NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 113. 1903
Zaterdag 27 Juni.
17e Jaargang.
HISTORISGH
CHRISTELIJK-
Bij iil mi» teliaart een Bijvoegsel.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
TENTOONSTELLING.
Uit de Tweede Kamer.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
26 Juni 1903.
De herstemmingen voor den Duitschen
Rijksdag zijn afgeloopen, de volledige uit
slag is echter nog niet bekend.
Gekozen zijn 39 nationaal liberalen (onge
veer als onze oud-liberalen)24 sociaal
democraten; 17 vrijzinnige volkspartij (onge
veer als onze vrijzinnig democraten)15
conservatieven (ongeveer als onze chr. his-
torischen)10 centrum (Roomschen)en
voorts enkele uit andere minder beteeke-
nende partpen.
De sociaaldemocraten hebben nu een
totaal winst van 24 zetels.
Zij hebben nu geheel het koninkrijk
Saksen bezet, op een zetel na die van den
antisemiet Graefe en heel Berlijn op district
I na waar de vrijzinnige gekozen werd.
{Slot.)
Tot aanvulling van ons verslag (zie no.
van Woensdag) nog het volgende:
Omtrent de lijnkoeken, enz. van de firma
Claas Honig Zoon te Koog aan de Zaan,
melden wij nog het volgende.
Haar murwelijnkoek bevat gemiddeld
33,3 pCt. eiwit, 13,1 pCt. vet, 12,3 pCt.
vocht en 95,7 pCt. zuiverheid.
Voor haar halfzachte lijnkoek zijn de
gemiddelde cijters 34—10,3—10,3 95.
Haar raapkoeken 33,8 pCt. eiwit en 10,3
pCt. terwijl de zuiverheid voldoende is.
Van hare mais-lijnzaadkoeken met me
lasse luidt de analysevoederkoek 16,9 eiwit,
3,9 vet; 59 zetmeel; 12,9 vocht.
Haar gegarandeerd zuiver lijnmeel wordt
gemalen van eigen fabrikaat lijnkoeken,
zoodat deze firma voor puike kwaliteit
instaat.
Het hoofdagentschap voor Zeeland is De
Jonge en Goetheer te Goes.
De verbeterde wanmolens voor karwij,
lijnzaad en granen van den beer A. de
Troye te Middelburg, trokken zeer de aan
dacht, vooral om hun eenvoudige samen
stelling. Deze molens schjjnen veel aftrek
te vinden. Wij hoorden zelfs beweren dat
wat bewerking met karwijzaad aangaat,
volgens sommigen de Baker's niet tegen
hen op kunnen.
De vereeniging tot bevordering van de
pluimveehouderij en tamme konijnenteelt in
Nederland, afdeeling Zeeland, trad dit jaar
voor 't eerst op met eene uitgelezen col
lectie kippen, eenden, kalkoenen, en ganzen
en konjjnen in verschillende soorten. De
hokken waren in huur verkregen van de
pluimveevereeniging Ornisthophilia. Het
bestuur had op loffelijke wijze een en an
der geregeld, onder anderen doordat de man
den waarin de dieren waren aangebracht,
dadelijk onder 't zelfde no. van 't hok
waarin zij werden tentoongesteld, geplaatst
waren zoodat de inzenders dadelijk na
afloop der tentoonstelling hun ingezonden
vee konden afhalen. Vooral in de konijnen
teelt bleek groote belangstelling. Onder
de ingezonden exemplaren waren er van
bjjzondere grootte en speciaal de Vlaamsche
reuzen trokken zeer de aandacht. Een bijzon
dere opmerkzaamheid werd geschonken aan
een collectie Brahma's, twee toornen elk van
een haan en drie kippenalsmede eenige
prachtige Andalusische.
Deze afdeeling heeft een zeer goed figuur
gemaakt, wij hopen dat zij op den inge
slagen weg mag voortgaan en daarbij veel
steun geniete, in de eerste plaats door
uitbreiding van het ledental, waartoe de
contributie, die slechts f 1 bedraagt, stellig
wel geen beletsel zal z(jn.
W(j meenen het voornaamste te hebben
opgemoend. Wij voegen er alleen nog bij
dat van den Wilhelminapoldereencollectieve
inzending paarden, rundvee, schapen en
varkens aanwezig wasen dat er zeer veel
bezoek wasen het weder zich zeer goed
hielddat het muziek uit Vlissingen de
goede stemming wist te onderhoudenen
dat een goed geslaagd vuurwerk den feest
dag besloot.
Wij laten thans volgen de toegekende
bekroningen.
PAARDEN.
Hengsten, voor trekpaarden, geb. in 1900
of vroeger, le pr., f 50, waaraan wordt toe
gevoegd een premie van f50 door de afd.
Zeeland van het jV* F. S., mits de hengst
in het Stamboek is of wordt ingeschreven,
Johs. de Feyter, Zaamslag. Ook is aan den
inzender toegekend de groote zilveren me
daille van H. M. de Koningin. 2e pr., f25,
Ph. J. van Dixhoorn, Axel.
Hengsten voor trekpaarden, 2 jaar oud,
geboren in 1901, le. pr., f30, waaraan wordt
toegevoegd door de bovengenoemde afdee
ling f25, mits de hengst in het veulenboek
is ingeschreven, G. Luyk, Vlake. Ook is
aan den inzender toegekend de zilveren
medaille uitgeloofd door de Veldbode. 2 pr.,
f 15, J. Polderdijk, Nieuw- en St. Joosland.
Hengsten voor trekpaarden geb. in 1902,
le pr., f 50, uitgeloofd door meer genoemde
afdeeling, onder voorwaarden dat de hengst
voorkomt in het veulenboek, G. Heynsdijk,
Wolfaartsdijk. 2e pr., f10, Ph. J. van Dix
hoorn, Axel.
Merriea, trekpaarden geb. in 1900 of
vroeger, le pr., f 30, waaraan door de afd.
Zeeland van het N. F. S. f25 wordt toe
gevoegd, mits de merrie is of wordt inge
schreven in het stamboek, Wed. C. Mat-
theeussens Zonen, Ossendrecht. 2e pr.,
f 15, S. Paul, 's-Gravenpolder.
Merriën, trekpaarden, geb. in 1901, le
pr., f 25, waaraan de meergenoemde afdee
ling f 25 toevoegt, mits de merrie voorkomt
in het veulenstamboek W. Kakebeeke, Goes.
2a pr., f 15, J. D. Elenbaas, 's-Heer Arends-
kerde.
Merriën, trekpaarden, geb. in 1902, le
pr., f20. E. van Hootegem, Biezelinge. 2e
pr., f10, J. D. Elenbaas, 's-Heer Arends
kerke.
Merriën met veulen, le pr., f 25, uitge
loofd door den heer C. A. H. Wagtho, onder
voorwaarde dat de merrie is ingeschreven
in het N. F. S., W. Kakebeeke, Goes. 2e
pr., f15, wed. E. van Hootegem, Kruinin-
gen.
Spannen werkpaarden, geb. in 1899 of
vroeger, behoorlijk getuigd, le pr., f25,
J. D. Elenbaas, 's Heer Arendskerke 2e pr.,
f15, M. de Dreu, Driewegen.
Veulens, prijs f25, uitgeloofd door den
heer F. Hombach, onder voorwaarde dat
het veulen is ingeschreven in het N. F. S.,
wed, E. van Hootegem, Kruiningen.
De verguld zilveren medaille uitgeloofd
door den heer Witkam werd toegekend aan
S. Noteboom, Kloetinge.
RUNDVEE.
Stieren, minstens 2 jaar oud, le pr., f30,
de stierenvereeniging te Kruiningen. 2e
pr., f20, C. Zuidweg, Wolphaartsdijk. Een
eervolle vermelding kreeg de stierenver
eeniging te Goes. Stieren, 1 jaar oud, le
pr., f30, S. Noteboom, Kloetinge. 2e pr.,
f20, G. Nijsse, Heinkenszand. Een eervolle
vermelding G. Heijnsdijk, Wolfaartsdijk.
Stieren met vier afstammelingen, le pr.
f 30, waaraan wordt toegevoegd een premie
van f 20 door de afdeeling Zeeland van het
N. R. S. onder voorwaarde dat de dieren
zijn of worden ingeschreven in het stam
boek eu een premie van f10 door de be
stuursleden van de afdeeling Zeeland N. R. S.
voor die groep waain de meeste afstamme
lingen van stamboekhouders voorkomen,
C. Zuijdweg, Wolfaartsdijk. 2e pr., f20,
waaraan wordt toegevoegd f10 door de
afd. Zeeland N. R. S., onder dezelfde voor
waarde als bij den eersten prijs, de stieren
vereeniging te Kruiningen.
Melkkoeien, 3 stuks van een eigenaar,
le pr., f30, waaraan de meergenoemde afd.
f 10 toevoegt, mits de koeien zijn of worden
ingeschreven in het stamboek, P. Mange,
Goes. Ook is aan den inzender toegekend
de zilveren medaille aan de Veldbode. 2e
pr., f15, waaraan door dezelfde afd. f5
wordt toegevoegd, onder dezelfde voorwaar
de, C. Zuidweg, Wolfertsdjjk. Melkkoeien,
2 stuks van een eigenaar, le pr. 20, waaraan
de afd. van het stamboek f 10 toevoegt
onder dezelfde voorwaarde, S. Noteboom,
Kloetinge. 2e pr. f 10, W. Kakebeeke, Goes.
Melkkoeien, le pr. f 15, waaraan meerge
noemde afd. f 5 toevoegt onder de meerge
melde voorwaarde, C. de Back, Wemeldinge.
2e pr. f10, wed. C. Koole, Kloetinge.
Kalfvaarzen met 4 of meer tanden, le pr.
f 10, C. de Back, Wemeldinge. 2e pr. I 5,
P. Lindenbergh, Wemeldinge. Vaarzen
met niet meer dan 2 tanden, le pr. f 10,
M. Kostense, Kruiningen. 2e pr. L. Koop
man Cz., Zierikzee. Vaarzen met de melk
tanden, le pr. f10, Cent van Schelven,
Brouwershaven. 2e pr. f 5, dezelfde.
SCHAPEN.
Rammen, 2e pr. f5, C. Zuijdweg, Wol
faartsdijk. Ooien, twee stuks van een eige
naar, met lammeren, le pr. f10, dezelfde.
2e pr. f5, S. J. Klompe, Wolfaartsdijk.
VARKENS.
Zeugen met minstens 5 biggen, le pr.
f 15, C. Zuijdweg, Wolfaartsdijk. 2e pr.
f10, P. Mange, Goes.
WERKTUIGEN.
Volledige verzameling van de nieuwste
en meest verbeterde landbouwwerktuigen
le prijs f50 wed. J. C. Massee en Zn. Goes.
2e pr. f30 Franken en Goemans Goes. De
zilveren medaille, uitgeloofd door den heer
Witkam voor het nieuwste doelmatige werk
tuig, werd toegekend aan de firma wed. J.
C. Massee en Zoon Goes voor de in ons
vorig no. besproken aardappelpootmachine.
ZUIVELPRODUCTEN.
Boter, voor minstens een kilogram in
Zeeland gemaakt, le pr. f5 J. Noteboom,
's-Heer-Arendskerke, 2e pr. f 4 P. Linden
bergh Wemeldinge.
PLUIMVEE en KONIJNEN.
{De le prijs bedraagt 4, de 2e f2,50, de
3e is een zeer eervolle en de ie een eervolle
vermelding.)
Afdeeling I Leghoenders. Leghorns
(patrijs) 2e pr. J. M. de Jonge Mz., Goes;
3e pr. J. Koopman Wilhelminadorp. Leg
horns (wit) le pr. J. J. Glerum, Biezelinge
3e pr. J. Polderdijk, Nieuw- en St. Joos
land 4e pr. J. L. Bom, Ierseke. Zwarte
minorca's 2e pr. H. A. Hanken Wilhelmina
dorp 3e pr. J. L. Bom Ierseke4e pr.
J. M. Slegt, Goes. Blauwe Andalusiërs le
en 2e pr. P. Butler, Biezelinge- Afdeeling
II Vleeschhoenders. Brahma's (iedere varië
teit) 2e pr. A. Geelhoed 's-Gravenpolder
3e pr. Mevr. Folmer, Driewegen. Afdee
ling III Leg-vleeschhoenders. Plymouth
Rocks le pr. C. Koopman, Zierikzee2e
pr. J. Polderdijk, Nieuw- en St. Joosland
4e pr. J. L. Bom, Ierseke. Wyandottes
(zilver) 3e pr. J. M- Slegt Goes- Wyandottes
(goud) le pr. A. N. Ter Haar, Goes2e
pr- Anna Ter Haar Goes 3e pr. J. Polder
dijk, Nieuw- en St. Joosland. Wyandottes
(wit) 2e pr. J. M. de Jonge Mz., Goes3e
pr. C. Koopman, Zierikzee. Afdeeling IV
Kruisingen (z.g. Boerenhoenders) le pr. A.
Geelhoed 's Gravenpolder 2e pr. M. Rottier
Jr., Wilhelminadorp. Hierboven niet ge
vraagde rassen le pr. H. A. Hanken, Wil
helminadorp 2e pr. J. C. Stern, Sluis3e
pr. J. Polderdijk, Nieuw- en St- Joosland
4e pr- J. Koopman, Wilhelminadorp.
Afdeeling V Watervogels. Eenden
(Peking) 2e pr. A Zandee, 's Heei-Hen-
drikskinderen. Indische loopeenden 2e pr.
S- van d. Peijl, Goes. Ganzen (iedere va
riëteit) 1 pr C. Koopman, Zierikzee. 2e
pr. J. Polderdijk, Nieuw en St. Joosland.
Hierboven niet gevraagde watervogels le
pr. M. van Iwaarden, Baarsdorp, bergeenden.
2e pr. J. Polderdijk, Nieuw en St. Joosland,
fluweeleenden. Afdeeling VI Kalkoenen
(iedere variëteit) 2e pr. J. Polderdijk, Nieuw
en St. Joosland. 4e pr. A. Zandee, 's Heer-
Hendiikskinderen. Afdeeling VIII Konijnen.
Vlaamsche reuzen a beste rammelaar lepr.
J. Rottier Az., Biezelinge. 2e pr. H. Bliek,
Goes. 3e en 4e pr. A. J. A. Hoogvliet,
Baarland, b beste voedster le pr. J. Rot
tier Az., Biezelinge. 2e pr. P. Butler,
Biezelinge. 3e pr. H. Bliek, Goes. 4e pr.
mevr. Folmer, Driewegen, en J. C. Stern,
Sluis. Bastaards a Zwaarste Rammelaars
le pr. Jud. Kopmels, Goes. 2e pr. mevr.
Folmer, Driewegen, b zwaarste voedster
le pr. J. de Leeuw Az., Biezelinge. 4e pr.
J. Hannewijk, Driewegen. Baste voedster
met jongen (iedere variëteit) le prijs J.
Rottier Az., Biezelinge. 2e pr. mevr. Folmer,
Driewegen- 4a pr. Jud Kopmels, Goes.
Hierboven niet gevraagde rassen. Beste
rammelaar of voedster 4e pr. mevr. Folmer,
Driewegen. De zilveren medaille voor de
beste inzending, uitgeloofd door de Veldbode
werd toegekend aan J. Rottier, Biezelinge.
Verder was nog een prijs uitgeloofd van
f 10 voor de schoonste verzameling pluim
gedierte van éen eigenaar. Winner daar
van was J. Polderdijk, Nieuw en St. Joosland.
Buiten het pogram is bekroond meteen
eervolle vermelding J. A Clarijs, 's Heeren-
hoek, voor rijtuigen en harnassement.
Een prijs, uitgeloofd door den heer Geluk
te T holen, voor groep vier, beste kalvers
10 weken, gevoed met bibbymeel f20, en
f10 voor het beste kalf op dezelfde wijs
gevoed, is toegekend aan C. Zuijdweg,
Wolfaartsdijk.
De medaille, uitgeloofd door prins Hen
drik, verkreeg C. Zuijdweg te Wolfertsdijk,
en die van dhr. Witkam, S. Noteboom te
Kloetinge, terwijl aan den Wilhelminapolder
de groote zilveren medaille van H. M. de
Koningin Moeder ten deel viel voor de
bovengenoemde collectieve inzending.
De tegenwoordige Minister van Marine
is evenmin als zijn voorganger een bewinds
man, die om zoo te zeggen, een duivel
smoort op zijn hart. Weinig verstaat hij
de kunst en ware het anders, hij zou
ze toch zeker versmaden om onder fijne
parlementaire vormen, zijne gedachten en
denkbeelden meer te verbergen dan bloot
te leggen.
„Wat op 's harten grond ligt, dat welt
hem naar de keel". Hierin is hij de echte
zeerob. Hij zegt waar het op staat, kort
en bondig, zonder veel argumentatie, grap
pig soms. Me dunkt, zulk een minister
moet men niet alleen hooren, maar ook zien.
Hooren ja, als hij zonder al te angstvallig
zijn aanvallers of tegenstanders, of hoe
men ze overigens gelieft te noemen, die
in de Kamer van hem in gedachten ver
schillen, op den voet weet te volgen, en argu
ment tegen argument te stellen, nu den
een dan den ander te woord staat, soms
met bijzonder krachtige stem, dan wéér in
wat lager toon, zich richtend tot hem, die
belangwekkend in die redeneering is
betrokken. Zien, als hij zijn meening
kracht meent te moeten bijzetten en de
zaak onder een krachtigen vuistslag of
grappigen zet bespreekt en afdoet. De
toon maakt de muziek, zegt het Fransche
spreekwoord.
Men moge overigens over den heer EUis
denken, zoo men wil, een bewindsman is
hij zeker, een man uit éen stuk, wien men
kan aanzien, wat hij wil en bedoelt.
Een autocraat noemde hem de heer
Hugenholtz.
Het zij zoo, maar dan toch een autocraat
first quality, van de beste soort.
Zijn toon en wijze van spreken moge
aan sommige zijner politieke tegenstanders
mishagen, het valt niet te miskennen, dat
ze verklaard kunnen en moeten worden
uit goede oorzaken.
Minister Ellis is een Marineman, die
zijn zaakjes weet en daarom rustig zijn
gang kan gaan. Hij kent zijn Pappen
heimer, zijn volkje wel. En zij kennen
hem. Dit bleek dan ook trouwens wel uit
de beraadslagingen.
De geest onder het corps Mariniers is
over 't algemeen gunstig naar 's Miuisters
oordeel. Er heerscht in 't minst geen
ontevredenheid, zooals de heer Staalman
beweerdealleen kan er sprake zijn van
eenige onrust. Het beste bewijs daarvoor
noemde de Minister het feit, dat tijdens
de werkstakingen geen enkele straf was
opgelegd behoeven te worden onder de
mariniers. Daarmede wordt niet ontkend,
dat sommigen er tusschen uitloopen, als
zij kunnen, als zij kans zien om een voor-
deeliger positie te bekomen- Maar dat tus
schen uitloopen daargelaten, is het verloop
van officieren waarlijk zoo groot niet, als
men dat voorstelt. Intusschen wordt toe
gegeven, dat bij de matrozen wel onte
vredenheid heerscht, voornamelijk bij een
kern, welke voortkomt uit den Matrozenbond.
Dit voorbeeld werkt verkeerd, er ontstaat
verwijdering en straks tegenzin in den
dienst. Zeer lankmoedig is de minister
geweest over die zoogenaamde bonden. Hij
heeft ze erkend en zelfs eene commissie
benoemd, om hunne werking nategaan.
Te dien opzichte komt het den Minister
het verstandigst voor, om deze bonden eene
eerlijke concurrentie aan te doen, waaronder
o. a. behoort het opmaken van jaarlij ksche
rapporten met de wenschen van het per
soneel, eene verlanglijst alzoo. Zoo worden,
indien ze het nog niet zijn, deze Matrozen-
bonden zeker overbodig.
Deze leuke beschouwing van minister
Ellis was allesbehalve Hugenholtziaansch.
Organisatie, ze is broodnoodig, ook bij de
Marine, sprak onze soc.-democratische af
gevaardigde, ernstig genoeg.
Denkt qij dan Minister Ellis, het ver-
eenigingsleven den kop te kunnen in
drukken
IJdele waan, zelfs Minister Kuyper ver
mag zulks niet.
Doch laten we den hoofdinhoud van 's
Ministers rede vervolgen.
Dit alles belet niet, zoo ging de Minister
voort, om steeds te waken tegen verzet.
Tucht moet er zijn bij de vloot. Immers
zonder deze zou het kunnen gebeuren,
dat ieder mindere elk oogenblik tegen zijne
superieuren in verzet zou komen. En wat
zou er dan van een schip terechtkomen
in tijden van gevaar?
Zijn er straffen noodig, ze worden toe
gepast, maar oordeelkundig.
De matroos moet zich beschouwen
jammer, dat dit niet altijd het geval is
als iemand, die geroepen is, de eer van
Neérlands vlag optehouden, en volstrekt
niet als een soort arbeider, uitgebuit door
het kapitaal. Vervolgens betwist de Mi
nister ieder het recht en dit is aan het
adres van den Helderschen afgevaardigde
om van «onzedelijkheid" te spreken bij
aanneming in het dienstverband van jeug
dige matrozen. 1)
Men verzekert hun eene goede behan
deling in plaats van ze aan zichzelven
over te laten, steunt men ze naar behooren,
en als ze dan komen onder een corps van
vier duizend personen, waaronder een
twaalfhonderd onderofficieren, eilieve, zoo
vroeg de Minister, hoe kan er dan eenige
sprake zijn van onzedelijk dienstverband
Gaarne wil hij uitspreken, dat het zijn
streven immer wezen zal, de Marine te
zuiveren van slechte elemeDten.
Met kracht dient er opgekomen tegen
elke poging, van een verkeerde stemming
en geest onder de matrozen te brengen.
Aan de grief van dhr. Staalman tot af
schaffing der concerten op Zondag kan de
Minister niet voldoen, tenzij blijken mocht,
dat genoemde concerten schadelijk zouden
werken. Het zoogenaamde oorlam wordt bij
de Marine niet opgedrongen, het wordt
slechts gegeven, als het gevraagd wordt.
Men had den Minister gevraagd pensio
neering van weduwen, van alle in Indië
aan cholera overleden schepelingen, als
gevallen in en door den dienst. Zulk een
algemeene pensioneering kan de Minister
niet verzekeren. Elk geval staat op zich
zelf en dient afzonderlijk onderzocht en
behandeld te worden.
Volgens zijn oordeel kan een alleen door
den dienst gedwongen verblijf in een be
smette plaats of fort beschouwd worden
als een geval, dat tot pensioneering aan
leiding kan geven. Geenszins een zooge
naamd toevallig verblijf in zulk eene plaats,
vooral niet als er pogingen in het werk
worden gesteld, om besmetting te weren.
i) Deze matrozen worden reeds aangeno
men op 14-jarigen leeftijd.