NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 121.1903.
Donderdag 16 Juli.
17e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
elkhn MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
STATEN.
Vergadering van Dinsdag. Voorzitter
de heer Commissaris. Tegenwoordig 38
leden. Afwezig de heeren Dieleman, IJse-
baart, Hombach en Fokker.
De notulen worden gelezen en goedge
keurd.
De voorzitter deelt mee dat de afdeelin-
gen resp. tot voor- en ondervoorzitters
gekozen hebben de heeren: I Hennequin
en v. d. Meer II Lueasse en v. d. Have
III Kakebeeke en Fruijtier.
Tot buitengewoon lid der gedep. staten
in plaats van den heer De Jonge die ten
vorigen- jare tot gewoon lid van gedep.
staten gekozen was, wordt met 20 stem
men benoemd mr. A. A. de Veer die de
benoeming aanneemt, er waren 15 stem
men op den heer Kakebeeke, en 1 op elk
der heeren Hennequin, v. d. Meer en Lu
easse uitgebracht.
Thans komen de voorstellen aan de orde.
In zake de aanvraag van de veree-
niging „Uit het Volkvoor het Volk" te
Middelburg om subsidie voor een in 1904
te houden Zeeuwsehe tentoonstelling van
Nijverheid hadden Gedep. Staten voorge
steld hun college diligent te verklaren,
doch in de vorige zitting werd besloten
het voorstel naar de afdeehngen te zenden.
Uit het verslag der afdeelingen, uitgebracht
door den rapporteur Loois, namen Gedep.
Staten aanleiding om voor te stellen te
besluiten aan genoemd bestuur te verlee-
nen f 1000 subsidie op voorwaarde dat uit
een over te leggen rekening enz. blijkt
dat 't geld tot het aangewezen doel noodig
was en gebruikt is.
De heer Van Lijnden licht 't voorstel
toe. Uit nadere inlichtingen van het be
stuur van „Uit het Volk" blijkt dat het
subsidie vroeger geringer was, doch dat
de helaas nu overleden voorzitter de daar
aan verbonden bezwaren wegruimde. Het
bestuur erkent dat de afbraakswaarde van
de loods zeer laag is berekend. Maar 't
geldt hier een provinciaal belang; en er
wordt een reservefonds gevormd dat wan
neer het niet noodig blijkt aan de deelne
mers mot rente zal worden teruggegeven.
De heer Van Deinse juicht het voorstel
toe, verzet zich tegen het woord „noodig"
in het voorstel; en pleit voor onvoorwaar
delijk toestaan van het subsidie.
De heer Van Lijnden zegt dat niet elk
postje op een goudschaaltje gewogen zal
wordenmen zal een zeer ruime opvatting
huldigen en dan is de bedoeling van Gedep.
Staten dat eerst het reservefonds zal moe
ten worden aangesproken.
Den heer De Veer bevreemdt dat, in
verband met de minder duidelijke redactie
van 't voorstel, die tot quaestie zal kunnen
leiden. Het maakt den indruk dat de sub
sidie aanvangt als de vaste inkomsten zullen
verbruikt zijn. Het waarborgfonds is een
geheel afgescheiden zaak. Hangt de sub
sidie af 7an het verbruik van dat fonds,
dan is zij eigenlijk oen wassen neus en
beneden de waardigheid der provincie.
De heer Maas ziet niet in dat een sub
sidie van de provincie noodig is. In ieder
geval stelt hij zijn goedkeurende stem
afhankelijk van de toezegging dat de ten
toonstelling op Zondag gesloten zal, zijn.
Gedep, Staten verwijderen zich even op
verzoek van den voorzitter met dezen, na
heropening der vergadering deelt de heer
Van Lijnden mee dat de bedoeling der
meerderheid van Gedep. Staten is dat het
subsidie zal worden beschikbaar gesteld
voor dat het waarborgfonds zal worden aan
gesproken.
De heer Fruijtier bestrijdt het voorstel.
Waarom die haast, waar toch in een paar
afdeelingen geadviseerd was gedep. staten
diligent te verklareD. De Staten zijn
nog niet goed ingelicht. Ook is 't niet
noodig nu reeds het subsidie te verleenen.
Dat kan ook wel in de najaarszitting. Hij
Dat wil zeggen dat Gedep. Staten dit
voorstel in handen houden en zich er mee
bezig houden tot een volgende zitting.
stelt voor een subsidie van f500 te geven
zonder eenige -voorwaarde.
De heer Van Deinse bestrijdt dit voor
stel. Een tentoonstellingscommissie moet
eenigszins de handen ruim hebben, zal de
tentoonstelling kans van slagen hebben.
De heer Houterman stelt voor aan het
subsidie de volstrekte voorwaarde te ver
binden dat de tentoonstelling op Zondag
zal gesloten blijven.
Het amendement-Houterman wordt ver
worpen met 25 tegen 13 stemmen, die
van de heeren Fruytier, De Jonge, Den
Boer, Bolier, Moes, Mulder, Maas, Óggel,
Houterraan, Noordijke, Lueasse, Van der
Meer en Bos.
De heer Fruijtier door de heeren De
Veer en Van Lijnden op de noodzakelijk
heid daarvan gewezen, trekt zijn voorstel
in, doch stelt nu voor als amendement op
't voorstel van Gedep. Staten dat voor
1 1000 gelezen worde f 500. Dit voorstel
wordt aangenomen met 21 tegen 17 stem-
meD, die van de heeren Van Waesberghe
Janssens, Siegers, Van Teijlingen, Holle-
stelle, De Casembroot, Van Dam, Hamma-
cher, Heijse, Van Deinse, Van Lynden,
Bolle, Van der Have, Maas, Kakebeeke,
Van der Lek de Clercq, De Veer en De
Smidt.
Het voorstel van Ged. Staten, geamen
deerd, wordt daarop aangenomen met alge-
meene stemmen, behalve die der heeren
Maas, Houterman en De Smidt.
De heer Wisboom Verstegen is bij al
deze stemmingen afwezig.
Vervolgens worden aangenomen de na
volgende voorstellena tot verleening van
een renteloos voorschot voor wegverbetering
aan de Vereenigde polders van Ossenisse,
maximum f17182; b tot afwijzing vaneen
dergelijk verzoek van de gemeente Burgh
c tot renteloos voorschieten van hoogstens
f 4147,50 aan de gemeente Hontenisse voor
eenzelfde zaak. Het adres van Colijnsplaat
om subsidie voor het vergrooten der haven
wordt ter zijde gelegd, zulks omdat B. en
W. van Colijnsplaat hun verzoek hadden
ingetrokken, nadat Gedep. Staten hun had
den gemeld wel een renteloos voorschot
doch geen subsidie te willen voorstellen,
waarmede B. en W. echter geen genoegen
namen.
Aan do orde komt nu verbetering gemeen
schap tusschen Noord- en Zuid-Beveland.
Ged. Staten stellen voor om, ter wille
der moeilijkheden, welke bestaan om tot
eene goede oplossing dier zaak te geraken,
in verband met de groote daaraan ver
bonden kosten, de verbetering dier com
municatie te laten rusten en voorloopig
alleen over te gaan tot het vernieuwen
van den steiger bij Wolpbaartsdijk en het
wegbaggeren van eene vorondieping ten
oosten van dien steiger.
De heer Lokker stelt voor de zaak te
stellen in handen eener commissie van 5
leden, die te ondorzoeken heeft of de com
municatie te verbeteren is.
De heer Siegers zet het standpunt van
Ged. St. en de geschiedenis van het voor
stel in den breede uiteen. Hij concludeert
dat de communicatie nog niet zoo slecht
is om zulke enorme eischon van de Provin
cie te vorderen. Ambachtsheeren van Cort-
gene en de ambachtsheer van Wolphaarts-
dijk vragen nu reeds veel te hooge sommen
voor huur en aankoop der veren.
De heer Lueasse is teleurgesteld, nu
Gedeputeerden de zaak willen laten rusten.
Waarom is de toelichting, die de heer
Siegers nu geeft, niet bij het voorstel ge-
voegd geweest Met het oog op cijfers
kan men die thans niet beoordeelen. Yan
afdoende verbetering schijnt de heer Siegers
uit te gaan, doch hiervan kan geen sprake
zijn, nu wij uit een rapport van den Hoofd
ingenieur hebben vernomen, welke groote
offers^ die eischen zou. En toch is ver
betering mogelijk en niet zoo duur, geeft
niet de Hoofdingenieur aan om tusschen
Kortgene en Wolphaartsdijk een motor
bootje te laten varen op den dag en des
nachts met de gewone roeibooten in den
dienst te voorzien? De Provincie trachte
derhalve beide veren in handen te krijgen
en zette de exploitatie zelfs voort om na
een paar jaar een beter oordeel te kunnen
vellen. Men moet iets doen, anders komt
er geen verbetering. Ged. St. schijnen ten
einde raad, welnu laten wij dan een com
missie van onderzoek benoemen, zooals de
heer Fokker heeft voorgesteld.
De heer De Veer is tegen eene bijzondere
commissie en ook tegen de inbezitneming
der veren, omdat hij van oordeel is, dat
noch het een noch het ander, behalve de
groote offers die zouden moeten gebracht
worden, een voldoend resultaat zou op
leveren.
Het voorstel Fokker wordt verworpen.
Voor stemmen de heeren Hammacher, De
Bats, Hocke Hoogenboom, Kakebeeke, Og-
gel, Van der Lek de Clercq, de Smidt en
Fokker, en het voorstel van Ged. St. hier
mede stilzwijgend ais aangenomen be
schouwd.
Wijziging reglement calamiteuze polders en
waterschappen.
De dijkraad voor de waterkeering van
het calamiteuze waterschap Walzoorden be
sloot eenige ouden vau dagen, die respec
tievelijk 40 en 30 dienstjaren telden, te
pensioneeren. Volgens het reglement moes
ten Ged. St. hunne goedkeuring aan dat
besluit onthouden. Zij zijn echter over
tuigd van de billijkheid dier pensionnee-
ring en stellen, om die mogelijk te maken
eene wijziging in het reglement voor, heb
bende zij daaromtrent ook de overige ca
lamiteuze polders en waterschappen ge
hoord, die allen met de wijziging instem
den. Alleen de calamiteuze Zimmerman-
polder knoopte aan die toestemming de
voorwaarde vast om vooraf het weekloon
der arbeiders te verhoogen.
De heer De Veer kan er zich niet mede
vereenigen, dat men, om rijp te zijn voor
pensioen, meer dan 30 dienstjaren moet
hebben; hij wil door die beperkende be
paling de polders en waterschappen niet
aan banden leggen.
De heer De Casembroot antwoordt dat
zulk eene bepaling steeds in alle reglemen
ten van pensioneering voorkomt.
Toch wil die bepaling er bij den heer
De Veer niet in, hij wil den besturen de
vrije hand laten en doet daartoe een voor
stel, hetgeen echter wordt verworpen.
Voor stemmen de heeren Van Dam, Eras
mus, Hammacher, De Bats, Hocke Hoogen
boom, Moerdijk, Kakebeeke, Oggel, Noor
dijke, Van der Meer, Loois, Bos en De Veer.
Het voorstel van Ged. St. wordt hierna
stilzwijgend goedgekeurd.
Verplichtingen voor de Provincie voort
vloeiende uit de Ongevallenwet.
Ged. St. stellen voor lo. het risico voor
het personeel van den Provincialen Stoom-
bootdienst op de Westerschelde over te
dragen aan de Naamlooze Vennootschap
Verzekeringsbank »de Nieuwe Eerste Ne-
derlandsche" te 's-Gravenhage, tot welke
overdracht hun de bevoegdheid is verleend
bij koninklijk besluit van 11 Maart 1903,
no. 14, en 2o. voor de vaste arbeiders op
de Provinciale wegen en de ambtenaren
van den Provincialen Waterstaat, voor
zoover zij op die wegen toezicht uitoefenen,
bet risico door de Provincie zelf te doen
dragen.
De heer de Veer merkt op dat bij de
Nieuwe Eerste Nederlandsche Verzekerings
bank f 4,50 betaald wordt per f 100 arbeids
loon, terwijl bij de Rijksverzekeringbank
de hoogste premie is f 4,26 en de laagste
f2,79 per f 100 arbeidsloon. Hij noodigt
Gad. St. uit te onderzoeken, welke Bank
de goedkoopste is en daarnaar de verze
kering te regelen.
Nadat de heer de Casembroot hieromtrent
toezegging gedaan had, wordt het voorstel
stilzwijgend goedgekeurd.
Ged. St. stellen voor lo. in navolging
van het Rijk te bepalen, dat wanneer een
gepensioneerde krachtens de Ongevallen
wet uitkeering of rente geniet, die uit-
keering of rente tijdens het genot in
mindering zal gebracht worden van het
pensioen, en 2o. gelijke bepaling op te
nemen in het pensioenreglement voor we
duwen en weezen.
De heer Bos zet uiteen dat zijn vroeger
aangenomen amendement ten deze niet
schaadt. Daarop wordt het voorstel aan
genomen.
Het voorstel tot toekenning van een sub
sidie ad f 325 aan de gemeente Nisse voor
1903 in de kosten barer huishonding, onder
voorwaarde dat daarvan voorloopig slechts
bU gedeelten zullen worden uitbetaald en
het resteerend 'Ie nadat zal gebleken zijn,
dat daaraan werkelijk behoefte bestaat, wordt
aangenomen met algemeene stemmen, be
halve die van de heeren Hennequin en
De Smidtterwijl afgewezen wordt een
dergelijk verzoek van de gemeente Veere.
Een voorstel toekenning f 400 jaarlijksch
subsidie aan het Zeeuwsch Genootschap der
Wetenschappen gedurende 10 jaren wordt
aangenomen nadat de heer Wisboom Ver
stegen heeft gevraagd of er werkelijk be
hoefte is aan deze subsidieen de heer
Van Lijnden geantwoord dat de ontvangsten
van het Genootschap bedragen f2750, de
uitgaven echter f3150. De school voor
hand- en bouwkundig teekenen te Tholen
krijgt een subsidie van f275.
Ged. St. stellen voor aan de gemeenten
Borssele, Ovezande en 's-Heerenhoek een
renteloos voorschot voor wegsverbetering,
tot een maximum van f 7035 te verleenen.
De heer Hammacher kan het belang van
dit renteloos voorschot niet inzien, doch
wordt krachtig bestreden door den heer
Mulder, die schoon dankbaar voor den be
toonden goeden wil, zich niet bevredigd
acht door het voorstel van Gedeputeerden
om slechts de helft toe te staanterwijl
toch de verharding van den weg zoo
noodig is, daar de bestaande wegen bij
regen voor mensch noch beest toegankelijk
zijn.
Door de voorgestelde verharding zullen
velen gebaat zijn en zal het aantal personen,
dat te Borssele overgaat, aanzienlijk stijgen.
Dat is een voordeel voor de provincie. De
gemeente Borssele en de polder van dien
naam bleken dat te begrijpen door het
toezeggen van bijdragen. Vooral van be
lang voor de ingezetenen van Nieuwdorp
is de verharding van den Jurjaneweg. Deze
week wordt een gedeelte grintweg aanbe
steed, waardoor een rechtstreeksche ver
binding zal ontstaan tusschen Driewegen
en 's-Heerenhoek en in verband daarmede
staat de nu geprojecteerde verharding.
Het voorstel wordt aangenomen met al
gemeene stemmen behalve die van den
heer Hammacher; terwijl overeenkomstig
het voorstel tot vaststelling van de grenzen
der werken tot zeewering of oeververdedi
ging van den calamiteuzen Oud Kempens-
hofstedepol&er, wordt besloten.
Het voorstel tot wijziging van art. 17 van
het Reglement op de ivegen en voetpaden, zóó
dat ook de arbeiders in vasten dienst der
Provincie belast zijn met het opsporen en
constateeren van de overtredingen, vond
bestrijding bij de heeren Hennequin en de
Veer dewijl die arbeiders naar hunne mee
ning niet behoorlijk overtredingen kunnen
constateeren. De heer van Lijnden beant
woordt beide sprekers en zet nader de be
doeling uiteen van het voorstel, dat daarna
wordt aangenomen. Tegen stemmen de
heeren Fruijtier, Hammacher, Heijse, Bolle,
van der Have, de Bats, Hocke Hoogenboom,
Hennequin, de Veer, de Smidt en Wisboom
Verstegen, waarna wordt aangenomen het
voorstel tot afwijzing van het verzoek van
Smit V, c. s. om f 500 tegemoetkoming in
de verplichte betaling van f1000 aan den
uitvoerder van den wagendienst Hulst
Walsoorden, wegens het ophouden van dien
dienst.
Besloten wordt aan Ged. Staten over te
laten de beschikking op het verzoek van P.
v. Dyke, om vermindering der pachtsom van
den tol op den weg van Neuzen naar Axel.
Ged. St. stellen voor aan de gemeente
Westkapelle een jaarlijksch subsidie van
f100 ter voorziening in geneeskundige
hulp voorwaardelijk toe te staan.
De heer Wisboom Verstegen zou de sub
sidie slechts voor 5 jaar willen verleenen,
en de heer De Veer wijst er op dat, toen
tengevolge de wet van 1897 de inkomsten
verbeterden, men dadelijk begon met den
hoofdelijken omslag te verlagen.
Nadat de heer De Jonge had aangetoond
dat Westkapelle werkelijk eene arme ge
meente was, wordt het voorstel aangenomen.
Tegen de heeren Siegers, Fruytier, den
Boer, Maas, Moerdjjk, Kakebeeke, Oggel,
Houterman, Noordijke en Hennequin.
Alsnu worden toegestaanaan de af-
deeling Zeeland van de vereeniging »Het
Nederlandsche Rundveestamboek" voor de
jaren 1904, 1905 en 1906, een crediet van
ten hoogste f 3000 's jaarsen aan de afd.
Goes der N. M. voor tuinbouw en plant
kunde een subsidie van f100 voor een in
Sept. te houden tentoonstelling. Voorts
wordt besloten tot 2 geldleeningon ad
f165000 en f 100000; terwijl de rekening
1901 en een paar wijzigingen in de be
grootingen voor 1902 en 1903 worden
goedgekeurd.
De begrooting 1904 Provinciaal bestuur,
voor zooveel het Rijksbestuur is, wordt tot
een bedrag van f97640, waarbij de jaar
wedde van den griffier van f3500 op f4000
is gebracht, unaniem aangenomen. Hierop
komt de begrooting 1904 der enkel Provin
ciale en huishoudelijke inkomsten en uitgaven,
in ontvang en uitgaaf van f 504435,776 aan
de orde.
Bij uitgaven, hoofdstuk V art. 3 maakte
de heer De Veer de opmerking dat het
ongecorrigeerd verslag vaak zeer slecht is
en verzoekt hij, dat, nu het contract weldra
zal geëindigd zijn, hiervoor de aandacht
van Ged. St., hetgeen de heer de Casem
broot hem toezeide.
Bij hoofdstuk VIII art. 24 stelde de heer
Hennequin voor een art. 24bis, waarbij
wordt toegestaan f 250 aan de maatschappij
van Landbouw en Veeteelt tot bevordering
der zuivelbereiding.
Dit voorstel, krachtig ondersteund door
den heer Maas, wordt aangenomen. Tegen
de heeren Siegers, De Jonge, Hollestelle,
Bolier, van Dam, Heijse, Mulder, van
Rompu, Moerdijk, Oggel en Loois.
Bjj hetzelfde hoofdstuk, art. 26 bespra
ken de heeren De Veer en Hammacher den
stoombootdienst op de Westerschelde, de
eerste omtrent retourbilletten, welke Bel
gische Spoorwegmaatschappijen tegen goed-
koopere vracht uitgeven naar Vlissingen,
de tweede over het ongerief, dat het gemis
van een wachtlokaal aanbiedt.
Nadat aan beide sprekers de noodige
inlichtingen verstrekt waren door den heer
van Rompu, wordt de geheele begrooting
met algemeene stemmen aangenomen.
Nadat de opcenten (f272400) zijn vast
gesteld, als28 en 36 op de hoofdsommen
der belasting op de gebouwde en onge
bouwde eigendommen; en f21 op de hoofd
som der personeele belasting, wordt de
zomervergadering door den Voorzitter in
naam der Koningin gesloten.
15 Juli 1903.
Wij ontvingen no. 1 van De Protec-
tiebode, gewijd aan de belangen van land
bouw, industrie en arbeid officieel orgaan
der Nederl. vereeniqing ter bevordering van
nationalen arbeid, gevestigd te Utrecht. Het
blad staat onder redactie van den heer
H. Schoonejongen Jacz. te s Gravenhage en
heeft o. a. als medewerkers de heeren
Bosch Bruist, burgemeester van Nieuw-
leusen Doornbosch, burgemeester te Bafio
H. J. Onnes, burgemeester te Beerta
allen liberaal of vrijzinnig-democraatF.
Hombach, lid der Prov. Staten van Zeeland,
te Hulst (r. k.) H. Ch. Vegtel, lid der
Prov. Staten van Zuid-Holland, te 's-Gra
venhage (antir.) en anderen van verschil
lende kerkeljjke en staatkundige richting.
In een eerste artikel wordt gewezen op
de protectionistische politiek, door ons
omringende landen aangenomen, welk
