NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 102. 1903.
Zaterdag 30 IVlei
17e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Bij fit nier letoort een Bijrapel.
Pinksterzang.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUSJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Wegens het Pinksterfeest
verschijnt Maandag geen nummer
van dit blad.
Christelijke Arbeidersorganisatie.
IQ L A UI 8,
Kleine brief.
Gemengde Berichten.
ELKBN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Den zeven geesten voor den troon
zij, met den vader en den zoon,
aanbidding, lof, en eere
Het Zevengeestental is Eén,
oneindig in verscheidenheén,
maar steeds één Geest, één Heere
Bij donderslag- en stemgeluid
schiet Hij in zeven stralen uit
op de allerhande scharen
Van Hem is 't vloeibre olijvengoud,
dat d' eeuwgen lichtglans onderhoudt
der zeven kandelaren
Ontzettende geheimenis
Die was, Die wezen zal, Die is,
is Een en Drie te gader
God is een Geest, dien niemand zag,
geen schepsel immer naadren mag
lof zjj d' onzichtbren Vader 1
God is in 't vleesch geopenbaard
gehoord, gezien, getast op aard
Hosanna, onzen Heere
God is een God, die 't Al behoudt
met geest en leven zevenvoud
Den Heilgen GeeBt zij de eere
O Geestgeleid ons tot den Zoon
Breng ons, o Heervoor 's Vaders troon
Schenk ons den Geest, o Vader
Bij de overzaalge wenteÜDg
in dezen Goddelijken kring
koom 't hart U immer nader,
tot dat we, ontheven van dit stof,
uitgalmen in Uw hemelhof
met al uw Dienaars samen
Den zeven geesten voor den troon
zij, met den vader en den zoon,
lof en aanbidding Amen
Da Costa.
Deze aan de Openbaring van Johannes
bijzondere benaming van den Heiligen Geest
ziet op de volmaaktheid en verse he i-
d e n h e i d Zijner gaven en werkingen, welke
eigenschap overal in de allegorische taal van
de profetische schaduwen des Ouden Testa
ments, zoowel als in dit heilige Boek van
den Apostel-Profeet, door het zevental
wordi te kennen gegeven.
Verslag rede ds. v. Lummel op den
Partijdag.)
Dr. Kuyper bij zjjn eerste ontmoeting
als minister met de volksvertegenwoordi
ging, toen men hem met allerlei citaten
uit zijn werken te lijf ging, merkte op
dat men nu met die oude plunje van hem
hier niet moest aankomen.
Dat woord wekte in den aanvang ont
steltenis, teleurstelling, ergernis.
Het is al anderhalfjaar geleden, en nog
zjjn velen van verontwaardiging er niet
over uitgepraat
Wij antirevolutionairen evenwel hebben
de aanzegging heel kalm opgenomen, want
wjj begrepen ze.
Zjj beduidde dat de partijleider, nu geen
partjjleider meer, maar oerste-minister, op
wie de behartiging der belangen van alle par
tijen rusten zal, niet zijn verleden heeft weg
geworpen, maar tot een andere taak geroepen
werd, om straks, zoo hij weer tot de oude
taak moet terugkeeren, voort te spinnen
aan den draad waar hjj dien heeft laten
liggen.
Toch heeft de minister met dit te zeg
gen, de liefhebberij voor antiquiteiten bij
sommige Kamerleden niet willen fnuiken.
Hij maakte al dadeljjk uitzondering voor
hetgeen hjj in de Kameir gesproken heeft.
Op zijn Kameradviezen mag men ten allen
tijde terugkomen. Dut deel zjjner oude
plunje heeft hjj wel willen afstaan.
Waar wij 't over Arbeidersorganisatie
gaan hebben, brengen wij oen dier Kamer-
pdviezen in herinnering.
In eene rede, bij do beraadslaging over
Hoofdstuk IV der Staatsbegrooting, dienst
jaar 1875, gehouden in de vergadering
van de Tweede Kamer der Staten Generaal
op 30 Nov. 1874, sprak dr. K. bij een
debat over arbeidersbelangen aan 't slot
tot deD minister van justitie:
„Voorts wensch ik dat aan de arbeiders
klasse gelegenheid worde gegeven om zich
nauwer aaneen te sluiten en beter te or-
ganiseeren of te associëeren. Ook bij die
klasse eener maatschappij mogen de indi
viduen geen op zichzelf drjjvende eenlingen
bljjven, maar is het eischt der zedenwet
dat zjj zich kunnen vereenigen en ordenen
overeenkomstig de innerlijke levenswet
van hun stand en beroep".
Niet dat die organisatie op zichzelf vol
doende zou zijn om den arbeid te brengen
ter plaatse waar hij wezen moet. Daartoe
is noodig organisatie van den arbeid in 't
geheel, met eerbiediging van het: Souve-
vereiniteit in eigen kring".
De arbeiders niet als eenlingen naast
elkaar, maar zich organiseeren, predikte
dr. Kuyper in '74 reeds.
Op dien eisch lieten de gebeurtenissen
der laatste weken een nieuw licht vallen.
En toch zijn nog vele christenen van
de noodzakelijkheid, van de geoorloofdheid
zelfs van dit organiseeren niet overtuigd.
Hoe is de toestand?
De Fransche Revolutie heeft de maat
schappij georganiseerd; een ruïne achter
gelaten.
De machine, verveelvuldigd in de Fabriek,
en het Groot Kapitaal deden het overige.
Zoo heeft de prediking der ontevreden
hein overal een braken bodem en het
„proletariërs vereenigt u" weerklank ge
vonden. Een strijd tegen de Kapitalistische
maatschappij wordt voorbereid waarbij die
van den derden stand tegen Adel en Gees
telijkheid in de 18e eeuw slechts kinder
spel was.
Het gaat hieibij nu gelijk toengelijk
toen de derde stand, is nu de arbeiders
stand „het" volk. Men vergelijkt de hui
dige maatschappij met een mierenhoop
of een bijenkorf, waarin een groot deel werkt
en zwoegt, en een klein deel leeft van den
arbeid der anderendoch ten slotte dan
ook door dezen wordt verjaagd of ver
slonden.
Zoo moet het ook in onze maatschap
pij. De nuttigen zijn de werklieden,
en al de anderen zijn de nutteloozen
of eigenlijk nog erger dan dat, die met
het zweet der nuttigen zich vet mesten
en dienen te worden onschadelijk gemaakt.
Zoo komt de wensch „allemaal werken"
al weer blooten men laat zich door jam
merlijke mislukkingen als die van Walden,
daarbij niet teleurstellen.
Het is, als in 1789 ook in onzen tijd,
de meerderheid regeerten wanneer de
meerderheid des volks nu de arbeiders
zijn, welnu, dan moetendie ook de zaken
regelen.
En als nu onze menschen dergelijke
uitingen hooren, dan worden zij bang
dan vinden zij al zulke organisaties een
beetje rood en vreezen voor onderstebo-
venkeering.
Anderen zeggenhet organiseeren maakt
ze ontevreden houdt ze liever tevreden,
en dan willen zij den werkman wel wat
geven, en vooral zoo dat hij zich afhan
kelijk van hen voelt. Maar dat is niet recht
doen aan den werkman.
Weer anderen willen den werkman in
de neutrale vereeniging brengen.
Zijn organisatie is door de Revolutie
verwoest, en niets heeft zij er voor in de
plaats gegeven. Nu, na zooveel jaren van
rechtloosheid wil men en geeft men wetten
waarin aan het recht van den werkman de
allerhoogste plaats gegeven wordt.
Maar dat zijn vereenigingen buiten God
en Zijn woord die alleen met de belangen
der werklieden, als waren zij alleen het
volk, rekenen.
Maar daar moeten onze arbeiders niet
in. Zij moeten een eigen Christelijke or
ganisatie hebben.
Dit ontkennen de sociaal democraten.
Zjj roepen onzen werklieden toewij
zullen voor uwe tijdelijke belangen zorgen.
Zijt gij Geref., Roomseh, Jood, altemaal
best, gij kunt uw godsdienst hebben zoo
gij wiltmaar gij hebt ook lichamelijke
behoeften, die bevredigt gij 't best, als gij
toetreedt tot onze organisatie.
Maar dit zou beginselverzaking zijn.
Ook hierom dewijl alle waarborg voor de
neutraliteit hunner organisatie ontbreekt.
Maar er is meer.
De kerk toch heeft steeds de roeping
gehad aanvallend en bestraffend op te tre
den. Wij moeten een Christelijke arbei
dersorganisatie hebben krachtens one eigen
beginselen niet om een bolwerk te zijn
tegen het Socialisme.
Wolbers begreep dit. Lang voor er een
soc. dem. partij was had hij al een zoo
danige Chr. Werkliedenvereeniging op
gericht.
En dan de menschheid bestaat nu
eenmaal niet uit eenlingen, los van elkan
der, gelijk de engelen„wereld". God schiep
in de menschheid de verschillende levens
kringen, die zich naar hun eigen levenswet
hebben te ontwikkelen. Kringen met eigen
verantwoordelijkheid en plaats, zoo dat alles
zich ontwikkelt naar zijn aarddoor God
in die kringen gelegd.
En nu is de wetgeving noodig en goed
in zoover dat de betrekking tusschen de
verschillende kringen in het maatschappe
lijk leven wordt geregeld.
Maar de organisatie zelve moet van de
Christenen uitgaan.
Wij willen dan ook niet die Chr. orga
nisatie omdat men aan de overzijde ook
georganiseerd ismaar omdat God die
ordinantie in het maatschappelijk leven
gelegd heeft.
Die organisatie is ook noodzakelijk als
verweer tegen de actie der partijen van
het ongeloof. Het optreden der Chr. ver
eenigingen tijdens de tweede staking heeft
dit geleerd.
Zij moet ook niet zijn ruggesteun voor
de politieke organisatie.
Zij moet hebben een eigen welomschre
ven program. En nu is wel het uitgangs
punt er, maar zulk een genoegzaam
uitgewerkt program is er nog niet. Het
kan en zal echter geboren worden uit den
strijd der meeningen en den drang der
omstandigheden.
Ons Program van Beginselen noch het
Sociaal Congres kunnen dat program geven.
Men doet tegenwoordig veel aan Chr. vak
verenigingen. Maar er is iets bedenkelijks
in die Chr. vakorganisaties zonder wel
omschreven program. Het is te zwevend,
gelijk het »algemeen Christelijk" in de
politiek. Aan de leidslieden dient voor
lichting gevraagd te worden. Onze staat
kundige partij rust op zoo degelijken
grondslag, zoo moet 't ook met onze ar
beidsorganisaties worden.
Al vast kan ieder lid worden van de
organisaties Patrimonium, Nat. Werkmans
bond, Maarten Luthereen iedqr op zijn
plaats. Altijd met dien verstande dat de
leden der arbeidersorganisatie moeten
trachten te komen tot dien eenen Chris-
telijken grondslag die aan de arbeiders
beweging stuur en kracht moet geven.
Men late zich met afschrikken door de
reuzenmacht der revolutionaire organisatie
met haar 90 duizend. Daar mag wel een
0 af, gelijk bij de staking gebleken is.
Aan die zijde is de overmacht niet.
Daarbij komt dat ook de kleinste orga
nisatie sterk staat zoo zij staat aan de
zijde van het Gezag.
Nog zijn er menschen die van de ar
beidersorganisaties der arbeiders nog hooger
opdrijving der loonvraag vreezen, en dan
werden wij ten slotte altemaal arm.
Amerika weerspreekt deze vrees.
Daar worden hooge loonen verdiend, en
tegelijk groote kapitalen opgehoopt.
Als zij zich op Christelijke wijze orga
niseeren, kan 't niet anders of alle klassen
zullen er voordeel bij hebben.
De arbeiders hebben in den wettigen
geordenden weg te staan naar verbetering
der arbeidsvoorwaarden en van hun arbeid
zelf, en zoo zullen zij een zegen versprei
den voor het gansche land en volk.
Indien ge acht wilt slaan op de regels
die hierna volgen, kunt ge U zelve een
dienst bewijzen en misschien Uwe vrienden
en Uwe kennissen van eene kostbare in
richting doen profiteeren. Lezer of lezeres,
misschien zijt ge niet welvarendHebt
gij deze nacht goed geslapen? Terwijl gij
deze courant leest bemerkt gij geene sto
ringen in het gezichtsvermogen Gisteren
bij het beklimmen der trappen hebt ge U
niet een weinig benauwd gevoelt, heeft Uw
hart niet hevig geslagen, U noodzakende
stil te blijven staan? Dezer dagen waart
gij met Uwe zaken ten achteren, gij liept
hard om den verloren tjjd in te halen
maar hevige steken in de zijde noodzaakten
U Uw gaan te vertragen. Kortom sedert
eenigen tijd gaat gij met tegenzin! Yan
waar komt deze verandering Waarom
zijt ge zoo bleek Waarom hebt gij een
spierversterkend middel noodig? Zoudtge
bloedarmoedig zijn? Gij hebt er al de ver
schijnselen van. Wat moet ik dan wel doen?
zult ge mij zeggen. Vooreerst dit briefje
van den Heer Anton Theunissen te Stam
persgat provincie Noordbr.
»Met blijdschap kan ik U mededeelen
dat ik volkomen genezen ben van een lang
durige ziekte, n. 1. bloedarmoede, hartklop
pingen en hevige koortsen.
De Heer Ant. THEUNISSEN volgens portret.
Veel heb ik hiervoor aangewend, veel
geld uitgegeven om mijne genezing te be
komen en al mocht ik mij eenige weken wat
beter gevoelen, daarna was het weer het
zelfde. Teneinde raad liet ik mjj de zoo
beroemde Pinkpillen van Dr. Williams uit
Rotterdam komen, na het gebruik van 6
doozen gevoelde ik reeds eene groote ver
betering en thans na 't geheel 9 doozen
gebruikt te hebben kan ik geen woorden
vinden om U mijn dank uit te spreken,
wan thans ben ik gezond en sterk en ik
heb mjj nog nooit zoo welvarend gevoeld,
en ofschoon ik slechts 3.5 jaar oud ben
was voor het gebruik Uwer Pinkpillen mijn
leven mjj tot een ware last. »Moet men
wanhopen de genezing te bekomen
AtlTE&l I Want de Pinkpillen zijn een
rit til geneesmiddel dat zjjne be
wijzen geleverd heeft. Zij hebben bloed-
armoedigen, bleekznchtigen, rbeumatiek- en
neurasthenie-lijders genezen. Zij zijn on-
overtreffeljjk tegen maagziekten en tegen
zenuw aandoeningen.
Zij genezen, bet is een onbetwistbaar feit,
omdat zij het bloed hernieuwen, de zenu
wen versterken. Indien Uwe proefnemingen
met andere geneesmiddelen gefaald hebben,
aarzelt nietWendt U tot de depothouders
die onder de artikels in de couranten ver
meld staan en gij zult het zelfde geluk
smaken als de Heer Theunissen.
Prijs f 1,75 de doos f 9.per 6 doozen.
Verkrijgbaar bij Snabilié, Steiger 27, Rotter
dam, hoofddepothouder voor Nederland en
apotheken. Franco toezending tegen post
wissel. Ook echt verkrijgbaar voor Middel
burg en omstreken bij Joh. de Roos, K 157
Vlasmarkt te Middelburg. Ook echt verkrijg
baar voor Goes en omstreken bij Gebr.
Mulder, Drogerijen en Verfwaren.
Middelburg. De Zeeuwsche afdeelingen
van den Chr. Nat. Werkmansbond hebben
een comité benoemd om tot de oprichting
van meerdere afdeelingen en tot hunne
provinciale aaneensluiting te geraken. De
oprichting van een 15 a 20 tal nieuwe
afdeelingen is verzekerd.
Men schrijft ons uit Middelburg:
Donderdagmiddag te 5 uur had de eerste
steenlegging der te bouwen Christelijke Be
waar- en Voorbereidingschool alhier plaats.
De Voorzitter der Vereeniging, de heer
K. J. de Koster, noodigde na een zeer
toepasselijk, kort woord den Eere-Voor-
zitter, Ds. A. Littooij, uit den eersten steen
te willen leggeD. Nadat door Z.Eerw. hier
aan was voldaan, werd ook door den steen
legger een kort woord gesproken en smeekte
Z.Eerw. in den gebede den Heere om be
waring voor ongelukken der werklieden aan
den bouw werkzaam, om Gods nabijheid
voor het hoofd der school en haar die haar
in deze gewichtvolle en moeielijke taak ter
zijde staan en om den groei en bloei dezer
inrichting. Hiermede was deze plechtigheid
in alle stilte en eenvoud algeloopen.
Colijnsplaat. Alhier zou eenige dagen
geloden een huwelijk voltrokken worden,
doch toen op den dag dor bestemming, de
bruidegom en de bruid met al de bruilofts
gasten zich naar het gemeentehuis zouden
begeven, kwam de gemeentebode de bood
schap brengen, dat de secretaris vergeten
had de stukken op te zenden naar de woon
plaats van de bruid, dus dat zij genood
zaakt waren nog maar veertien dagen te
wachten. Doch de feestelijkheden werden
ondanks deze teleurstelling niet gestaakt.
(Dit bericht is niet van onsen gewonen be
richtgever. Red.)
Colijnsplaat. In de Woensdag gehou
den vergadering van ingelanden van den
polder Cats werd de begrooting voor 1903/4
in ontvang en uitgaaf vastgesteld op f 581,34
waaronder een post van onvoorzien van
132,93. Het djjkgeschot werd bepaald op
f7.50 per H.A.
Zierikzee. Benoemd tot ingenieur van
het waterschap Schouwen jhr. R. de Muralt,
oud-ingenieur bij den waterstaat m Indië,
te Delft.
De postbode C. van Leeuwe te Groede
is met ingang van 1 Juni a. s. benoemd
tot brievenbesteller te Vlissingen en J. Mabe-
les te Schoondijke tot postbode voor den
dienst der bestellingen in zijne woonplaats.
Ook is te Vlissingen tot besteller be
noemd A. G. v. d. Berge te Neuzen het
personeel zal alsdan bestaan uit 16 bestellers
en 1 kantoorknecht.
In de Woensdag te Ellewoutsdijk
door ingelanden van het calamiteuse water
schap Èllewoutsdylc c. a. gehouden vergade
ring werd de rekening over het afgeloopen
dienstjaar 1902/3 goedgekeurd in ontvang
op f26.306.43, in uitgaaf op f24.270.63,
alzoo met een goed slot van f2035.80. De
begrooting voor 1903/4 werd vastgesteld,
zoo in ontvang als in uitgaaf op f 26.952.74s.
Het dijkgeschot werd bepaald op f 18.50
per hectare, zijnde 25 cents hooger dan
in het afgeloopen dienstjaar werd geheven.
Aan de gemeente Driewegen werd, onder
eenige voorwaarden, eene bjjdrage van 20
cents per hectare, gedurende 20 jaren, ver
leend in de kosten van begrinden van een
eind dijk, welke eene verbinding vormt
tusschen Ovezand en Borssele. Op een
verzoek van eenige werklieden grondge
bruikers om afdoende maatregelen te nemen,
ter voorkoming van hooge waterstanden,
als vóór eenige weken, tengevolge van
aanhoudenden regen, en die als eenig af
doend middel aangaven het vergrooten van
een tweetal duikers, werd besloten voor-
loopig daartoe niet over te gaan de kosten
ervan werden op ongeveer f 1400 geraamd.
De vergadering vond echter goed eene al-
gemeene opneming te doen houden van de
buizen onder dammen, daar verondersteld
werd dat de geregelde afvoer van het polder
water hier en daar nog al belemmering
