NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 110. 1903.
Zaterdag 20 Juni
17e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
BÜ iit nimmer teliaarl ecu Bjjwisel.
Gemengde Berichten.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUU. te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
Zij, die zich met 1 Juli a. s. op
ons hlad abonneeren, ontvangen het
tot dien datum gratis.
Onderzoek Verlofgangers
der Militie te Land.
Uit de Tweede Kamer.
Het Mensehdom.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De vergadering van aandeelhouders
van ons blad besloot dat voortaan
geen advertentiën van rechtstreek-
sche QELD-LOTERIJEN meer mogen
worden opgenomen.
DE ADMINISTRATIE.
Kortgene. Dinsdag 23 Juni lO'/a uren
voorm., voor die te Coljnsplaat, Cats, Kort
gene en Wissenkerke.
19 Juni 1903.
Men schrijft ons van geachte zijde:
Wie onzen schoonen Seisweg opwandelde,
herinnert zich ongetwijfeld ter linkerzijde
daarvan, aan den ingang der hofstede Sant
voort, vóór men Buttinge bereikt, twee
door leeuwen vastgehouden wapenschilden
waarvan het ééne, links van den beschou
wer, dat van Adriaan Willeboorts den joDge
(wiens moeder, Hendrikje Jacobsdochter,
uit het geslacht Van Grijpskerke stamde),
en rechts dat van Maria LampsiuE, zijne
echtgenoote, voorstelt. Dit echtpaar bezat
die hofstede ongeveer 1650. Sedert min
stens twee menschenleeftijden waren de
kleuren van het mannenwapen op verma
kelijke wijze verknoeid. Door de zorg van
een lid der oudheidkundige commissie in
Zeeland, daarin ondersteund door de zeer
te waardeeren medewerking van den tegen-
woordigen eigenaar der hofstede, den Eer-
zamen Jan Louwerse, ziet men thans de
kleuren, nameljjk de sporen van Willeboorts
goud op zwart, en de leliën van Van
Grijpskerke zilver op Zwart.
Het opleggen van den vaccinedwang is
te onbillijker dewijl nog niet alle genees
kundigen van het nnt der vaccinatie over
tuigd zjjn, of het onschadelijke er van
hebben bewezen.
Zelfs de vurigste voorstanders van dien
dwang erkennen dat dit nog niet zoo is.
Een Duitsch geneeskundige dr. Lots te
Heidelberg erkent gulweg dat de over
planting van de meest gevreesde geheime
ziekten zeer wel mogelijk is.
Dr. Perron uit Bordeaux schrijft de
toeneming der longontsteking aan de veel
vuldige inenting met dierlijke pokstof toe.
En dan, het feit van eenige jaren ge
leden, is ook welsprekend de minister
van' binnenlandsche zaken heeft er in eene
Kamerzitting in December 1901 nog aan
horinnerd 1 namelijk van „een Amster-
damsch hoogleeraar in de geneeskunde die
zjjn gezond kind zelf had ingeënt met de
uiterste voorzorgen voor lancet en lymphe
(naald en stof) enz. en toch dat kind bin
nen 24 uur kwijt was."
En waar nu dergelijke feiten vaststaan,
mogen wij vragen: perk denvaceinedwaDg
in, liever dan dien uit te breiden, gelijk
de regeering in België schijnt te willen
doen.
We kunnen ons de tijden nog gemak
kelijk in het geheugen roepen, dat de
Waterloodag, om met een geijkten term
in de nieuwsbladen te spreken, „op de ge
bruikelijke wijze" werd gevierd.
Vlaggen allerwegen, een dankstond in
de kerken, bij de herdenking na vijftig
jaren zelfs, een danklied in het openbaar.
Thans niets meer van dit alles.
Een enkele vlag in onze straten herin
nert aan die dagen van weleer.
Het zou waarlijk te betreuren zijn, als
bij een jonger geslacht wel bleven de her
inneringen aan den kleinen korporaal en
zjjn durven, den Corsikaan, die van Elba
ontvlucht, wêer zou op nieuweu buit, maar
overigens de groote beteekenis van den
veldslag van Waterloo uit het oog werd
verloren, een gebeurtenis, die zoo beslis
send was voor de volken van Europa, niet
het minst voor ons kleine Nederland.
God alleen is groot, ook in de geschie
denis.
En van die historie gaat eene sprake
Gods uit tot het nageslacht.
Ook van die van ons land en volk.
Bij al de verschillende indrukken, niet
het minst op het terrein des staatkundigen
levens, welke we gedurig ontvangen en
welke elkander schier verdringen, mogen
we de groote daden des Heeren niet ver
geten, ze evenmin verbergen voor de kin
deren onzes volks.
Gelukkig, dat 's lands historie op onze
Chr. Scholen in eere wordt gehouden en
uit het rechte oogpunt wordt bezien.
De vereeniging tot oprichting en instand
houding van eene christelijke bewaar- en
voorbereidingsschool wil concurreeren met
de andere inrichtingen van dien aard.
Ze wil bij flinke, ruime lokalen, waar
de kinderen zich eenige uren per dag op
houden, doelmatige speelplaatsen, waar het
jooge volkje zich vrij kan bewegen onder
ieiding van geschikte onderwijzeressen, als
mede indien immer mogelijk, een ruimen
voorraad oordeelkundig gekozen voorwerpen
en platen, geschikt voor dien jeugdigen
leeftijd en bij het zoogenaamde voorberei-
dingsonderwijs veelszins in gebruik.
In één woord, ze wil zorg dragen, dat
de ouders, die zulk een inrichting voor hun
kleinen verkiezen, inderdaad zeggen kun
nen „Hun leeren is spelen." Om dit doel
te bereiken is er geld noodig, veel geld
ook. De uitgaven voor het onderwijs vallen
doorgaans niet mee. Daar weten onze school
besturen van mee te spreken. Telkens en
telkens weer moet er aangeklopt worden
bij de vrienden om tekorten te dekken, of
allernoodigste uitgaven te helpen bestrijden.
En dat meest in den zelfden kring van per
sonen, die toch al zooveel opbrengen voor
christelijke belangen.
Hoe dit komt? Wel, eenvoudig, omdat
andere bronnen voor ben gesloten zijn,
soms liefst met dubbel slot.
Denkt maar aan het Lager onderwijs in
verband met artikel 3 der wet.
Daar leest men o. a.
Aan bijzondere scholen noch aan bijzondere
inrichtingen tot opleiding van onderwijzers
mogen vanwege de gemeente geldelyke bij
dragen of eenige andere ondersteuning mid
dellijk of onmiddellijk worden toegekend enz.
Op gesubsidieerde scholen is direct art.
33 van toepassing en worden ze openlaar.
Ziet ge wel, lezers Geen enkelen cent
mag de burgerlijke gemeente uitgeven voor
het onderwijs aan particuliere of lyzondere
scholen.
Of dit billijk is Voorzeker niet. Doch
zoolang dit artikel in de wet op het L. O.
blijft, is men van overheidswege gehouden
aan de naleving er van. Daar mag een
voudig niet aan getornd worden.
Doch, om misverstand te voorkomen, zij
gezegd, dat dit artikel alleen betrekking
heeft op het gewoon lager onderwijs, het
onderwijs alzoo, dat op de gewone scholen,
zooals wij die kennen, gegeven wordt.
Dus niet op Bewaar- en Voorbereidings
scholen. Op deze heeft het bewuste artikel
3 niet de minste betrekking.
En dat is waarlijk gelukkig.
Na de itsfen ie pi's! Wij laten nu de
namen van het nieuwe Rongaarsche ministerie
volgen Tisza, minister-president, Binnenl.
Zaken Wekerle, FinanciënHieronymi,
HandelBerzeviczyi, EeredienstHodossy'
Justitiegraaf Aurel Desewssyi of graaf
Emerich SzecheDyi, Landbouw Fejervary,
Land verdediging, Sjeeh, minister van Kroatië!
Da kleine gemeente Blaricum in 'tGooi
levert veel bekijks en veel bespreking.
Men schijnt daar in 't bijzonder te houden
van communaal (gemeenschappelijk) bezit.
Niet alleen dat te Blaricum de, nu bijna
geheel verstrooide, kolonie van Fredrik van
Eeden, die gegrond is op gemeenschappe
lijk bezit, gemeenschappelijken arbeid en
ook op gemeenschappelijke uitgaven, ge
vestigd was, maar van overoude tijden is
er ook gemeenschappelijk bezit van heiden
en weiden. Het gaat evenwel de Blari-
cumsehe commune als de eerste Christen
gemeente ons in de Handelingen der
Apostelen geteekend. De zonde van zelf
zucht sluipt in grooten en kleinen kring
in, en maakt van gemeenschappelijk bezit
niet zelden gemeenschappelijke twist.
Zoo ook te Blaricum.
Er heerschte daar rechtsonzekerheid,
men betwistte elkander het recht tot be
velen, men vertrouwde elkander niet. Eu
zoo werd onrust geboren, en twist gevoed.
Waarlijk de kolonisten te Blaricum zoomin
als de veehouders konden het onzen vader-
landschen dichter nazeggen »Hoe genoeg
lijk rolt het leven, des gerusten landmans
voort."
De twist werd in April jl. zoo erg dat
brand op ongewone wijze voorkwam, en
dat de militairen tot rustbewaarders moes
ten opgeroepen worden, zoo erg zelfs dat
een man doodgeschoten werd.
De aanleiding tot dit laatste feit was
klein in oorzaak, maar groot in gevolgen
en gelijk het altijd gaat, het was slechts
de droppel die den emmer overloopen deed.
Aanleiding was alleen het brandmerken
van het vee, dat door het bestuur van deze
gemeenschappelijke heide en weiden, onder
den naam van de meent geöischt werd.
Belanghebbenden betwistten het recht
aan dit bestuur, onder den naam van Stad
en Lande optredende, tot gezag, maar kozen
hun eigen meentmeesters.
En zoo ontstond de strijd die Blaricum
in roere, en den B!aricumschen burgemeester
van streek bracht.
Die burgemeester requireeide volgens
zijne bevoegdheid maar naar veler oor
deel te voorbarig militairen, en gaf
scherpe bevelen. De openbare meening
is van oordeel dat hij het met een proces
verbaal van een veldwachter best afgekund
had, en dat genoemde burgemeester zijn
kwaliteiten van Hoofd der gemeente en
lid van het bestuur van Stad en Lande
niet best uit elkander gehouden had.
In de openbare vergadering die de Tweede
Kamer deze week hield maakte zich de
heer Heemskerk tot tolk van deze open
bare meening en hij werd door de Minis
ters van Justitie en Binnenlandsche Zaken
niet tegengesproken. Ook de Minister van
Binnenlandsche Zaken was van meening
dat hier de macht overschreden was, en
de Minister van Justitie beloofde te trachten
deze zaak langs den weg van het recht
in orde te brengen.
Voor den heer Troelstra was deze ge
legenheid te mooi om niet een autoriteit
een knauw te geven.
Hij, de leider der mislukte werkstaking
die voor velen ongeluk bracht en waar
aan ook een mensehenleven is ten offer
gebracht, eischte onmiddellijk ontslag, zon
der verhoor, voor den burgemeester.
Met dit staaltje van socialistische onbe
schaamdheid eindigde deze interpellatie.
En toen kwamen we van de groenende
heide en de malsehe weide in de stoffige
steenfabriek.
Ook daar is het geen pays en vree.
Reeds lang zijn kwade noten gekraakt
over den arbeid in de steenfabrieken.
De voornaamste grieve was dat de steen
fabrikanten als werkgevers naast de man
nen ook de vrouwen en kinderen opeisch-
ten. Om aan dit euvel een einde te maken
werd bjj koninklijk besluit arbeid aan
vrouwen en kinderen beneden 16 jaren op
steenfabrieken verboden. De in werking
treding van dit besluit was bepaald op 1
October.
Maar tegen dit besluit kwam de heer
De Vries op, meenende dat de klachten
zeer overdreven waren, en de heer Van
Wijek, zelf steenfabrikant, op grond van
concurrentie vooral met België.
De Minister van Binnenlandsche zaken
zegde een persoonlijk onderzoek toe.|
De openbare meening in deze zaak is
niet aan de zijde der opponenten, zoomin
in de Kamer als van den Minister.
De heer De Vries kleurde te licht en
de heer Van Wijck zelf is het levende
bewijs, naar men zegt, dat de Hollandsehe
steenfabrikanten de concurrentie der pape
steen het hoofd bieden kunnen.
Het werk dat de Tweede Kamer deze
week in openbare zitting verrichtte was
niet groot of hoog, maar nuttig.
Critiek is overal, ook in ons groot ge
zin, ook op heide en weide als aan de
oevers onzer rivieren broodnoodig.
Over 't algemeen hoort men in onze tijden
wel spreken over de achteruitgang van het
menschelijk geslacht. Dit is zeker wel een
gevolg dat het bestaan, dat wil zeggen, de
strijd om het leven dagelijks moeilijker
wordt en men zich niet de gewenschte
rust en kalmte kan geven die men behoeft
en die onze voorvaderen gesmaakt hebben.
Wij leven thans in een zenuwachtig tijd
perk en de middelen van bestaan worden
van dag tot dag geringer en het menschelijk
lichaam afgemat door te overdreven arbeid,
lijdt er dagelijks onder. Het spreekt van
zelf dat zulk een afgetobt lichaam bloot
gesteld is om bij de geringste épidémie
aangetast te worden. Door de ondergane
verzwakking kan zulk een lichaamsgestel
geen weerstand bieden en zulks komt voort
doordat het hoofd, element van het men
schelijk geslacht, n. 1. het bloed, niet die
zelfde kracht bezit als voorheen. Wij
moeten als dan de natuur ter hulpe komen
en dank zij de vorderingen die de weten
schap op geneeskundig gebied gemaakt heeft,
is de hernieuwer en de krachtgever van
het bloed thans gevonden. De hernieuwer
van het bloed zijn de Pinkpillen. Dit heeft
de Heer J. A. Laurijsen te Klein Dongen
ook mogen ondervonden.
Zijne echtgenoote, zoo schrijft hij, was
door de desmaals heerschende influenza
aangetast geworden en ondanks alle aan
gewende pogingen had het hem niet mogen
gelukken haar in beterschap te doen toe
nemen. Zij leed voornamelijk aan slechte
spijsvertering en gebrek aan eetlust. Op
aanrading van een mijner vrienden die
eveneens de goede uitwerking der Pink
pillen ondervonden had gingen wij tot het
gebruik derzelve over, en werkelijk, wij
werden in onze verwachting niet teleur
gesteld, want na het gebruik van de eerste
doos gevoelde zij zich reeds veel beter,
zij ging volgens de voorschriften voort en
is mijne echtgenoote thans vebl gezonder
dan zij in jaren geweest is. Alle spijzen
die haar vroeger walgden kan zij thans
gebruiken en bekomen haar zeer goed.
Overtuigd zijnde over de uitstekende wer
king Uwer Pinkpillen op zwakke lichaams
gestellen laten wij nimmer na ze aan alle
personen in onze omgeving aan te bevelen.
De personen lijdende aan bloedarmoede,
bleekzucht, slechte spijsvertering, algemeene
zwakte, zoowel bij man als vrouw, zenuw
ziekte, kortom, alle kwalen voort spruitende
uit een slecht en bedorven bloed zullen in
de Pinkpillen hun redder vinden.
Prijs f 1,75 de doos; f9.per6doozen.
Verkrijgbaar bij Snabillé, Steiger 27, Rotter
dam, hoofddepothouder voor Nederland en
apotheken. Franco toezending tegen post
wissel. Ook echt verkrijgbaar voor Middel
burg en omstreken bij Joh. de Roos, K 157
Vlasmarkt te Middelburg. Ook echt verkrijg
baar voor Goes en omstreken bij Gebr.
Mulder, Drogerijen en Verfwaren.
Onze Middelburgsche corresp. schrijft:
Dat het bestuur van het Militair Tehuis
hier met tact en wijs beleid handelt, moge
het volgende bewijzen.
Als gewoonlijk had dezer dagen de jaar-
lgksche inspectie van de miliciens-verlof
gangers plaats. Aan ieder der opgeroepenen
werd per circulaire, per post verzonden,
bericht dat op den dag der inspectie voor
hen gratis brood en koffie in het Militair
Tehuis in de Nieuwstraat te verkrijgen was.
Van de 83 verlofgangers die ter inspectie
opkwamen maakten 48 van deze aanbieding
gebruik, en de dag van inspectie die vroeger
zoo dikwijls dronkemans-tooneelen opleverde
ging nu zoo rustig voorbij dat de meeste
bewoners onzer hoofdstraten niet te weten
kwamen dat iets dergeljjks aan de hand was.
Middelburg. Donderdagmiddag hield de
vereeniging tot bevordering der belangen
van den dienstbaren stand alhier eene
vergadering.
Zij werd gepresideerd door den heer W.
A. graaf v. Lijnden als waarnemend voor
zitter.
Hij bracht de verdiensten in herinnering
van den afgetreden voorzitter Ds. Slotemaker
de Bruine, die door zijn vertrek naar Nij
megen het voorzitterschap had neergelegd.
In de vacature, ontstaan door het vertrek
van Ds. Slotemaker de Bruine, werd Ds.
H. Jonker gekozen, aan wien tevens het
voorzittersschap werd opgedragen en die
zulks aannam.
Het tegenwoordig bestuur bestaat uit de
heerenDs. H. Jonker voorzitter, E. Mes
secretaris-penningmeester, jhr. Mr. E. A. O.
de Casembroot, jhr. C. J. J. van Teijlingen
en W. A. graaf van Lijnden; en het dames
comité uit de damesjonk vrouwe S. H. v.
Doorn van Koudekerke, mevrouw Wed.
C. E. G. de Raad van Sonsbeek, mevrouw
Wed. Stoppelaervan Eijs en mevrouw
YerheijdenLandskroon Schouten.
Ter vergadering verschenenCornelia
Adriana Smit, Magdalena Johanna Lameijn,
Pieternella van Noorden, Catharina Jobse,
Franciska van Weijnsbergen, Maria van den
Broeke, Elizabeth Toutenhoofd, Jacomina
Adriana van Steenhuijzen en Cornelia Petro-
nella Louisa van Steenhuijzen, die gedurende
25, 20 en 10 jaren trouw en eerlijk in dienst
waren bijMevrouw Wed. Geill, mevrouw
v. Teijlingen v. d. Mieden, mevrouw E. C.
BerlekomTilanus, mejuffrouw Goverse,
mevrouw W. de FouwAugustijn, mevrouw
C. W. Boudewijnse—Verhulst, mejuffrouw
A. C. Wascb, mejuffouw M. Stevens van
den Bosch en mejuffrouw L. J. P. de Leeuw
Despinois, aan wie de voorzitter onder een
hartelijke toespraak het eervol getuigschrift
overhandigde, benevens een souvenir.
De Commissie is gaarne bereid alle in
lichtingen omtrent de vereeniging te geven
en zou gaarne het getal leden-contributie
f2.50 en belangstellenden-contributie min
stens f 0.50 zien toenemen, om tot baar
hoofddoel te kunnen geraken, n. m. het
inrichten van een gebouw, waar oude
gewezen dienstboden een rustigen ouden
dag kunnen slijten.
Bij Kon. besl. is aan den loteling
Jan van Tatenhove te Middelburg, loteling
voor de lichting van 1903, uit die gemeente,
op 19 Mei jl. ingelijfd bij het 3de regement
infanterie en thans in het genot van uitstel
van eerste oefening, ontheffing van den
werkelijken dienst bij de militie verleend
voor zijn geheelen diensttijd.
Middelburg. Een eigenaardige aanblik
bood Donderdag het welbekende Molenwater
in onze stad. Anders, zoo stil en verlaten
behalve enkele uren 's daags, dat onze re-
cruten exerceeren, of onze sportliefhebbers
zich daar ophouden, was het nu een aan-
trekkingspunt voor burgers en buitenlui.
De jaarlij ksche Paarden- en Veulenmarkt
aldaar gehouden, was vrij druk bezocht,
meest door bewoners van Walcheren, ook
wel van Noord- en Zuid Beveland. Het
zoogenaamde vierde en vijfde district was
hoegenaamd niet vertegenwoordigd. Er
waren 200 paarden aangevoerd en aan
de lijn. De handel was vrij levendig. Een
aantal vreemde kooplui, meest Belgen, be
woog zich tusschen en in den omtrek der
