NIEUWSBLAD
TOOR ZEELAND.
No. 129.1903
Dinsdag 4 Augustus.
17e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Buitenlandsch Overzicht.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
Zet de oude palen niet terug!
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Hem dien het voorrecht te beurt valt
voor eenige dagen eigen omgeving te mo
gen verlaten en de dagelijksehe zorgen
eens op zij te zetten om in ander oord,
zij het dan ook binnen de grenzen van
ons klein, maar schoon landje, rond te
zien, en onder menschen te verkeeren,
prijst dankbaar de gemakkelijke reisgelegen-
heden en vacantiekaarten.
Limburg of de residentie, Haarlem of
de provincie Utrecht, Nijmegen en Arnhem,
met hun schoone omstreken, Scheveningon
en Zandvoort bieden den Zeeuwschen rei
ziger een heerlijke ontspanning aan. Hij
prijst vooral als het verleden van dertig-,
veertig jaren hem niet onbekend is de
hedendaagsche toegankelijkheid van zoo
veel dat in vroegere jaren ontoegankelijk
was, en dat ook niet in de behoeften des
levens was opgenomen, maar dan toch ook
weder het leven armer deed zijn.
Maar bij dien lof en prijs, die hij niet
gaarne zou onthouden aan hetgeen hem
dankbaar mee genieten doet, rijst toch ook
wel eens de yraag: wordt dit genot door
gemis san huiselijk leven niet voor velen
te duur gekocht?
Bevordert het hotel- en pension-leven
niet de uithuizigheid in groote mate?
Het Nederlandsche volk heeft, gelijk alle
volken van Germaanschen stam, in tegen
overstelling van den Gallischen den
roem van een huiselijk volk te zijn.
Tal van lofredenen op ons eigen huis
zijn ons als 't ware met den paplepel in
gegeven.
Oost West, Thuis best, het behoeft maar
herinnerd te worden. „Doet alsof ge thuis
waart", zegt de gastheer, wel wetende dat
ongedwongen vrijheid het best thuis tieren.
Eigen haard is goud waard, zegt hij die
begrijpt dat, al wordt zijn huis door een
toren gekroond, toch iedere straatveger een
heer wordt als hij zijn eigen, kleine woning
binnengaat.
En nu is 't of die woorden in steeds
breederen kring hunne beteekenis gaan
verliezen.
Yooral buiten Zeeland valt dat in bij
zondere mate in 't oog.
Groote ziekenhuizen allerwegen, ge
stichten tot allerlei doel, hotels steeds
meerder en grootor en daarbij pensions, on
telbaar vele.
Bewijzen van de toenemde ontwrichting
van ons huiselijk leven.
Begonnen in hoogere standen, zakt die
gewoonte langzamerhand af tot onze bur
gerkringen.
Het moderne leven schept nieuwe be
hoeften opent andere bronnen.
Of ze ook beter zijn
Waar trekken de pasgehuwden heen
Naar een huis of huisje, klein of groot,
naar de beurs en don smaak dor bowoners
ingericht? Wel neen, naar een grooton
steenklomp met vele ramen en vele ka
mers, en velo gangen. Waar alles door
elkander krielt als de mieren. Daar is
geen schoorsteen en geen eigen haard,
maar wel contraalverwarming. Daar is
een gehuurd bed en geen eigen- maar wel
een open tafel. En een portier houdt hot
oog op die zwervende dakgonooton die
gaan en komen zonder elkander te kennen
of te groeten.
Met de eigen woning is ook de zorg
verdwenen. De kelder is onbekend of on
gebruikt, want men kan alles beter uit
den. winkel halen dan zelf toebereiden.
Maar met het wegnemen van de zorg
is ook dat gevoel van rust en gerustheid
heengegaan, dat zoozeer een eigen, gezel
lige woning kenmerkte, en daarvoor is in
d0 P l S getreden de behoefte aan onver
zadigbaar genot en de altijddurende be-
boe e aan versterking van inkomsten.
het moderne leven gaat niet
ondorh a8roote gezinnen, die zijn niet
Het bSden in ®eer dan een opzicht,
in sranmiiK, vV-au 90n tahijk kroost wordt
«eacht en inve?011 1?tterlÜk een schande
S vele andere kringen beklaagd
als een juk dat men zichzelf oplegt en
waarvoor men zooveel genot missen moet.
In Frankrijk, waar dit moderne leven
veel meer tot ontwikkeling is gekomen,
dan in ons, nog steeds de huiselijkheid
beminnend, vaderland, klaagt men luide
over de achteruitgaande zedelijkheid, maar
ook over afnemende bevolking en vermin
derende energie.
En hoe zou het ook anders kunnen
Ook het huisgezin moet rusten op de
ordinantiën Gods, ons in Zijn Woord ge
openbaard, en die ordinantiën gaan vlak
tegen het moderne leven in.
Als de Heere het huÏ3 niet bouwt, te
vergeefs arbeiden de bouwlieden.
Als zijne liefde niet ons huis vervult,
maar brood alleen en genot de fondamen
ten vormen, dan zullen we onbekend wor
den of onbekend blijven met zooveel dat
recht genot en ware rust schenken kan voor
dit leven.
Slechts aan den buitensten zoom van het
leven in onzen kring hoort of ziet men zoo
hier en daar deze wereldgelijkvormigheid.
Nu het reisseizoen weder is gekomen en
de hotels meer bezocht en de pensions
meer dan op andere tijden gezien worden,
dachten we het niet geheel misplaatst even
te wijzen op de beteekenis van ons huisgezin,
en op de waarde van het bedreigde familie
leven.
Zet de oude palen niet terug, want zij
zijn deugdelijk gebleken 1
3 Augustus 1903.
Gisteren heeft Hare Majesteit de Konin
gin-Moeder haar 45sten verjaardag herdacht.
Heden werd dit in verschillende ge
meenten van ons land door klokgelui of
klokkenspel, door vlagvertoon of parade
van garnizoen of schutterijdoor vuurwerk
of illuminatie gevierd.
Wij bidden Hare Majesteit een lang, rijk
gezegend leven toe.
Mr. v. d. Brand, do schrijver van do
zooveel geruchtmakondo brochure over do
behandoling dor Koolie's to Delibogint
gelijk te krijgen.
Mr. Rhomrev heeft naar aanleiding van
die brochure een onderzoek ingesteld.
Daarvan doet de Deli Courant van 29 Juni
't volgendo vorslag
„Door het onderzoek van don heer mr.
Rbemrev is een zaak aan hot licht geko
men, die do ontsteltenis van elk welden
kend Deliaan zal opwekken.
„De heer mr. Rhemrev heeft zich met
den residont naar een onderneming bego-
ven, van welke hij slechte noten had hoo-
ren kraken en het onderzoek, daar tor
plaatse ingesteld, heeft geleid tot opspo
ring van een aantal gebeurtenissen, dio
oen ieder met weemoed vervullen.
„Het getuigenverhoor en het verboor
van den beheerder, die onder verdenking
staat, zich aan de hem ten laste gelegde
feiten te bobben schuldig gemaakt, heeft
uitgewezen, dat in het afgeloopen jaar
daar 7 porsonen geslagen, rospectievolijk
mishandeld zijn geworden, sommigen mot
dikke rotans, sommigen mot touwen; de
meesten daarvan zijn tevens krom in do
boeien gesloten geweest, een ervan 14
nachten lang een ander moet daarna een
bloedspuwing hebben gekregen.
„Een drietal dagen vóór de komst van
den resident en mr. Rhemrev is een Javaan
op dezelfde onderneming zóó toegetakeld,
dat hij verschillende groote wonden op
rug en zitdeelen had.
„Hij heette naar Bokalla te zijn vertrok
ken, doch het onderzoek in de Chineescho
pondoks bracht uit, dat de man wegge
voerd was. De heer mr. Rhemrev moet
toen zelf 3 uur op marsch zijn geweest en
heeft den mishandelden Javaan aangetrof
fen op een heuvel in 't bosch, bewaakt
door Bengaalsche oppassers, en hem ver
lost.- (Hij is nu in 't hospitaal.) Die Ja
vaan moet op de volgende wijze zijn be
handeld:
„Eerst is de man geslagen, daarna is hjj
met de beide handen aan de eloctriseer-
machine gezet en ten slotte nog eens af
gerost.
„Het onderzoek in quaestie heeft aan
het licht gebracht, dat op die onderneming
herhaaldelijk vrouwen met ontbloot boven
lichaam in de zon zijn gezet, sommige
gedurendo 14 dagen.
„De beklaagde trad, wanneer zjj trachtten
te gaan zitten, op haar toe en schopte
haar of trok ze bij de ooren weer op de
been.
„Ton slotte is gebleken, dat de geslagen
personen, zoodra de dokter het hospitaal
bezocht, werden weggebracht. In onder
zoek is nog een geval, waarbij een assistent
een koelie aan den staart van een paard
heeft gebonden, een geval van verdenking
van doodslag en nog andere zaken, ook op
andere ondernemingen.
„De zaak in quaestie is nog in onder
zoek, doch reeds is uit de getuigenver-
hooren gebleken, dat mishandelingen her
haaldelijk voorkwamen."
Het is ook een toeken des tijds en dus
ook onze aandacht waardig, het feit dat
bij do laatstgehouden examens voor de
acten lager onderwijs in Noderland zijn
geëxamineerd 948 mannelijke en 1332
vrouwelijke candidaten.
Eene verhouding alzoo als van 8 tot 11
of ongeveor van 2 tot 3.
Geslaagd zijn 515 mannelijke en 742
vrouwelijke candidaten.
De getallen in Amsterdam springon het
sterkst in 't oog. Daar werden geëxami
neerd 36 mannelijke en 145 vrouwelijke
candidaten.
Ruim viermaal zooveel meisjes als jongens.
Uit nood, bij gebrek aan mannelijk per
soneel toegelaten, heeft het vrouwelijk
personeel do school bestormd, en zal in
vreedzamen strijd overwinnen.
Kalm en rustig drijven we af op den
stroom dion men doopte met den vreemden
welke moderne naam is niet vreemd?
naam van
Is de veiligheid van den visscherman
wel voldoende gewaarborgd
Ds. Goslinga en Herman Heijermans
een predikant dus en een tooneelschrijver
hebben de eer op dit gebrek 't eerst
de aandacht te hebben gevestigd.
Ds. Goslinga en ds. L. v. d. Yalk brach
ten in een boekje bij firma D. Donner te
Leiden in 1902 verschenen, verslag uit
van hun arbeid teLerwiek en Baltasound,
in 't belang onzer Nederlandsche vissehers.
In dit verslag wordt ook gewaagd van
drie Seheveningers, die weigerden met een
onzeewaardige bom terug te keeren, terwijl
de heele bemanning eene aanklacht tegen
den reeder bij den Hollandschen consul
indiende.
Herman Heyermans schreef hettooneel-
spel »Op hoop van zegen" waarin hij op de
nooden en gevaren van vissehers die er
door zuiuige of gewetenruimo reeders aan
gewaagd worden, het licht doet vallen.
Ook uit de jaarverslagen van het college
voor de zeevissclierijen o.a. dat van
1899 blijkt de weinige levenszekerheid
van den visscherman op ernstige wijze.
Nog in 1899 vergingen twee schepen
met man en muis in volle zee.
De invloed der onderlinge zee-verzeke
ringmaatschappijen, controle, enz. hebben
de oogen voor meer en beter jaarlij ksch
onderhoud wel geopend. Maar dat belet
niet dat er nog altijd zijn die onzeewaardige
schepen in de vaart zenden.
„Daar heeft mon zoo schrijft een onbeken
de in Het Handelsblad vooreerst hen,
die met een beperkt kapitaal het uitschot
opkoopen, waarvan een ander de verant
woording niet meer aandurft, zonder de
noodige herstellingen te doen, die zij echter
het vaartuig niet meer waard keuren." Dit
zijn in waarheid opkoopers van wrakken.
Dan zijn er, die oude schepen in de
vaart brengen, doch zich niet willen on
derwerpen aan goregeld toezicht bij den
verbouw of herstelling dier aangekochte
oude vaartuigen. „Wordt hun dan de
toetreding tot de clubs geweigerd, wat
nood? Zij vinden dan nog wellicht een
deskundige op wiens advies assuradeuren
ter beurze de schepen aannemen. De meer
dere premie laat dan misschien toch nog
wol de voorkeur aan vertimmering zonder
toezicht."
Anderen koopen oude, Engelsche en
Fransche schepen, die wegens de veranderde
bedrijfseischen van die landen voor de
visscherij aldaar niet meer bruikbaar zijn,
hoewel nog niet geheel versleten. Bekwame
verfimmering zou er nog wel behoorlijke Ne
derlandsche vaartuigen van kunnen maken,
maar het werk wordt opgedragen, niet
aan het personeel van scheepstimmerwer
ven, doch aan huistimmerlieden en bazen.
En »een dicht schip in de haven is nog
geen dicht schip in zee".
Tot zoover deze inzender.
Ook de redactie van de Nieuwe Crt. kwam
het een en ander ter oore. Onder anderen
dat meer dan eens te Yarmouth en te
Boulogne door Nederlandsche reeders oude
visschersschuiten worden gekocht voor een
bedrag van ongeveer f 700 terwijl een
nieuwe boot minstens f 7000 kost!
Ook ontving genoemd blad uit een vis-
schersplaats do namen van 11 onzeewaar
dige schepen die nog in gebruik zijn.
Wel een bewijs dat hier een braak terrein
is voor de overheidszorg, de critiek der
pers en de tucht der kerk, in dien zin
dat het gewicht dezer zaak op de zielen
dergenen wien 't aangaat, gelegd wordt,
en een strenge censure over hen ga bij
wanbedrijf.
Ook de plaatselijke overheid heeft hier
een roeping. Een keuringscommissie van
gemeentewege verdient aanbeveling.
In ieder geval, ook in 't belang van den
Zeeuwschen visscherman is het gewenscht
dat de RegeeriDg zich er mede bemoeie.
Immers de jaarcijfers over 1901 geven als
't totaal aantal schepen van alle soorten
in alle Nederl. Zeevissckerijen voor de
visscherij op de Zuid-Hollandsche en Zeeuw-
sehe stroomen 1093, en over 't gansche
land 5881, met een totale bemanning van
20 duizend koppen.
Het doet aangenaam aan dat juist de
Roomsclie pers de scherpste critiek levert
op de Sittardsche stembusschandalen.
Zoo schrijft men onder anderen aan de
Maasbode, dat de verkiezing van den heer
Beckers vaststond. Men zeide te Sittard
ronduit, dat hij, wiens verkiezing tot lid der
Prov. Staten hem f5000 heeft gekost, nu
Kamerlid wilde worden, al moest het hem
ook f 10,000 kosten.
De wijzezoo gaat de schrijver voort
waarop voor de candidatuur Beckers te
werk werd gegaan, is als volgt te beschrijven
In het district Sittard zijn vel9 zangge
zelschappen, muziekvereeUigingen, boog-
schutterijen enz. In haar repetitielokaal of
vergaderzaal vonden zij opeens twee tonnen
bier liggen, geschonken door »een onbeken
de', wiens naam ieder echter wel wist
te noemen.
Natuurlijk moest een candidaat, die het
op minder onbekrompen wijze aanlegde,
tegen zulke argumenten afvallen. Zoo bv.
notaris Van Wessem, die plotseling zoo
veel belang in de edele zangkunst stelde,
dat hij een repetitie te Sittard bijwoonde.
Hij vond ze zoo schoon, dat hij den heer9n
een glas bier offreerde, niet met 'toog
op zijn candidatuur, o neon, maar hij hield
zich toch aanbevolen.
Hoe hoog het peil van het kiezerskorps
in het district Sittart staat, kan men ook
hieruit opmakenop de 4942 uitgebrachte
stemmen kwamen niet minder dan 204
ongeldige voor.
Zoodat, wie eventueel weer een kansje
naar een Sittardschen zetel wil wagen, en
van alcoholische argumenten niet vies is,
goed zal doen, het eerst met een paar
brouwerijen en distilleerderijen op een
akkoordje gooien.
Maar nu zouden we toch wel willen
vragen, of de Kamer bij het onderzoek der
geloofsbrieven van den nieuwen volksver
tegenwoordiger, nu niet eens haar stem zou
willen doen hooren. Ook al zou zulks voor
het oogenblik geen verhindering zijn voor
de toelating van den nieuwgekozene, zou
het toch diepen indruk in het land maken
en voor volgende verkiezingen in Limburg
en elders allicht het misbruik ietwat
besnoeien.
Wordt de lieer Beckers als Kamerlid
toegelaten, dan zal het zeker nog de vraag
wezen, of de katholieke Kamerolub geneigd
zal bevonden worden zulk een Hoogedel
gestrenge in haar ledenverband toe te
laten
Men hoort en spreekt over hot conclave.
Alsof er maar een conclave was, dat tot
verkiezing van een Paus.
Wie zal zeggen koevele conclaves er zijn
in grooteren en kleineren kring
Yan de conclaves bij aanbestedingen,
conclaves van éen dag of enkele uren soms
hoorde iedereen wel.
Men zegt dat er in het Oosten Bedou-
inen-stammen zijn die conclave maken tot
het uitplunderen van reizigers.
En wat doen de Mogendheden toch
eigenlijk anders dan conclave maken om te
pakken wat ze krijgen kunnen
Engeland pakte het land van diamanten
en saffieren in, en anderen hadden evenzoo
gedaan of zouden evenzoo doen.
En men zweeg.
Herinnert u maar.
Rusland pakte een deel van IClein-Azië,
Frankrijk pakte Tunis, en Oostenrijk Bosnië,
en Bismarck Hannover en Nassau.
Ziedaar het conclave!
De opening van het Conclave, een ope
ning die eigenlijk sluiting was, maar de
sluiting was tegelijk opening 1 had
Vrijdag plaats.
Het volgende nemen wij over uit de
beschrijving van het ceremonieel. Na het
»extra omnes" deed de kardinaal-kamerlengo
bij het invallen van de duisternis een rond
gang, in gezelschap van de drie hoofden
van de kardinaal-orden, Zwitsers en fakkel-
dragende bedienden. Da inspectie, waarbij
geen onbevoegden werden ontdekt, duurde
een uur. Vervolgens gaf de kardinaal-kamer
lengo aan den maarschalk van het Conclave
een beurs met de sleutels van de beide
hoofddeurende maarschalk met zjjn gevolg
ging toen buiten het Conclave en liet de
vleugels van de deuren toedoen, draaide
zelf den sleutel in het slot en deed de
sleutels in de beurs, welke hij bij zich
stak. Yan de sluiting van het Conclave
maakte de deken van den apostolischen
pronotarius proces-verbaal op. Hierna over
tuigde de gouverneur van het Conclave
zich, door een omgang langs het uitwendige,
van de volkomen afsluiting van alle uit
gangen en sloot hij de vier tourniquets die
op vier plaatsen aangebracht zijn en door
patriarchen, bisschoppen en prelaten be
waakt worden, 's Avonds om 9 uur was het
geheele ceremonieel afgeloopen. Patrouilles
pauselijke gendarmes stapten af en toe de
Vatikaansche tuinen af. De kardinaal Her-
rera ligt in zijn cel in het Conclave ziek
te bed; zijn stembriefje wordt geregeld
door drie kardinalen afgehaald.
De kardinaals hebben maar lijfgoed voor
drie dagen meegenomen. Als het Conclave
langer duurt, moet schoon linnengoed door
de tourniquets naar binnen gebracht wor
den. Op het laatste oogenblik is nog een
brochure tegen Rampolla onder alle kardi
nalen verdeeld.
Voor de kardinalen in het conclave gin
gen, hebben zij in hun laatste congregatie
bet honoranium van de dokters van Leo
XIII op 50,000 lire vastgesteld.
Zaterdagavond werd te Rome door meer
dan tienduizend menschen, die voor het
