NIEUWSBLAD
TOOR ZEELAND.
No. 128. 1903.
Zaterdag 1 Augustus
17e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISeH
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
klken MAANDAG-, WOENSDAG- en VKIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
31 Juli 1903.
De Standaard schreef Maandag een actuoel
artikel «Rechts en links".
De Nederlander gaf gisteren »Komkom-
mer-o verpeinziD gen
Op beide artikelen komen wij terug. Zij
zijn hoogst ernstig. En de klokken slaan
ongeveer gelijk. Beido bladen sloegen op
hetzelfde aanbeeld.
Zij roepen met name de leiders van ons
christenvolk, de pers, de kamerleden, de
nieuwe ambtenaren en overheidspersonen
onzer richting ernstig op om te werken.
Werken, studeeren, zich goed bewust zijn
wat de nieuwe koers vordert
Dat is de kern van beide artikelen.
Wij weten niet of wel alle christelijke
kamerleden de Standaard en de Nederlander
lezen. Een present-exemplaar van heide
bladen aan de leden der «rechterzijde" te
zenden, bomt ons gewenscht voor.
Door dit te doen, slaat men niemand
over en men komt den goeden die de lectuur
niet noodig hebben, niet te na.
Reeds in 1888 is op meerdere studie van
die zijde aangedrongen.
En, vergeleken met nu, is er groote
vooruitgang te bespeuren.
Maar het moet nog beter worden.
Iedere provincie moet minstens één blad,
minstens één overheidspersoon, minstons
één volksvertegenwoordiger in de tweede,
en minstens één volksvertegenwoordiger in
de eerste kamer hebben, die een der drie
christelijke richtingen vertegenwoordigt
èn door studie én talent, door waakzaam
heid en energie boven de anderen uitsteekt.
In de hoofdstad des rijks zullen eerlang
schoolvergaderingen worden ingevoerd.
Minstens twee a drie op een jaar naar
gelang de scholen zijn.
Op genoemde schoolvergaderingen, waar
van het hoofd der school voorzitter is,
mogen alleen schoolzakon, bij name in het
reglement genoemd, worden besproken.
Alle klasseonderwjjzers moeten daarbij tegen
woordig zijn, de vakonderwijzers alleen als
het hun onderwjjsvak betreft.
De vergaderingen zijn ook toegankelijk
voor arrondissements schoolopziener en ge
meente-inspecteur alsmede voor den wet
houder van onderwijs. Naar believen kunnen
zij deelnomen aan de besprekingen.
Er kunnen ook besluiten genomen worden.
Acht de voorzitter een genomen besluit in
strijd met de wet, de plaatselijke verorde
ning, het reglement, ofwel met het belang
der school, dan voert hij het eenvoudig
niet uit, maar doet hiervan binnen be
paalden tijd schriftelijk kennis o. a. aan
B. en W. met opgaaf van redenen.
De instelling dezer schoolvergaderingen
als bedoelende saamwerking tusschen de aan
de school verbonden leerkrachten verblijdt
ons. Ze is o. i. een eisch des tijds
Wellicht komen we er later op terug.
In 1889 overleed te Voorthuizen dr.
mr. W. v. d. Bergh, predikant bij de geref.
kerk. Zijn echtgenoote, vrouwe Ida Pier-
son, was hem reeds vroeger in de heerlijk
heid voorgegaan. Hij liet een jeugdig
dochtertje na, dat door haar grootouders,
te Zetten, werd aangenomen.
Deze dochter nu, Mejuffrouw Diete I.
v. d. Bergh, is deze week in hot huwelijk
getreden met den heer A. J. da Costa, een
kleinzoon van onzen da Costa die in 1801
aan zijn volk ontviel.
Het huwelijk werd door den grootvader
der bruid, ds. H. Pierson, ingezegend met
een toespraak naar aanleiding van Psalm
94 19. Als mijne gedachten binnen in
mij vermenigvuldigd werden, hebben uwe
vertroostingen mijne ziel verkwikt.
Zetten nam ruimschoots deel in de vreugde,
waarvan onder anderen eerepoorten, vlag
gen en groen getuigenis aflegden.
De namen da Costa en Pierson zijn al
sinds nagenoeg een eeuw in elkander ge
weven geweest.
Mr. Isaac da Costa, sinds hjj den Chris
tus vond, werd met banden van vriend
schap en geestverwantschap verbonden met
tal van, meest Amsterdamscbe, oud-aeado-
mievrienden.
Hij wijdde hun monigon zang, met name
aan D. J. v. Lennep, Capadose, Jeronimo
de Vries, de Van Hogendorps, De Clercq,
Wiselius, Biihler, Wap, Chevalier, Bosboom-
Toussaint, Luden, Heldring, Mounier, Van
Eyken, Hooft van Vreeland, Versteegh, De
Bordes, Scholte, Koenen, Smissaert, Wille-
kes, Calisch, Van Staveren, Groen v. Prin-
sterer, Wormser, Arntzenius, Boissevain,
v. d. Houwen, Muller, Bosscha, A. de Vries,
Scheeroogt, Verkouteren, Van Loon, Beets,
De Marez Oyens, Waller, Van Weede v.
Djjkveld, Calkoen, v. d. Poll, Royer, Gilde-
meester, en Pierson.
Da Costa verkeerde veel in de woning
van ds. Piersons ouders.
Dit maakte metterdaad dezen huwelijks
dag tot een godenkdag, waarbij de schim
men van twee groote christenen opgeroe
pen zijn, wier namen onder ons nog in
eere zijn, en wier nagedachtenis nog tot
zegening is.
Te Vlissingen is een Zeevaartschool ge
vestigd onder directie van dhr. S. Visser
bijgestaan doe dvi? leeraren.
Op 1 September kunnen weder jonge
lieden, die den leeftijd van veertien jaren
hebben bereikt, toegelaten worden tot de
voorbereidingsklasse. Daarom dienen zij
zich aantemelden bij den secretaris Mr. J.
Smit Az. (Zeehoulevard 251), onder over
legging van een geboorte-akte, een gezond
heidsattest en een vaccinebewijs. Het
toelatings-examen omvat het schrijven van
eene leesbaro hand, vaardigheid in het
lezen, ook in het rekenen zoowel met ge-
heele getallen als met tiendeelige en ge
wone breuken. Voorts kennis van het
metrieke stelsel en omtrent de aardrijks
kundige ligging van de voornaamste haven
plaatsen van Europa. Het school-of leergold
bedraagt vijf gulden per maand.
De inrichting bestaat uit drie afdeelingen
en wel een voorbereidingsklasse, eene
Derde-Stuurliedon afdeeling, alsmede een
Tweede- en Eerste Stuurlieden afdeeling.
Voor verdere bijzonderheden verwijzen we
naar het desbetreffende programma. De
Directeur is dagelijks te spreken tusschen
vier en vijf ure 's namidd. Frans Naore-
boutstraat 35a te Vlissingen.
Het eenige algemeeno bedrijf in de al-
gemeene politieke werkzaamheid is voor
dit jaar voorbij.
De gemeenteraads-verkiezingen zijn af-
geloopen, en daarmeö is de komkommer
tijd ingetreden.
De vergaderinglooze tijd.
Met blijdschap mag bjj het overzien van
den uitslag der gemeenteraadsverkiezingen
in 't algemeen geboekstaafd dat de chris
telijke partijen voortdurend winnende zijn.
Zekor, gemeenteraadsverkiezingen geven
geen zuiver beeld van den politieken toe
stand des lands. Daar spreekt bij gemeente
raadsverkiezingen zooveel locaals en zooveel
personeels ook meO.
Maar toch voor de helft, of voor 'U, of
voor 3 dan, spreekt do algemeeno politiek
ook moö bij deze verkiezingen.
En voorzoovor do politiek haar woord
sprak bij deze verkiezingen was dat een
woord van vertrouwen in het beleid der
Rogoering en der Rechterzijde. Reden
daarvoor is ongetwijfeld de go waagde proef
neming der socialisten van dezen winter,
waarbij vergeten was de deelnemers voor
ongevallen te verzekeren.
Het draaien en keeren der vrijzinnig
democraten en der Liberale Unie sterkte
ook bet vertrouwen niet.
Men heeft in eeD kring, grooter on bree
der dan die begrensd wordt door do z a
rechterzijde, gevoeld dat het gezag,en
daardoor orde en rust in ons maatschap
pelijk leven alleen veilig zijn bij de par
tijen die gelooven in het gozag en leven
uit dat geloof.
Het bezoek van ons vorst,elijk echtpaar
aan Limburg en Groningen heeft opnieuw
het bewijs geloverd dat republikeinsch-
demoeratische ideeën niet tieren kunnen
op oen bodem geheiligd door een geschie
denis als die van ons Oranjehuis, en even
min daar waar de hoogste plaatsen bezet
worden door Koningin Wilhelmina, Prins
Hendrik en de Koningin-Moeder. Óm eer
bied te ontvangen moet men zelf eerbied
waardig zijn, heeft onlangs een lid van
den Belgischen Senaat gezegd.
Zoo is het!
De «Christen Democraat" is op onze
repliek in zake de Zondagsquaestie en het
onderscheiden privaat- en overheidsstand
punt niet ingegaan.
Ons ontslaat dit van nadere polemiek,
waartoe overigens de toon van dat blad
heelemaal niet uitlokt.
Het no. van 29 Juli bevat overigens in
't geheel geen polemiekdaardoor laat het
zich ook moeilijk lezen. Het is niet frisch.
De inhoudsopgaaf .van dat no. zou aldus
behooren te luiden.
Op de le bladzijde een vervolgstuk der
reeks (wij zjjn al aar J1Konservatisme en
Democratie, 21 kolomvoorts een kolom
«gebrekkig kiesrecht" met de bekende ha
telijkheden aan 't adres van Patrimonium,
de Chr. Pers, Lohman en »dominé" Talma.
En eindelijk 11 kolom over het Vrouwen
kiesrecht in Australië, ontleend aan «De
Telegraaf".
De 4e bladzijde" is voor nieuwsberichten
en advertentiën gereserveerd.
Op bladzij 2 en 3 een klacht van twee
kolommen dat de antirevolutionairen nergens
op een sociaal democraat wilden stemmen.
Een strafpredicatie van een kolom over
hetzelfde thema aan 't adres der Groning-
sehe antirevolutionairen dat zij Schaper
wilden weren, en een juichkreet over den
val van Wirtz. Een aanklacht van 3 ko
lommen over het geval-Jonkersdan een
gesprek van 2 kolommen waarin de arbeids
wet bereids wordt afgebroken en de anti
revolutionairen als verdedigers van het
geldzakje worden tentoongesteld. Eindelijk
een kolom, van een reeks opstellen, hier
het negende tegen invoerrechten, met
de noodige hatelijkheden aan dr. Kuyper.
En ten slotte een kolom critiek op sommiger
strijd methode bij verkiezingendit laatste
artikel is eigenlijk het beste van hetgeen
de »S. D." van 29 Juli te lezen geeft.
Veel zal haar partij er wel niet door ge
bouwd worden.
In de bladen wordt verhaald dat giste
ren in het kiesdistrict Sittard ontzettend
met bittertjes gewerkt rs voor den candi-
daat Beckers, voor de Tweede Kamer. En
het heeft geholpen. Da man toch is met
2543 van 4724 geldige stemmen gekozen,
er waren 767 stemmen op v. Wessem
de overige 1500 stemmen waren uitge
bracht op de 7 overige candidaten, waar
onder ook een Jan Claessen. Het was met
recht een spel van Jan 'Klaassen, doch
minder onschuldig, en meer walgelijk dan
belachelijk.
Ook bij enkele andere stemmingen in
ons land schijnt het zoo onstichtelijk toe
gegaan te zijn.
Wij spraken vroeger al van bacchanaliën
te Neuzen.
Maar ook te IJselmonde hebben de leiders
der liberalen en hunne handlangers zich,
blijkens mededeeling in de Rotterdammer
schandelijk gedragen. Jeneverflesch en
geldzak deden ruimschoots dienst.
De beschrijving daarvan grenst aan het
ongeloofelij ke. Wij lezen
Naar gewoonte werden de kiezers, ar
beidende op de fabrieken, geredenbij uit
zondering werd dan door de liberalen een
herberg voorbij gegaan.
Aan het einde van ons dorp was door
een liberaal aan een herbergier last ge
geven voor f 10 aan voorbijkomende kiezers
voor zijn rekening uit te schenken. Na
den uitslag, toen de liberale candidaat was
gekozen, werd door den gekozene 200
borrels gelijk besteld in de eene herberg,
en op een tweede plaats mocht ieder zijner
kiezers f0,10 verteren. Het was dus niet
te verwonderen dat kiezers, met de pet
in de hand, ja, sommigen arm in arm, den
triumf der liberalen uitriepen.
Namen zijn bekend van kiezers wien eene
ruime belooning werd aangeboden als zij
op den liberaal wilden stemmen. Op som
mige antirevolutionaire kiezers is onder be
dreiging pressie uitgeoefend om thuis te
blijven. Een rijk man ontzag zich niet,
een onzer antirevolutionairen die hem groe
tende voorbijging: „dag schobbert, kom
eens achter mijn huis dan zal ik je eens
laten voelen enz. enz." toe te roepen. Zelfs
een „Mevrouw" van naam heeft van 's mor
gens 8 uur tot 's middags half vijf post
gevat, om toe te zien op een antirevolu
tionairen kiezer, of deze in hare tegenwoor
digheid, naar de stembus dorst. Onder de
werklieden ging het gerucht dat zoo de
liberaal werd gekozen, deze een vette koe
zou doen slachten ter uitdeelingEen der
geneesheoren heeft een niet gering aandeel
in deze onedele verkiezingspractijken, hoe
deze dokter zich heeft aangesteld is een
voudig niet te beschrijven, tien feiton zoo
goed als één
Wjj schrijven niet verder over.
Wij vermelden alleen dat zoo iets nu
niet gebeurde in het „donkere" Limburg
maar onder de rook van het beschaafde
Rotterdam
4e
Wanneer al onze miliciens, in de ka
zerne en op het wachtschip, die een Christe
lijke opvoeding genoten hebben, overeen
komstig die opvoeding wandelden, o wat
zou er een kracht ten goede van hen
uitgaan
Nu wordt er nog zoo vaak geklaagd over
jeugdige levens die verwoest zijn in de
kazerne of op de vloot.
En dit kon toch, in onzen tijd, waar de
Bijbel zoo goedkoop is, de belijdenis niet
meer zoo bemoeilijkt wordt, ware Christen
zin meer dan ooit eerbied afdwingt, het
Evangelie in alle plaatsen van ons land
gepredikt wordt en de Christelijke school
hare stations tot over de zevenhonderd zag
uitbreiden, veel meer uitzondering dan
regel zijn.
De Nederlandsche soldaat kan te dezen
opzichte nog wel van den Amerikaanschen
soldaat leeren.
In den jongsten Spaan sch-Amerikaan
schen oorlog werden van de gesneuvelde
Amerikanen ruim tachtig procent gevonden,
die een Bijbeltje in den zak hadden. Op
het lijk van meer dan een Amerikaansch
soldaat werd een nieuw-testamentje ge
vonden, bespat met bloed, of doorschoten
door een vijandelijken kogel.
Ditzelfde kan ook getuigd worden van
zoo menigen Zuid-Afrikaan, die in den
jongsten vrijheidsoorlog met Engeland het
leven liet.
Ook onze Christen soldaten moeten meer
leeren leven uit en naar het woorddan
zullen zij een zoutend zout blijken te zijn,
en de vrucht zal niet achterblijven.
Niemand hunner onttrekke zich ook aan
het bezoek en de bevordering onzer mili
taire tehuizen.
Een echt Christen-soldaat was de Ame
rikaan Johnson, die eenige jaren geleden
te Siboney sneuvelde. Zwaar gewond lag
hij in zqn tent op zijn leger te worstelen
met den dood. Hij verzocht den oppasser,
dat die voor hem een gedeelte uit een
bijbeltje wilde voorlezen. Met zijn hoofd
zocht hij den oppasser te beduiden, waar
een bijbeltje te vinden. In zijn koffertje
was er een. De oppasser bladerde in het
boekje, niet wetende wat de kranke mis
schien zou verlangen te hooren. Daar valt
zijn oog op deze treffende woorden„Als
een hert schreeuwt naar de waterstroomen,
zoo verlangt mijn ziel naar U, o God
Met langzame duidelijke stem las hij deze
woorden voor den kranke. Het was ge
noeg. Een blijde trek scheen over zijn
gelaat te komen, de ziel ontvlood het
lichaam, en Johnson was niet meer!
Een wandel, die tot zulk een sterven
leidt, is ook in onze Nederlandsche, in
onze Middelburgsche en Vlissingsche ka
zernes mogelijk, plichtmatig en noodzakelijk.
Christen-miliciensdenkt aan Johannes'
woord
Jongelingen, weest sterkgij hebt de
wereld overwonnen
4»
Een verslaggever van Eet Centrum woonde
een «zitting in comité" van het Engelsche
Lagerhuis bij, zoo wat als onze Tweede
Kamer, en deelt daaromtrent het navolgende
mede
Na ongeveer een uur wachtens werd ik
binnengelaten en bevond ik mij vlak tegen
over den troon, waar gewoonlijk de «Speaker"
(de president) zetelt, en de beraadslagingen
van het parlement bestuurt.
Thans echter was de «Speaker not in
the chair", zooals de geijkte uitdrukking is,
want »the House was in Committee". Wan
neer het huis der afgevaardigden in comité
zit, dat wordt het gepresideerd door den
«Chairman of committeer", die gewoon aan]
de tafel zit.
Toen ik binnenkwam, waren de heeren'
juist bezig om een crediet-aanvrage te be
handelen van pd. st. 5,000,000.voor het
bouwen van nieuwe kazernes in Zuid-Afrika.'
Er waren wellicht een 200-tal leden'
tegenwoordig, die in alle mogelijke houdin-j
gen met de hoeden op het hoofd, op de,
leeren banken zaten. Zooals bekend, is dej
eerste bank rechts van den «Speaker" ge-j
reserveerd voor de leden van het gouver
nement, en is dan ook bekend onder den
naam van «Treasury bench",
De eerste bank links van den «Speaker"
daarentegen is gereserveerd voor de leden
der oppositie, thans voor de liberalen.
De heer Brodrtck, minister van Oorlog,
verdedigde het wetsvoorstel en werd aan
gevallen door sir Campbell Bannermandie
in een flinke rede erop wees, dat de uit
gaven van het land in het geheel geen
gelijken tred hielden met de ontvangsten
en dat het noodzakelijk was en noodig voor
de welvaart en het ciediet van het land,
dat het „House of commons" zijn recht van
veto uitoefende, en ervoor waakte, dat alle
buitengewone uitgaven werden geweerd.
Deze rede werd door de Ieren en de ra
dicalen en liberalen ontvangen met uit
roepen van „Hear, Hear", terwijl de con
servatieven uitriepen „oh, oh". De „chair
man" stond echter spoedig op en kondigde
aan, dat er een amendement was voorge
steld, om het origineele crediet te ver
minderen met een millioen pond.
De voorzitter zou het origineele wets
voorstel aan de stemming der leden onder
werpen, en degenen die er voor waren,
moesten uitroepen „ay", en die er tegen
waren ,,no''. Daarna zou het amendement
in stemming worden gebracht.
Toen hoorde ik een geschreeuw van »ay"
van sommigen, en »no" van anderen, maar
ik zou zeggen, dat er net zooveel »ay"
zeiden als »no".
De voorzitter echter zeide«I think the
ays have it", dus het wetsvoorstel is aan
genomen door het comité. Daarop was er
luid rumoer onder de liberalen en verschil
lende leden stonden op en wilden een
«division" hebben. Dat werd toegestaan en
de bel luidde, ten teeken, dat er eene
stemming moest plaats hebben, en alle le
den te waarschuwen om er aan mee te doen.
Alle leden moeten voor een «division" op
staan en door twee verschillende gangen
wandelen, al naar gelang ze voor of tegen
een bepaald wetsvoorstel zijn. Er worden
dan twee tellers benoemd, en in dit boven
genoemde geval bleek, na de opgave der
cijfers, dat het origineele crediet, door het
gouvernement aangevraagd, door het oomi-
té werd goedgekeurd. Daarna kwam de
«Speaker", met groote deftigheid binnen en
werden de beraadslagingen der comité's nog
eens behandeld en weer tot stemming ge
bracht.