No. 82.1903.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Zaterdag 11 April.
17e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Bij fit nwr tcM eet Bpepsl.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Wegens liet Paasclifeest,
verschijnt Maandag geen nummer
van dit blad.
LANDBOÜW,
Aardappelmest.
RECLAMES.
Woorden van een geleerde.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
rn van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Het is bij zeer veel landbouwers de ge
woonte, om vooral voor aardappels een
mesünengsel te koopen. Men spreekt ge
woonlijk van aardappelmest en verstaat daar
door een mengsel van meststoffen, door don
fabrikant of koopman voor den landbouwer
in gereedheid gebracht. Gewoonlijk bevat
zulk een mengsel een soort minderwaardige
Peru Guano, aangevuld met wat scheikun
dige meststoffen. Soms bestaat het alleen
uit scheikundige meststoffen. Zoo'n mest-
mengsel is wel gemakkelijk. En ik geloof,
dat het daarom alleen dan ook gebruikt
wordt. Met andere woorden, ik geloof, dat
mestmengsels door den boer gekocht wor
den uit gemakzucht. Hij behoeft dan zelf
niet te berekenen en niet af te meten, wat
hij noodig heeft. In 't algemeen heb ik tegen
mestmengsels, dat men te duur koopt. Er
wordt te veel voor het mengen berekend.
Het zijn als medicijnen in den apotheek
klaargemaakt volgens recept. Die zijn ook
te duur naar den inhoud. Doch togen
aardappelmest heb ik nog een anderbezwaar.
De meeste aardappelmestmengsels houden
geen rekening met de bijzondere b eboeften
der aardappels. Als iemand b. v. van een
H. A. grond gaarne zoude oogsten en ook
meent te kunnen oogsten 300 HL. aardap
pels, dan weet hij door een eenvoudige
berekening met behulp van de opgaven in
zijn landbouwalmanak b. v. dat er uit den
grond worden gehaald 68 KG. stikstof, 32
KG. phosphorzuur. 6 KG kalk en 116 KG.
kali. Het is duidelijk, dat een mestmeng-
sel voor aardappels met deze cjjfers ook
rekening moet houden. Toch doet het dat
gewoonlijk niet. Gewoonlijk bevatten die
mengsels naar evenredigheid te weinig Kali.
Men ban dan ook veel gemakkelijker zijn
eigen recept klaarmaken. Daarbij bemerkt
men dan, dat men b. v. op éèn H. A grond
minstens 10 baal Kaïniet moet gebruiken,
om den grond weer terug te geven, wat
de aardappels er uit zullen ontnemen. Vele
aardappels nemen zeer veel Kali uit den
bodem. Zij zijn dan ook, zooals men ze
noemt, Kaliplanten. Wie dus veel en goede
aardappels wil hebben denke er aan, dat
hg in de eerste plaats den bodem van Kali
voorziet.
Twee tegenovergestelde wetten schgnen
thans in strijd, een wet van bloed en van
dood die iedere dag nieuwe strijdmiddelen
uitdenkt, en een wet van vrede, werk en
heil die slechts denkt om den mensch van
de plagen te bevrijden die hem overvallen.
De een zoekt slechts hevige overwinningen,
de andere slechts de verlichting van het
menschdom. Deze laatste stelt een mensche-
lijk leven boven al de overwinningen, gene
offert honderd duizende levens op ter wille
van een enkele. Wie spreekt zoo Pasteur,
de populairste der geleerden, de man wiens
werken de voorwaarden van het menschelijk
leven verbeterd hebben, niet alleen door
ons lijden te verminderen, maar ook door
onze hulpmiddelen te vermeerderen. Deze
woorden zijn thans van pas op het oogenblik
dat men dezer dagen meedeelt de ontdekking
van een électriseh geweer waarmede men
acht en twintig schoten per minuut kan
doen, op het oogenblik waarop men op eeue
bescheidene wijze spreekt van eene nieuwe
uitvinding die de knal, de rook en het
terug stoten der oorlogswapenen zou doen
verdwijnen.
Gelukkiger wijze dat men buiten deze
kampioenen van de doode wet, wjj ook de
kampioenen van de menschlievendheid heb
ben, onder deze laatsten kan men op den
eersten rang stellen do geleerde die door
zijne onsterfelijke ontdekking der Pinkpillen
en do talrijke genezingen die zij verschaft
hebben, do erkentelijkheid verdiend heeft
van duizenden personen van alle klassen
der maatschappij en van allo landen. Onder
deze laatste kan men vermelden Mej. B.
Westers wonende te Nieuwe Schans.
Mejuffrouw E, WESTERS volgens portret.
»Bij dezen," zoo schrijft zij, »betuig ik U
mijn hartelijken dank voor de wondervolle
genezing door de Pinkpillen van Dr. Wil
liams verkregen.
Sedert eenigen tijd was ik lijdende aan
bloedarmoede waardoor ik zeer verzwakte.
De eetlust was uiterst gering en ik onder
vond dikwijls de grootste moeilijkheden om
mijn voedsel te verteren. De geringste
krachtsinspanning was pijnlijk, oorsuizingen
en verblindingen waren de zekere teekenen
van mijtte zwakte. Daar mijn broeder mij
op zekeren dag aanraadde dat ik de Pink
pillen eenB moest gebruiken ben ik er toe
overgegaan en na het gebruik van vier
doozen gevoel ik mij zoo welvarend als ik
voorheen nimmer geweest ben."
De personen die gelijk Mej. Westers lijden,
moeten op de zelfde wijze redeneeren.
Waarom zouden de Pinkpillen mij niet ge
nezen daar zij zoovele personen genezen
hebben die aan de zelfde kwalen leden als
ik? Zij die van de Pinkpillen gebruik
zullen maken zullen weldra eene verbetering
in hun gestel waarnemen indien zij aan
ziekten lijden, vooitkomende uit de verar
ming van het bloed, zooals bleekzucht
of bloedarmoede, maagkwalen, rheuma-
tbiek enz.
Prijs f 1,75 de doos f 9.per 6 doozen.
Verkrijgbaar bij Snabilié, Steiger 27,Rotter
dam, hoofddepothouder voor Nederland en
apotheken. Franco toezending tegen post
wissel. Ook echt verkrijgbaar voor Middel
burg en omstreken bij Joh. de Roos, K 157
Vlasmarkt te Middelburg. Ook echt verkrijg
baar voor Goes en omstreken bij Gebr.
Mulder, Drogerijen en Verfwaren.
10 April 1903.
De behandeling der stakingsontwerpen
is dan toch, ongedacht, nog tot een einde
gekomen.
Met groote meerderheid werden zij in
hun geheel aangenomen. Alleen de vrij
zinnig- en sociaal democraten stemden ten
slotte tegen.
RegeeriDg en volk zg met dozen uitslag
gelukgewenscht.
Heden^ gaan de ontwerpen al naar de
Eerste Kamer, die ze wel spoedig afdoen zal.
Zoo komt de wet allicht nog deze maand
in het Staatsblad, en gaan de miliciens
spoediger dan gevreesd was naar huis.
De socialisten schgnen hun obstructie
plan niet te hebben durven volhouden.
Hadden zg 't uitgevoerd Schaper sprak
immers van een bundel amendementen
zij hadden bet laatste greintje sympathie
met hun strijd voor de valscbe vrijheid
ingeboet.
Het incident-Schaper schijnt aan spoedige
afdoening ten goede te zijn gekomen.
Natuurlijk eveneens bet forscher optreden
van den voorzitter en de zelfbeperking aan
de zijde van alle oiet-socialisten.
Indien men zichzelf of anderen de vraag
steltWat zou een Kabinet bestaande uit
liberaleu of een Kabinet bestaande uit
vrijzinnig-democraten in de crisis die ons
vaderland doorleeft hebben gedaan, wat zou
dan wel het antwoord moeten zijn
Zou niet aller antwoord zijntoegeven
veel te veel en veel te lang.
Zelfs christenen die nu schrikken voor
den afgrond aan welks rand men zoo rus
tig wandelde, en welks diepe kuil bedekt
was met mooie woorden als met gebloemte
in voorjaarsschoon, ontgingen alle verleiding
niet.
En wat zou het dan van liberale zijde
worden waar men meer den nadruk legt
op vrijheid dan op gezag, meer gevoelt
voor de rechten van den mensch dan voor
diens plichten?
Niet onder een liberale maar onder een
christelijke regeering overkomen ons deze
troebelen.
Wie weet of gij niet om zulken tijd als
deze is tot het Koninkrijk geraakt zijt'\ Zoo
was eenmaal het woord van Mordechai
tot Esther.
Zou dit woord niet vertolken wat daar
leeft in menig hart? Ook in het hart van
menigeen die niet bekend is zich aan te
sluiten bij de christelijke partijen en minder
ingenomen zich gevoelde met een christe
lijke regeering?
Nu de droevige geschiedenis van deze
week met den treurigen nasleep voor zoo-
velen voorbij is, past geen juichtoon, maar
diepe verootmoediging, naast een gevoel
van waardeeriDg voor de krachtige en kloeke
houding der regeering.
Bij een misdrijf als dit past geen ver
ontschuldiging, of pleit men geen ver
zachtende omstandigheden.
Dit is misdrijf met voorbedachten rade.
Maar aanstootelijk niet minder zou de
juichtoon der overwinning zijn, onder deze
omstandigheden en in 't licht van heden
en toekomst.
Wat nu aangenomen is?
Dit, dat gestraft wordt met gevangenis
hoogstens 9 maanden of geldboete
hoogstens f 300hij (of zij) die een ander
door geweld, of eenige andere feitelijkheid,
door bedreiging met smaad of smaadschrift
dwiDgt bijv. om te staken.
De vrijheid van arbeid is derhalve verzekerd.
Voorts dat gestraft wordt hij die een niet-
staker op den openbaren weg wederrechtelijk
in zijn vrijheid van beweging belemmert,
zich aan hem opdringt, hem op hinderlijke
wijze blijft volgenmet hechtenis van ten
hoogste een maand of geldboete van ten
hoogste honderd gulden.
Hierdoor komt dus een einde aan den
dioang tegen arbeiders door stakers en moleste
op straat.
Dan dat staking door ambtenaren of
spoorwegpersoneel tot stremming van den
dienst of het verkeer gestraft wordt met
gevangenisstraf van hoogstens een, twee,
soms vier jaar dat geldt ook de leiders
of aanstokers der dienstweigering. Aan
die straf is 't verlies van sommige burger
schapsrechten verbonden, o. a. kiesrecht.
Dus geen staking van spoorwegpersoneel meer.
Voorts wordt ingesteld een spoorwegbrigade.
En eindelijk er zal een commissie van
onderzoek aan 't werk gaan, die nog voor
Nieuwejaar met haar rapport hoopt klaar
te zijn, in zake de grieven van het spoor
wegpersoneel.
Tegelijk is 't koninklijk besluit publiek
gemaakt waarbij de hetere regeling der rechts
positie van het spoonvegpersoneel wordt voor
geschreven.
Aan de spoor wegdirectiün is namelijk
de verplichting opgelegd
lo. dat al hetgeen op de rechtspositie
en de dienstvoorwaarden van het personeel
betrekking heeft, het loon inbegrepen, be
hoorlijk worde gereglementeerd, en als
reglement aan de goedkeuring der Regeering
zal worden onderworpen, 2o- dat dit reg
lement om do 5 jaar zal worden herzien
3o. dat in dit reglement een geordende
wog tot het indienen van grieven en wen-
schen zal worden geopend 4o. dat gewaakt
zal worden tegen te langen termijn van
opzegging van den dienst5o. dat voor
disciplinaire geschillen, behoudens de veilig
heid van den dienst, scheidsrechterlijk uit
spraak zal worden ingevoerd 6o. dat deze
scheidsrechterlijke uitspraak op korten ter
mijn in werking zal moeten treden 7o.
dat voor de geschillen van disciplinairen
aard, die van 1 Mei 1903 af mochten voor
komen, alsnog op dit scheidsgerecht, zoo
dra dit werken kan, beroep zal openstaan.
Ons dunkt een en ander moet met een
gevoel van verademing, in de eerste plaats
door de getrouwen uit 't spoorwegpersoneel,
in de tweede plaats door alle vrienden van
orde; in de derde plaats door alle god-
vreozendon in den lande vernomen zijn.
Over een incident, dat zich j.l. Zaterdag na
afloop der vergadering in het gebouw der
Tweede Kamer beeft voorgedaan tusschen de
beeren v. d. Borch van Verwolde en Troelstra,
deelt de N. Arnh. Ct. het volgende mede
Na afloop der zitting van de Tweede Kamer
bevonden zich in de jassenkamer de heeren
Troelstra, Melchers, Schaper en Hugenholtz,
die den heer Van der Borch een weinig
trachtten te „pesten", naar aanleiding zijner
interruptie tegenover de bewering van den
heer Schaper, dat het op de been houden
der miliciens de schuld was van de re
geering. De heer Van der Borch bad toen
geroepen„niet van de regeering, maar
van ulieden".
Sprekende mot den heer Krap, had daar
op de heer Van der Borch, zoodat hij door
de aanwezigen kon worden gehoord, gezegd
„De heeren hebben niet, zooals ik, een
zoon onder de miliciensware dat het
geval, zij zouden wel anders oordeelen."
Hierop volgden verschillende beleedigende
uitroepen van de zijde der vier heeren.
Toen daarop de heer Van der Borch zich
verwijderde, werd bij op de trap gevolgd
door den heer Troelstra, die hem o.a. toe
schreeuwde, dat zijn zoon alleen dienst
deed om de brandkast van zijn vader te
beschermen, daarbij met een stok zwaaide
en zich zeer opgewonden betoonde. Tal
van bezoekers der gereserveerde tribune,
waren bij deze laatste scène tegenwoordig
en betuigden luide hun verontwaardiging.
Dr. Kuyper schreef in de Standaard van
28 Sept. 1897, over onze Tweede Kamer
met haar enkele wat sterk rood-getinte
leden
„De digniteit van ons parlement vindt
haar hechtsten steun in den kalmen zin
van onzen volksaard.
„Beletten dat in het parlement over be
ginselen, instellingen, maatregelen en wet
ten op scherpe wijze geoordeard wordt,
in een zin die velen tegen do borst stuit,
is niet mogelijk.
„Dit is het recht van het vrije woord.
„Wat belet en verhinderd moet worden
is alleen het onbetamelijke in uitdrukkingen,
het persoonlijke in den aanvalde poging cm
door rumoer en lawaai te intimideer en"
Dit schreef hij in 1897.
En nu, ruim vijf jaar later, is er alle
reden om zich diep te schamen over zoo
veel bederf als nu eergisteren gebleken is
zich van de Kamerwaardigheid meester te
maken.
Het is of de sociaal democratische heeren
er zich. op toeleggen onbeschaafd en on
hebbelijk te zijn.
Huichelaarsleugenaarsschurken sloe
ber 1 en dergelijke zijn de scheldwoorden
die ze onzen mannen Lohman, Talma,
Passtoors, e. a. toesnauwen.
En wat de minister van binnenlandsche
zaken Vrijdag in een bestudeerde speech
van den heer Troelstra te hooren kreeg,
was van nog lager allooi.
Ook de wijze waarop deze beeren van
het „godsdienst privaatzaak" over hetgeen
ons heilig is, spreken, is ergerlijk.
De voorzitter heeft wel een moeilijke
taak om dergelijke mannen, die ook om den
Voorzitter niet geven, die trouwens alle
gezag verwerpen, in toom te houden.
Steune hem de rechterzijde, ook hierin
dat men hen kalm aanhoore, niet in de
rede valle, niet lache of eenig teeken van
afkeuring geve, dat hen prikkelen zou, of
hun de gelegenheid openen om nog langer
aan het woord te blijven.
Want dat willen zij juist.
Zij willen geprikkeld zijn om een grof
heid te kunnen zeggen.
Wat te ergerlijker schijnt, nu twijfel
rijst of hun ernst en verontwaardiging wel
zoo heel oprecht zijn.
Tenminste de verslaggever van de Nieuwe
Courant zag, hoe Schaper onder zijn eigen
rede, soms niet voortgaan kon van zijn
eigen pret, en zijn geestverwanten met
allerlei grappen en glossen zijn rede op-
vroolijkten.
Waarom de laatsten?
In verband met hetgeen wij schreven
naar aanleiding van 't eerste schrijven van
den Christenarbeider op Walcheren, vesti
gen wij de aandacht op hetgeen voor eenige
weken de Zuider Kerkbode van ds. Littooij
te lezen gaf.
Van de socialisten sprekende zegt hjj
»De geest, die van hen uitgaat, is die der
revolutie. Brengt de uwen er niet mee
in aanraking want wat naar 't vleesch is,
gaat er lichtelijk in.
Maar waar zij spreken van het verkorten
van den arbeidsduur", vooral in den zomer
hier op het land van Walcheren, begint
daar liever uit u zeiven en onder elkander
mee. Het zal anders laDgs socialistisehen
weg, zooals ik u duif te profeteeren worden
afgeperst.
Gij profiteert van de beginselen, die wij,
Gode zij dank, hier met onze arbeiders
belijden. Meer dan ik zeggen kan, zou
het mij leed doen, als onze beginselen ten
slotte mee het gelag moesten betalen. In
vele streken en steden is dat, geloof ik,
helaas reeds het geval.
Niemand krijge dat, naar ik hoop, voor
zijne rekening."
Het is niet duidelijk of ds. Littooij den
veldarbeid »op" het land, dan allen arbeid
in het land van Walcheren bedoelt.
Waarschijnlijk wel het eerste.
Laten onze werkgevers, de boeren, dan
acht geven op de teekenen der tijden.
Wij zijn zeer voor arbeidersorganisaties,
maar nog meer voor arbeidsorganisaties, dat
wil zeggen, waar patroons en knechts de
leden zjjn, en elkaar ontmoeten en de
quaesties van arbeidsduur en (naar wij
althans meenen) ook van loonregeling
kunnen bespreken.
Dat is de christelijke democratie, die op
Walcheren behoort voorop te gaan.
Op Zuid-Beveland is deze kans reeds
voor een deel verkeken.
Toch zijn wij in deD laatsten tijd, hier,
en wel te Ierseke en Biezelinge nog twee
afdeelingen van Patrimonium rijk geworden,
en werden te Nisse, 's Heerenhoek, Hein-
kenszand en Colijnsplaat afdeelingen van
den Chr.Nationalen Werkmansbond gesticht.
Volge spoedig nog een Christelijke werk
liedenorganisatie te Baarland, Oudelande,
Nieuwdorp en Kruiningen.
Wie spant zich daar eens voor?
En hoe zal 't te Wemeldinge
Moet 't daar weer den weg der zooge
naamde neutraliteit op?
Geen kerkelijke, geen politieke vereeni-
gingen, dat willen wij ook.
Maar ook geen Christelijke
Mag dit, mag dit nog, in onzen tijd?
Wij moeten hebben Christelijke vakorga
nisaties, en een Christelijke werklieden
partij die hare afdeelingen heeft in alle
plaatsen waar onder de werklieden de
Christus nog wordt beleden.
Zulk een organisatie is Patrimonium.
Zulk een organisatie bieden niet de
