NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 81.1903.
Donderdag 9 April.
17e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
/F00!1 kreeg de staking niet de gewenschte
uitbreiding.
Uit de Tweede Kamer.
i&echtszaken.
beken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
8 April 1903.
Vriendelijk verzoek.
Tot 21 April heeft een ieder het recht
om ter secretarie te gaan zien of zijn naam
wol op de Kiezerslijst staat. Men kan de
Kiezerslijst ook tegen betaling in afschrift
krijgen.
Laat men derhalve eens gaan zien.
In plaatsen waar Kiesvereenigingen zijn
is dat de taak der secretarissen.
Gewapend met de oude Kiezerslijst gaan
zij naar 't raadhuis, vergelijken haar mot
de nieuwe en handelen vervolgens naar
omstandigheden.
Teekenend in menig opzicht is het be
richt in Het Volk dat do Horvormdo predi
kant v. d. Heide Zondag in een koffiehuis te
Leeuwarden optrad, en dat de militairen
appèl hadden maar dat daarna een groot
aantal ter vergadering kwamen en onder don
derend gejuich plaats namen op het podium.
Een evangelieprediker revolutieprediker!
Tegen het Evangelie dat hij prediken moest
brengt hij de Revolutie Dat is smartelijk
4e
De staking is uitgebroken.
Wij gaan niet in op dwaasheden als van
de Middelburgsche Courant die gewaagt van
„den vroeger aangeslagen hoogen toon,
voor een deel een gevolg van de uittav-
tende houding van eenige persorganen en
de houding van regeering en meerderheid
in de Tweede Kamer''.
Wij zullen de lezers niet vermoeien met
allerlei bijzonderheden.
Feit is dat Zondagnacht door het Comité
van Verweer Oudegeest en Petter
„de algemeene werkstaking voor spoorweg
arbeiders en havenarbeiders" over het ge-
heele land is geproclameerd, en de staking
van werklieden in verschillende vakken,
onder anderen van de bakkers, gelijk wij
reeds gisteren te Goes door aanplakking
hebben meegedeeld, wordt voorbereid.
(Men zie echter Telegrammen).
In een snorkend manifest hadden Potter
en Oudegeest het sein gegeven.
Het liegt!" heette het eenige weken ge
leden in een onder ons verspreide circu
laire. Maar dienzelfden indruk ontvangt
men van dat manifest, hetwelk aldus aan
vangt:
Mede-Arbeiders
Zoo zullen wij dan worden geknecht!
Zoo zal ons alle recht worden ontnomen
om te strijden voor een beteren toestand!
Zoo zal de regeering van „Christenen" zor-
gen, dat wij ons leven op de meest önchris-
lelijke wijze moeten voortsleependat
honger en ellende voortdurend ons
deel zullen zijn en dat de kapitalisten
hun brandkasten zullen kunnen blij
ven vullen ten koste van de wel
vaart der arbeiders.
Er zullen wetten worden aangenomen, waar
door de arbeiders geheel zullen worden on
derworpen aan de patroons. Waardoor iedere
krachtige loonbeweging onmogelijk zal wor
den gemaakt.
Waardoor het niet mogelijk zal zijn onze
vrouwen wat meer weekgeld te geven.
Waardoor onze kinderen zullen moeten le
ven in dezelfde treurige omstandigheden als
waarin wij zijn opgevoed.
En dan wordt er verder geschreeuwd
van „onderdrukkers", „patroonswillekeur
en tyrannie", „onrecht en uitbuiting",
„worgwetten", „heden toonen geen slaven
te zijn, geen willooze werktuigen in de
handen van de patroons"; „het licht van
den dag der vrijheid straalt ons tegen";
„krenken in onze rechten", „slaven van
het kapitaal", en dergelijke; terwijl de „bour
geoisie" wordt verdacht gemaakt als zijnde
(misschien) belust op een bloedbad!
Dit manifest heeft zijn uitwerking niet
gemist.
^phjjnaal de voornaamste stations word
gestaakt.
Met ieder uur haast komen stakende
spoorwegbeambten terug. En dit zal ook
van daag wel zoo zijn, dewijl de directiën
hebben doen weten dat wie niet uiterlijk
heden terugkeert, geacht wordt te zijn
ontslagen.
Een goede maatregel.
Immers staking is niet, wat de socialist
er van maakt, een tijdelijk neerleggen van
het werk, om het later, als men wil, weer
op te vatten.
Staken is zichzelf en zijn patroon ge
daan geven, zoo oordeelen de patroons op
hun beurt.
Wie van de stakers het nu met de eorste
of met de tweede opvatting eens is, zal
wel uitkomen.
Er is hier en daar ook al nieuw perso
neel aangenomen. Maandagmorgen viel,
door misverstand, het „eerste schot".
Een groepje spoorwegarbeiders te Am
sterdam begaven zich door het achterhek
van het station naar hun werk op het
emplacement, als naar gewoonte. Zij wer
den door de militairen toegeroepen terug
te keeren, doch daar zij zich geen kwaad
bewust waren, liepen zij verder. Toen viel
het schot. Een der arbeiders kreeg een
schampschot in de dij.
Nog werden daar des middags door
kwajongens relletjes gemaakt zoodat de
politie forsch optreden moest, eemgen raak
ten onder den voet, en twee personen
werden licht gewond.
Overigens nergens ongeregeldheden.
Uit enkele plaatsen komt bericht dat
geregelde treinenloop reeds weer verze
kerd is.
Waar echter tegenover staat dat de
staking van het spoorwegpersoneel algemeen
is op de navolgende lijnen en stations Oos
terstoomtram HaarlemZandvoortVel-
sen BeverwijkAlkmaar. Harlingen
HeerenveenDrachten en Sneek Win
schotenDelfzijl- -Nieuweschans. Arnhem
UtrechtMaastrichtNijmegen in Tilburg
werkt nog één machinistin Zaandam
werken 7 man personeelin Haariem 5
machinisten en 2 stokersin Groningen
6 man van de CO.
Tot het uitschrijven der staking is, vol
gens Het Volksdagblad besloten op Don
derdag 2 dezer. Toen moet het comité van
verweer de opdracht van de hoofdbesturen
der verschillende vakbonden gekregen
hebben om in den nacht van 5 op 6 April
de staking te proclameeren.
In dien tusscheutijd werden in alle
stilte door het comité van verweer uitge
breide maatregelen genomen om de be
weging geheel te doen slagen.
Zondag vertrokken verschillende voor
mannen uit de beweging naar alle voor
name plaatsen van het land, met zich
nemende groote pakken manifesten, die in
den afgeloopen nacht in grooten getale
verspreid werden in en buiten de geheime
nachtelijke vergaderingen.
Men had volgens de bladen ook Troelstra
en Hugenholtz met een koffer zien opreis
gaan.
Te Rotterdam hebben zeer velen van 't
personeel gestaakt. Op de bekende som
matie van de directie hebben zich tot her
vatting van hun dienst aan het station D.
1'. aangemeld slechts 7 wissel wachters en
2 machinistenaan het Maasstation niemand.
Dit station wordt thans door infanterie
bewaakt onder bevel van een kapitein.
Aldaar werd ook de staking geprocla
meerd door de arbeiders in bouwvakken.
Een tegenstander der staking werd het
woord ontnomen.
Op sommige plaatsen rijden trams onder
militair geleide. Alle bruggen en wissels
zijn door militairen bezet.
Een honderdtal havenarbeiders te Dor
drecht hebben zich schriftelijk bereid ver
klaard, schepen van Rotterdam of elders
te lossen of te laden.
Ie Haarlem schijnt een oproerige geest
te heerschen. De tram naar Alkmaar rijdt
onder begeleiding, ook de goederenwagens'
der H. IJ. S. M. rijden door de stad met
politieagenten er op. Ook de bakkers en
karrenvoerders aldaar staakten. Gisteren
avond om 8 uur was er geen broodje
meer te bekomen.
Als staaltje van gehoorzaamheid aan de
orders der leiders diene, dat b.v. op den
Kruisweg te Haarlem werd gestaakt op
vertoon van een op een koffiezakje ge
schreven afschrift van de order tot staken.
Te Amsterdam .besloot de directie der
Nederlandsche Fabriek van werktuigen en
spoorwegmateriüel,aangezien de werklieden,
die willen blijven werken, daarin steeds
meer en meer bemoeilijkt worden door de
stakenden, de fabriek hedenavond tot nader
aankondiging te sluiten.
Aldaar zijn ook de veembedrijven door de
directiën stop gezet. In een manifest ver
klaren „de Vereeniging van werkgevers
op scheepvaartgebied, de "Vereeniging van
werkgevers in het veembedrijf, de Amster-
damsche Expediteursvereeniging, en de
Schuitenvoerderspatroonsvereeniging" hier
toe genoodzaakt te zijn uit overweging dat
de toestand in de haven van Amsterdam,
in het leven geroepen door de houding der
werklieden, thans van dien aard is, dat
verdere werkzaamheden in de bedrijven
barer leden onmogelijk zijn geworden dat,
ook, al mocht de afgekondigde algemeene
staking van de werklieden in de trans
portbedrijven weder spoedig worden opge
heven, het te voorzien is, dat ondanks alle
pogingen van de zijde der werkgevers om aan
hunne verplichtingen tegenover den handel
en andere betrokkenen te voldoen telkens
nieuwe conflicten met alle daaruit voort
vloeiende gevolgen zullen ontstaan, omdat
voortdurend om het geringste feit in eenig
nevenbedrijf de werkzaamheden voor de
scheepvaart en den goederenhandel met
geheelen of gedeeltelijken stilstand worden
bedreigden onder deze omstandigheden
handel en scheepvaart toch zullen ver-
loopen.
Onberekenbaar geldelijk verlies zal van
dit besluit gevolg zijn. Maar de directie
kon wel niet anders.
Overigens alles rustig.
Gisterenavond vertrok de laatste trein
op tijd, getrokken door twee locomotieven,
veel passagiers en een flinke postbezen-
ding vervoerende.
Te Arnhem en Nijmegen was de staking
algemeen. Eenige teruggekeerde remmers
werden voorloopig niet aangenomen. De
laatste blokwachter is gister heengegaan.
Ook te Zwolle werden eenige berouw-
vollen niet weer aangenomen.
Te Groningen hebben van de 56 machi
nisten 38 gestaakt.
Te Enschede breidt zich de staking uit.
Er rijden nog slechts 2 machinisten.
Te Venlo besloot het voltallig spoorweg
personeel om niet te staken.
Te 's-Hertogenbosch staakten 100 sigaren
makers der firma Baar. Zij worden niet
weer aangenomen, wijl toch de staking niet
haar oorzaak vindt in eenige ontevreden
heid over loonen, arbeidstijden en derge
lijke de fabriek rakende zaken, maar het
gevolg is van de solidairverklaring van dit
honderdtal met de spoorwegarbeiders.
Dinsdagmorgen te 10 uur kwam de
Kamer weer bijeen. Doch reeds te 7 uur
stonden menschen op het Binnenhof, met
het doel om, zoo mogelijk, toegang te
krijgen tot de publieke tribune.
De algemeene beraadslagingen werden
hervat en te half 6 's avonds be
ëindigd.
Dat zij zoo laat eindigden is de schuld
der socialistische oppositie dat zij eindigen
konden is te danken aan het flink optreden
van den voorzitter, en aan het verstandige
besluit van de voorstanders der wetsont
werpen om niet verder te debatteeren. Van
dit besluit werd door de heeren Lobman
en Mees verklaring en rekenschap gegeven.
Heden Woensdag behandeling der ar
tikelen (afzonderlijke wetsvoorstellen); en
dan stop zetten tot 't laatst van April,
wegens de feestdagen en de Paaschvacantie.
Uit het debat valt te releveeren dat de
minister van justitie, in een puntige rede
nogmaals duidelijk uiteenzette dat geen
sprake is van «knevelen", maar alleen van
bescherming van goedwilligen tegen kwaad
willigen.
De artikelen beoogen eenerzijds hand
having van de persoonlijke vrijheid, ander
zijds het opkomen voor de openbare orde,
noodig in eiken geordenden staat.
Voorts ontkende de minister zeer beslist
dat de strafwet ingrijpt in het vakvereni
gingsleven of gericht is tegen het ver-
eenigingsrecht en de solidariteit. Het voor
stel bedoelt, recht, vrijheid en verzoening.
De heer Schaper trad in een breed
voerige weerlegging van de vorige sprekers,
en werd herhaaldelijk wegens heftigheid
tot de orde geroepenonder anderen toen
hij sprak van de „laaghartige en schan
delijke" wijze waarop de heeren Talma
en Passtoors op de arbeiders hadden ge
smaald.
Bij een nieuwe vermaning van den voor
zitter om niet te ver buiten de orde te gaan
verweet de heer Schaper den Voorzitter dat
deze zich liet opruien door menschen die
achter hem staande voorzitter wees hem
op 't beleedigende dezer woorden.
Toen Schaper klaar was, verklaarden de
heeren Lobman en Mees dat men dezerzijds
van het woord afzag, waarop mr. Troelstra
het woord kreeg, die in een lange rede
repliek leverde, de wetsvoorstellen ander
maal scherp hekelde en de neutrale vakactie
verdedigde tegenover de Christelijke.
Ook deze spreker was zeer heftig, voor
namelijk tegen den voorzitter wanneer deze
den parlementairen socialist in 't parlemen
taire spoor wilde houden.
Toen volgde Helsdingen, toen Drucker,
en eindelijk Ter Laan. Ook deze spreker,
schoon minder heftig, was aanhoudend
buiten de orde. Zijn speech wekte nogal
den lachlust op, en was dan ook, blijkens
de verslagen, tamelijk ongelukkig. Hij had
het over «Verzoening" doch hij behandelde
den treinenloop, de veiligheid en dergelijke
quaestiën.
Uit het verslag in de Nieuwe Rott. Crt.
schrijven wij ter kenschetsing een en ander
over.
De heer TER LAAN komt er tegen op dat
deze maatregel zou strekken tot verzoening-,
integendeel, Blechts onrust en verbittering
heeft de indiening dezer ontwerpen gewekt.
(Het is zeer rumoerig in de Kamer de
spreker slaat met zijn schrijfmap op de
tatelde voorzitter verzoekt hem voort te
gaan). Het spoorwegpersoneel is door den
bitteren nood gedwongen geworden tot
tegenweer. Men spreekt van verzoening,
doch men moet dan eens letten op den
zwaien dienst dien de militairen op de
spoorweglijnen moeten verrichten. (De
VOORZITTER verzoekt den spr. binnen de
orde te blijven). Spr. acht zich verplicht deze
opmerking te maken op de bewering van
den Minister van Justitie dat een maatregel
van verzoening wordt voorgesteld. Men be
hoeft niet te vreezen voor bedreiging der
veiligheidon ze partij is een partij der
orde, niet van geweldwaarom dan die
afmattende en vervelende dienst.
Is 't niet alsof het publiek tegen de
stakers moet worden opgezet door de mo
gelijkheid dat er een ongeluk gebeurt door
dien bij het kunstmatig onderhouden van
den spoorwegdienst de treinen op elkander
loopen?
De Regeering behoorde te waarschuwen
tegen de onveiligheid.
De VOORZITTER zegt, dat de voorge
stelde maatregelen strekken om stakingen
te voorkomen. Dit heeft met den treinen
loop niets te maken.
De heer TER LAAN meent dat hij ver
plicht is deze opmerkingen te maken, nu
de Min. gezegd heeft dat 't te doen is om
verzoening. De militairen langs den weg
zijn absoluut niet in staat de veiligheid te
verzekeren.Het betreft de verzoening
Uitbundig gelach.)
De VOORZITTER. Dit heeft niets met
verzoening te maken.
De heer TER LAAN gaat voort.
De VOORZITTER valt hem wet-r in de rede.
De heer TER LAAN. Op die wijze kunnen
wij in 't algemeen niet over deze wetten
sprekeD.
De VOORZITTER. Maar die beschou
wingen hebben met de veiligheid op de
spoorwegen niets t.» maken.
Stem van socialistische zijdeVolhouden!)
De heer TER LAAN zal dan op die zaken
terugkomen bij hot ontwerp op de spoorweg
brigade.
Kantongerecht te Goes.
Op 7 April 1903 zijn veroordeeld wegens
jagen z. acte en verg.: A. de W., te's-Heer
Arendskerke, 4 x f 2 b. s. 4 X 1 d. h.
uitl. 2 geweren of le betalen 2 X f 1 b s.
2 X 1 d. h. G. de R. Gzn., te Wissenkerke,
4 X f 3 b. s. 4 x 2 d. h. uitl. 2 geweren
of te betalen 2 X f 5 b. s. 2 X 3 d. h.
F. in 't A., te Schore, 2 X f2 b. s. 2x1
d. h. uitl. geweer of te betalen f3 b. s.
2 d. h. H. de B., te Coljjnsplaat, 2 X f 3
b. s. 2 X 2 d. h. uitl. geweer of te te betalen
f 2 b. s. 1 d. h. J. B., te Wissenkerke,
2 X f3 b. s. 2 X 2 d. h. uitl. geweer
of te betalen f 3 b. s. 2 d. h. A. K., te
's-Heer Arendskerke, 2 X f 2 b. s. 2 X 1
d. h. uitl. geweer of te betalen f 0.75 b. s.
1 d. h. A. de V., te 's-Gravenpolder, 2 x f 3
b. s. 2 X 2 d. h. uitl. geweer of te betalen
f 1 b. s. 1 d. h.; id. te zamen en in vereeni
ging: A. de W., en A. K., te 's-Heer
Arendskerke, ieder 2 X f 3 b. s. 2x2
d. h. voor ieder uitl. geweer of te betalen
f 0.75 b. s. 1 d. hwild vervoeren na sluiting
jachttijd: G. A. B., te Wissenkerke, f 2
b. s. 1 d. h. verb, verkl. opbr. haaspoging
doen om met strik wild te bemachtigenM. P.
S., te Goes, f 3 b. s. 2 d. h.straatschender j
I. S., te Ierseke, f 0.50 b. s. 1 d. h.loopen
over grond z. verg.: G. de W., M. B., M. de W.,
te 's-Gravenpolder, ieder f3 b. s. 2 d. h.;
overtred. arbeidswet: L. H. A. F., te Goes,
2 x f 3 b. s. 2 x 2 d. h.vissched op eens
anders perceel in schelde z. verg.: W. C. B.,
J. M. S., te Tholen, ieder f 20 b. s. 10 d. h.
oesters korren linnen 500 M. afstand: A.
H. Mzn. en J. P. te Ierseke, ieder f 5 b. s.
3 d. h.asch werpen in water bestemd tot
teelt schelpdierenW. B. F. te Middelburg
f 1 b. s. I d. h.niet in acht nemen voor
schriften tot voorlc. van aanvaringJ. V. te
Wemeldinge, C. de J. te Tholea, J. Z. en
J. "W. te Ierseke, E. E. te Philippine ieder
f 5 b. s. 3 d. h.bij dooiweer met te zware
vracht rijden: A. F. te Schore, J. de H.,
woonplaats onbekend, ieder f 2 b. s. 2 d.
h.onder rijden zitten op hondenkarF. H.
Mzn. te Ierseke f I b. s. 1 d. h.z. verq.
muziek in herberq maken J. B. te Hansweert
2 X f 3 b. s. 2 X 2 d. h.'s nachts een hond
los op straat hebbenD. P. v. H. te Goes,
f 1 b. s. 1 d. h.overtr. LeerplichtwetW.
T., J. v. G. en J. B. te Wolfertsdijk, M.
H. te Kloetinge, C. de S. te Wemeldinge,
P. P. te Oudelande, ieder f 1 b. s. 1 d. h.,
N. de M. te Wemeldinge 2 X fl b. s.
2 X 1 d. h., H. D. te Nisse, I. v. M. te
Schore, M. v. d. B. te Wemeldinge, J. O.
te Ovezande, J. de F. en C. H. te Colijns-
plaat, M. R., W. v. d. D. en E. W. te
Heinkenszand, ieder f2 b. s. 2 d. h.
overtred. Leerplichtwet bij 1 herhL. v. L.
te Colijnsplaat f3 b. s. 2 d. h.
Vrijgesproken werdenJ. T. te Wemel
dinge en H. V. te Colijnsplaat, beklaagd
van overtred. Leerplichtwet, J. A. v. O. te
Colijnsplaat, beklaagd van jagen z. acte en
vergunning.
Bekrachtigd werd het verstekvonnis dd.
20 October 1902 van het Kantongerecht
te Goes, waarbij F. J. J. te Goes wegens
dronkenschap werd veroordeeld tot f3 b.
s. 3 d. h. en waartegen verzet.
BEKEIDMAKINGr.
Goes, De Secretarie der gemeente zal Vrij
dag io April en Maandag 13 April a.s. uit
hoofde van den Goeden Vrijdag en den 2en
Paaschdag gesloten zijn.
Tot het doen van aangifte voor den Bur
gerlijken stand zal alleen des voormiddags van
9 tot 9'/j uren gelegenheid gegeven worden.
