NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 112.1903.
Donderdag 25 Juni.
17e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS OER ADVERTENTIËN
Zy, die zicli met 1 Juli a. s. op
ons blad abonneeren, ontvangen liet
tot dien datum gratis,
Uit de Tweede Kamer.
EERSTE KAMER.
Rechtszaken.
Gemengde Berichten.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummersf 0,02®.
UITGAVE DER FIRMA
eis van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
24 Juni 1903.
De heer Van Heek heeft ontslag geno
men als lid der Eerste Kamer, en de heer
Verhey als lid der Tweede, de laatste we
gens aanneming eener koninklijke benoe
ming kolonel bij de mariniers. Hg is
echter herkiesbaar. De Staten van Overijsel
zullen echter een nieuw lid der Eerste
Kamer moeten kiezen. Een goede gelegen
heid om mr. Pgnacker Hordijk aan het
Parlement en het politieke leven, waarin
hg zoo hoognoodig is, terug te geven.
Zondagrust.
Wjj protesteerden reeds vroeger tegen
die buitenkerkelijke bijeenkomsten op Zon
dag gelgk de democraten van alle gading
ze er op na houden.
De vrijzinnig democratische partij is op
een Zondag geborende sociaal democraten
kiezen bjj voorkeur den Zondag voor hunne
meetings uitde Christen democraat Staal
man treedt op een Zondag op met v. d.
Zwaag in een samenkomst met muziek en
banieren
Dr. Bronsveld schreef eens zeer terecht
van de Zondagsvergadering waarin prof.
Treub optrad tot stichting van den Vrij
zinnig Democratischen Bond:
»De bijeenkomst van deze Heeren en
Dames op den christelijken rustdag is een
uiting van den geest die hen bezielt. Zij
toonen daarmee openlijk, dat zij met den
dag des Heeren, en met alles, wat die dag
in ons midden blijft prediken, hebben af
gedaan. Zij noodzaken door hun bijeen
komsten op Zondag vele menschen, om óók
op dien dag bezig te zijn, en geven een
openlijk bewijs van minachting voor hetgeen
duizenden heilig is. Wanneer de »Heeren"
den Zondag profaan achten, en hem openlijk
negeeren, dan zullen zij, naar het zich den
ken laat, door velen uit den werkenden
stand hierin worden nagevolgd, en zoo
helpen zij een der kenmerken van ons volk,
als een christen-natie uitwisschen. Zonder
het te willen, werken de Heeren Treub c. s.
daarmee de verwildering van ons volk in
de hand."
Is de heer Staalman het hiermede eens
In het vierde district is in de dokters
wereld een storm van verontwaardiging
opgestoken t%en den arts M. A. v. Nop
pen te Schoondijke. Leze wordt per ad
vertentie in de plaatselijke, en per bericht
in de andere bladen door zijn tien collega's
geboycot. Er wordt verklaard dat zij hem
niet meer zullen helpen, hetgeen beteekont
dat, wanneer deze arts een kranke of kraam
vrouw, enz. enz. behandelt en er een tweede
arts bij noodig is, geen van deze heereD
hem meer zal ter zijde staaD, wat zoo
goed als zeggen wil dat zij dus den patient
of de kraamvrouw zullen laten sterven.
Blgkens een ingezonden stuk in de Bres-
kensche Crt. is men op dr. v. Noppen ver
beten dat hg niet zoo duur is als zij; het
publiek noemt hem bekwaam, hulpvaardig
en niet duur, en om die reden heeft hij
een groote en uitgebreide practijk. Wij
aehten het een dom en onbillijk pogen om
een collega aan de kaak te stellen zonder
voorafgaande gelegenheid om zich te ver
antwoorden. Reeds in Paulus' dagen werd
het iets ongewoons en ongeoorloofds geacht
iemand ongehoord te veroordeelen.
Toen de ijsselijke koningsmoord in Ser
vië Europa deed opschrikken kwam de vraag
bij menigeen op: ZulleD Europa's vorsten
en regeerders nu Peter Karageorgoewitsch
voetstoots als koning van Servië erkennen
Het antwoord op die vraag is nu al niet
twijfelachtig meer, het moet toestemmend
luiden. Alleen Rusland schijnt den eisch
te stellen dat de moordenaars gestraft
"worden.
Zoo wordt, niet alleen in de laagste
maar evenzeer in de hoogste kringen, orde
en recht met voeten getreden.
Als Engeland de vrijheid van twee repu
blieken in bloei smoort als de Sultan
van Turkije ongestraft moord op Armenische
christenen toelaat als geen wet of recht
de joden voor de in Zuid-Rusland gruwe
lijkste vervolging vrijwaart, dan heet het
onveranderlijkhanden thuis.
Dat zijn niet onze belaDgen.
In parlementaire taal heet zoodanige poli
tiek die van non-interventie.
En men schijnt maar niets te gevoelen
van de noodlottige werking die zoodanige
politiek, in wijden kring, op ons leveD
uitoefent.
Dat men in den Haag een paleis voor
het hof van Arbritage voor de dollars van
den Amerikaanschen millionair Carnegie
gaat bouwen is best.
Maar zou een internationale rechtbank,
een raad van eer, een Hof van Justitie voor
volksmisdrijven of hoe men zoodanig rechts
college ook noemen wilde, het Vjedes-pa-
leis niet beter tot zijn recht kunnen doen
komen
Het zou dan worden een paleis voor den
vrede en het recht.
In Frankrijk houdt het schrikkelijk pleit
van dwang en vrijheid aan.
Na de sluiting der congregatie-scholen,
thans een wetsontwerp tot verwereldlijking
(secularisatie) van alle onderwijs. Een der
afgevaardigden diende een tegenontwerp
in, waarbij van de congregaties een bewijs
van geschiktheid geëischt wordt. Daar
de Kamer weigerde hierop dadelijk in te
gaan, ontstond er groote verwarring; de
sprekers der rechterzijde werden bemoei
lijkt en onverstaanbaar gemaakt. Allerlei
onhebbelijkheden werden door leden der
linkerzijde omtrent de kloosterscholen uit
geschreeuwd. Er werd gefloten, men zong
de Marseillaise en klopte met de lesse
naars, wel een kwartier lang; zoodat de
leden der rechterzijde onder protest de
zaal verlieten.
Zoo maakt de meerderheid aldaar gebruik
van haar macht; zoo speelt men met de
vrijheid, zoo wordt alle begrip van gods
dienst, eer en fatsoen door de edelsten des
lands weggegooid.
Arm Frankrijk!
De eerste daad van den nieuwen Koning
van Servië is geweest dat hij drie der
moordenaars van zijn voorganger in rang
heeft verhoogd. Den luit-kolonel Propovitsj
maakte hij generaalden kapitein Kostitsj
majoor; en den luit. Grujitsj kapitein.
Wat de buitenlandsche mogendheden
hiermee doen zullen?
De Nederlandsche consul te Belgrado is
door onze regeering teruggeroepen.
ik
De heer Andries Popke Staalman, in 1858
te Hellevoetsluis geboren, is sints 1894 lid
van de Tweede Kamer voor den Helder.
De heer Staalman is drukker en uitgever,
vooral door zijn Extra-tyding\bekend, en
woont in den Helder.
Is het wonder dat de heer Staalman met
de zee vertrouwd is? Geboren op een der
Zuid-Hollandsche eilanden en wonende op
de landtong die de uiterste spits van Nooid-
Holland vormt, daar waar land en zee als
't ware ineen vloeien, moet zijne belang
stelling en kennis wel verdeeld zijn tusschen
land en water.
Is het wonder dat de heer Staalman het
terrein van zijn waarnemingsvermogen heeft
uitgestrekt tot de wjjde, wijde zee, en de
democratische gelijkheid van dien zouten
plas overbrengt in de oude Prinsen-zaal op
het Binnenhof?
Is het wonder dat de heer Staalman zijne
belangstelling wijdt aan schepen en schepe
lingen, en dit deel van ons volksleven zijne
bijzondere attentie wijdt?
Is het wonder eindelijk dat de heer Staal
man Vrijdag in zijn kracht was toen de
nieuwe Minister van Marine zgn eerste be
grooting te verdedigen had
De minister Kruijs is overleden en ver
vangen door den Minister Ellis.
Allereerst wenschte de heer Staalman te
onderzoeken of er politieke overeenstemming
bestaat tusschen dozen minister en het
Kabinet waarin hij zitting genomen heeft.
De vorige minister had zich bjj het regee-
ringsprogram aangesloten, maar van dezen
is dit niet bekend. Wel spreekt de minister
sympathie uit voor het regeeringsprogram
en aanvaardt hij de mede-verantwoordelijk
heid voor de daden der regeering, maar
dat is onvoldoende. De vraag is of deze
minister meegaat met de door den premier
vooropgezette beginselen van de erkenning
vanj de hoogheid Gods in het Staatsbestuur.
Het is van belang dit te weten, omdat dit
beginsel zoo vaak zal te pas komen bij de
uitoefening van het gezag over het personeel.
Voorts gaf de heer Staalman een lange
lijst van gebreken bij de inrichting der
marine. De geest onder het corps, de wijz»
van aanneming, het gehalte van het voedsel,
de inrichting van logies werd door hem aan
critiek onderworpen.
De heer Hugenholtz, democraat als de
heer Staalman, maar sociaal-democraat, be
gon met de vrij overbodige verklaring dat
het hem volkomen koud liet of deze minister
een christelijk dan wel een niet-ehristelijk
minister was. Hij had het tegen tucht en
gezag, die naar zijne meening verkeerd
toegepast werden. Van zijn standpunt goed
te begrijpen, ziet deze sociaal-democraat te
weinig zorg voor het personeel en te veel
om 't hoekje kijken van het gezag.
Voorts mengden zich de heeren Verhey,
Van Vlijmen en Van Gjjn nog in het debat,
over 't algemeen in bijzonderheden tredende
over de belangen der verdediging en van
vlagvertoon in de West.
Stippen we nog even aan dat men over
't algemeen voor de marine iets goeds wacht
van de, dit jaar in 't leven geroepen marine-
raad en raad van defensie, en hooren we
in ons volgend nummer den minister Ellis
voor de eerste maal zijne plannen ontvouwen.
Het voornaamste van 't behandelde in
de korte zitting van Dinsdagavond is wel
het voorstel en 't besluit om de quaestie
»Kanaal GentTerneuzen'' niet te be
handelen.
Het voorstel ging uit van het geachte
lid voor Zeeland den heer Godin de Beau
fort. Hij gaf tenminste in overweging be
doeld ontwerp niet in behandeling te nemen,
omdat het gerucht loopt dat de Belgische
regeering het gedeelte van den spoorweg
GentTerneuzen wil naasten, waarvan
Terneuzen ernstige gevolgen vreest voor
zjjn handel.
Spreker vroeg aan de Regeering of er
aanleiding bestaat voor de vrees dat België
eenzijdig het op zijn gebied gelegen ge
deelte van den spoorweg zal naasten en
of de Regeering de verzekering kan geven
dat bij de eventueel» onderhandelingen de
noodige bedingen zullen gemaakt worden
dat Terneuzen niet in nadeeliger conditie
kome wat betreft het vervoer.
Ten einde de Regeering in staat te stellen
die vragen te beantwoorden werd besloten
dit ontwerp Vrijdag niet in openbare be
handeling te nemen.
Uit Neuzen was telegrafisch een verzoek
gericht aan de regeering om haar belangen
niet uit 't oog te verliezen. Dit zal wel
mede oorzaak zijn dat niemand zich tegen
het advies van jhr. Godin de Beaufort
verzette.
Provinciale Staten van Zeeland.
In de aanstaande zomerzitting dier Staten
is aan de orde de benoeming van het lid
der Staten, bedoeld bij art. 89 van de
Provinciale Staten.
Verder komen ter tafel voorstellen der
Ged. Staten tot diligentverklaring ten aan
zien van het verzoek van H. Nieveen om
subsidie voor het aanleggen en exploiteeren
van een stoomtramweg Borssele— Goes
Wolphaartsdgk, ten aanzien van het verzoek
van den gemeenteraad van Oudelande om
renteloos voorschot voor wegsverbetering
en ten aanzien van een verzoek van het
bestuur der vereeniging Uitliet Volk—Voor
het Volk te Middelburg, om subsidie voor
eene in 1904 te houden Zeeuwsche tentoon
stelling van nijverheid; ten aanzien van de
verbetering van de gemeenschap tusschen
Noord- en Zuid-Bevelandtot wijziging
van het reglement voor de calamiteuze
polders of waterschappennaar aanleiding
van het verzoek van den djjkraad voor de
waferkeering van het calamiteus waterschap
Walsoorden betreffende de verplichtingen,
voor de provincie voortvloeiende uit de
Ongevallenwet 1901. Voorts tot wijziging
vana het besluit tot vaststelling van regelen
voor pensionneeren van en het verleenen
van wachtgeld aan ambtenaren en bedien
den, in dienst der provincie Zeelandb het
reglement op de pensionneering van wedu
wen en weezen van provinciale ambtenaren
in Zeelandtot toekenning van een subsidie
van f325 aan de gemeente Nisse in de
kosten van hare huishouding voor 1903
tot afwijzing van het verzoek van den raad
der gemeente Veere om een subsidie in de
kosten van hare huishouding voor 1903.
Nog stellen Ged. Staten voortoekenning
eener subsidie ad f400 aan het Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen gedurende
10 jarenvan f 275 aan de vereeniging
School voor hand- en bouwkundig teekenen te
Iholen gedurende 2 jaren; aan de gemeente
besturen van Borssele, Ovezande en 's Hee-
renhoek van een renteloos voorschot voor
wegsverbetering tot een bedrag f7035.
Voorts tot opening van crediet van ten
hoogste f3000 aan de afdeeling Zeeland
van de vereeniging Het Nederlandsche Rund
vee stamboek voor de jaren 1904, 1905 en
1906betreffende het verzoek van het
bestuur van de afdeeling Goes en omstreken
der Nederlandsche Maatschappij van tuinbouw
en plantkunde om een subsidie van; f 100
voor eene in September te houden tentoon
stelling van bloemen en vruchten en tot
intrekking van het besluit der Staten dd.
9 Juli 1902 no. 26, tot het aangaan van
eene geldleening van ten hoogste f 165.000,
en tot sluiting van eene geldleening van
ten hoogte f 100.000. Enz.
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg.
Dinsdag deed bovengenoemde rechtbank
uitspraak in de zaken tegen
lo. C. M. v. H., oud 16 jaar, dienstknecht,
wonende te Stoppeldijk, thans te Middelburg
gedetineerd. Beklaagde werd ter zake
van opzettelijke brandstichting, overeenkomstig
de vordering van het openbaar ministerie,
veroordeeld tor 1 jaar gevangenisstraf, met
mindering der preventieve hechtenis
2o. J. M., oud 45 jaar, brievengaarder
wonende te Overasselt-Grave. Hij W6rd
wegens verduisteringgepleegd in zijne vroe
gere betrekking van brievengaarder te Groe-
de, veroordeeld tot 1 jaar gevangenisstraf,
met mindering, van den tijd in preventieve
hechtenis doorgebracht.
De vordering van het openbaar ministerie
was 1 jaar en 6 maanden.
Verder werden veroordeeld ter zake van
diefstal G. S.. 55 j- landbouwer, Hoek, tot
f 50 b. s. 12 d. hen wegens mishandelinq
W. P. D., 20 j., schipperknecht, Ierseke,
tot 2 m. gev. straf.
Onze Middelburgsche Correspondent
schrijft
Op de agenda voor den gemeenteraad
komt ook voor een voorstel tot wijziging
der politieverordening, bedoelende het ver
bod tot het houden van een voor het publiek
toegankelijk huis van ontucht of het op
eenige wijze medewerken tot het houden
daarvan.
Hoe zeer, in dit opzicht de antirevolu
tionaire en de liberale beschouwing van
elkander afwijken blijkt wel uit een hoofd
artikel in de Middelb. Courant opgenomen
ter bestrijding van dit voorstel.
De Middelb. Courant bestrijdt het om
redenen van opportuniteit, de antirevolutio
nair moet het verdedigen hij kan niet
anders om het beginsel.
„De overheid moet het kwaad nemen
zooals het is", zegt de M. C.
De overheid mag in geen geval het
kwaad welk ook permitteeren, zegt
de antirevolutionair.
Gij zult niet echtbreken, zoo luidt eene
van Gods geboden. Mag nu een raadslid
zeggenja maar, opdat het niet erger
worde zal ik een gelegenheid tot echtbreken
mogelijk maken. Eén bron van besmetting
is toch beter dan vele.
Immers geen antirevolutionair leert dat
hij het kwade doen mag opdat het goede
er uit voortkome.
Voor de gevolgen van zijne daden, in
zoover die daden voortvloeien uit gehoor
zaamheid aan de wet Gods is hij niet aan
sprakelijk.
Hier geldtziende in het gebod en blind
in de toekomst.
Bovendien, het zij met de meest moge
lijke waardeering voor het standpunt onzer
tegenstanders gezegd, men houdt er toch
een allerzondelingste redeneering op na.
Het is, zegt de M. C. voor de overheid
niet mogelijk alle maatschappelijke kwalen
en misstanden weg te nemen die menigeen
op het slechte pad brengen, evenmin als
zij de armoe kan bezweren, die velen tot
ondeugden voert en vaak dwingt tot aller
lei misstappen.
Ziedaar de eigen woorden van de M. C.
en met die woorden verdedigt zij o. a.
haren wensch tot reglementeering der
huizen van ontucht.
Onder de maatschappelijke kwalen be
hoort zedeloosheid, laat als veiligheidsklep
daartegen huizen van ontucht bestaan. Dat
ze zelfs bij politie-reglement geregeld
worden.
Onder de maatschappelijke kwalen be
hoort ook stelen, een even onuitroeibaar
kwaad, laat als veiligheidsklep daartegen
een gelegenheid tot het voldoen aan dien
hartstocht bestaan, maar dan ook bij politie-
reglement geregeld
Klinkt het niet gek?
En is het toch niet zuiver analoog 1
De overheid, heeft zoo terecht de wel
sprekende strijder tegen de prostitutie dr.
H. Pierson gezegd, de overheid heeft zich
niet in te laten met de ontucht.
Zij verbiede die.
Dat is haar roeping en haar plicht.
Middelburg. De vereeniging »Uit het
volk, voor het volk" hield Dinsdagavond
in het Schuttershof hare jaarlijksche alge-
meene vergadering, onder presidium van
den heer L. K. van der Harst. Na de
notulen las de secretaris het jaarverslag
over 1902, hetwelk in den breede uiteenzet
al het nuttige, dat de vereeniging in 1902
hielp bevorderen, met genoegen kon dan
ook geconstateerd worden, dat haar bloei
toeneemt, wel sluit de rekening nog met
een nadeelig saldo, doch het is reeds veel
kleiner dan in vorige jaren. Moge die
bloei zich bestendigen, in de hoop dat ver
wezenlijkt moge worden het bij het bestuur
in overweging zijnde plan om in 1904,
evenals in 1889, eene Nijverheidstentoon
stelling te houden.
Onder dankzegging aan den samensteller,
wordt besloten, gelijk vroeger, dat verslag
te verspreiden.
Ter tafel komt nu de rekening des Pen
ningmeesters, die door eene commissie met
de bescheiden vergeleken en goedgekeurd
was. Zij wijst de volgende cijfers aan in
ontv en uitgave
Algemeene zaken f 505,22 en f 321,81
Kinderspeeltuin f 572,24 en f 428,77, Flo-
ralia f 370,50 en f 677,33, Volkszangschool
f 326,75 en f 378,65, verjaardag Koningin
f 1030.24 en f 1056,26, ijsfeest f 193,55
en f 193,17. Samen f 2998,50 en f3055,90,
