.
Het goddelooze, zelfzuchtige ongeloof
der achttiende en negentiende eeuw moest
er toe leiden dat de massa aan het geloof
ontzonk, en de tallooze zwakken die in
den strijd om het bestaan dreigen te val
len den toevlucht niet zochten bij de Kerk
of bij de leer van Christus, maar bij den
Staat.
Het geloof der christenen bleek niet
zoo algemeen en van zoo echten stompel
dat het ongeloof er onder leed, integendeel
vele schijn- of halfgeloovigen werden door
den stroom des ongeloofs mee afgevoerd.
En dan, het wegwerpen van alle geloof
en het steunen alleen op het stoffelijke,
het vergoden van den mammon en het
kracht zoeken bij vader Staat dat is soci
alistisch. Het kenmerkend socialistische
van den machtigen geest onzes tijds komt
uit in de velerlei socialistische vraagstuk
ken die hij naar voren dringt en met hulp
van den Staat tracht op te lossen.
Wij noemen: Staatsarmenzorg, Leer-
dwang, Kinaervoeding, Sehoolsehoeisel,
Staatspensioneering.
Dat kerk en particuliere liefdadigheid
te kort schieten, tot eindelijk de Staat
moet bijspringen om den arme voor den
honger te bewaren, is een bittere aanklacht
tegen onze samenleving, een ernstig bewijs
dat de tijdgeest dringt in socialistische
richting.
Dat Kerk en Philantropie niet voldoende
voedsel en kleeding in de gezinnen bran
s' E ÏTÏ L L E T O W.
Vervolg.)
Waarom is de taak der moeder in de
opvoeding zoo gewichtig?
Omdat de kinderjaren gewoonlijk den
stempel drukken op het geheele leven, en
die jaren zijn voornamelijk aan de moeder
toevertrouwd.
Toen men eenmaal aan Napoleon vroeg,
waaraan Frankrijk wel het meest behoefte
had, was zjjn antwoord„aan goede moeders."
Groot is dan ook de verantwoordelijk
heid der moeder, maar Diet minder groot,
eigenlijk grooter nog die van den vader'
want hij is het hoofd des gezins.
n°g meer dan de moeder, zegt
r. Gunning, is hij aansprakelijk voor
en geest van het geheele gezin. Opdien
geest, op datgene wat wij den toon van
net gezin noemen, komt het aan. Daarom
e öeR de vader ook volstrekt niet ieder
oogenb ik in te grijpen en zich met alle
eimgheden te bemoeienen om dezelfde
re, ®n ~,an bij zich ook niet verschuilen
achter de verontschuldiging dat hij zoo
liik iW UiS i1S n^8 ubzonderingen natuur-
gelaten), want het komt niet op
gen kunnen, torwijl de loonen en behoef
ten ook in de kringen van den arboid niet
evenredig zijn, is eeen niet minder bittere
aanklacht; doch dat daarbij Staat en Ge
meente in den arm worden genomen zon
der den blos der schaamte op de wang,
getuigt wel van don toenemenden invloed
van den tijdgeest, die socialistisch is.
Tegenover dien tijdgeest hebben de chris
tenen een roeping te vervullen.
Er is voel lauwheid en traagheid. Er
is veel geldgierigheid en zelfzucht onder
hen. Nog tellen wij ze bij tientallen die
akker aan akker trekken, en maar opleg
gen kapitaal bij kapitaal.
Nog telt men ze bij honderden dio niots
voelen voor werkverschaffing, die geen
lust hebben hun vermogen productief te
makendie don arbeider niets gunnen voor
zijn ouden dag, nog wol met een beroep
op 't feit, dat zij niet mogen dewijl zij
kinders hebben.
Nog zijn er duizenden in den lande, die
daarheen leven, vroom en wel, trouw hun
Bijbel lezen en prompt naar do kerk gaan,
hun plichten niet verwaarloozen en hun
twee of vier centen per Zondag offeren
voor den arme en Gods huis, en die heele-
maal niets zien van dio machtige sociale
beweging, niets voelen van de sociale
quaestie die honderdduizenden ter neder
drukt, en het socialisme als wereldmacht
niet vrcezen, dewijl zij het beginsel waar
uit het socialisme leeft, niet doorzien
En ondertusschen maakt hot socialisme
vorderingen onder de massa, onder de op
voeders onzer kinderen, onder de mannen
van het recht, onder de moderne godsdienst
leeraars, onder schooljongens aan hoogere,
middelbare en lagere scholen. Zelfs kin
deren heeft deze tijdgeest aangegrepen.
Want wat is het verzet tegen het gezag,
het omkeeren der goddelijke ordinantiën
ook in christelijke gezinnen, anders dan
de openbaring van den doodelijken invloed
van dezen geest die ongeloof en revolutie
bracht en in socialisme zijn toppunt be
reikt in socialisme dat in mammondienst
en stofvergoding, en in staatsaanbidding
hoe lang zoo meer de menschen doet
ondergaan.
Tegen den goddeloozen tijdgeest heeft
de christen door woord en daad te getuigen.
Ook hier geldt wie mij belijden zal voor
de menschen, dien zal ik ook belijden voor
mijn Vader die in de hemelen is.
Belijden door te waarschuwen tegen de
gevolgen van dezen kouden mammondienst
en dat tot zelfzucht prikkelende, altruïsme
van den socialistischen geest des tijds.
Wij moeten elkander de consekwentiën
van het socialisme, of, wil men, van het
liberalisme als beginsel laten zien.
De revolutie is nog wat zij alle eeuwen
enkele daden aan, maar op den ganschen
invloed der persoonlijkheid. Zoolang nog
zooveel vaders tijd hebben om in de kroeg
te zitten, moeten zij niet zeggen, dat zij
geen tijd genoeg hebben, om zich mot de
opvoeding hunner kinderen in te laten de
in de kroeg zoek gebrachte tijd zal in
ieder geval stellig en zeker hun kinderen
niet ten goede komen, evenmin als het
daar uitgegeven, ik bedoel weggesmeten
en vermorste geld, aan hun huisgezin ten
goede komt.
„Hebt ge weinig tijd om met uw kinde
ren om te gaan, gebruik dan ten minste
die weinige oogenblikken, die ge hebt,
laat daarvan geen verloren gaan, en woeker
er mede. Zoek op alle mogeljjke wijze
omgang met uw kinderen wees, voor zoo
veel aan n ligt, geen vreemde voor ben,
en wees geen vreemde in hun bart." En,
zegt de schrijver een bladzijde verder in
dit verband
„Kinderen zijn niet voeleischend, vooral
als zij weten, dat vader het druk heeft en
de geheele week hard werken moet; maar
zij weten het op prijs te stellen, als vader
de rust en ontspanning, die hij zoo hoog
noodig heeft, nergens anders zoekt dan in
zijn gezin en bjj zijn kinderen, en die
vader is wijs, die ze ook nergens anders
KN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
was: de stelselmatige omkeering van be
grippen, waardoor, in plaats van goddelijk
recht, menschelijke willekeur ten grond
slag van Staat en Maatschappij gelegd wordt.
Tegen die Revolutie richt alleon het
oude Evangelie zijn slagboom op. e&vm.
Deze vijandin is slechts te weerstaan
met het „Er staat geschreven" van ODzen
Heiland.
Zijn Geest is en wone bij toeneming in
de Christelijke school, waarin het Evange-
geliezout verborgen ligt dat een dierbre
jeugd uit on- en wangeloof zal behouden.
Een iegelijk die den naam van Christus
noemt staat af van alle ongerechtigheid en
doe gorochtigheid. jgt
In huis door oone christelijke opvooding,
christelijken omgaDg en voorgang, als pa
troon of werkgever door don werkman
zijn loon niet te onthouden, en als knecht
of werkman door dos anderen zaken als
waren het zjjn eigene, te behartigen.
En voorts door elke Christelijke actio
der School, dor Pers, der Kiosvereoniging,
der Stichtingon van barmhartigheid te
steunen. Vooral door persoonlijke toewij
ding, want die bestaat in vrij wat meer
dan het bieden van een geldelijk offer.
Een geven van zichzelf, in huis en daar
buiten, opdat men h?t. aan hem zien kan
wie van deze twee hem ter harte gaat
de triumf van den Tijdgeest óf de komst
van Gods Koninkrijk.
7 Augustus 1903.
Aan onze hedendaagsche anti-papisten.
„Er is wel nauwelijks sterker voorbeeld
bij te brengen van de taaiheid der voor-
oordeelen dan veler gezindheid tegenover
de katholieke kerk."
Dit zegt prof. Chantepie de la Saussaye
in de jongste afl. van Onze Eeuw.
Met de benaming „katholieke" kerk
vereenigen wij ons niet.
Wij spreken liever van Roomsche kerk.
Overigens munt de opmerking uit door
merkwaardige juistheid.
Voor het Hof van Arbritage in den Haag
komt werk aan den winkel.
Een Franseh architect heelt eene vor
dering van 300.000 francs ten laste van
den Sjah van Perzie aan het Arbritage hof
met het doel om op die manier zijn geld
te krijgen.
Gelukt dat, dan zal waarschijnlijk deze
verordering door vele gevolgd worden. Want
het is bekend dat het onder vorsten gaat,
als onder gewone menschen. De uitgaven
zijn dikwijls grooter en de inkomsten klei
ner dan men noodig heeft of althans meent
noodig te hebben.
Geen geld, is ook wel eens een vorste
lijke kwaal.
zoekt, want hij kan ze nergens anders zoo
goed en zoo goedkoop vinden."
De opvoeding begint gewoonlijk niet
alleen te laat, maar eindigt meestal te vroeg.
In zijn qualiteit van diaken heeft dhr.
Gunning vaak moeten hooren„maar me
neer, ik kan zoo'n grooten jongen, zoo'n
groote meid toch niet naloopen Dat was
nu juist, zegt genoemde heer, wat ik vol
strekt met ze eens was. Neen, naloopen
kan men ze niet, en aan een touwtje vast
leggen ook niet, maar men kan ze wel
degelijk nagaan, men hoeft ze niet in het
wild te laten loopen en aan hun eigen
lot over te latenal zijn ze 14, 15 jaar
geworden, het zijn toch nog maar kinderen,
die niemand anders op de wereld hebben
dan u, die nog voor zichzelf niet kunnen
zorgen, voor wier welzijn gij aansprakelijk
blijft. En zij verkeeren dan juist in hun
gevaarlijksten leeftijd."
De oorzaak van dit droevig gemis aan
gezag is meestal een schuJd uit het ver
leden.
Reeds onze Zeeuwsche dichter Cats sprak
er van om het twijgje te buigen, als het
jong is. En hoe velen voor hem gaven
dien kostelijken raad, aan onzen ouden
Bijbel en de ervaring ontleend. En daarbij
ontbreekt dikwerf in de gezinnen het we-
In toenemende mate schijnt in onze tijd
schriften de vraag behandeld te worden wat
voor onze algemeen christelijke levensbe
schouwing gevaarlijker is het katholicisme
of het socialisme. -y-fttKiMg
Dr. Bronsveld vult Diet zelden voor een
goed deel zijne maand-afleveringen van de
Stemmen voor Waarheid en Vrede met waar
schuwingen tegen Rome.
Rome dat is de vijand, is zijne leuze, en
prof. Chantepie de la Saussaye Vat het in
do Juni-aflevering van Onze Eeuw precies
andersom op.
En al stommen we gaarne toe, wat een
onzer dagbladen zegt, dat de lezing van
dit artikel een zeldzaam genot verschaft,
door do ruimte van blik en de uitgebreide
kennis waarmee de schrijver zijn onderwerp
behandelt, toch kunnen we de vraag niet
terugdringenWat nut u deze dingen
Is het niet alsof men de vraag behan
delen zou wat schooner is de zee of het
land, wat nuttiger een mijn of korenveld,
wat gevaarlijker, oen storm op zee of een
onweder te lande
Wat gevaarlijker is wordt immers altijd
bepaald door de mate waarin het gevaar
dreigt of in uw oog schijnt te dreigen.
Uit welk oogpunt ziet gig, uit uw subjec
tief oogpunt, het katholicisme en het soci
alisme aan
De een ziet in Rome de tegenstander
der vrijheid, de [aarts-moordenaar die door
hare afschuwelijke inquisitie misdaden tegen
de maatschappij heeft bedreven door geen
eeuwen uit te wisschen en door geen ge
slachten te vergoeden.
De ander ziet in Rome, de Baal des
Ouden Testaments, de afgodsdienaar die
Maria goddelijke eer bewijst, en op stuitende
wijze heiligen- en relequien vereering
bevordert.
En een derde ziet in Rome de, zij het
dan ook verbleekte en bedorven, door bij
geloof ontheiligde, draagster van het geloof
in den Heiland der wereld, de ontadelde
Apostolische kerk, bewaarster, twintig
eeuwen lang van de schatten van geloof en
liefde en kunst, door het christendom opge
stapeld en aan dit geslacht, bij erfrecht
vermaakt.
Ziet die vraag, hoe staat Rome voor ons,
bepaalt het antwoord op die andere vraag
Wat is ergerRome of het Socialisme
Evenzoo gaat het met het Socialisme.
De een ziet in het Socialisme niet anders
dan eeu ruwe, veeleischende arbeiderspartij
die onze rust komt verstoren en onze
maatschappelijke orde bedreigt.
De aDder ziet in het socialisme een godde
looze partij, die alles wat ons heilig is be
spot en tracht te vernietigen, extract van
materialisme en ongeloof.
derwijdsch vertrouwen. De ouders kennen
hun kinderen niet, en deze de ouders
evenmin. Alleen weten zij er van om op
straat gestuurd te worden, als zij thuis in
den weg loopen en, als ze thuis zijn, op
kij ven en schelden onthaald te worden
nooit hebben de ouders zich de moeite
gegeven „om het karakter der kinderente
leeren kennen, om zich in hun gedachten
intedenken om hun wenschen en behoeften
te raden en te verstaan".
Geen wonder dan ook, dat de kinderen,
indien maar eenigszins mogelijk, den dans
zoeken te ontspringen, zich los maken van
het ouderlijk gezag en meer en meer hun
keren naar het verbodene, om eindelijk voor
goed het breede pad optegaan.
Doch, we willen eerlijk wezen. Er zijn
ook uitzonderingen op den regel. En ge
lukkig dat ze er zijn.
Er zijn in iederen kring ouders, die een
voorbeeld zijn voor de hunnen. Het voor
beeld toch is een voornaam opvoedings
middel. De opvoeder werkt meer door
datgene, wat hij is, dan door dat, wat hij
weet. 't Is inderdaad een treurig ver
schijnsel, als kinderen tot hunne ouders
het verwijt moeten richten, wat Shakespeare
in zijn Hamlet, Ophelia tot haren broeder
laat zeggen, zij het dan ook in hun eigen taal
En oen dorde ziet in het Socialisme een
instrument in Gods hand, gezet tot correctie
van eene maatschappij die altijd dreigt te
verloopon in Mammon-dienst en in ont
zenuwende weelde, een geneesmiddel tegen
de hoogheid velor hoogen die de weelde
niet dragon kunnen.
Ziet, ook hier weder de vraag, hoe staat
het Socialisme tegenover ons, bepaalt het
antwoord op die andere vraagWat is
erger, het Socialisme of Rome?
De „Christen Democraat" wijdt een paar
kolommen aan onze repliek in zake onze
onderscheiding tusschen privaat- en over
heidsstandpunt, waaruit zij de aanklacht
distilleert, als zouden wij een staatsman
toestaan „een akkoordje (te maken) met het
gebod Gods en zijn geweten" en „de we
reldgelijkvormigheid onzer Christenstaats
mannen omhangen met een heilig kleedje".
Het slot van haar artikel luidt
„Of dr. Kuyper als minister of als be
dienaar des Woords op een hofbal vertoeft,
en ot de heer Idenburg als minister of als
lid der Gereformeerde kerk aan den arm
van een gedeeoletteerde dame den ganschen
avond door de danszaal wandelt, God ziet
hen daar en bij Hem is geen aanzien des
persoons".
Alsof dit ooit tusschen ons in geschil
geweest ware 1
Alsof er ooit sprake van hofbals en dans
zalen geweest ware
Het wordt al te mooi.
ls het wel aan een onzer lezers bekend
dat het kleine onze-lieve- Reere- beestje een
zoo nuttig diertje in de schepping is, omdat
het een insecten-etertje is?
Heele zwermen insecten vallen somtijds
in de plantages van Californië, gelijk de
sprinkhanen in Zuid-Afrika.
Naspeuringen om deze ramp te ontkomen
brachten de wetenschap dat het kleine
onze-lieve-Heere-beestje het nog kleinere
insect, dat menigen oogst deerlijk vertiende,
opat met groote gulzigheid.
Men toog aan het kweeken. De koffie
planters in Indië en de theeplanters op
CeyloD, de landbouwers in Egypte en Por
tugal, mitsgaders in Zuid-Afrika, deze allen
gaan het op eens in eer en aanzien geko
men beestje dat men met dien zonderlingen
naam bestempelt, kweeken.
Zoo kan het ongeachte en onaanzienlijke
van heden zich morgen in succes verheu
gen. Zoo wordt het kleine groot, en het
groote ook wel eens klein 1
Philibert van Ghalon, prins van Oranje.
Wij vermeldden reeds dat Woensdag 5
Aug. in het raadhuis van Lons-le-Saumier
Toont niet, o ouders, als menig goddeloos
jzedepreeker,
Aan andren 't steil en 't doornig pad ten
[hemel,
Om zelf der zonde bloemenpad te gaan.
Wij zullen onzen gids niet verder op den
voet volgen als hij ons wijst op het recht
en den plicht tot het toedienen der licha
melijke kastijding, alsmede op de soorten
van lichaamsstraffen. Evenmin als hij gaat
spreken over het groot belang van zinde
lijkheid, reinheid en versche lucht in ver
band met de gezondheid der kinderen. Ook
deze wenken zijn behartigenswaard, al was
het maar deze eene, dat de overheid in dit
opzicht de ouders soms zoover tegemoet
komt, dat deze laatsten gevaar loopen te
vergeten, dat zij ook nog wat te doen hebben.
We eindigen met de woorden van Flavel.
»Een meester vertrouwt aan zijn dienst
knecht twee dingen toe nl. zijn kind en
de kleederen van zijn kind. Stel u voor,
dat de knecht bij de terugkomst van zijn
heer zegt: Mijnheer, ziehier de kleeren
van Uw kind, net en schoon, maar de kleine
is verloren." Even groot zou de dwaasheid
zijn van hen, die in alles bezorgd zijn voor
het lichaam en de kostbare ziel inmiddels
laten verloren gaan."
