NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 26. 1902.
Zaterdag 29 November.
17e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
V ERSeHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
De Brochure-Anema.
NAAR SCHOOL.
R i L AII
Bekendmaking.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
en v vn
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Wij vestigden er reeds de aandacht op
hoe in de brochure van mr. Anema werd
aangetoond, tegenover de klachten in een
deel onzer pers over het achterwege blijven
van voorstellen tot geheele vrijmaking van
het lager onderwijs, dat men aan een coalitie-
Kabinetzooals het tegenwoordige) niet die
eischen mag stellen, die alleen aan een zuiver
antirevolutionair Kabinet hunnen gesteld worden.
Na de stembusoverwinning in 1901 was
er tweeërlei mogelijkheid.
«Die tweëerlei mogelijkheid was, of
de meer behoudende elementen van alle
partijen tegenover de vereenigde meer ge
avanceerde elementen öf een partij-groepee
ring naar die dieper liggende levensbe
ginselen, waarop ten slotte ook onze
staatkunde en maatschappelijke grondstel
lingen berusten. Onder die omstandigheden
was de keus niet moeilijk. Hoezeer er
zonder twijfel een neutrale zone is, waarop
ook samenwerking mogelijk is met anders
denkenden, en wel met zulke andersden
kenden, die in beginsel en uitgangspunt
lijnrecht tegenover u staan, toch stuit ge
zamenlijke arbeid in ééne meerderheid op
te groote bezwaren. Zal sociale wetgeving
werkelijk ingrijpende verbetering aanbren
gen, dan moet ze steunen op één leidenden
gedachtengang. En nu: al wordt er van
meer democratische zijde onder de niet-
belijdende en van meer democratische zijde
onder de belijdende partijen gelijkelijk
krachtig aangrijpen van het sociale vraag
stuk met warmte bepleit, het leidend stel
grondgedachten, dat van weerszijden voorzit,
loopt in principe te sterk uiteen, dan dat
vrnchtbare samenwerking als verbonden
meerderheid doeltreffende verbetering zou
hebben gebracht. Zoodanige combinatiën
tusschen de democratische elementen van
tegenovergesteld levensbeginsel zouden zon
der twijfel de voorkeur verdienen voor hen,
voor wie ten slotte de geestelijke grondge
dachte bijzaak is als ze maar materieel
vooruit gaan. Maar zoo denken onze anti
revolutionaire mannen er niet over. Yoor
1)
FEUILLETON.
I. Gebrek aan inzicht.
»Weet je wel, man, dat we van de
week den dominé te wachten hebben?"
vroeg vrouw Yolders op zekeren avond.
«Neen, dat wist ik niet. Komt hij met
zijn vrouw?"
»Wel neen, dominé komt ditmaal ook eens
voor zaken. Er is besloten, zoo je weet, hier
een Christelijke School op te richten en nu
worden er gelden ingezameld, vrijwillige bij
dragen voor jaarlijks of voor in eens."
«Zoo, dat wist ik nietmaar waarom
vertel je dat zoo?"
«Ik dacht, dominé kon wel eens komen,
als je niet thuis was; we konden dus wel
eens afspreken wat we zullen bijdragen of
in-eens-geven."
«Ja, daar zou ik eerst nog eens over
moeten denken."
»'k Ben blij dat er een Christelijke School
komtik voor mij, heb er wel wat voor
over, hoor 't Zou mij wat waard zijn, zoo er
Christelijk onderwijs gegeven werd tegen
dat Mina naar school moet
«Ja, maar zoo'n school is zoo gauw niet
klaar, daar verloopt nog heel wat tijd over.
Geloof dat maarEn als Mina nu eenmaal
al op de Openbare School is, en ze leert
er goed, dan zie ik er de noodzakelijkheid
nog niet van in, haar er af te nemen en
op de Christelijke te doen."
»Nu, ik wel
«Je begrijpt dat de Openbare School heel
wat voordeeliger is ook
Dit feuilleton zijn eenige bladzijden uit
,,Moedereere en Kinderplicht" door Anthonia
Margaretha Middelburg K. Ie Cointre.
Men leze het en late het lezen.
wie vóór alles het beginsel wenscht hoog
te houden, staat de zaak gansch anders.
En nu heeft de ondervinding in dezen ons
wijze lessen gegeven. De gedeeltelijke
proef toch, in '94 genomen, heeft over
tuigend getoond, dat men zulk samenwerken
aan de overzij opvat als mochten wij steeds
als hulptroepen dienst doen en als kwam
hun toe het dragen der banier. Die parti-
ëele samenwerking onzerzijds werd kortweg
geboekt als aanvaarding van de staatkundige
beginselen der tegenstanders. Een hernieu
wing van deze of dergelijke combinatie
was dus thans uitgesloten.
Wat in '94 oen in 't belang der zaak
verplichte proefneming was, zou in 1901
na het kennen der resultaten schuldige en
roekelooze plichtverzaking zijn geweest. Er
was derhalve geen keus. Patrimonium's
voorzitter, de heer van Yliet, zette het
standpunt onzer anti-revolutionaire werk
lieden, ten gevolge der opgedane ondervin
ding thans welbewust ingenomen, bij de
algemeene beraadslagingen over de staatsbe-
grooting ten vorigenjare treffend en keurig
uiteen. De persoon van onzen Premier waar
borgt onzen werklieden dat voor hun belangen
getrouw zal worden gewaakt en do jongste
troonrede geeft dan ook in dezen gansch
geen dubbelzinnig geluid. Slechts vergete
men niet en dat was het waarop ik wilde
wijzen, dat men geen overdreven verwach
tingen koestere en geen overdreven eischen
stelle. Het huidige ministerie is een naar
zuiveren regel tot stand gekomen coalitie
kabinet, niets minder, maar ook niets meer.
In de meerderheid waarop dat ministerie
steunt, neemt de anti-revolutionaire partij
een beteekenende plaats in en derhalve mag
billijkerwijs worden verwacht dat, wanneer
de legislatieve periode van vier jaren zal
zijn verstreken, aan een deel harer staat
kundige en sociale wenschen zal zijn tege
moet gekomen."
In dit betoog wordt de toestand, waarin
wij door den uitslag der verkiezingen in
1901 gekomen waren, zeer juist geschetst
en duidelijk bewezen, dat alleen een coalitier
kabinet mogelijk was.
De schrijver zet verder uiteen welke de
houding van de anti-revolutionaire Kamer-
»Dat kan wel zijn, maar we zouden toch
ons kind niet op de Openbare School kunnen
en mogen laten, zoodra er een Christelijke
School is. Zelfs om 't voordeel zouden we
't niet mogen doen, we zouden niet ver
antwoord zijn."
»Tu, tu, dat geef ik nog zoo voetstoots
niet toe. Gerrit heeft toch altijd goed ge
leerd, al was 't dan geen Christelijke School,
en Lena ook, hoor Ik zie niet in, waarom
't eene kind zoo veel meer geld zou moeten
kosten dan 't andeie.
»Omdat er toen nog geen School met
den Bijbel was anders zou Gerrit nooit op
een Openbare School gegaan hebben, dit
verzeker ik je."
»Ja, dat kan wel
»Stil, daar komt volk aan, laten we er
nu maar niet over door praten."
De klink van de deur werd opgelicht
en Ds. van Limbeek trad binnen, ver
gezeld van een bestuurslid der pas opge
richte Schoolvereeniging. De laatste droeg
in de gehandschoende hand een open schaal.
Wel, heb ik van mijn leven zei Vol
ders lachend opstaand. «Dat is al héél
toevallig Ja dominé, we hadden het net
over u en over 't doel van uw komst. Maar
neemt u eerst plaats, dan kunnen we er
eens op ons gemak over praten
«Kom aan, dan kan ik hier met de deur
in 't huis vallen, want ge weet dan toch
waarvoor wij komen. Zoo, hadt ge het er
juist samen over, en waart ge 't nog al
eens ten opzichte van de noodzakelijkheid
van 't Christelijk onderwijs
*Nu," zei Volders, terwijl hij een be
denkelijk gezicht trok«dat we 't oraeens
waren, zou ik niet durven zeggen, maar
toch waren we t ook niet heelemaal eens.
Ik beweer, dat, al kwam er een Christe
lijke School, niemand ons zou kunnen
noodzaken, er Mientje heen te zenden."
leden tegenover het kabinet dient te zijn.
Niet ministrieel tors et travers; maar
dragers van antirev. beginselen gelijk de
schrijver het in de volgende juiste woorden
teruggeeft
De verhouding tusschen de anti-revolu
tionaire Kamerpartij en het kabinet is, zooals
ik zeide, zonder eenige stoornis volkomen
eendrachtig geweest, daargelaten nu het
door misverstand min gelukkig oogenblik
van spanning tusschen Breukelen's be
kwamen afgevaardigde en den meer krach-
tigen en pittigen, dan concilianten minister
van oorlog. Er is, met het oog èn op
het programma van beginselen èn op het
programma van actie èn op dat van urgentie
niet eenige de minste reden, aan het kabinet
niet het volste vertrouwen te schenken en
en krachtig steun te bieden. Eén ding
worde daarbij nietuit het oog verloren.
Het zittende kabinet is een coalitie-kabinet,
en het wezen van elk zulk een coalitie
kabinet uitgaand onderwerp is, dat het
steeds een compromis vormt tusschen de
divergeerende opinies van de representanten
der verschillende groepen waaruit de wer
kende meerderheid is saamgesteld.
En nu rust, naar het mij wil voorkomen,
op onze mannen in do Kamer de plicht,
om ter zake van elk principieel ingrijpend
wetsontwerp, dat door het kabinet wordt
aangeboden, steeds eerst on voor alles de
zuiver anti-revolutionaire, de zuiver cal
vinistische beginselen op den voorgrond te
stellener dan op te wijzen, in hoeverre
het ingediend ontwerp het karakter ver
toont van een compromis, vervolgens na te
gaan, of het compromis is te rechtvaardigen
op grond van den rechtmatigen invloed der
andere samenwerkende groepen, om op dien
grond den steun te bieden, waarop het
kabinet aanspraak heeft. Voor niemand zal
zoodanige houding aangenamer zijn dan
voor den Premier. Een principieele na
tuur als de zijne moet het weldadig
aandoen, van de banken, waarop hij zoo
menigmaal in den politieken storm het
dundoek der beginselen deed flapperen in
het licht, de anti-revolutionaire principiën
zuiver en onvervalscht te hooren verkon
digen. Niet ministerieel a tort et travers,
»En was u 't daar niet mede eens, vrouw
Volders
»In 't geheel nietik geloof, dat, indien
or Christelijk onderwijs gegeven wordt, wij
het ons kind niet zouden mogen onthouden."
«Dan ben ik het met u eens, hoor
«En ik ookzei de andere bezoeker.
»Dan zal ik het kwaad te verantwoorden
hebben, drie tegen één, dat gaat niet." zei
Volders, die niet erg van redetwisten hield.
«Dat is mischien wel eens goed voor je,"
lachte zijn vrouw, »want je bent op het
punt van de school niet erg zuiver hoor
«Geen mensch kan je dwingen, hoor, dat
zeg ik maar we leven in een vrij gevoch
ten land," hield Volders vol.
«Dwingen kan niemand je, maar overreden
misschien tvèl, en overtuigen kan de Hei
lige Schrift je."
»Dat zou u me dan eerst nog eens dui
delijk moeten maken."
»Je herinnert je toch, dat er hier verleden
najaar een rede over 't Christelijk onderwijs
gehouden is Toen was je toch zeker ook
in de kerk 't Is merkwaardig zooveel
die ééne rede uitgewerkt heeft onder Gods
zegen. Er is een heele opwaking onder
't volk gekomen, dat hoort men algemeen.
Maar herinnert gij u waarlijk niets meer,
van wat er toen zoo al in 't midden is
gebracht
»Om u de waarheid te zeggen, dominé,
ben ik wel present geweest naar het lichaam,
maar niet naar den geest. Mijn hoofd en
hart was toen vol met andere dingen."
»Ah zoo 't Is nog al een gulle beken
tenis van u, dat moet ik zeggen. Ik her
inner mij nog zeer goed dat de spreker mij
vertelde, van die preek bizondere studie te
hebben gemaakt, en dat hij ze met veel
opgewektheid hier heeft uitgesproken, 't Zou
hem dus tot verootmoediging kunnen dienen,
indien hij hoordo dat er iemand onder zijn
maar dragers der anti-revolutionaire begin
selen, en als zoodanig dankbaar meewer
kend aan wat met dit naar zuiveren regel
opgetreden coalitie-kabinet bereikbaar en te
verwezenlijken is. Vat onze Kamer-fractie
hare taak aldus op, dan is, naar ik meen,
er alle reden, om de toekomst met het
volste vertrouwen tegemoet te gaan."
Wij hadden deze beide lange citaten
noodig ter voorbereiding voor het antwoord
der regeering, waarop wij in een volgend
nummer nog wenschen te komen.
Nieuwstijding uit 'sHertogenboscli.
In het Ortheneinde c 386 te 's Hertogen
bosch woont juffrouw Wubbels die aan
onzen verslaggever eenige mededeelingen
heeft willen doen ter bevestiging van het
aan ons toegezonden schrijven en zij kon
niet na laten haar lof uit te spreken omtrent
het middel dat een einde aan haar lijden
gemaakt heeft.
Ik leed, zoo ging zij voort aan algomeene
zwakte, aan bloedarmoede. De ziekte was
langzamerhand toegenomen en gedurende
oen jaar was ik kwijnende Hare echtgenoot
had ons vooraf geschreven dat zij sedert
lange jaren klaagde over pijnen in rug en
lenden, dat zij bij de minste inspanning
vermoeid was en erg aangehaald met zen
uwen en thans geheel en al hersteld is.
Juffr. WUBBELS, volgens portret.
Aan onze verslaggever verhaalde zij dat
de eetlust slechts was geweest, de spijs-
gehoor was geweest die bijna den geheelen
avond met zijn gedachten elders vertoefd
had. Er is dus ook dien av.ond weer een
deel des zaads bij den weg gevallen. En
toch heeft Jezus zoo ernstig gewaarschuwd
wie ooren heeft om te hooren, die hoore
Hoe is het anders mogelijk, dat gij, die
over 't algemeen nog al goed inzicht hebt
in de dingen van het Koninkrijk Gods, niets
voelt voor de noodzakelijkheid van het
Christelijk onderwijs?"
«Als de onderwijzer van de Openbare
School nu een in 't oog vallend goddeloos
mensch was, of een vloeker of zoo iets,
maar hij is een hoogst fatsoenlijk man, die
zelf den Bijbel niet eens heelemaal ver
werpt
«Dat doet er niets toe, al las hij zelfs
driemaal per dag hardop uit den Bijbel voor
in zijn gezin al bad en dankte hij hardop,
dan mocht hij zulks toch in de school
nooit doen."
»Ik wil maar zeggen, dominé, dat zoo'n
onderwijzer dan toch nooit een nadeeligen
invloed op zijn leerlingen uit zou kunnen
oefenen."
«Dat zou hij toch!"
»Dat zou u mij eerst eens moeten be
wijzen 1"
«Oogenblikkelijk, zoo je wiltde kinderen
zouden denken: meester gelooft wel aan
God, maar meester wil het voor ons niet
wetenzij zouden dus ook leeren hun
geloof te bedekken en geheim te houden."
«Nu, ja
«Kent gij vele oprechte Christenen, die
met hart en ziel de Staatsschool dienen
Kent gij er vele, of één of geen één
«Ja, oprechte Christenen, nu eischt gij
zooveel
«Durft gij aan iemand anders uw kind
toevertrouwen, zooveel jaren achtereen?
Ik niet!"
vertering ging onregelmatig, van tijd tot
tijd maagkramp, kortademing, duizeling,
slapelooze nachten en de weinige slaap die
mij eenige verkwikking kon bezorgen werd
daarenboven noch met akelige droomen
verstoord. Ook had ik last van hoofdpijn,
oorsuizingen, en klaagde steeds over koude
handen en voeten. Wat ik er ook voor
aangewend heb, niets mocht baten ik be
gon zelfs aan mijne genezing te wanhopen,
hetgeen mij dikwijls zeer treurig stemde.
Op zekeren dag een boekje in handen
krijgende, dat talrijke genezingen behan
delde in de zelfde gevallen als 't mijne,
ben ik ook tot het gebruik der Pinkpillen
over gegaan, en thans gevoel ik mij ge
lukkig, mijn gevorderden leeftijd in aan
merking genomen U te verklaren dat ik
geheel en al genezen ben. Gij moogt het
gerust aan een ieder bekend maken.
Wij kunnen er echter niet genoeg op
aandringen, dat men wel acht geve de echte
Pinkpillen van Dr. Williams te bekomen,
want gelijk alle goede produkten worden
ook de Pinkpillen reeds op eene grove
manier nagemaakt, zelfs zoodanig dat zjj
uiterlijk den schijn hebben van de echte
te zijn, doch de heilzame en genezende be-
standdeelen bezitten ze in geene deele.
Koopt ze slechts bij de depothouders die
onder de attesten zijn aangegeven of zoo
gij maar maar eenige twijfel mocht hebben,
laat ze rechtstreeks van den Hoofddepot
houder komen, de Heer Snabilié.
Prijs f 1,75 de doosf 9.per 6 doozen.
Verkrijgbaar bij Snabilié, Steiger 27, Rotter
dam, hoofddepothouder voor Nederland en
apotheken. Franco toezending tegen post
wissel. Ook echt verkrijgbaar voor Middel
burg en omstreken bij Joh. de Roos, K 157
Vlasmarkt te Middelburg. Ook echt verkrijg
baar voor Goes en omstreken bij Gebr.
Mulder, drogerijen en Verfwaren.
Goes. Het op 24 November 1902 aan
gekondigde verbod van het met beladen voer
tuigen berijden der kunstwegen in deze provin
cie, treedt buiten werking met middernacht
tusschen den 28en en den 29en November 1902.
Volders zocht naar een antwoord: maar
wist zoo gauw niet wat te zeggen. Het
gesprek verveelde hemhij gevoelde goed
dat hij niet tegen dominé opgewassen was.
Om dus een eind aan 't gesprek te krijgen
trok hij zijn beurs uit den zak en zeide,
als om alles weer goed te maken
«Er ligt natuurlijk veel goeds in de zaak
die u voorstaat. Ik heb ook niet bedoeld
dat ik er mij heelemaal aan onttrekken
wil. Ik wil er ook graag iets aan geven,
al was 't alleen maar om uwentwille. Een
gift in eens te storten voor een goede zaak,
is nog heel iets anders, dan vrijwillig zes
of zeven jaar aan één stuk, iedere week
bijna eens zooveel aan schoolgeld uit te
keeren dan strikt noodzakelijk is."
Volders stak de hand uit om een zilver
stuk op de schaal te werpen, die hem reeds
toegereikt werd door dominé's begeleider.
Doch de predikant trad tusschenbeide en
zei op koelen toon
«Dank u, Volders, ik wensch die gift niet
in ontvangst te nemen."
«Hoe nu, is 't soms niet genoeg klonk
het min of meer scherp.
«Dat zult ge zelf het beste weten, daar
over oordeel ik niet. 't Is niet, wijl de
gave te gering is, dat ik haar niet wil
aanvaarden. Heeft met de Christus zelf
eens aangetoond dat twee kleine penningen
voor Hem meer waarde kunnen hebben
dan groote sommen gelds? Het komt er
niet op aan hoeveel wij geven, maar wèl
't hoeveelste gedeelte van ons eigendom wij
geven en ook waarom wij het geven. Gij
geeft, zooals gij zelf zegt, grootendeels om
mijnentwillege denkt in uw hart't is
dominé zelf, ik wil hem niet beleedigen
door hem onverrichter zake voorbij te
zenden Is het niet zoo
„Ik kan 't niet heelemaal ontkennen".
Wordt vervolgd.
