NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 104. 1903.
Zaterdag 6 Juni.
17e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Gemengde Berichten.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Onderzoek Verlofgangers
der Militie te Land.
De eisch der beginselen.
RIG L A
Ik gevoel mij tlians gelukkig.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p, p. 0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Veere, Dinsdag 9 Juni 10 uren voorm
voor die te Aagtekerke, Domburg, Grijps-
kerke, St. Laurens, Meliskerke, Oostkapelle,
Serooskerke W.j, Veere en Vrouwenpolder.
Middelburg, Woensdag 10 Juni 10 uren
voorm., voor die te Arnemuiden, Middelburg
en Nieuw- en St. Joosland.
(Slot Verslag rede prof. Fabius Fartijdag).
Men stelle zich dan ook niet gerust dat
de liberalen tot inkeer zijn gekomen door
het jongste gevaar voor de veiligheid en
't gezag dat zij gezien hebben. Straks val
len zjj den sociaal democraten weer toe.
Zjj zjjn immers naar de verzekering van
een hunner organen, «van de familie", zij
verschillen alleen in nuance en staan tot
elkaar als zacht rose tot vurig purper.
Zij verschillen, sprak min. Pierson, slechts
hierin nog dat de liberalen zeggen het
pauperisme niet te kunnen verdrijven,
terwijl de socialisten zeggen dat zij dat
niet willen- Ook drong hij op meer toe
nadering tot de socialisten aan.
Wjj mogen nimmer iets toegeven aan
de vrijzinnigheid. Dat verzwakt ons. Tus-
schen liberalisme en socialisme is geen
wezenlijk, slechts een gradueel verschil.
Wij zijn er dan ook niet met 't afkappen
der takken, de boom moet om, en de wor
tels moeten er uit. Onze strijd gaat niet
tegen de personen, maar tegen het stelsel
van de vrijzinnigheid. Houden wij ons
hieraan, dan zijn wij pas sterk tegen het
socialisme.
In dien strjjd behooren alle christenen
schouder aan schouder te staan, want in
beginsel zijn alle Christenen antirevolutio
nair.
De antirev. parijj breide zich uit door onder
hen te werven, opdat 't een machtige
strijd worde voor vrjjheid en recht, voor
de toekomst van Nederland, voor de eere
Godswiens wil in den hemel moet ge
schieden, en alzoo ook hier beneden.
Deze rede ontlokte een warm en alge
meen applaus.
In 't debat vroegen de heeren Gij ben en
Gesehiere Sprekers meening in zake 't
Yaccinewetje en de Doodstraf.
Het antwoord was wat het eerste punt
betreft, «dankbaar maar niet voldaan" en
wat het tweede aangaatvasthouden aan den
eisch van Gods Woord zonder daarbij «tijd
en wijze" uit het oog te verliezen.
In zake de vraag naar een 2e Sociaal
Congres deelde de Spreker mede dat in
het Centraal Comité dit jaar ernstig sprake
is geweest om een dergelijk Congres voor
te bereiden, maar dan niet met zoo breede
besprekingen als het eerste; doch de be
sprekingen hieromtrent gestaakt zijn, toen
men vernam dat het hoofdbestuur van
Patrimonium deze zaak ter hand genomen
had. Het C. C. meende P. dit werk nu
niet uit de handen te moeten nemen.
5 Juni 1903.
De bond van antirev. propagandaclubs
vergaderde Maandag te Utrecht onder lei
ding van zijn voorzitter J. F. Stroom, van
Arnhem. Ter vergadering waren verte
genwoordigd 29 van de 34 aangesloten
clubs, gezamenlijk uitbrengende 60 stem
men. Uit 't verslag van secretaris en pen
ningmeester bleek dat 't nu afgeloopen jaar
velerlei moeilijkheden en kosten had ge
bracht, die in 't nu volgende niet worden
verwacht, zoodat er kans bestaat dat het
nadeelig slot van f70 waarmee de pen
ningmeester het boekjaar sloot, tot een
minimum zal zijn teruggebracht.
Na tal van vruchtelooze stemmingen
werden tot leden van het bestuur gekozen
mr. J. G. Sybrandi te Zwolle, mr. A. de
Jong te Rotterdam, en J. H. Beumer Junior,
candidaat in de rechten te Utrecht.
Het referaat van den secretaris „Ons
Werkplan" moest wegens tijdgebrek ach
terwege blijven.
Een zeer degelijk referaat over de be-
teekenis der antirevolutionaire propaganda
clubs werd geleverd door mr. A. de Jong,
waarop een geanimeerd wel wat gehaast
debat volgde, en de voorzitter de vergade
ring sloot.
Onze indruk is dat de „bond van anti
revolutionaire clubs in Nederland" door
deze eerste Bondsvergadering in kracht
gewonnen heeft en door de keuze van het
kranige drietal Sybrandi-de Jong-Beumer
winnen zal in achting en gunst bij alle
antirevolutionairen.
Op 't debat-de Jong komen wij terug.
Vermelden wij alleen nog dat een tele
gram aan Hare Majesteit verzonden werd,
waarop per telegraaf namens Haar geant
woord werd, terwijl ook een telegram aan
dr. Kuyper werd gericht, waarin met her
innering aan de staking den minister wijs
heid en kracht werd toegebeden. Het
antwoord dat hierop geseind werd was van
den navolgenden inhoud„Voorzitter
Stroom, Gebouw „Irene" Utrecht. Aan
den Bond van antirevolutionaire propa
gandaclubs mijn warmen dank voor haar
gelukwenseh en heilbede. Hoe ouder
ik word hoe hartelijker ik mij verheug
over de klimmende geestdrift van het
jonge Nederland voor de zaak onzes Hee
ren. De storm die losbrak heeft getoond
wat belofte voor de toekomst in uw clubs
geborgen ligt. Blijft groeien, breidt uw
invloed in steeds breeder kring uit, en
bovenal blijve uw saamvergadering op Pink
steren symbool dat gij in den Pinkster
zegen uw kracht zoekt. KUYPER".
Het was deze week de week der ver
gaderingen.
Algemeen Nederlandsch Werkliedenver
bond, vroeger altijd in het vaarzog der
Liberale Unie, sprong uit den band en koos
de Vrijzinnig-democratische beginselen tot
grondslag en richtsnoer.
Een scheuring zal hiervan wel het ge
volg zijn.
De minderheid die den arbeid buiten de
politiek wilde houden, verliet voor de helft
de vergaderingde rest werkte de agenda
af en nam met geestdrift afscheid van den
voorzitter, den heer Heldt die voor 't laatst
als zoodanig de leiding der vergaderingen
had, wegens zijn benoeming in een rijks
betrekking.
Het was wel een tragisch oogenblik voor
den ouden heer dat hij met een dreigende
scheuring in 't verschiet, in een vergadering
die aan 't verloopen was, en ten aanhoere
van slechts enkelen, teleurgesteld in zijn
grootsche verwachtingen omtrent de toe
komst van het Algemeen Nederlandsch
Werkliedenverbond, zijn herdersstaf neerlei.
In één opzicht evenwel is de heer Heldt
eon gelukskind.
Hierin dat het Verbond in twee helften
uiteenvalt op 't zelfde oogenblik dat hij den
hamer voor altijd neerlegt.
Liberalen en demoraten, hij heeft ze
lang bijeen gehouden. Doch thans ontzonk
hem de leiding; bleek de beweging hem
boven 't hoofd gegroeid.
Een tweede vergadering die de aandacht
verdient, is die der Sociaal-Democratische
partij.
Daar was de heer Polak voorzitter. Men
vergaderde te Enschedé.
Er werd natuurlijk veel gepraat en ge
twist over de houding van de partij en
haar pers tijdens de jongste stakingen.
De heer Tak vroeg nadere verklaringen
omtrent de houding van het partijbestuur.
In Ret Volk miste men consekwente raad
gevingen. Door welke reden heeft het
partijbestuur zich tegen bevoegd advies in
laten leiden om het bewuste stakingsvotum
uit te brengen, waardoor de partij mede
verantwoordelijk is voor het gebeurde?
Een onpractisch lange motie van de
afdeeling Bussum in 't belang van alge-
meene werkstaking en ter bestrijding van
Troelstra's leiding werd door v. d. Goes,
Gorteren Mevr. Roland Holst verdedigd, doch
overigens algemeen bestreden, en nadat
men ,van weerszijden had uitgeraasd, vriend
schappelijk ingetrokken.
Er werden overigens nog al scherpe
verwijten uitgesproken.
De heer Fortuin betoogde dat de S. D.
A. P. geheel in 't anarchistische vaarwater
was gekomen.
ïB" De heer Oudegeest meende dat het kwaad
al yan veel vroeger dan 31 Jan. dagtee-
kent. Men heeft de anarchisten ontzien
en Troelstra heeft te veel gebluft over de
kracht der organisatie.
De heer Troelstra noemt dit brutaal en
vraagten jou proclamatie dan
Mendels is het met Tak eens doch zegt
dat Tak ook wat op zijn kerfstok heeft.
De heer Bergmeijer zegt dat allen hebben
gezondigd, niet het minst Oudegeest en
Petter met hun idiote manifest, dat Troelstra
had behooren af te breken.
Gorter critiseert Troelstra's weifelende
houding. Hij heeft zich laten leiden door
de gebenrtenissen van den dag en zijn
vertrouwen op de liberalen.
O verigens maakte 't debat op den buiten
staander den indruk van een algemeene
bakkeleipartij met zootsappigsn afloop, van
een drama of blijeindend treurspel.
Tak en anderen grijpen het partijbestuur
aan. Mendels slaat Tak, Oudegeest trapt Troel
stra, Spiekman schudt Oudegeest door elkaar,
Bergmeijer knijpt Troelstra, Fortuin speelt
tegen hem op; Troelstra neemt beiden in
het oo-tje. Vlieger vat Gorter aan, en Gorter
Troelstra en Troelstra Oudegeest. Hermans
wascht Fortuin de ooren. Troelstra doet
dit Pannekoek, waarop Gorter op Troelstra
aanvliegt. Gelukkig dat voor al deze schul
digen een zoenoffer opkomt in den afwezi
gen Van Kol, die op reis ging zonder met
het partijbestuur te raadplegen.
Overigens was de slot-scène van deze
comedie eenigszins pakkend. Mr. Troelstra
verzocht namelijk dr. Gorter die hem het
scherpst heeft aangevallen, op het podium
te komen en hem de hand te drukken,
teneinde den vijanden te doen zien, dat wij
elkander zoo noodig ernstig aanpakken,
doch overigens solidaire broeders blijven.
Gorter deed alzoo, en velen stortten tranen
van aandoening
De comedie was dan ook al te mooi.
De man die kort te voren Domela Nieuwen-
huis in de armen gevlogen was, thans
Troelstra om den hals vallende.
Uit de rede van Troelstra zullen wij
maar niets overnemen dan alleen dit
Het geloof van Domela Nieuwenhuis is
hem gebleken een groote hinderpaal voor
de arbeidersbeweging te zijn dan het ge
loof aan God.
Dit geeft te denken.
Nog tal van andere vergaderingen wer
den gehoudendoch die waren van minder
belang voor onze lezers. Onder anderen
die der anarchisten.
Alleen vermelden wij hieruit dat door Wink
(onderwijzer) wordt voorgesteld den bond
op zijn sociaal-democratisch in te richten
organisatie, nationaal verband, partijkas,
verplichte contributie, bezoldigde colpor
teurs en propagandisten.
Hij zei tot toelichting o. a. dat de toe
stand niet gunstig is. In heel Noord-
Brabant zijn geen twintig geestverwanten
te vinden. Hij zou er in geheime vergade
ring een geheel boekje van open kunnen
doen. Het beginsel der absolute vrijheid
vindt hij o, zoo mooi, maar in de praktijk
komt er maar heel weinig van terecht.
Er wordt besloten geen besluit te nemen,
en heelemaal geen besluiten te nomen,
maar allen vrij te laten. Dat is anarchistisch.
Maar hiervan was de afgevaardigde uit
Middelburg niet gediend, en de slimme
Domela Nieuwenhuis gaf hem gelijk. Men
had geen voorstellen op den beschrijvings
brief moeten zettenhet gaat zoo heusch
lijken op de S. D. A. P.hier hadden
slechts theoretische vraagstukken n oeten
worden besproken.
Ten slotte werd «de wenschelijkheid uit
gesproken", want «besluiten" doet een
anarchistenvergadering niet, dat meetings
over 't geheele land voor algemeene werk
staking worden gehouden liefst op één dag
doch de vrees werder bij uitgesproken
dat er geen veertien^behoorlijke sprekers
te vindon zouden zijn.
De vergadering ging hierop^tot geheime
beraadslagingen over.
Het Congres der S. D. A. P. geeft aan
leiding en stof tot veel en velerlei geschrijf
nog lang na dezen.
Het verslag levert al nieuwe gezichts
punten, en stellig niet in het voordeel der
sociaal democratische leiders.
Het Congres zelf was een comedie, gelijk
wij reeds zeiden.
De Nieuwe Courant heeft zich «met de
lezing van 't verslag vermaakt", en merkt
daarbij op
Dat echter congressen als deze de ernstige
beteekenis zouden hebben, die de sociaal
democratische schrijvers er aan toekennen;
dat zij de verantwoording van het bestuur
tegenover de partij of van de partij tegenover
het land zouden te aanschouwen gevendat
zij iets anders zijn dan een groote tweedaag-
sche komedie-vertooning, waarin men slechts
wat kibbelt, om elkaar daarna af te zoenen
alsook dat deze verzoening iets zal wegge
nomen hebben van den onderlingen wrok en
politieken naijver, waarvan het debat zoo over
vloedige blijken gaf wie ons daarvan zal
overtuigen, dien zullen wij voordragen als
eerelid.
Nog iets.
Toen Bergmeijer Troelstra verweet 't
geheim der sectie-vergaderingen te hebben
geschonden en er op aandrong dat 't ge
sprokene in de secties, zoo dit gewoonte
is, geheim zal blijven, verklaarde Troelstra
dat hij «lak" had aan deze «bourgeoisge-
woonte" en als 't partijbelang 't eisehte,
't daar gesprokene zou publiek maken.
Hieromtrent zegt De Nederl. terecht
Aldus wordt omgesprongen met de geheim
houding, die opgelegd is ten aanzien van 't
in de afdeelingen gesprokene. In de Kamer
zeide de spreker, dat hij ten aanzien van heel
ergerlijke dingen zich zijn vrijheid voorbehield.
Nu gaat hij nog een stap verder en verklaart
het geheim te zullen schenden, «als het be
lang van zijn partij het meebrengt."
Hiermee zijn natuurlijk de deuren wagen
wijd geopend. Ja, dit is nog erger dan pu
blicatie van alles. Mr. Troelstra kondigt
gehalveerde verslagen aan, waarin alleen staat
wat het partijbelang kan dienen. Plaatsen
zulke mannen niet zich zeiven buiten de ge
meenschap
En eindelijk de uitdrukking van Troel
stra dat het geloof aan Domela Nieuwen
huis nog grooter hinderpaal is om sociaal
democraat te worden dan het geloof aan
God. Hieromtrent zegt Eet Centrum:
Niet tegen den godsdienst zijn de sociaal
democraten. Weineen, in 't geheel niet.
Men kan heel goed sociaal-democraat wor
den en toch zijn geloof behouden, De gods
dienst is een zaak van het gemoed, is indi
vidueel, het socialisme komt daarmee niet in
botsing, enz. enz.
Met deze en dergelijke redeneeringen tracht
de partij van mr. Troelstra de geloovige ar
beiders voor zich te winnen.
Maar wat leert de praktijk Dat van de
zijde der socialisten godsdienst en kerk voort
durend worden verdacht gemaakt in hunne
bedienaren.
En wat zeide Troelstra op het congres te
Enschedé «Het geloof aan D. Nieuwen
huis is grooter hinderpaal om soc.-dem. te
worden, dan het geloof aan God."
Het geloof aan God is dus een hinderpaal,
zij 't dan ook niet zoo groot als het geloof
aan D. Nieuwenhuis
Het congres juichte deze verklaring toe.
Wij walgen er van, maar achten het noodig,
ze mede te deelen als nieuwe waarschuwing
en nieuw bewijs.
Comedie, revolutie, profanie. Dit ken
merkte het Congres, gelijk 't gansche op
treden der S. D. A. P. in ons vaderland.
Met de waarheid, het gezag en den gods
dienst staan deze heeren op zeer slechten
voet.
Als men nog jong van harte is, d. w. z.
wanneer men zich nog in de lente des
levens bevindt, heeft men een afschrik van
den dood, maar hoe ouder men wordt hoe
meer deze vrees vermindert en waarom,
omdat wanneer men in den herfst van zijn
leven gekomen is de levenslust en moed
verminderen, des te meer wanneer men
eene gekrenkte gezondheid heeft. Geluk
kiger wijze dat de wetenschap in de laatste
jaren zulke groote vorderingen gemaakt
heeft, dat men in staat is den grijsaard nog
een nieuw bloed te geven. Zulks heeft de
Heer Johannes van Beek, 128 Duitenhuis
te Prinsenhage ook mogen ondervinden.
Wij laten hier volgen een schrijven van den
schoonzoon van den Heer van Beek waarin
hij zegt dat zijn schoonvader sedert twaalf
jaren aan de maag vreeselijk geleden heeft.
De maagpijn was des morgens bij het ont
waken zoo erg dat hij zich des morgens
niet kon aankleeden, met het eten en drin
ken moest de grootste voorzichtigheid in
acht genomen worden en hij was met meer
in slaat op zijn land arbeid te verrichten,
maar thans na het gebruik Uwer Pinkpillen
kan hij alles verrichten en is om zoo te
zeggen zoo gezond als een visch in 't water.
De Heer JOHANNES VAN BEEK
volgens portret.
Hij werkt met lust, het eten smaakt hem
en de slaap is rustig en vêrkwikkend.
Onlangs zeide hij mij, ofschoon ik reeds
zeven en vijftig jaar oud ben kan ik thans
verklaren, dat ik opnieuw weer jong ge
worden ben, een ieder in mijne omgeving
staat er over verbaasd en het eenige wat
ik mijne ondervragers toevoeg is met hen
te zeggen, die verandering hebben de Pink
pillen bij mij te weeg gebracht. Met ge
noegen geeft mijn schoonvader U vergun
ning zijne ongehoopte genezing naar goed
vinden bekend te maken, wij zelf zullen
niet nalaten zoo veel mogelijk als in onze
macht is het aan een ieder in onze omge
ving bekend te maken.
Prijs f 1,75 de doos; f9.per 6 doozen.
Verkrijgbaar bij Snabilié, Steiger 27, Rotter
dam, hoofddepothouder voor Nederland en
apotheken. Franco toezending tegen post
wissel. Ook echt verkrijgbaar voor Middel
burg en omstreken bij Joh. de Roos, K 157
Vlasmarkt te Middelburg. Ook echt verkrijg
baar voor Goes en omstreken bij Gebr.
Mulder, Drogerijen en Verfwaren.
Goes. 22, 23 en 24 September zal
alhier door de afdeeling „Goes en omstre
ken" van de Nederlandsche Maatschappij voor
Tuinbouw en Plantkunde een vruchten- en
bloemententoonstelling gehouden worden.
Onlangs overleed te Kloetinge een
bejaard ongehuwd persoon, die, te oor-
deelen naar de bekrompen wijze, waarop
hij leefde, het niet al te „breed" had. In
een kist vond men echter, bjj de verdee-
ling zijner nalatenschap, behalve heel wat
kleedingstukken, verscheidene gouden tien
tjes en een aantal nieuwe guldens en rijks
daalders, een buitenkansje waarop zijn
erfgenamen waarschijnlijk niet gerekend
hadden. N. It.
Zoutelande. Door de Coöperatieve
Brandstoffenvereeniging „Eensgezindheid"
