NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 5. 1902.
Zaterdag 11 October
17e Jaargang,
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
Gemeenteraadsverkiezing.
VERSCHIJNT
Wed.
Jflr. P. D1ELEMM,
Voor Van Harn.
LANDBOUW.
Eenige opmerkingen over de na
werking der Kalizonten.
Bekendmaking.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRUS DER ADVERTENTIËN
Bi <5 L A
Men twyfele thans niet meer.
Gemengde Berichten.
blkbn MAANDAG-, WOENSDAG- en VKIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
Wij steunen de candidatuur:
In Middelburg II van
Lid der Staten.
Van B. Tramper f 0,25 J. Balk f 0,50
L. Balk f 0,10 J. Balk f 0,10 C. Balk
f 0,10 N. N. f 1familiegift f 5,50 N. N.
f 20N. N. f 10, allen Krabbendijke. Col
lecte spreekbeurt Van Harn f 67,30 N. N.
Kruiningen f 0,25 Huisgezin van v. d. G.
's-Heer Arendskerke f 2.
Van X te Goes f 0,25, te weinig gegeven
bij de collecte voor de Boeren. Totaal met
't vorige f 158,55. X. schrijft ons: »Als
die man zelf eens rondging in onze stad
en dorpen, of in gansch Zeeland, en hij
gaf aan elke deur zijn verlangen te kennen,
was dit niet een betere weg om zijn wensch
te verkrijgen Ik hoorde er tenminste van
de week al vier zeggen, dan kan hij van
mij nog een kwartje krijgen. Dat is toch
al een gulden, daar hij anders toch niets
krijgt. Want een kwartje durven de meeste
menschen niet brengen, maar aan de deur
gerust geven. Zie eens hoe weinig er
inkwam voor de Boeren toen 't gebracht
moest wordenen hoeveel er gegeven
werd, toen men aan de huizen kwam."
Wij brengen dezen goeden raad aan v.
Harn overen blijven tegelijk ons aanbe
volen houden tot de ontvangst zelfs van
de kleinste giften. Red.
De verschillende meststoifen verhouden
zich niet alle op dezelfde manier tegenover
den bouwgrond. In het algemeen zouden
wij als regel kunnen geven, dat wij met
de stikstofhoudende meststoffen de planten
bemesten en met de phosphor- en kalihou-
dende een bemesting aan den bodem geven,
wat dan niets anders beteekent, dan dat
de stikstof in 't algemeen niet zoolang in
den grond blijft als de phosphor en de
kali. En in verband met dit feit neemt
men aan, dat de kali, die niet door de
planten verbruikt is, in den grond in zijn
geheel achterblijft en de kalibemesting dus
altijd een sterke nawerking heeft. Deze
redeneering is over haar geheel juist, maar
toch is het geraden van de nawerking der
kali niet al te veel te verwachten. Wat
toch is het geval?
Wanneer de grond een groote hoeveel
heid kali bevat, meer dan voor den groei
der planten noodig is, dan nemen deze
ook meer kali tot zich dan zij volstrekt
noodig hebbende planten maken dus een
overtollig gebruik van de kali. Het ge
beurt dan ook vaak, dat niettegenstaande
men op een gegeven oogenblik, een ruime
bemesting met het een of andere kalizout
houdt, men later toch betrekkelijk slechts
weinig kali in den grond vindt. Zoo heeft
dr. Maereker te Halle bij proeven hierom
trent gedaan, gevonden, dat bij een bemes
ting met 900 kg. kaïniet na den oogst
25,5 achterbleef en bij bemesting met
1200 kg. kaïniet slechts 18,44
ofschoon door de sterkere kalibemesting
geen grootere opbrengst was verkregen.
Waar was nu de kali gebleven? Zij was
niet naar den ondergrond gezakt, doch bij
onderzoek bleek, dat niettegenstaande al de
planten van beide proefvelden tot vollen
wasdom en rijpheid gekomen waren, de
laatste toch meer kali bevatten dan de
eerste. Zij hadden dus overtollige kali tot
zich genomen.
Uit het bovenstaande volgt, dat al kan
men in 't algemeen op eenige nawerking
der kali rekenen, men elk jaar de kali
bemesting moet herhalen, daar do oogst
het voornamelijk bobben moet van de elk
jaar terugkomende kalibemesting. Nu zal
menig landbouwer vragen„Is dan de
overtollige kali geheel verloren En het
antwoord is niet moeilijk te vinden op
deze vraag. Wanneer de gewassen, die zich
mot overtollige hoeveelheden kali gevoed
hebben, van de boerderij worden afgevoerd
en niet dienen tot strooiing of voeding van
het bij de boerderij behoorende vee, ja, dan
is de kali voor den landbouwer verloren,
doch, en dit is vaak het geval wanneer de
planten op de boerderij blijven aard
appels, knollen, mangelbieten, stroo, erwten,
boonen enz. dan komt de kali later
weer gedeeltelijk op het land terug. De
landbouwer vreeze dus niet, dat hij door
eens te veel kali te geven, zich zelf altijd
benadeelt. Hij zal dit veeleer doen door
eenige jaren achter elkander kalibemes
ting na te laten.
De tegenwoordige Suilcerkwestie.
Dr. G. W. Bruinsma maakt omtrent dit
onderwerp nog enkele opmerkingen in de
Bildtscke Ct.
Men vraagt, zoo zegt hij, verlaging van
den accijns om de binnenlandsche consump
tie door prijsverlaging te vermeerderen en
men verlangt een surtaxe om den invoer
van buitenlandsche suiker tegen te houden.
Maar hoe gaarne ook werd ingestemd met
het eerste, het laatste ko.n, als daarmee
juist in strijd, minder algemeen de goed
keuring wegdragen. En terecht, van zeker
standpunt. Het algemeen belang lijdt schade
als een noodig artikel duurder wordt ge
maakt dan de productiekosten eischen.
Er is gezegd dat bij voldoende accijns
verlaging onze suikerfabrikanten algeheelen
afzet en behoorlijke winst zullen vinden,
zonder uitvoer naar 't buitenland. Maar al
verdubbelt het suikerverbruik in Nederland,
dan zulleD nog de helft der 32 bestaande
fabrieken moeten verdwijnen om geen over
productie binnenslands te verkrijgen.
Een suikerfabriek kan alleen goedkoop
produceeren, als zij op groote schaal werkt.
Daartoe moet zij haar overvloedigen voor
raad ook elders aan de markt brengen. Die
markt is Engeland en voor een deel Ame
rika. Andere landen hebben zelf overvloed.
Maar ook die zoeken een uitweg. En deze
zullen ongetwijfeld de door de Brusselsche
suikerconventie toegelaten surtaxe van 6
francs per 100 kilo in hun land geheven
krijgen en daardoor beschermd worden,
zoodat de buitenlandsche suiker bij hen zal
worden geweerd en zij den prijs in het
binnenland zullen kunnen verhoogen met
ongeveer het bedrag der surtaxe, tenzij de
onderlinge concurrentie der binnenlandsche
concurrenten dat belet.
Heffen wij geen surtaxe, dan is het eind,
dat onze consumenten hun suiker iets
goedkooper zullen krijgen van den buiten-
landschen producent, ten koste van den
zekeren ondergang onzer beetwortelsuiker
industrie.
Daartegen komt de heer Bruinsma op.
Kunstmatige pogingen om deze ramp te
voorkomen, zullen naar hij meent
vooral wanneer zij overeenstemmen met
gelijke maatregelen elders genomen niet
het karakter dragen van bescherming eener
ziekelijke industrie.
Het is niet te doen, besluit hij, om de
kapitalen der fabrikanten te reddenvelen
en wellicht de meesten hunner hebben
indertijd door bijzondere bescherming ge
noeg voordeelen genoten om thans eenige
verliezen te knnnen dragen. Maar op dit
oogenblik en in de naaste toekomst gaat
het om hun bestaan en wel ook in de eerste
plaats van hen, die aan vroegere euvel
daden evenmin als aan de voordeelen van
vroegere jaren eenig deel hebben gehad,
b. v. de groote fabriek in het Noorden van
ons land en de coöperatieve in het Zuiden.
Goes. Zij die zich hebben aangemeld
voor het Militair Onderwijs cursus 1902/'03
worden uitgenoodigd Zaterdag 11 dezer
des namiddags 12'fs ure te komen in de
lokalen der voormalige weverjj, teneinde
omtrent de lesuren te worden ingelicht.
UITGAVE DEK FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Het is zeer goed bekend dat er nog
vele personen gevonden worden die bij het
lezen der talrijke attesten nog dikwijls de
waarheid derzelve in twijfel trekken maar
als die attesten met naam en toenaam en
van betrouwbare personen vermeld worden,
personen waartoe men zich rechtstreeks
wenden kan, dan zal or toch zeker geen
twijfel meer bestaan. We laten hier een
letterlijk afschrift volgen van den brief
van den heer F. Bekers, veldwachter te
Ginneken, Noord Brabant.
,,Ik maak u hiermede bekend dat mijne
vrouw sedert langen tijd lijdende was aan
ondragelijke pijnen in de hersenen en in
de maag gepaard gaande met bloedarmoede,
ik had gelezen van de Pinkpillen van Dr.
Williams en ben er toe over gegaan ze te
laten gebruiken en wat was er het gevolg
van, twee dagen later zeide zij mij, ik
gevoel mij zelve veel beter en zoo ging
zij voort tot dat ze twoe dooz'-m gebruikt
had, thans is ze volkomen genezen, geen
hoofdpijn meer, ook geen maagpijn, zij
heeft een gezonde kloui en kan thans met
smaak alles eten."
•ar to
Juffr. BEKERS volgens portret.
In een volgend schrijven zegt hij: „Het
doet mij werkelijk genoegen u te melden
dat mijne vrouw nog steeds welvarende
is, hierbij ingesloten haar portret en gij
moogt het gerust aan een ieder bekend
makenik raad ze mijne buren, vrienden
en kennissen die verzwakt zijn of maar
de een of andere ongesteldheid hebben
ten zeerste aaD, want wij zijn u zoo dank
baar dat wij u wederkeerig van dienst
willen zijn en temeer zijn we daartoe be
reid omdat we weten een groote dienst
tevens aan anderen te bewijzen."
Jonge meisjes, vrouwen, jongelingen en
mannen, gij allen die u verzwakt gevoelt
of aan de een of andere ongesteldheid lij
dende zijt, volgt het voorbeeld van juffrouw
Bekers, twijfelt niet aan den uitslag, ge
bruikt ze geregeld volgens de voorschriften
die zich bij iedere doos bevinden en wij
zijn overtuigd dat ook gij weldra ons een
dergelijke verklaring zult afgeven en er bij
zult voegen neen, thans twijfelen wij niet
meer, ook wij zullen ze steeds aan anderen
aanbevelen.
Wij kunnen er echter niet genoeg op
aandringen, dat men wel acht geve de
echte Pinkpillen van Dr. Williams te be
komen, want gelijk alle goede produkten
worden ook de Pinkpillen reeds op eene
grove manier nagemaakt, zelfs zoodanig
dat zij uiterlijk den schijn hebben van de
echte te zijn, doch de heilzame en gene
zende bestanddeelen bezitten ze in geene
deele. Koopt ze slechts bij de depothouders
die onder de attesten zijn aangegeven of
zoo gij maar eenigen twijfel mocht hebben,
laat ze rechtstreeks van den hoofd-depot-
houder komen, den heer Snabilié.
Prijs f 1,75 de doosf 9.per 6 doozen.
Verkrijgbaar bij Snabilié, Steiger 27, Rotter
dam, hoofddepothouder voor Nederland en
apotheken. Franco toezending tegen post
wissel. Ook echt verkrijgbaar voor Middel
burg en omstreken bij Joh. de Roos, K 157
Vlasmarkt te Middelburg. Ook echt verkrijg
baar voor Goes en omstreken bij Gebr.
Mulder, drogerijen en Verfwaren.
Onze Middelburgsche Correspondent
schrijft
Uitstekend geslaagd mag de meeting
heeten gisterenavond door de Middelburg
sche afdeeling van den Vrouwenbond in
het Schuttershof belegd. Niet alleen dat
de groote zaal meer dan vol was, zoodat
zelfs iedere staanplaats ingenomen was,
maar men zag zelfs aan de drie deuren
uitloopers, een verschijnsel dat niet bij
iedere vergadering voorkomt.
Er is in Middelburg een adresbeweging
aan den Raad op touw gezet om het artikel
in de Politie-verordening dat keuring
en ïeglementeering van publieke huizen
van ontucht bepaalt te doen verwijderen.
Verreweg de meeste onzer burgers wisten
van het bestaan van dit artikel tot voor
korten tijd weinig of niets af. Het artikel
scheen ook vrijwel in vergetelheid te rusten.
Totdat de scherpzinnige opvolger van ds.
Heldring, onze welbekende ds. H. Pierson,
een diepen blik in die voor ons gelukkig
meestal onbekende zee van ongerechtigheid
en ellende had geslagen. Hij zette zijn
kijkglas op die zijde der maatschappij en
met een observatie-vermogen alg het zijne
kon hij het Isrels ouden profeet Ezeehitil
nazeggen en telkens herhalen: Gij zult
groote gruwelen zien.
Gruwelen van duivelsche boosheid en on
beschrijfelijke ellende.
Ds. Pierson wist een schare van ge
trouwen om zich te verzamelen die tegen de
gereglementeerde en dus van overheids
wege toegelaten zonde van ontucht, als
een der krankheden van ons leven te
velde trokken. Allerwegen wisten zij de
meening ingang te doen vinden dat hoe
renhuizen verboden behooren te zijn en
in geen geval, ook niet onder de meest
beperkende bepalingen, toegelaten.
Deze overtuiging deed in onze gemeente
het advies aan den Gemeenteraad richten,
dat we in hare gansche lengte en breedte
voor 14 dagen in ons blad hebben opge
nomen, en het was om dit adres te
ondersteunen en toe te lichten dat de
Vrouwenbond gisterenavond eene meeting
had belegd, waar achtereenvolgens de heeren
Pjttersen, Van Berlekom en Slotemaker
de Bruine het woord voerden, om, de
eerste uit maatschappelijk oogpunt, de
tweede uit geneeskundig oogpunt en de
laatste uit zedelijkheids-begrip de regle
menteering van die zonde te bestrijden.
Het pleidooi werd gevoerd door drie
verdienstelijke advocaten, alleszins berekend
voor de taak die ze op zich genomen
hadden, en eene bijeenkomst als deze mag
welgeslaagd heeten, niet alleen tot onder
steuning van de adres-beweging, maar
meer nog tot vorming eener openbare
meening, die losheid van zeden, en ruw
heid in den mond veroordeelen doet, en
luide de roepstem in breeden kring weer
klinken doetLeeft rein. Tot de heele
wereld het wachtwoord brengt dat de
christen in zijn Bijbel vindtHeiligt U.
Omtrent den nieuwbenoemden bur
gemeester van Goes, den heer J. E. de
Koning Kooy, vernemen wij dat hij is 29
jaren oud, volontair ter gemeente-secre
tarie te Soest, wonende te Baarn, antirev.
geref. en gehuwd.
Een gerucht als zou hij te Den Haag
wonen, bleek onjuist. Men verwarde hem
met zijn broeder.
Driewegen. De collecte voor Trans
vaal heeft volgens de inschrijvingslijst in
deze gemeente opgebracht f 64,35.
Wissenkerke. De aan den Anna Friso-
polder op 26 Sept. j.l. voorgekomen oever-
afschuiving, thans opgemeten en gepeild
bleek te zijn voorgekomen tusschen de
raaien IXa en XII» van dien polder. Zij
heeft een lengte van 195 M. bij eene
breedte van hoogstens 40 M. en eene grootste
verdieping van 17 M. Het oeverwerk bleef
ongerept en daarvoor is dan ook, evenmin
als voor den zeedijk, direkt gevaar te
duchten.
Wissenkerke. De opbrengst der in
deze gemeente gecirculeerd hebbende lijsten
voor de Boeren bedroeg in totaal f 421,126.
In de Middelburgsche Courant staat
eon ingezonden stukje vol hatelijkheden
aan 't adres der Axelsche «fijnen" die geen
collecte organiseerden voor de Boeren.
Wij weten niet of dit juist is, maar kunnen
toch niet nalaten te melden dat reeds
vier weken geleden, een flinke gift van
den burgemeester van Axel »voor de Boe
ren" door ons is verantwoord.
Goes. Woensdag met den trein van
half elf 's avonds werd een reiziger uit den
trein in de wachtkamer gedragen die door
een toeval was getroffen. Dr. Goemans
onderzocht hem 't eerst en later dr. Lasonder.
Hij is door de politie per brancard naar
het gasthuis gebracht; waar hij tot Don
derdagmiddag sprakeloos liggen bleef. Toen
hij weer bijgekomen was, verklaarde hij
zich in staat naar zijn woonplaats Maas
sluis terug te keerenhij is dan ook per
spoor naar Rotterdam en verder huiswaarts
vertrokken. De man lijdt aan toevallen.
Krabbendijke. Woensdagavond trad
op het aangekondigde uur dhr. Joh. van
Harn op om, nadat een paar psalmverzen
waren gezongen, een gedeelte uit Gods
Woord was voorgelezen en er was gebeden,
een uitgebreide beschrijving te geven
van het land waar hij 4 jaren arbeidde,
zoowel wat betreft ligging, klimaat en
voortbrengselen als de bewoners en de
inrichting van bedrijf, huisgezin en het
schoolwezen. Vervolgens kwam spreker
tot de oorzaken van den oorlog en den
oorlog zelf en waarom hij niet mee uittrok,
maar alleen deel nam aan het gevecht in
de nabijheid zijner woonplaats. Na zijn
gevangenneming en wegvoering naar Ceylon
te hebben medegedeeld, vertelde spreker
iets over zijn krijgsgevangenkamp en hoe
hij daaruit verlost eerst naar Padang in
Ned. Oost-Indië ging en daarna hier te
Rotterdam voet aan wal zette om vervolgens
zijn ouders en familie en zijn vroegere
dorpsgenooten weer te zien. Transvaal
trekt altijd aan en dan een man te kunnen
hooren op even 30-jarigen leeftijd reeds
vergrijsd en daarbij een oud Krabbendijker,
dan zal 't niemand verwonderen dat de
kerk vol was.
Voor een lid der Provinciale Staten
van Zuid-Holland te 's-Gravenhage moet
herstemd worden tusschen de heeren mr.
Pa tij ft (lib.) en mr. Lisman (cons.) resp.
met 3511 en 2713 stemmen. Op mr. v.
Gijn (vrijz. dem. en soc. dem.) waren
1368 st. uitgebracht.
De N. Lt. C. meldt achter Patijns naam
«vooruitstrevend vrijzinnig", het verschil
met «vrijzinnig democraat" zal wel heel
gering zijn.
Te Oudenbosch viel een brouwers
knecht van een zwaar met bier geladen
wagen en werd onder de wielen gedood.
Te Ginneken viel een vijfjarig meisje
in een pot met kokend water en stierf
aan de gevolgen. Terwijl een arbeider
te Langeveen en zijn vrouw op het land
werkzaam waren, bevonden zich hun 3-jarige
kinderen (tweelingen) alleen in huis terwijl
het vuur brandde. Op eenmaal kwam een
der kleinen, haar kleertjes in volle vlam,
in doodsangst schreeuwende naar buiten
gevlogen. De ouders vlogen toe en doofden
de vlammendoch het was te laathet
kind stierf binnen weinige minuten onder
onbeschrijfelijk lijden. Nabij Baren-
drecht is een heer door een trein aan
gereden en gedood. Te Reigerskop is
een 20-jarige dienstbode door de duister
nis in het water geloopen en verdronken.
Te Keer (Limburg) is bij het verteren
van de „bom" eene geldsom, welke
door een hertrouwend weduwnaar gegeven
wordt om de in zulk een geval gebrui
kelijke ketelmuziek te doen ophouden
een vechtpartij ontstaan, waarbij een der
belhamels messteken in den buik en de
zijde ontving, welke zijn leven in gevaar
brengen.
Vervolg in hei Bijvoegsel
