NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. No. 120.1903. Dinsdag|14 Juli. 17e Jaargang CHRISTELIJK- HISTORISCH W. J. J. KOOLE (aflr.) J. A. TERTïtEGT Jhr.mr.E.P. C. VERHACE (aftr.) Bnitenlandseb Overzicht. VERSeHIJNT Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER AÜVERTENTIËN Middelburg. Bevredigend Beleid. elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95. Enkele nummers0,025. UITGAVE DER FIRMA en van van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Voor de stemming op morgen, Dinsdag, bevelen wij dringend aan in district I in district III Nu de Middelburgsehe Courant zich niet ontziet de uitworping van twee verdienste lijke raadsleden, Koole en Vorhage, goed te praten, zelfs jhr. Schorer loslaat en met warmte opkomt voor de verkiezing van een sociaal-demoeraat, en hierdoor toont, hot standpunt van den klassenstrijd te aan vaarden, achten wij 'tnoodig, met loslating van ons voornemen om 't bij een algemeene aanboveling te laten, speciaal voor Middel burg, tot een trouwe opkomst op to wekken en door uwe stem op de aftredenden en den heer Vertregt, tegen deze uitsluitings- zucht, welke niet het gemeentebelang, maar de politiek van het laagste allooi dient, krachtig te protesteeren. De Tweede Kamer is tot September uit eengegaan, en daarna is dus het tweede parlementaire jaar van deze regeering en van deze Kamer achter den rug. Wij naderen alzoo de tweede helft van het vierjarig tijdvak, waarin het christelijk kabinet de teugels in handen heeft. En dan is de eerste indruk die bij ons wordt verlevendigd dezehet kabinet heeft aan kracht en vertrouwen gewonnen, zijn positie is versterkt. Onder den rumoerigen tegenstand van den eeD, en onder den scherpen tegen stand van den ander, heeft het kabinet het gezag hoog gehouden en bevestigd, en de orde gehandhaafd in de moeilijkste weken en maanden door een kabinet te doorleven. Het kabinet meer bepaald de ministers van binnenlandsche zaken en van oorlog, hebben een werkkracht ont wikkeld, die bij alleD, die niet door partij zucht zijn verblind, vertrouwen geeft. En nu is het ons doel gansch niet te zeggen dat anderen minder goed zouden gehandeld hebben wie zal dat uitma ken 1 maar als de rekening opgemaakt moet worden, dan meenen we werkkracht aangewend tot bevredigend beleid op de credit-zijde van dit kabinet te moeten plaatsen. Evenmin is het ons doel de loftrompet te steken over een kabinet ons nader staande dan eenig ander. Maar als de rekening moet opgemaakt worden er wel op te wijzen dat vrijzin nigheid en gezag zich niet verdragen, en dat als van zelf hij die het gezag wenscht hoog gehouden te zien, noodzakelijk acht, anders ziet dan hij die in een vrijzinnige samenleving zijn ideaal vindt. Wat voorden een te prijzen is laakt de ander. Maar dat is o. i. niet de juiste maatstaf. Niet om te laken of te prijzen niet om deze of die persoon, voorbijgaande als allen, voor- of achterwaarts te brengen in de publieke opinie niet om een half dozijn malen den naam van dr. Kuyper in óen artikel te doen afdrukken moet de re kening worden opgemaakt. Maar als goede rekenmeesters hebben we een anderen maatstaf aanteleggen en wel dezeheeft het Kabinet voldaan aan zijn verwachting Heeft het gearbeid in den geest waartoe het opgetreden was, en naar de beginselen waar van het confessie deed Dat socialisten hakken op dit Kabinet is toch waarlijk geen nieuws. Dat vrij zinnig-democraten den naam van den Pre sident-minister steeds ten tooneele voeren als dien van een boeman, en daarom zoo dikwijls in hunne artikelen doen afdrukken is niet te verwonderen. 't Is zeer natuurlijk zelfs, maar even natuurlijk is 't dat zoodanige beoordoelingallo objectiviteit mist en zonder waarde is. Om eens anders daden of woorden te beoordeelen behoort ge eerst te vragen wie ben ik zelf en blijkt het dat gij bevoor oordeeld zijt dan is uw oordeel niet recht. Beoordeelt de beginselen waaruit men leeft, de richting waarin gestuurd wordt, maar bedenkt daarbij dat de daden voort vloeien uit die beginselen, en dat go van een vrijzinnige evenmin eischen kunt dat hij vóór het gezag pleiten zal, als van een socialist dat hij zijn klasse-belangen ver geten zal, maar dan ook evenmin dat een antirevolutionair Kabinet ontzinken zal aan zijn roeping om overal en altijd, waar het maar mogelijk is, christelijk beleid te too- nen en christelijke belangen te dienen, omdat die, naar de belijdenis van dit christe lijk kabinet de beste zijn. Ontsproten en levende op den stengel des geloofs, gelijk het jongste Zondags nummer van Eet Volk spotte, en welks spot we dankbaar aanvaarden, kunnen we de critiek van hen die niet wenschen ge- ont te worden op dion stengel des geloofs slechts onder voorbehoud aanvaarden. Niet als lofredenaars tegenover bedillers, waartoe zou het goed zijn achten we het beleid van dit kabinet bevredigend, maar als nuchtere beoordeelaars van de werkkracht en het beleid van dit kabinet in het tweede parlementaire werkjaar. En dan dunkt ons, past, voor allen die den genoemden maatstaf wenschen aan te leggen, een woord van hulde, voor de werkkracht in dit jaar van sociale troebe len door de regeering ontwikkeld. De wetsontwerpen tot geleidelijke afschaf fing der staatsloterij, tot inperking van den vaccine-dwang, tot wijziging van de wet op het Hooger Onderwijs, pogingen tot betere regeling van den berooide finanei- öelen toestand der gemeenten wie zou het ontkennen liggen op den weg van dit christelijk kabinet. Ieder die de politieke kaart van het land kent had ze van dit kabinet verwacht. En nu zullen we geheel en al blijven buiten de critiek over deze ontwerpen, zelfs blijve de, in sommiger oog, gewich tige vraag of ze niot vroeger moesten ge komen zijn, buiten bespreking. Ons is 't voldoende er op te wijzen dat deze wetsontwerpen den weg opgaan, waar de handwijzer het woord christelijkheeft geplaatst, en als zoodanig teekenen het spoor door dit kabinet zich te volgen voor gesteld. Evenzoo is het bij benoemingen. De bekrompenheid van den tegenstander die zoowel uit de benoeming van een antire volutionair burgemeester als uit die van een liberaal Gouverneur tracht munt te slaan, is natuurlijk van geenerlei waarde. Aan onze tegenstanders zoomin als aan ons worden de motieven die tot eene be noeming leiden geopenbaard. En een oordeel zonder kennis van zaken is een bewijs van lichtvaardigheid. Hoofdzaak is dat de regeering den rechten man op de rechte plaats tracht te benoemen. Het tegendeel is nog niet gebleken, en daarom behqort o. i. het zwijgen over be noemingen tot de plichten die het negende gebod ons oplegt. Het is om die reden, dat we, naar we hopen, de instemming onzer lezers zullen verkregen hebben, als we het beleid der regeering in dit tweede parlementaire werkjaar bevredigend noemen. 13 Juli 1903. Er moet de vorige week (8 Juli; te Am sterdam een vergadering gehouden zijn van de zich noemende Vereeniging tot bevorde ring der vrije gedachte i>de DageraadWel hebben wij er geen verslag van gezien; maar het voornemen had zij aangekondigd, met uitnoodiging per circulaire aan de besturen van alle vak- en vooruitstrevende vereenigingen om afgevaardigden te zonden, ten einde middelen te beramen, op welke wijze het best de strijd tegen alle godsdiensten te voeren is. j§>. Zij zegt in hare circulaire »I-Iet zijn vooral de Christelijke vakvereeni- gingen, welke in hoofdzaak hebben bijgedragen tot die (bedoeld wordt dc mislukte staking in het begin dezes jaars) mislukking. Immers dominé zoowel als pastoor en rabbi trokken gezamenlijk op met den kapitalist, allen één doel najagend, nJ.de arbeiders beweging moet verpletterd worden. En de oorzaak zit wel hierin, dat over 't afgemeen de Christelijke organisaties worden onderschat. ^wrt#SJ Daarom nu acht ze «thans de tijd gekomen voor alle vooruitstrevenden, om ronduit partij te kiezen tegen alle godsdiensten, als aan de vrijheid en economische ont wikkeling des volks vijandige machte n." Deze vereeniging is feitelijk al de jaren van haar bestaan den godsdienst gram geweest. Haar circulaire verbaast ons derhalve niet. Maar nu zijn wij nieuws gierig naar een verslag der door haar ge houden vergadering, en of er ook vele, immers neutrale vakvereenigingen ver tegenwoordigd geweest zijn. Het zou de eer der Chr. vakvereenigingen verhoogen zijn, na ue bovengenoemde tot haar gerichte beschuldiging, wanneer er vele geweest waren. Lees dit, en houd den vinger even bij het vet gedrukte. Het is een woord gesproken door den sociaal democraat Tak te Amsterdam, na den uitslag der gemeenteraadsverkiezingen. Deze verkiezingen wijzen aan hoe de toekomst zijn zalde kleribalen gaan voor uit en de liberalen worden steeds meer achteruit gedrongenal wat staat tusschen de reaktie en de soc. dem. valt weg, wat er nog goed en eerlijk is onder liberalen en vrijz. dem. zal zich bij ons voegen en de anderen zullen het konservatisme toevallen, en wij alleen zullen in staat zijn de vaan van vrijheid en vooruitgang hoog te houden. Wie onder de liberalen de zijde van de reaktie, van het conservatisme, daar wordt mee bedoeld de christelijke staatkunde, de antirevolutionaire of christelijk historische actie, kiest, die is, zegt de sociaal democraat, niet goed en niet eerlijken daarom zal hij niet het socialisme, maar den chr. partijen ten buit vallen. Wij noemen dit een staaltje van schrome lijke verblinding. In ens vorig overzicht gewaagden wij van naijver en oorlogsgeruchten en gewa- penden vrede. Uit latere berichten blijkt dat de oorlogs geruchten weer afgedreven zijn en de staat kundige barometer, althans in Europa en Amerika, naar pays en vree toe gaat. Wij deelden reeds een en ander mede omtrent Loubets bezoek aan Engeland en de reis van Victor Emanuel naar Frankrijk, helaas om de ziekte van den Paus tot Sep tember uitgesteld, terwijl ook andere vorsten reisplannen hebben. Jammer dat hierop de afgelaste reis van den Czaar naar Rome, ten gevolge van anarchistische bedreigingen, een droeve slagschaduw werpt. Maar de vredelievende stemming tusschen de vorsten is er sedert nog beter op geworden. Een hartelijke briefwisseling na Loubets terugkeer te Parijs, tusschen dezen en den Engelschen Koning bevestigde het vreever- bond tusschen deze twee natilin. Ook met Amerika tracht Engeland de goede betrekkingen te onderhouden. Het bezoek van een Amerikaansoh eskader aan Portsmouth, een geval dat in vroeger jaren wel eens een casus bellieen geval waar oorlog op volgen moest, wezen kon, werd thans door den Engelschen koning aangegrepen om de banden met den neef van overzee hechter te maken. Hij zond namelijk aan president Roose velt oen telegram dat wel eenigszins naar do biorkneip riekt, doch overigens van Edwards goede gozindhoid bljjk geeft. Het luidt lettorljjk «Ik heb het groote genoegen, admiraal Cotton en zijn officieren gastvrijheid te kunnon aanbieden, en zoo pas heb ik met cordiale en vriendschappelijke gevoelens- op uw gezondheid gedronken." (w. g.) Eduard R. I. In ieder geval eon gezindheid waarover men zich verblijden magal hadden wjj gaarne gewenscht dat de mogendheden hnnne vredelievende gevoelens eenige jaren vroeger haddon bloot gelegd. Zuid-Afrika ware nog onafhankelijk en den Turk had allicht de moed ontbroken het Christendom in Armenië uit te Toeien. Intusschen mag wel in herinnering ge bracht worden dat aan den wereldvrede waarin wij ons verheugen, van ouds een groot aandeel had de man die thans te Rome op zijn uiterste ligt; de Paus. Neen, het is geen comedie, wanneer de vorsten en volken van Europa oprecht het heengaan van dezen vorst betreuren. En wij kunnen er in komen dat de Duitsche Keizer in een eigenhandig schrij ven, door zijn adjudant aan het Vaticaan bezorgd, den wensch uitdrukt dat de Paus herstellen mogeen in 't openbaar om dat herstel heeft gebeden. Er is overigens alle kans dat Paus Leo den Keizerlijken brief zelf gelezen heeft de jongste berichten luiden gunstiger. De insnijdingen aan zijn borstvlies brachten groote verademing; en vijf minuten lang sprak de Paus met eenige kardinalen, zeker wel over gewichtige zaken. De Paus moet den staatssecretaris be langrijke instructies in zake het Conclave gegeven hebben. Gelijk men weet is de oude staats-secre- taris Volpini de vorige week plotseling aan een beroerte overleden. De Paus heeft Marini tot diens opvolger aangewezen. De geneesheeren verklaarden Zaterdag dat de dag vrij rustig, de pols iets ruimer en minder zwaken de lijder opgewekter van geest was. Toch blijft de toestand gevaarlijk, dewijl alle kenteekenen van borstvliesontsteking aanwezig zijn. Overigens is er geen ander nieuws voor het overzicht dan dat de Turken bij Ama- tavo een kleinen troep Bulgaren omsingelden en gevangen namen, terwijl de Bulgaarsche aanvoerders die ontvluchten wilden, door hen werden doodgeschotendoch dat, tegelijk de Bulgaarsche regeering omtrent het op treden der Tnrksche regeering door de mogendheden gerustgesteld, haar oorlogs toebereidselen gestaakt heeft, zoodat ook de Turksche regeering wel volgen zal en 't oorlogsgevaar, althans voorloopig, geweken schijnt. Ook de koning van Griekenland is weer uit den brand, dewijl de samenstelling van het nieuwe ministerie zijn beslag kreeg. Ook de Macedonische opstand is geëindigd de herinnering achterlatende van de meest ergerlijke gruwelen door Turksche autori teiten op mannen en vrouwen gepleegd. De botsingen die van tijd tot tijd nu nog plaats vinden, kan men beschouwen als de laatste stuiptrekkingen. Het is te wenschen dat deze stuiptrek kingen niet gevaarlijker zijn dan de eigen lijke strijd. De wraakzucht der Macedoniërs en de verbittering der Bulgaren zonden het anders wel doen vreezen. Reeds ging het gerucht dat eenige per sonen, houders van flescbjes met pestbacillen zich naar Saloniki(*) hebben begeven, met het plan daar de verschrikkelijke ziekte te doen uitbreken, door de wateren van den Saloniki is het oude Thessalonica waar de Christen-gemeente was aan welke de H. Apostel Paulus zijn beide brieven richtte. Het is een handelsstad in Europeesch Turkije, aan de golf van Saloniki en aan 't noordwestelijk uiteinde van het schiereiland Chalcidicé. Zij heeft een flinke haven, groote markten, een spoorweg die haar met Belgrado verbindt, en 80000 inwoners. Mont Hortiach, op een uur afstand van de stad, met den vreeselijken inhoud der fleschjes te besmetten. De stad Saloniki ontving tot kort voor het leggen der waterleiding, al het bonoodigd water van den Mont Hortiach, langs een kanaal. Ondanks da waterleiding zijn er toch nog tallooze oudo huizen, wier bewoners zich met het kanaal water tevreden moeten stellen, zoodat men zich denken kan wolk oen ramp veroorzaakt kan worden door besmetting van dat kanaal. De Turksche rogeering gaf bereids de uoodigo instructies tot het nemen van uiterst strenge maatregelen. Het kanaal wordt over zijn geheele lengte door schildwachten bewaakteergisteren werd een Bulgaar die zich in de buurt van den Hortiach op verdachte wjjze be woog, gearresteerd, doch zonder resultaat; zoodat de ontsteltenis groot blijft. Buiten Europa zijn het voornamelijk China en Marokko die de aandacht vragen. Wat laatstgenoemd land aangaat, daar wordt de strjjd tusschen den Sultan en den Eenoogigen pretendent met groote verwoed beid voortgezet. De Sultan, die te Tanger is, ontving namelijk uit Tetuan dringende beden om hulp, dewjjl de pretendent op laatstge noemde stad aanrukt, doch de Sultan is machteloos. Hjj heeft weinig troepen en veel geldgebrek. Hij zal nu trachten door bemiddeling van Fransche bankiers een leening te sluiten van 20,000,000 fr. Uit China komen weer berichten van Christenmoord. In de provincie Sjan-Si werden drie Christenen vermoord. En in de provincie Kwang-Si kwam het tot openbaren opstand, gevolg van den nijpenden hongersnood. Van de regeeringstroepen liepen 1600 man naar de opstandelingen overmensohen in welke men meer vertwijfelde hongerlijders dan aanranders van het gezag te zien heeft, en welke door de regeering van het on metelijke «Hemelsche Rijk" veel te streng worden aangepakt. Het hoofd dep opstandelingen in de pro vincie Yoen-nan had zich op raad van een Franschen consul overgegeven. De consul had den Chineeschen autoriteiten uitgelegd, wat de redenen waren geweest, die het bendenhoofd tot den opstand hadden ge noopt. Natuurlijk vertrouwde de consul er op, dat men den boetvaardigen insurgent met eenige clementie zou behandelen. Doch de Chineesche autoriteiten dachten daar anders over. Toen zij den man eenmaal in handen hadden, lieten zij hem op staanden voet ter dood brengen. Ook in Per zié heeft een opstandige geest geheerscht. Het onlangs in werking ge treden nieuwe toltarief was de druppel die den beker deed overloopen. Er waren al meerdeie grieven openbaar geworden, vooral tegen de zoogenaamde nieuwigheden, onder anderen scholenbouw en vreemdelingen begunstiging. De regeering onderdrukte het oproer, de aanstokers werden verbannen, en zoo werden, met name de provincie Azerbaïdjan en de steden Ispahan en Yezd tot rust gebracht. Met militair geweld zal elke beweging worden onderdrukt. Men ziet het, hoe oostelijker men van hieruit in de wereld komt, hoe vuleanischer de bodem is, en hoe roeriger de volken zijn. Wij spraken hierboven van het Conclave. Wij zullen trachten uit te leggen wat dat is. Conclave beteekent letterlijk «met den sleutel". Het komt van cum en clavis en »cum" is meten «clavis'' is sleutel. Het dagteekent uit den tijd van Paus Gregorius X. Na den dood van Clemens IV" hadden de kardinalen tien jaar lang verzuimd (12681278) een opvolger te benoemen. Doch de gouverneur van Viterbo, waar zij vergaderden de man heette Gatto liet hen opsluiten in het paleis hunner samen komst, tot zij klaar waren. En toen maakten

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1903 | | pagina 1