NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 42. 1903
Donderdag 8 Januari.
17e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
lelburg.
IOEK—Peman Kake-
vraagt tegen Mei a.s.
NENME1D-
de Smidsknecht
henoodigd,
mstbode.
Ijke Dienstbode,
ïakersknecht
BMIT Jr., 's - H e e r
e Knecht
Dienstmeid
henoodigd,
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
Democratische Coalitie.
FEUILLETOÏT.
De Bekeering van Markus Lev.
jart of Mei
benoodigd, met wer-
ran er met paarden
bij M. BOOGERD,
d s k e r k e.
1CH, eene goede hand
d met de moderne
si vrijen tijd de be-
[e, biedt zich beleefd
ten van schrijfwerk.
firma Wed. S. J.
;st, goes.
Mei
[AAL, gediplomeerd
l s k e r k e.
Maart
ehuwde Boerenknecht
|LINDENBERGH, te
Mei
jf, Domburg.
nden aan
ster of Weduwe
[and), bij
rouwepolder.
r een aankomende
rskneeht
|igd, bij
|E, Zoutelande.
Spanjaardstraat,
vraagt terstond of
te Serooskerke
ei een
;erstand.
1 Maart gevraagd
'.ersknecht, P. G.
p, Schoenmakerij en
s e k e.
Taart
Maart
rkeur inwonend, bij
's-Beer Arendskerke.
Mei
BEENHAKKER,
ISO-
Mei
landbouwer, Kou-
(TELEGRAAF.
uari.
van Antwerpen
fin dag) s'morg.8,u
5TDIENST
EG en ZÏEBJ k ZEE.
pari.
gelijks 's morgens half
If 2, doch 's Zondags
van Zierikzee 's mor-
hgs 1,30. 's Zondags-
3TDEENST
)ELB. ROTTERDAM.
nari.
lags en Vrijdags van
Middelburg 7,30
Is en Zaterdags van
IRBOOTDIENST
e, Huist—Vlake
3TDIENST.
haar Vlake vm. 6,
orden onmiddellijk na
irespondeerende trein
15,20.
DIENST.
Walsoorden vm. 7,30
tiddellijk na aankomst
9,en ,80 n.m.
onge-Verwest, Goes.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Hoewel we den toon van de „Christen-
Democraat" en de wijze, waarop zij onze
mannen bestrijdt, bestist afkeuren, willen
we toch niet de goede zijde van haar op
treden stilzwijgend voorbijgaan. Zij is on
tegenzeggelijk voor de indommelaars tot
opschrikking geweest; ze heeft het gevoel
verlevendigd, dat wij antirevolutionairen
een eigen programma hebben, eigen eischen
kunnen stellen en ofschoon we een coali
tie-kabinet voor ons hebben, waartegen
over we als vrienden staan, de antirev.
partij als zoodanig niet met de andere
Staatspartijen gecoaliseerd zijn mag. Als
gangmaker kan zij uitnemende diensten
verrichten, mits zij zich spene van de po
gingen tot het vernietigen onzer beste
krachten, van het spelen in de kaart der
oppositie; mits zij het geheele bosch be-
schouwe en niet alleen de boomen.
Een der ideeën, welke zij propageert, is
het denkbeeld van eene democratische co
alitie. Zonder coalitie-kabinet is in de eerste
tijden niet te regeeren. Geen der partijen
op zichzelf is meer sterk genoeg om een
eigen stel mannen achten de groene tafel
te leveren. We moeten met de bestaande
partijgroepeeringen komen tot een Mini
sterie, dat de loopende zaken afdoet, of
tot een Kabinet, dat steunt op verschil
lende partijen.
Het huidige Kabinet steunt op de chris-
tengroepen. De „Christen-demoeraat" vreest
nu, dat het daardoor in conservatieve lijn
zich zal bewegen, en de sociale kwestie
door het Ministerie-Kuyper niet nader tot
de oplossing zal worden gebracht. Van
daar de bewegingen voor een saamgroe-
peering van de democratische elementen
der verschillende partijen. Blijkbaar wil
len de andere partijen niet van zulk een
samengaan weten en is het vooralsnog
alleen de „Christen-Democraat" die er werk
van maakt. Wel sprak Schaper er van bij
de Staatsbegrooting, dat de scheidingslijn
dwars door de partijen heengaat en niet
recht op en neer tusschen geloof en onge
loof. Maar aan den anderen kant sprak
hij ook deze vooral om het slot merkwaar
dige woorden:
„Ik geef toe, dat zonder coalitie in afzien-
baren tijd niet is te regeeren, maar de vraag
is! °f d e z e coalitie goed is. De Minister
zegt in de Memorie van Antwoord, dat voor
mannen van christelijke belijdenis samenwer
king met de sociaal-democraten volkomen
met verloochening van hnn christelijke belij
denis zou gelijk staan. De heer Minister
weet wel beter! Hij weet we^ ^at men v00r
een dergelijke coalitie niet van zijn christelijk
standpunt behoeft af te wijken. In den tijd
van de kieswet-Tak van Poortvliet bad, vol
gens mededeelingen in de „Christen-Demo-
En hij leidde hem tot Jezus.
I°h. i 43.
In Maart, 1884, toen de felle vervol
gingen der Joden in Rusland onder Alexan
der III bijna hun toppunt hadden bereikt
kwam een vriend van mij, Jozias Rabino
witz, van Kishineff naar onze stad en bracht
rnjj een bezoek aan mijne woning. Htj
■was maar kort te voren teruggekeerd van
het Heilige Land, waarheen hij gezonden
■was geweest om een plaats voor een Jood-
sche kolonie te vinden. In Jeruzalem
zijnde, ging hij op zekeren dag den Olijf
berg op om te rusten. Iemand had hem aan
geraden een nieuw Testament mee te nemen,
als de beste gids voor die streken. De
eenige Christus waarvan hij dusverre wist,
was die der Grieksche en Roomsche ker
ken, die hen vervolgden. Hij wendde zijne
oogen naar het afgelegen Golgotha en dacht
Waarom is het dat mijn volk vervolgd
wordt, en uitgeworpen is En zijn hart
gaf antwoordHet moet wel wezen omdat
wij Jezus als onzen Messias verworpen
hebben. Op die plaats en op dien tijd
werd hij wonderdadig bekeerd, en klom
craat" de heer Kuyper in zijn gebed zelfs
voor de overwinning van den liberaal.
De sociaal-democratische 'partij bedankt echter
feestelijk voor eene coalitiemet welke andere
tegenwoordige partij ook; ons standpunt
wijkt daarvoor in oeconomisch opzicht te
veel af van dat der overige partijen".
Wie dus een democratische coalitie wil,
zal het met de democratische elementen
der liberale partij moeten stellen. De so
cialisten „bedanken er festelijk voor". Zij
bedoelen heel iets anders. Zij willen ver
grooting, versterking van hun partij en
zijn daarbij lang niet kieskeurig. Niet
alleen uit de liberale groepen halen ze de
mannen weg. Zij werpen ook het net uit
in de antirev. of Roomsch-Katholieke wa
teren. Een vroom vischjo smaakt hun
ook wel, als het maar wat rood op de
graat is. Hun eerste streven is in de ver
schillends partgen schifting te maken tus
schen links en rechts en dan om de scha
pen onder Schapers hoede te brengen en
van de aldus gescheiden demoeraten soci
aal-democraten te maken.
De heer Schaper zei het zoo duidelijk
mogelijk
„Wat de Minister zegt over ons pogen om
schifting te maken tusschen verschillende ele
menten in de rechterzijde, en wel tusschen
conservatieven en democraten, is waarde
schapen en bokken behooren niet in éen
hok en niet nu voor het eerst sturen wij in
die richtingdat was altijd onze bedoeling
en als wij in die richting iets tot stand kun
nen brengen, zullen wij het niet nalaten.
Of daarom de bedoeling op den voorgrond staat
om er sociaal-democraten van te maken is
nog iets anders.
Natuurlijk dat is altijd, ons
doel.
Duidelijker kan het zeker niet gezegd,
en we mogen den heer Schaper er voor
dankbaar zijn, dat bij ons onomwonden
het doel van het taktisch optreden der
socialisten mededeelt. Een gewaarschuwd
man geldt voor twee.
Eén ding is echter duidelijkals het op
een democratische coalitie aankomt, zegt
de sociaal-democraat„Bij ons aansluiten
of van ons wegblijven. Wij willen tusie
naar onzen kant toe, geen federatie". Maar
dit zou voor de antir. partij leiden tot ver
loochening van hare beginselen. Elk samen
gaan met de socialisten zou de antirevo
lutionairen dichter bij hen brengen, tot het
proces met opgaan in het socialisme zou
eindigen. Voor de antirev. partij is samen
doen met de sociaal-democratie derhalve
de dood. Het zou op politieken zelfmoord
uitloopen.
Bij eene mogelijke democratische coalitie
Wij cursiveeren.
van den berg af, een discipel van Jezus
Christus. Hij keerde terug naar Rusland
en begon dadelijk Jezus van Nazareth te
verkondigen als Israëls Koning en Messias.
Eenige jaren later bouwde hij eene synagoge
voor de Joden, met dit opschrift over de
deur: «Zoo wete dan zekerlijk het gansche
huis Israëls dat God hem tot eenen Heere
en Christus gemaakt heeft, namelijk dezen
Jezus dien gij gekruist hebt."
Ik wist nog niets van de bekeering van
Rabinowitz en ontving hem natuurlijk zeer
vriendelijk. Gelijk te verwachten was,
ging ons gesprek over het Joodsche vraag
stuk, en ik las hem hieromtrent eenige
mijner gedichten voor. Den volgenden dag
gingen wij beiden naar Kishineff, hij naar
zijn eigen huis, en ik om toebereidselen
te maken voor mijn verhuizing aldaar. Op
onze reis vervolgden wij ons onderwerp.
Rabinowitz' luisterde veel meer dan hij
sprak, en gaf mij volle gelegenheid mijn
hart te ontlasten van wat langen tijd daarin
was opgehoopt geworden. Daags na onze
aankomst bracht ik Rabinowitz een weder-
bezoek. Hij stelde mij aan zijn huisgezin
voor als een Joodsch dichter, en vroeg mij
eenige mijner gedichten te lezen. Ik vol
deed aan dit verzoek, en toen ik een mijner
bezielende zangen geëindigd had, stond
valt de sociaal-democratische partij dus
weg, blijft deze buiten beschouwing. Resten
de audere partijen.
Minister Kuyper herinnerde in zijn re
pliek aan de geschiedenis van 1894
1 „In 1894. heeft metterdaad de georgani
seerde antir. partij voor haar meerendeel een
proef genomen in hoever het goed, mogelijk
en profijtelijk was om met de democratische
elementen van de overzijde akkoord te gaan.
De ondervinding, toen opgedaan, heeft aan
de antirev. partij en aan alle partijen in het
algemeen geleerd, dat het niet de heeren de-
mocratenMinks geen kersen eten is. Duidelijk
is toen gebleken, dat men gaarne onze hulpe
aannam en onzen steun bruikbaar vond, maar
waar het aankwam op het verleenen van
tegensteun is gebleken, dat het, hoewel enkele
leiders het wilden, onmogelijk was hun kie
zers wilden niet. In de tweede plaats was
het van onze zijde altijd zoo verstaan, dat
men gezamenlijk stem in het kapittel zou
hebben om te overleggen wat men doen zou.
Van die zijde wilde men eenvoudigdat wij
hand- en spandiensten zouden verleenen.
De uitkomst was dan ook, dat men na die
proefneming in antirevolutionaire kringen tot
de overtuiging is gekomenop dien voet nooit
weer!"
De geschiedenis maant onze partij in
dezen dus aan tot groote voorzichtigheid.
Voor dat er sprake kan zijn van het
sluiten eener democratische coalitie moet
het dus eerst vaststaan, dat de andere de
mocratische groepen met ons willen samen
gaan en ons behandelen willen op den voet
van volkomen gelijkheid. Voor ditoogen
blik is zulk een coalitie niet mogelijk. In
1901 vormden de democratische groepen
zelfs geen meerderheid, en al hadden ze
de meerderheid gevormd, dan nog was
samengaan niet mogelijk geweest, omdat
het algemeen kiesrecht voor de democraten
van links het shibboleth was, en voor ons
ook de eisch gesteld zou zijnMet ons
mee of anders niet samen. Deze demo
cratische coalitie heeft dus den tijd nog.
Wij cursiveeren.
7 Januari 1903.
Wij hopen weldra een gedeelte van de
onderwijsrede van Jhr. de Savornin Lohman
in ons blad op te nemen. Het zal velen
onzer lezers belang inboezemen te lezen,
wat het Handelsblad naar aanleiding van
het gesprokene over den spreker gezegd
heeft. Daarom laten we het hier volgen.
„De heer de Savornin Lohman heeft heden
weer eens een van die merkwaardige rede
voeringen gehouden, die de Kamer en het
gansche auditorium in ademlooze stilte houden
en boeien door de beste en hoogste qualiteiten.
Wij hebben er bij het Militair Strafrecht al
eens op gewezen, hoe allermerkwaardigst het
is, dat een spreker, die zoo weinig oratorische
Rabinowitz op, legde zijne handen op mijne
schouders en sprak mij toe ongeveer in
deze woorden «Broeder Lev. wanhoop niet,
zijt goedsmoeds. Israëls krankheid is niet
tot den dood. Er is een heelmeester in
Gilead. Jezus van Nazareth, onze Broeder,
is Israëls Groote Heelmeester. Laat ons
volk op Hem hopen, want bij Hem is over
vloedige verlossing en Hij zal Israël ver
lossen uit al zijne benauwdheden."
Als door den bliksem werd ik door die
weinige woorden getroffen, en opspringend,
riep ik uit: WatGelooft gij in den Ge
kruisigde? Noemt gij Hem onzen broeder?
Helaas, dat zulk een goed voorstander van
Israëls zaak, waarvoor ik u altoos hield,
ons verlaat 1"
Word niet toornig, mij n geliefde broeder,"
zeide Rabinowitz bedaard. »lk weet dat gij
Israël liefliebt, niet minder dan ik. Gij
erkent dat Israël ziek is, en zoekt naar
een geneesmiddel. Ik hoop dat gij het
vinden zultwant ik zocht er naar, en heb
het ook gevonden. Deze medicijn is, ge
loof in Jezus onzen Broeder en Messias.
Ik weet hoe u dit aangrijpt en ik kan met
u sympathiseeren. Neem dit kleine boekske;
het is het Nieuwe Testament in onze ge
wijde taal; lees het en vraag God uwe
oogen te openen, en gij kunt verzekerd zijn
deugden bezit als de heer Lohman, die boven
dien een zwakke stem heeft, zoozeer en zoo
herhaaldelijk weer de volle aandacht van de
Kamer vasthoudt. Niet alleen versmaadt de
afgevaardigde van Goes alle uiterlijke hulp
middelen der rhetorica, maar zelfs geeft hij
zich niet de moeite om zijn redevoeringen met
ietwat zorg ineen te zetten. Hij zegt maar
wat hij te zeggen heeft, zooals 't hem voor
den geest komt en in den spontanen vorm
van het oogenblik. De absolute homogeniteit
van zijn karakter maakt, dat hij nooit behoeft
te vreezen, dat hij zich tot inconequenties ver
praat en de voorname beschaafdheid van zijn
geest waarborgt een altijd beschaafden vorm
aan al die spontane E r g s s e terwijl ervaring
en lang nadenken den spreker vrijwaren voor
elke onrijpe uiting. En zoo barsten de ge
dachten los in dat hoofd en wringen zich,
hortend en hoekig, maar altijd van hetzelfde
mooie geestesmerk voorzien, naar buiten. Wat
een leegte zal dat in de Tweede Kamer geven,
als deze karakteristieke figuur haar eens
ontvalt 1" «aafc.
Zij dat spade!
Onmogelijk schijnt het der liberale partij
den weedom te verkroppen die haar het pas-
seeren van baantjes bezorgt.
Baanljesjagerij en met succes was
meer dan een menschen jleeftjjd lang haar
liefde en haar lust. Onbeschaamd niet zel
den was haar egoïsme. Klein en groot, vet
en mager, alles, alles was van haar gading.
«Eigen jacht", stond met een bordje bo
ven 's rijks schatkist. De melkkoe gaf meer,
altijd meer.
En nu
Hoe kunnen de tijden veranderen
Daar wordt een burgemeester te Drei-
schor benoemd niet van de liberale rich
ting en een predikant in de gevangenis in
Den Bosch, niet van de moderne richting
en een kantonrrechter in Goes uit de
anti-revolutionaire kamerleden, en straks
een Gedeputeerde voor Zeeland, evenzeer
tot de anti-revolutionairen behooiende.
Ach, we verstaan de klacht aan het con
servatieve hart ontperst, en deelen ze.
Neem alles aan, dat 's 't beste deel;
Ook finantiëël.
Partijknelling.
Schaper had in de Tweede Kamer gezegd
dat wanneer er oorlog kwam, de sociaal
democraten in de voorste gelederen zouden
staan om het vaderland te verdedigen.
Troelstra had die stelling, eenigszins
verzacht, overgenomen.
Van der Zwaag kapittelde hen over deze
uiting van bourgeois-vaderlandsliefde.
Fortuijn, scherp als ooit, deed het in
de courant nog eens dunnetjes over.
Loopuijt was het ook ai niet met Schaper
eens.
dat Hij de waarheid aan u openbaren zal,
gelijk Hij dit aan mij gedaan heeft. Wan
neer wij elkander weer ontmoeten hoop ik
dat gij mij Diet meer een weglooper zult
noemen, maar een broeder in Christus."
Verbaasd eu verbijsterd staarde ik in
zijne oogen, en wat ik gevoelde toen hij
sprak is niet in mijn vermogen te beschrijven.
Ieder woord van dezen man ging gelijk
een zwaard door mijn hart; en toch, hij
was zoo in ernst, en het klonk zoo waar.
Ik verliet zijn huis in haast, het kleine
boekske in mijne hand dragend. Toen ik
mijn kamer in het hotel bereikt had, wierp
ik het Nieuwe Testamentje op een tafel,
brak uit in tranen, en schreide«Mijn
GodHoe is het mogelijkHoe is het
mogelijk 1" Den ganschen nacht leed ik veel
de woorden »Jezus", «Broeder", «Heel
meester", «Messias", klonken in mijne
ooren, en dreven den slaap van mijne
oogen.
Ik keerde terug naar Soroky, en voor
drie maanden hoorde ik niet meer van, of
dacht om Rabinowitz. In Mei ging ik in
Kishineff wonen. Toen ter tijd werd er
reeds veel in de bladen geschreven aan
gaande de bekeering van Rabinowitz. Het
voorbeeld mijner Joodsche vrienden volgend
schreef ik ook eenige artikelen, en Btelde
Het Volk sloot de debatten.
Fortuijn en Loopuijt protesteeren.
Nog meer protesten worden uitgebroed.
Ten laatste komt de Volkskiesvereeni-
ging te Enschedé en zendt Schaper en de
redactie van Het Volk ieder een motie op
hun dak.
D!e aan Schapers adres luidt:
„De Volkskiesvereeniging, gehoord de dis
cussie over Schapers uitlating in zake het
militairisme en de verdediging er van door
hem, keurt zijn houding in deze at als
niet steunende op de besluiten der inter
nationale congressen."
En die aan Het Volk
„Bovendien keurt de vergadering ook de
houding van de redactie van Het Volk af
die de debatten over de desbetreffende zaak
in het blad heeft gesmoord en zal op het
eerstvolgend congres een en ander in be
spreking doen brengen".
Dit is wel een zeer ongezonde opvat
ting van het partijverband.
Wij zullen zien of vrije mannen als
Schaper en Troelstra tegen dit aan banden
leggen der persoonlijke meening niet zullen
opkomen.
Of zijn zij het er in den grond ook
mee eens
Tenminste toen Ter Laan het in de
Kamer laatst voor het particulier bezit
opnam, kreeg hij van Schaper een afstraf
fing omdat hij een woord sprak dat den
partij8tempeJ misteen toen Schaper voor
twee jaar een particuliere tramonderneming
door zijn stem bevoordeelde, had hij Troel
stra tegen zich.
Deze partijop vatting verlaagt de Kamer
leden tot marionetten, hoogstens tot bood-
schapjongens.
Een partij die der wijs optreedt, doodt
alle individualiteit, en ten slotte zichzelve.
Partijverband goed.
Maar geen partijtyrannie.
Gelukkig heeft hiervan het socialisme
het monopolieen kennen alle andere
partijen zich van zoodanig stuitend aan
banden leggen der persoonlijke overtuiging
vrij.
Moge dat zoo blijven.
De onlangs afgetreden Spaansche minis
ter-president Sagasta is Maandeg te Madrid
overleden.
Wij zouden van zijn overlijden geen nota
genomen hebben, wanneer wij niet even een
terugblik op zijn leven hadden te werpen.
Evenals Crispi, die als een gewoon oud
liberaal zjjn laatste jaren sleet, was hij op
jeugdiger leeftijd een revolutionair van den
echten stempel.
Wegens zijn radicale woelingen werd hg
in 1856 verbannen, kreeg amnestie, doch
moest wegens opstand tegen het wettig be.
eenige hekeldichten tegen hem op. Op
zekeren dag ontmoette ik hem in een winkel,
waar hij een aantal Joden toesprak aan
gaande Jezus. Niemand durfde met hem
redeneeren, en ik zeide tot hem«Rabi
nowitz, ik geloof niet wat gij predikt: en
gij ook niet. Gjj predikt voor geld; dat
is het al."
«Broeder Lev, hebt gij het Boek gelezen,
dat ik u gat?" vroeg hg in antwoord.
Deze vraag maakte mjj beschaamd, en
ik verliet den winkel. In den avond zocht
ik het Nieuwe Testament op, en voor de
eerste maal opende ik hetzelve en begon
het Evangelie volgens Mattheus te lezen. De
eehstevier kapittels haastig overziende, begon
mijn aandacht bij het vijfde hoofdstuk op
gewekt te worden, bij het zesde vermeerderde
dit, en toen ik het zevende geëindigd had,
gevoelde ik alsof een stroom van nieuw
leven mijne ziel was binnengedrongen. Ik
las voort, en toen ik het elfde hoofdstuk,
het 28e vers, bereikt had, scheen het mg
toe dat ik den nedengen Nazarener zag
met uitgebreide armen mg toeroepende:
«Komt herwaarts tot Mg, allen die vermoeid
en heiast zgt, en Ik zal u rust geven."
Wordt vervolgd.)