NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Mr. C. Lncasse.
No. 56. 1903.
Dinsdag 10 Februari
17e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISeH
het Hoofd-
afdeelingen
idmaatschap
d.
I a. s. trouw
idaat.
w mede om
P
re
LTo*u.rg,_
awe YOOR-
ilow (kleur-
sch Nleri-
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRUS DER ADVERTENTIËN lMr| 1903,
Gemengde Berichten.
si WEILAUD
r.
zitter.
meester,
ecretaris.
;er.
oorzitter.
er.
eester.
i.
r.
sr.
sstor.
er.
zitter.
:ter.
e-Voorzitter.
ter.
cemgingen m
net allen aan--
de verkiezing:
heer
lend lid.)
T, Voorzitter
laag gesteld.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cenfcJr g
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regyor dhr. J. Zandee
meer 10 cent. van den Notaris J. M.
Voor de a. s. stemming voor een lid
dor Tweede Kamer in het kiesdistrict
Middelburg bevelen wij dringend aan den
candidaat der a. r. Kiesvereenigingen,
9 Februari 1903.
De heer P. Brouwer hoofd eener school
komt in een op waardigen toon geschre
ven brochure welke ter drukkerij Vada te
Wageningen het licht zag, op tegen de
onwaarheid en onbillijkheid in 't optreden
van mr. T. de Vries. Deze brochure be
hoort in ruimen kring verspreid te wor
den. Welk vermogend antirevolutionair
heeft er wat voor over om in alle plaat
sen waar De Vries en Staalman optreden
deze brochure aan den uitgang gratis te
doen uitdeelen. Geschiedt zoo iets niet,
dan heeft het schrijven van dergelijke bro-
chuies geen nut. Alleen de vrienden lezen
ze en de vrienden van de „Christen De
mocraat" achten zich genoeg op de hoogte,
wanneer zij de ongemanierde „weerlegging"
van Brouwere ernstige klacht in dat blad
genoten hebben.
De heer Chr. W. Koster, godsdienst
onderwijzer te Amsterdam, legde bij Kirch-
ner aldaar een brochuretje ter perse van
slechts 16 bladzijtjes en tot den prijs van
10 cent te bekomen.
Het is getiteld: Noodzakelijke staking.
Een ernstig woord aan allen die Godvree-
zende zijn.
Het is een woord op zijn tijd.
Het is naar aanleiding van het korts
afgespeelde stuk revolutie.
Hij voegt er eenige zeer ernstige ver
maningen aan 't adres der Godvreezende
Christenen aan toe.
Hij waarschuwt de christelijke pers de
werkstakingen niet meer te verdedigen en
evenmin de chr. vakorganisatie.
In dezen heeft de schrjjver naar onze
overtuiging ongelijk.
Doch in hetgeen hij tot de enkele per
sonen zegt, is zeer veel waars, en daar
moet het ook naar toe: Oprechte vreeze
Gods, met zelfverloochening en den moed
der overtuiging die desnoods, alleen tegen
allen, werkt waar 't moet en de stakers
weerstaat, zoo 't recht is. Daar kan ver
drukking, de dood zelfs op volgon. Maar
God zal hem niet begeven, ook als hij er
bjj moet omkomen.
Chr. Vakvereeniging beveelt de schrijver
aan, doch „om als één man in uw vak
u te stellen tegen de verwerping van Gods
gezag", en „eikander te sterken door oot
moedige aanroeping van den Naam des
Heeren".
Moge dit boekje veel gelezon worden.
God zegene het!
Voor Jongelingsvereenigingen, Comité's
voor Tractaatverspreiding, enz. die aan de
verspreiding willen medewerken, staan ge
tallen beschikbaar tegen veel verminderden
Pr«S-
Troelstra, dia het rebolleerend, wet en
recht ter zijde stellend spoorwegpersoneel
ter overwinning voerde, heeft zich in den
feitelijken toestand van machtverplaatsing
al zoo vast genesteld, dat hij hen die den
ouden toestand wenschen te herstellen
waarin de patroon, de directie, de over
heid, en niet de knecht, de staker, de
onderdaan het heft in handen heeft, voor
revolutionairen scheldt.
Het is al omgekeerde wereld wat de
heeren sociaal democraten uitvoeren.
Kenmerk der revolutie, welker karakter
is omkeering van begrippen, waardoor
menschelijke willekeur in plaats van de
ordinantiën Gods ten grondslag van Staat
en Maatschappij, van recht en waarheid
gelegd wordt.
Zeer terecht had de Nieuwe Courant op
gemerkt dat de poging door do sociaal
democraten uitgelokt om het spoorweg
personeel in Den Haag bijeen te krijgen
om de Tweede Kamer te beletten een wets
voorstel te behandelen ter voorkoming van
plotselinge algerneene stakingen van spoor
wegpersoneel, strafbaar is gesteld bij art.
121 van de Strafwet.
En dat vertoog beantwoordt „Koning"
Troelstra met een woordenvloed, waarvan
de eerste regel luidt„Men ziet de Nieuwe
Crt. predikt hier de zuivere revolutie".
Let wel „de zuivere revolutie".
En een eind verder zegt Zijne Majesteit
„Wij herhalen, dit is de pure revolutie
en menschen die zulke aanslagen op de
vrijheid en het recht der burgers eischen
zijn revolutiestokers.
De man cursiveert hier zelf en spreekt
van „revolutie" en van „aanslagen".
Iets verder spreekt hij van „den grond
slag van wet en recht te verlaten".
Om deze averechtsche opvatting zou men
moeten lachen, indien de zaak niet zoo
diep treurig ware.
Voorwaar wel een omkeeriDg van be
grippen
Als tijdens de conventie van 1789, als
in de dagen van de Commune.
Tuchtloosheid is orde geworden en her
stel van orde een aanval op de vrijheid,
op „wet en recht"!
De Amsterdamsche gemeentewerklieden
besloten om heden niet te staken.
Zij gaven de gemeente en de burgerij
minstens veertien dagen uitstel van executie.
Minstens zoolang zullen de lichtingen
1900 en 1901 derhalve wel onder de wa
penen behooren te blijven.
Do oproeping is geschied ingevolge een
artikel der militiewet van 1901, waarvan
de eerste zinsnede luidt
„Wanneer het ter handhaving of tot her
stel van de openbare rust en orde, of om
andere overwegende redenen noodig is kan
door ons worden bevolen dat de ingelijf-
den bij de militie te land die onder de
wapenen zijn of laatstelijk zijn geweest
onder de wapenen worden gehouden of
geroepen."
De 2e zinsnede van hot artikel luidt:
„Zoodra bovenbedoelde ingelijfden zes we
ken onder de wapenen hebben doorge
bracht, wordt onverwijld een voorstel van
wet aan de Staten-Generaal gedaan om
het onder de wapenen blijven van die in
gelijfden, zooveel noodig te bepalen".
Het is te wenschen dat dit wetsvoorstel
niet noodig zal blijken.
Yele jongélui, bazen, huismoeders en
gezinnen zijn door deze oproeping gedu
peerd. Menige jongeling loopt gevaar bij
lange afwezigheid zijn betrekking te ver
liezen.
Voor dergelijke buitengewone oproe
pingen moest eigenlijk nummerverwisseling
of plaatsvervanging kunnen toegestaan zijn.
Yous avez sauvé la paix de 1' Europe.
Gij hebt den vrede van Europa gered.
Dit woord sprak na beëindiging van de
Luxemburgsche quaestie een Fransch regee-
ringspersoon in 1867 tot den Nederland
sehen minister van buitenlandsche zaken
graaf van Zuijlen.
Er is kans dat wederom aaneenNeder-
landschen minister van buitenlandsche
zaken: baron Van Lijnden met een
kleine wijziging natuurlijk deze eer zal
te beurt vallen.
Hem is namelijk het scheidsgerecht opge
dragen in de quaestie-Venezuela, en de
partijen hebben te voren reeds afgesproken
zicb bij zijne beslissing te zullen neerleggen.
Moge zijn beslissing een bespoedigde
opheffing der blokkade ten gevolge hebben.
Deze blokkade toch is de ijzeren keten
waarmee de groote mogendheden van Europa
het kleine Venezuela de keel toeknijpen.
Niet op eenmaal dat zou een moord
wezen.
Maar langzaam opdat de mishandelde
een natuurlijken dood sterven zou.
Wij moeten weer eenige staaltjes mee-
deelen van gezagsverplaatsing de re
volutie welke bij da jongste spoorweg
staking te Utrecht zijn afgespeeld.
Het Utrechtsch Dagblad deelt ze mede
lo. Een hoog ambtenaar der exploitatie
verzocht aan den stationschef het vela
wagenmateriëel dat te Amsterdam in den
weg stond, op zijspoor te laten rangeeren.
De chef wendt zich daartoe tot een ma
chinist die op het terrein op en neer wan
delt. De machinist weigert want ,,'t is
staking", zegt hij, „maar als de heer Oude
geest het beveelt, zal ik het doen".
De inspecteur begeeft zich tot de leiders
der stakers en deze geeft hem een briefje
met vergunning tot rangeeren, en de ma
chinist doet alzoo.
Vrage wie handelt hier 't meest on
verantwoordelijk de machinist of de in
specteur, of Oudegeest?
2o. De heer vice-directeur-generaal moest
naar Amsterdam. Hij verzocht den ma
chinist van een gereedstaanden trein hem
daarheen te vervoeren. Deze weigerde. Maar
dewijl Oudegeest ook naar Amsterdam
moest en daartoe van den dienstdoenden
ambtenaar een extra-trein vroeg en verkreeg
zeide hij als de heer Oudegeest 't goed
vindt dat je mee rijdt, kan dat wel. Ge
vraagd; goedgevonden en de man van
het gezag mocht mee!
Vrage, is het niet ontzettend treurig?
En waar moet dat heen
Is 't niet gelukkig dat de regeering
krachtig zal gaan optreden om den nieuwen
geest van Oudegeest uit te drijven
In moeilijke tijdsgewichten waren het
steeds de professoren die hun woord in de
schaal wierpen en de publieke opinie door
hun optreden te rechter tijd wisten te
leiden in de gewenschte banen.
Daarvan heeft de vorige eeuw tal van
bewijzen opgeleverd.
Kemper in 1813Thorbecke in 1848
Buijs in 1866Spruijt op weer andere
tijdstippenBrill in 1883 toen Transvaal
in gevaar was, en zoo vele anderen.
Wij hebben al gewacht of er ook onder
dit ministerie een modern professor het
zou opnemen voor deze regeering, en in
's lands belaDg.
Aan Leidens hoogeschool de eere.
Van daar is de eerste stemme uitgegaan.
Professor Fockema Andreae plaatste onder
het opschrift »Regeering en Critiek" een
vermanend woord in de Nieuwe Courant
een blad dat het zeker wel in de eerste
plaats noodig had.
Na vooropgesteld te hebben het recht
der critiek, tracht hij deze terug te bren
gen binnen de door haar overschreden
grenzen en voegt er dit goede woord aan
toe
«Men mag over dit ministerie denken
hoe men wil, men mag zijn politieke rich
ting deelen of veroordeelen, tot tweeërlei
heeft men geen recht. Men mag het niet
verdenken 's lands zaken luchtig, zonder
den noodigen ernst op te vatten, en men
mag evenmin aannemen dat het blind is
voor de gevolgen zijner daden en voor ge
varen die ieder ziet.
«Er valt niet aan te twijfelen, het heeft
gehandeld en zich van handelen onthou
den na zorgvuldige overweging, in het
volle besef zijner groote verantwoordelijk
heid. Het heeft zijn gronden gehad om
zoo te handelen en niet anders. Ik zou
zelfs meenen dat een deel dier gronden
te gissen valtmaar hoe dit zij, dit staat
vast, voor het geven van volle rekenschap
dier gronden is het nu het oogenblik niet.
Daarmee moet gewacht totdat alle gevaar
voor ordeverstoring is geweken, en zelfs
dan zal het misschien voor de regeering
moeilijk genoeg zijn op alle omstandig
heden het volle licht te laten vallen dat
haar kan rechtvaardigen".
De hoogleeraar dringt voorts aan op
kieschheid en voorzichtigheid en om de
regeering bij haar moeilijke taak te doen
»voelen dat zij schouder aan schouder
slaat met alle voorstanders van orde en
gezag".
Na het lichtzinnige professorale woord
uit Amsterdam professor Treub diende
de regeering een afstraffing toe en vond
het maar goed dat de staking was uitge
broken en deze gevolgen had gehad
doet het nuchtere woord van den hoog
leeraar uit Leiden goedhet lucht op.
Want eerlijk gezegd wij hadden
al, bij het lezen der critiek van den vrijzinnig
democratischen hoogleeraar Treub de vrees
ons voelen beklemmen dat de regeering in
deze moeilijke dagen op de vrijzinnig
democraten niet zou kunnen rekenen.
Een professor toch is een toonaangever.
Zijn woord heeft in de partij waartoe hij
behoort zoo groot gezag, en zelfs daarbuiten
een zóó vèr strekkenden invloed.
Doch het woord van professor Andreae
immers ook een vrijzinnig democraat
komt veel van deze vrees wegnemen.
Gelijk hij 't zegt, zon ook professor
Kuyperware hij nog in de oppositie
gesproken hebben.
En het wekt aangename gedachten voor
de toekomst van land en volk in dezen
strijd groote Nederlanders als Kuyper,
Andreae en Lohmaa schouder aan schouder
te zien.
Onze opmerking in ons vorig no. dat de
regeering welwillender beoordeeld wordt
door de linkergroepen naarmate de roode
verbindingslijn naar het uiterste links afloopt,
kunnen wij handhaven, dewijl ook de Am
sterdammer bij monde van mr. Levy ver
klaart «niet in te zien dat de regeering
ten opzichte der spoorwegstaking haar
plicht heeft verzaakt".
Mr. Levy ziet in deze geschiedenis aan
de zijde dor stakers «miskenning van twee
eerbiedwaardige beginselen", te weten de
vrijheid van arbeid, en beperking van een
geschil binnen den kring der geschilvoe-
rende partjjen.
Hij constateert dan ook machtmisbruik.
En de redactie zelve acht zich „ten
zeerste overtuigd dat het ministerie door
zich in het juiste besef zijner onmacht te
onthouden, nadenkender, ernstiger en kloeker
zich heeft betoond dan zij die het tot een
lichtvaardig optreden wenschten te ver
leiden".
Natuurlijk prof. Treub maakt in de
rij dezer critici een uitzondering.
Goes. In de Raadsvergadering van
Donderdagavond 8 uur zijn aan de orde
lo. Ingekomen stukken2o. Rekening
1902 en begrooting 1902 Gasfabriek;
3o. Vaststelling rooilijn voor bouwen aan
den Westsingel4o. Voorziening hand-
werksonderwijs aan school A.5o. Voorstel
van Burg. en Weth. tot uitbreiding van
school B 6o. Pensioenregeling gemeente
ambtenaren 7o. Af- en overschrijving op
de begrooting voor 1902.
Bruinisse. Door den Dijkraad van het
waterschap Bruinisse- en Stoofpolder werd
dezer dagen de omschrijving der dit jaar
uit te voeren werken vastgesteld tot een
bedrag f 13473.60. In hoofdzaak bestaan
do werken uit bet bezetten van den Blinden-
dam en gedeelte rijswerk door steenglooiing.
Onze Middelburgsehe Correspondent
schrijft:
De voor morgen (10 Februari) uitge
schreven verkiezing voor een lid der Tweede
Kamer in het district Middelburg is in
meer dan een opzicht een buitengewone.
Vooreerst, omdat het een verkiezing
geldt ontstaan door benoeming. Tot heden
meestal beschouwd als een wettelijke
formaliteit en in ons district nog niet
voorgekomen.
Meer nog om de propaganda op, in ons
district, ongekende wijze van sociaal-de
mocratische zijde voor deze verkiezing
gemaakt, 't Lijkt wel of Barnum en Baily
hun tent onder ons heeft opgeslagen.
Misschien is het in vele gemeenten van
ons stille Zeeland niet onaangenaam te
mod
3CEELEN
vernemen hoe zoo'n
richt is.
Daarom eenige meded«_
Dinsdag candidaat-stefef Bendrikskmderenter
morgen zag men alle telefoon qan "ect- Aren
als gratis aanplakbord, en c
rood biljet met: Stemt Bergmeijspen,
wandelde een banierdrager
straten of vatte post op de MarktTfiP,1011 bezaajd0
Cartel, waarop met' kolossale lettersÈomi"7'2, aL
allen heden avond ter vergadering waar Berq-
meijer spreekt.
Donderdag (marktdag) waren de wegen
die tot de stad geleiden, met eenige zorg,
circa om de 100 meters, bezaaid met papieren
van deugdelijke kwaliteit en flink uitgevoerd
waarop Stemt Bergmeijer. Voorts maakte
men zich gereed voor de groote vergadering,
waar Hermans, de diehter-socialist spreken
zou, en vergat niet veel gedruisch te maken.
Vrijdag was het een papieren-agitatie.
Na een circulaire tot opening van den strijd
op Woensdag kwam nu een oproeping van
de Vrije Vrouwen-vereeniging om invloed
en steun en voorts een verkiezings-nommer
van de Baanbreker.
Die Baanbreker gelijkt volmaakt op een
klepkooi. Alle kleppen staan open.
Natuurlijk met dit onderscheid dat een
klepkooi dienen moet om musschen te
vangen, en deze om kiezers te vangen.
Eerst wordt den landbouwers betoogd dat
het stemmen op Bergmeijer in hun belang is.
Tot hetzelfde worden de anti-politiekers en
de ouderwetsche liberalen vermaand.
Onderwijzers openbare en bijzondere
moeten natuurlijk in hun welbegrepen
eigenbelang op hun collega stemmen. En
de menschen die bij brood alleen niet leven
kunnen dito, want de socialisten gunnen
allen menschen vrijen tijd.
De bedelaars op onze straten zijn een
levende reclame voor het socialisme want
dat ijvert voor Staatsperisioneering, en voor
de vrouwen, nu onmachtig en achteruitgezet,
kan de zon der vrijheid eerst dagen aan
den socialistischen hemel.
Wie tegen forten en pantserschepen,
nieuwe geweren en snelvuurkanonnen is
moet Bergmeijer stemmen en de onder
officieren en minderen evenzeer omdat
hunne klachten bij de antirevolutionairen
geen gehoor vonden.
Ziedaar de reclame
Zaterdag scheen de propaganda meer op
de dorpen gericht. Niet minder dan vier
vergaderingen waren door de sociaal-demo
craten uitgeschreven.
Maandag wacht ons de finale.
Behalve de grootste vergadering in de
hoofdplaats van het district waar mr. Troelstra
spreken zal wachten ons nog zeven ver
gaderingen daarnevens. Dit veeltal wettigt
de werkstaking van uwen verslaggever.
Zoo ergens dan is hier force majeure (over
macht.)
Nog in een ander opzicht is de nu in
gang zjjnde verkiezing een buitengewone.
Innerlijk door de propaganda, en uiterlijk
door de gebeurtenissen der laatste dagen
krijgt deze verkiezing meer een algemeen
karakter dan een gewone districts-verkiezing.
De gobeurtenissen der laatste dagen doen
op eenmaal de partijsplitsing wjjken, en
geven het leven aan twee partpen en niet
meer. De partij van orde en de partij
van verzet. Met schrik herinneren zich
velen het woord van Rehabeam, Isrels
Koning, tot de petitionarissen zjjner dagen
Mijn vader het kapitalisme heeft u
met geeselen gekastjjd, maar ik de demo
cratie zal u met schorpioenen kastijden.
Die kastijding, in tyrannie ontaardend,
openbaart zich in de laatste dagen tot
schrik van velen, die zich nu vereenigen
tot een partij van orde.
Maar ook de partij van verzet gevoelt
zich gesterkt door het succes. Tijdelijke
winst prikkelt tot hooger inzet. En allen
die het gemis gevoelen aan geloof en idealen
en aan dien steun in het leven dien het
Christendom hoe onderscheiden in be
lijdenis ook alleen vermag te schenken,
wenden zich tot hen die beloven het Pa
radijs te zullen heropenen.
