NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 83. 1903,
Donderdag 16 April.
17e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, té Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
Voorkomen is beter dan genezen.
Gemengde Berichten.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Nog voor de Paasch morgen lichtte kwam
de tijding dat de stakingswetten ook door
de Eerste Kamer met algemeene stemmen
waren aangenomen en door de Koningin
gateekend, en alzoo kracht van wet hadden
erlangd.
Daarmee was een einde gemaakt aan
spanning en onrust, als de laatste dagen
en weken opleverden. Daarmee is een
medicijn beproefd om een ziekte te genezen,
die langzaam maar zeker in het lichaam
der Nederlandsche natie was geslopen
een ziekte die tot een crisis komen moest,
en onrustbarend en zeer zorgelijk werd.
Wij Zeeuwen, hoorden slechts van den
voortgang van dit ziekte-proces en het
vervulde ook ons, trouwe vaderlanders,
met bange zorg.
Maar we gevoelden het niet.
Slechts enkele acute verschijnselen van
de koorts die elders zoo hevig woedde,
werden in Zeeland openbaar.
Geen man staakte, en wat meer zegt
nog, geen mensch wilde staken.
De medicijn nu toegediend is, daar het
plichtbesef onvoldoende blijkt de wet.
De wet is niet alleen tuchtmeester tot
Christus, maar ook tuchtmeester tot roeping
en plicht.
Die wet en de regeering die haar ont
wierp en verdedigde is gescholden en ge
lasterd op nooit gekende wijze, maar ons
Christenvolk heeft God gedankt dat de
regeering stand hield en pal stond, en dat
de regeering in deze zoo hoogst moeilijke
dagen daarbij gesteund werd door mannen
aan wie zij haar vertrouwen meent te mogen
schenken, aan mannen als Mr. de Savornin
Lohman, Prof. v. d. Vlugt en zoovele
anderen die boven het partijverband den
nood des vaderlands meenden te moeten
stellen.
Maar hooger nog is het doel waarop de
regeering mikte.
De zinrijke weekplaat van de »Groene"
zegt het zoo welsprekend, Verdwijn en
voor goed" is het woord van de Neder
landsche Maagd, met toorn en droefheid
op het gelaat, tot de anarchie gesproken.
Voor goed verdwijnen en terugkeeren
tot de orde.
Mocht het zoo zijn
Het middel is aangewend, moge het de
gewenschte uitwerking hebben
Daartoe zij onze bede tot God den Heere
Een stroom van beooideeling, ook van
veroordeeling zal volgen op deze regeerings-
daad.
De geëindigde werkstaking en de vele
woorden die ze geschreven of gesproken
in de pen gaf of in den mond legde,
zullen beoordeeld of veroordeeld worden.
Het zij zoo I
Wie het roeping acht de treurige ge
schiedenis die daar achter ons ligt open
te leggen, de wonden aan ons volksleven
geslagen open te rijten, hij doe het. Maar
hij zij tevens gebeden wel te bedenken
dat hoogstwaarschijnlijk weinige kwaad
willigen, en vele onkundigen en nog meer
vreesachtigen het slachtoffer zijn geworden
van deze woelingen.
En nog zij hij, die zijn schuldige naasten
oordeelt gebeden wel te bedenken dat Hij,
die ons de opstanding en het leven is,
Hij, de Man van Smart, ons leerde olie
en wijn aan te dragen, voor de wonden
van een niet-geestverwant.
Dat zij ook thans aller christenen wel
bewuste roeping.
In het gebed op Grooten Verzoendag in
de Joodsche Synagoge tot Jehovah op te
zenden komen de woorden voor Want het
gansche volk verkeert m dwalingDat wil
zeggen dat allen, en niet deze of gene
gezondigd hebben.
15 April 1903.
In de bekende belangrijke zitting der
tweede kamer vorige week Donderdag wa
ren aanwezig 95 leden. Afwezig waren
één oud-liberaal: Foreest; één vrijzinnig
democraat: Pynacker Hordjjk; een anti
revolutionair: De Ridder; een katholiek:
Arnoldts; een sociaal-democraat: Van Kol.
Aan de eindstemming namen geen deel:
Willinge, De Boer en Melchers, alle drie
van de linkerzijde.
De eerste kamer besloot reeds Vrijdag
de stakingsontwerpen in de secties te onder
zoeken. Rapporteurs waren de heeren Van
Velzen (antir.), Havelaar (vrij-ant.), Kist,
Van Nierop en Dijekmeester (lib Zater
dag in een vergadering van 38 leden onder
welke slechts 15 van de rechterzijde, werden
de onderwerpen met algemeene stemmen
aangenomen denzelfden avond stonden zjj
reeds, geteekend en wel door de Koningin,
als wetten in het Staatsblad.
Gelijk meest bij eenvoudige wetsontwerpen
had de eerste kamer ook nu gebruik ge
maakt van de bepalingen van het Regle
ment van Orde, welke mogelijkheid laat om
te volstaan met een zoogenaamd eindver
slag der afdeelingen, zonderdat van de
Regeering een memorie van antwoord werd
gevergd.
De heer v. d. Does de Willebois namens
de katholieken, de heer Havelaar namens
de antirevolutionairen, de heer Vlielander
Hein namens de liberale fractie, bepaalden
zich in hoofdzaak tot een warme hulde aan
het Regeeringsoptreden, waarbij de heer
v. d. Does inzonderheid nog de houding
der christelijke vakactie, de heer Havelaar
het energieke optreden der spoorwegdirecties
en de heer Hein het gedrag der miliciens
en van 't trouwgebleven personeel prees.
Ook een woord van lof voor politie,
marechaussee en veldwachters had in dit
verband niet mogen ontbreken.
De minister sloot zich bij de verschillende
lofspraken aan. Zijn lofrede op het leger
werd zelfs daarmet bravo's be
groet. Wel een bewijs dat er buitengewone
zaken aan de orde waren, buitengewone
indrukken gewekt, buitengewone gevaren
afgewend.
Toch sprak de premier een verstandig
woord toen hij als zijn meening te kennen
gaf, dat nu meer andere gevaren dreigen.
De duizenden ontslagen revolutionairen
bij de spoorwegen konden nu wel eens
wraakplannen koesteren.
Of waren niet in landen die dergelijke
spoorwegstakingen hadden beleefd meer dan
80 procent der daarna voorgekomen spoor
wegongelukken opzettelijk door gewezen
spoorwegpersoneel veroorzaakt?
De premier toonde zijn volkje te kennen,
door niet al te lichtvaardig alle vrees af
te schudden.
Beter dan die criticasters in de liberale
pers, welke hem, hetzij van pessimisme,
hetzij van geprikkeldheid, hetzij van zucht
tot uitdaging willen verdenken.
Regeeren is ook hier voorkomen, voor
zichtigheid de moeder van de porseleinkast.
Nu alles mogelijk bleek, kau overheid en
en volk voortaan nooit genoeg op hun hoede
zijn.
Afgedaan hebbe voor goed de politiek
van den struisvogel, de regeering hebbe
een arendsoog.
En dan metterdaad getoond in te zien
dat de waarschuwing, van de regeerings-
tafel, over het hoofd der eerste kamer heen,
of liever door den trechter der volksver
tegenwoordiging tot het volk gericht, be
grepen werd, dat men onder het schild,
met der neutrale, maar der christelijke
vakactie veilig gaat.
Wij ziju blij met de wetten, al zullen
zg misschien, helaasspoedig big ken veel
te slap te zijn. Maar wij zullen ons nog
meer verblijden, wanneer deze waarschuwing
des ministers algemeen gehoord en begrepen
wordt.
Opvoor de christelijke vakbeweging.
Men koope den tijd uit, dewijl de dagen
boos zijn.
„De neutrale vereeniging is door de ge
beurtenissen der laatste maanden uit Neder
land verdreven".
Zoo zegt het (liberale) Handelsblad.
De kracht der zoogenaamde neutrale
werkmansvereeniging is dan ook inderdaad
gebroken. «j -
Zij toch zijn gebleken te zijn, waar ken
ners haar trouwens aitjjd voor gehouden
hebben, revolutionaire, socialistische ver-
eenigingen.
In Zeeland, op Zuid-Beveland althans,
dat in de christelijke actie, op elk gebied,
altijd van achteren stond, begint de neutrale
werkliedenvereeniging pas op te bloeien.
Zij is nog in hare jeugd, en toont er al
het aantrekkelijke en aangename van.
Wat ons echter niet weerhouden mag,
er met alle kracht den strijd tegen aan te
binden.
Aan te binden, niet negatief, door te
roepen dat wjj haar niet willen maar posi
tief, door te zeggen wat wij wel willen.
Wjj wenschen leiding te geven in den
strijd voor de Christelijke vakactie.
Onze werklieden en arbeiders moeten
Christelijke arbeidersvereenigingen hebben.
Vereenigingen die niet alleen de stof
felijke, maar ook, en in de eerste plaats
de geestelijke verheffing van den werkman
bedoelen.
Bij de jongste Statenverkiezing in het
district Goes heelt men de „neutrale"
werkmansvereeniging als politiek wapen
gebruikt, als stormram tegen de regeering
en de huidige meerderheid in Kamer en
Staten.
Een neutraal man, vriond der werklie
den, moest en zou naar de Staten.
„Neutraal" zou voortaan het ideaal zijn.
Alsof men een halve eeuw levens was
teruggegaan
Voor dit vermomde radicalisme hebben
zelfs sociaal democraten zich het vuur uit
de sloffeu geloopen.
Dat zal nog wel eens meer gebeuren.
Daarom beginnen wij alvast met daar
tegen te waarschuwen.
Onze christelijke werklieden behooren in
een Christelijke vereeniging, niet iD een
neutrale.
Patromonium en Christelijke Nationale
Werkmansbond behooren zich onder ons
uit te breiden.
Een dam tegen den stroom!
De vrijzinnig democraten gaven in de
beoordeeling der stakingswetten bljjk van
een bedenkelijk gemis aan ondergrond.
In de Tweede Kamer kwam dit uit in
de speech van rnr. Drucker,
In de pers kan men er iets van proe
ven uit het jongste hoofdartikel der Mid-
dellurgsclte Courant.
Dit is te vergeven.
Gelijk in Groens dagen de conservatie
ven reeds geteekend werden als niet-con-
sekwente liberalen, zoo kan men de vrij
zinnig demoeraten van onzen tijd houden
voor nog onvoltooide socialisten.
De lijn is dezelfde, er is slechts verschil
in tempo, en voorloopig ook in keuze van
eindstation.
In ons vorig nommer schreven wij
„Ten slotte gingen alle wetsontwerpen in
hun geheel er door met 86 tegen 6 stemmen.
Dit is fout.
Niet alle wetsontwerpen ia hun geheel
maar 't brigadeontwerp werd met 86 tegen
6 stemmen aangenomenen 't enquête-
ontwerp zonder hoofdelijke stemming.
De eigenlijke stakingsontwerpen werden
afgestemd door de vrij zinnig-democraten
en socialisten, met uitzondering van artikel
1straf op stakingsdwaDg. Over artikel 2
werd in vieren gestemd.
a. De hoofdstrafbepaling: contractbreuk
spoorwegambtenaren (358bis)b. zwaardere
strafbedreiging tegen samenspanners en
leiders (art. 358fer)e. verzwaring van straf
wanneer het oogmerk wordt bereikt (art.
358quater)d. ontzetting uit het kiesrecht
(gewijzigd art. 380).
Tegen dit alles stemden de vrijzinnig
democraten, tegen het laatste ook de
liberalen.
En by de eindstemming over de geheele
wet (81 tegen 14) stemden de vrijzinnig
democraten met de socialisten tegen.
Wel gelukkig dat de meerderheid der
Tweede Kamer niet uit vrijzinnig-demo
craten bestond.
Te Amsterdam had op tweeden Paasch-
dag een goed geslaagde Bondenvergadering
plaats, in eetie zaal van het Paleis voor
Volksvljjt.
"Vertegenwoordigd waren, onder voor
zitterschap van het Kamerlid Van Vliet,
de christelijke werkliedenbonden Patrimo
nium, Chr. Nationale WerkmansbondMaarten
Luther, en voorts de afdeelingen der bonden,
aangesloten bij het Christelijk Arbeidssecre
tariaat, Ned. Jongelingsverbond.
Dr. de Visser bad en sprak een openings
woord, terwjjl ds. Gispen met dankzegging
sloot.
Dr. de Visser, de Luthersche predikant
ds. v. Wijk en ds. Talma, benevens een
paar werklieden vertolkten de gevoelens
der Christenwerklieden in de vergadering
en in den lande. Dr. de Visser bracht
hulde aan de regeering, de militairen en
de chr. werklieden, en wekte tot christe
lijke barmhartigheid op jegens de gezinnen
van zoovele misleiden die door de staking
broodeloos waren geworden. Een collecte
voor deze slachtoffers bracht ongeveer f 280
op. Hij en de overige sprekers wekten op
tot stichting en versterking der chr. vak
organisatie. Een motie aan H. M. de
Koningin en een aan den minister van
binnenlandsche zaken vertolkten de blijd
schap oVer de gezagshandhaving, en de
wenschen voor het Koninklijk Huis en de
regeering.
Ds. Talma bracht dank aan de Regeering,
de spoorwegdirecties en de arbeiders die
zich niet wilden leenen tot revolutionaire
beweging. Hij herinnerde dat in de laatste
jaren de arbeidersbeweging meer onder den
invloed stond van sociaal democraten dan
van de christelijken. Dat behoefde zoo niet
te zijn en dat mocht zoo niet zijn doch het
sproot voort uit veel traagheid van de zijde
der christelijken. Nu is die traagheid ge
weken door de gebeurtenissen der laatste
maanden. Een groote taak staat nu voor de
christelijke arbeideidersbeweging open.
„Het recht om hun plicht te doen, waar
voor God hen in de wereld heeft geroepen",
dat vragen de christelijke arbeiders, „het
recht, dat „recht voor allen" is", zoo eindigde
deze spreker.
Op het hierboven vermelde telegram aan
Dr. Kuyper werd het volgende antwoord
ontvangen
„Aan de vergadering van Christelijke
werkiieden de dank der Regeering voor den
hoogen moed, den eerbied ^or recht en
orde en de trouw aan plicht en roeping,
waarvan de belijders van den Christus in
hun kring zoo schitterend blijk gaven. Waar
de Regeering op u kon rekenen, hoopt de
Regeering te toonen, dat de werkmansstand
in Nederland kan rekenen op haar.
De Minister van Binnenlandsche Zaken,
KUYPER."
Ten slotte werd een motie aangenomen,
waarin de wensch werd uitgesproken dat
de chr.-vakorgauisatie krachtig moge op
bloeien door de samenwerking van alle
chr. werkliedenbonden.
Die wensch gold Amsterdam.
Hij geldt ook Zeeland.
Middelburg. Woensdagavond is op den
spoorweg tusschen Vlissingen en hier een
steen afkomstig van de basaltglooiing van
het kanaal dwars over de rails gelegdge
lukkig werd de steen gevonden en daar
door een groot gevaar afgewend. Wel een
bewijs dat nog steeds groote waakzaam
heid van de zijde der regeering en der
spoorwegdirecties noodig is. Een detache
ment sterk honderd man bewaakt thans
de bruggen en overwegen op de lijn
Vlissingen—Roozendaal. Dinsdag werden
zij door nieuwe manschappen vervangen.
Middelburg. Alhier is plotseling, in den
ouderdom van 49 jaar, overleden, de heer
Jan de Vos, notaris sinds 1887, en bevorens
deurwaarder te Goes.
Serooskerke. (W.) De timmermans
knechts alhier, die tot dusver voor een vast
weekgeld werkten, hebben zich allen tot
hunne bazen gewend met het verzoek, om
hen voortaan to lal en werken tegen een
bepaald uurloon, hetwelk zij bepaald wen
schen te zien op 12 ct. per uur voor gewoon
werk en 14 ct. voor overwerk,
Serooskerke. (W.) Hedenmiddag ont
stond alhier brand in een hooistapel, een
eindje buiten de kom der gemeente staande
en toebehoorende aan een sleper uit Middel
burg. De stapel is geheel verbrand. De
oorzaak is onbekend.
Te Zuiddorpe had een arbeider een
onbeduidend wondje aan de hand, waarop
hij geen acht sloeg en dat hij openkrabde.
Kort daarna begon de heele arm op te
zetten en pijn te doen. De geneesheer
vreest bloedvergiftiging. Men zal door het
afzetten van den arm trachten den onge
lukkige, die vader van tien kinderen is, in
het leven te behouden.
Zaterdag is met het Duitsche rijks-
poststoomschip Markgraf te Vlissingen
aangekomen en aldaar ontscheept Jack Hin-
don, de bekende treinenvernieler uit de
Zuid-Afrikaanschen oorlog.
Te Nieuwedorp vervoegde zich
eersten Paaschdag een reizend venter bij
verschillende ingezetenen, voorgevende dat
zijn vrouw in de schuur van een landbouwer
in die gemeente was bevallen en aan alles
gebrek had. Op onderscheidene plaatsen
ontving de man kinder- en beddegoed, eet
waren en geld, waarvoor hij zich zeer dank
baar toonde. Bij onderzoek bleek dat de
man de meewarige menschen maar wat op
den mouw had gespeld. Het geheele verhaal
was een label. De man was, toen men
dit vernam, reeds vertrokken. (M. C.)
Terneuzen. Heden hield op de boven
zaal van mej. Susijn de Centrale Kiesvereen.
Z. VI. Oost. deel. eene openbare vergade
ring, die zeker welgeslaagd mag heeten.
Van alle zijden was men opgekomen, om
de gevierde sprekers te hooren. De ver
gadering werd te 2 uren met gebed ge
opend door den Voorzitter Ds. Van der
Kamp van Axel, waarna deze den eersten
spreker den heer H. de Wilde van 's-Hage
inleidde, die vervolgens een keurige rede
hield over „Het ministerie-Kuyper te rech-
tertijde aan het roer gekomen". Aan het
debat, dat nu volgde en duurde van kwart
voor 4 tot kwart over 5 werd deelge
nomen door de heeren P. van Wijck, anti-
revol.J. van der Peijl openbaar onder
wijzer en Rolff uit Axel, sociaal-demoeraat,
welke door den spreker op degelijke gron
den werden weersproken. Op de avond
vergadering, die te half 7 geopend werd,
door ds. J. van den Berg die nu voorzitter
was, werd het woord geopend door ds.
v. d. Kamp uit Axel, die ruim twee uren
zijn gehoor boeide over het onderwerp:
Het Materialisme en de Sociaal-democratie.
Hierop volgde geen debat; de heer de
Wilde verzocht den referent zijn referaat
in druk te willen uitgeveri als vlugschrift
tegen de socialisten wat zeker de wensch
was van geheel do vergadering. Met een
woord van dank aan de sprekers en een
woord van opwekking tot de hoorders om
tegen de Revolutie het Evangelie te plaatsen,
sloot de voorzitter met dankzegging deze
vergadering.
Wissenkerke. Tweeden Paaschmiddag
sloeg in de Kerkstraat een paard op hol
dat voor een huifwagen gespannen was,
waarin M. L. en zijn. meisje uit Kamper
land gezeten waren. Het paard kwam in
een moddersloot terecht bd werd met veel
moeite gered. L. bekwam geen letsel.
Doch zijn meisje werd met zulk een kracht
