NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 191. 1902,
Dinsdag 30 September.
16e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Gemeenteraadsverkiezing.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENT1ËN
Mr. P. DiUKHt»,
J. II. BLUM,
Voor Van Harn.
ADRIAAN WALRAYEN,
Gemengde Berichten.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Wij steunen de Candida tuur:
In Middelburg II van
Lid der Staten.
In Vlissingen I van
(Districts-Schoolopziener.)
Hiervoor ontvangen„van een vriend
te Krabbendijke" f2,50.
Zeeland en de Boeren.
Wij doen nog een laatste, echter naar
wij meenen onnoodig, beroep op de milde
offervaardigheid der Zeeuwen voor de
Boeren.
Wij weten nu dat de generaals het
hoofd gestooten hebben bij de Engelsche
regeering, en een laatste poging tot hulp-
verkrijging gaan beproeven bij de volken
in Europa en Amerika, het meest beschaafde
deel der wereld.
Nederland moet voorgaan.
Reeds gaven sommige provinciën hun
deel. Groot of klein, te klein, wij beoor-
deelen dit niet.
Maar nu moet Zeeland volgen.
Volgen, ook waar het reeds zóó veel
gaf en deed voor de beroofden en berooiden.
Maar volgen ook, dewijl de liefde ge
trouw is tot den dood, en de liefde tot
onze Bóeren-stamverwanten door de rampen
der jongste jaren innig en hecht gewor
den, niet rusten zal voor zij heeft gedaan
hetgeen zij honde.
Volgen niet het minst, wijl het Godde
lijk voorschrift wenkt, en de ervaring het
woord bevestigt dat »de zegenende ziel
zal vet gemaakt worden, en die bevochtigt
zal ook zelf een vroege regen worden".
Wie het hiermede eens is, onttrekt zich
straks aan de collecte niet, die in zijn stad
of dorp gehouden wordtdoch geeft met
milde hand, opdat Woensdag bij de komst der
Generaals te Goes en Middelburg een ruime
opbrengst hun in den schoot moge vallen,
weduwen en weezen ook van ons geld
worden verblijd, en het Hollandsch-Afri-
kaansche onderwijs in Zuid-Afrika worde
bevorderd.
15. FEUILLETOH.
<Ie smid van Zaamslag.
Épisode uit den Franschen tijd.)
In die oogenblikken van angstige spanning
zag hij zijn geliefd Zaamslag, als in een
Neurenberger speelgoeddoos, het kerkje te
midden, waarvan het torentje zijn spits
vriendelijk boven de roode daken der wo
ningen uitstak.
Onder die alle herkende het oog zijner
verbeelding onmiddellijk de zijne. Daar
stond de hoefstal, nog juist als vroeger,
de deur der smidse half open, doch hoe
verlaten was alles.
Geen vuur flikkerde meer aan den haard,
geen gezellige kout of gulle, vroolijke lach
klonk naar buiten, geen rappe handen
bewerkten het smeedbaar metaal, alles lag
zoo stil, zoo eenzaam.
Slechts vóór zijne woning wuifden de
hoogopgaande, ontbladerde boomen hunne
kale toppen, als zongen zij op den kouden
wintermorgen den smid een vroolijk wel
kom toe.
En binnenin het stille woonvertrek zat
de zeventienjarige jongste zoon Jacobus
zwijgend aan de tafel, tegenover zijne
moeder, beiden gereed om het eenvoudige
maal te nuttigen, dat maar half scheen te
smaken, zeker omdat de man en vader des
huizes aan den disch ontbrak. Dit alles
ziet hij, zóó duidelijk, zóó helder en zóó
klaar, dat hij meent de gestalten te kunnen
29 September 1902.
goede voorheelden en twee wensehen.
De Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente
te Middelburg richtte een adres aan H. M.
de Koningin tot betuiging van volle in
stemming met het adres der Nederl. Ver-
eeniging tegen de Prostitutie c. s., houdende
verzoek om het Strafwetboek in dien zin
te wijzigen dat het houden van openlijke
huizen van ontucht in welken vorm, worde
strafbaar gesteld.
Wij zouden wel willen dat alle kerke
raden in onze provincie, dit adres steunden.
De Kerkeraad zond ook een adres aan
den gemeenteraad tot steun van het ver
zoek door genoemde vereenigingen dezer
dagen tot dat college gericht in zake de
bestaande verordening op de publieke
huizen.
Wij hopen dat alle kerkeraden in deze
stad zich haasten zullen dit voorbeeld te
volgen.
Een onzer vrienden schrijft:
De pers behandelt op vrij uitvoerige
wijze de vraag wat het vaderland van den
minister Idenburg verwachten mag.
Het is niet mijn doel daarvoor te spre
ken, eenvoudig omdat ik het niet weet.
Ik ken zoomin Oost of West als ik be
kend zou zijn met de eischen aan een goed
minister te stellen, behalve dat hij een
vaardig spreker zij.
Daarover geen woord.
Maar wel mag ik getuigen van den gun-
stigen indruk dien de nieuwe minister
van Koloniën maakt.
Bescheidenheid en ernst maken de hoofd
trekken van zijn karakter uit.
Zijn optreden en leven in den Haag herin
neren volstrekt niet aan den oud-gast of
aan den man die zoolang in de tropen
leefde, meer aan de soberheid van de goede
dagen van het oude vaderland.
Als Christen-belijder, evenzeer als in de
politieke belangen och, was het met
allen zooleeft hij met eere en sym
pathie in ons midden
Troelstra liet in »Het Zondagsblad" van
Bet Volle van heden een poëtischen geest
verwant zeggen»God was in IX niet
liberaal".
Het wordt steeds meer noodig tegen dit
blad der S. D. A. P. met zijn spottaal te
waarschuwen. Waarom doen de beschaafde
grijpen. Maar zie, daar maakt 's mans
plotselinge, onverwachte verschijning eens
klaps verandering in alles. Ze werkt als
de wonderlamp in de bekende Arabische
vertelling. De verandering deelt zich mede
aan vrouw en zoon en gaat vervolgens over
op de aanwezige voorwerpen in het rond.
Er komt leven en beweging in de doodsche
stilte. Het eenzame vertrek met de weinige
meubelen wordt weêr de gezellige huiska
mer van vroeger, zelfs de antieke kastklok
aan den muur doet in zijn regelmatig getik
nog een vroolijk wijsje hooren.
In een oogwenk worden de vuren in de
smidse ontstoken, de blaasbalg wordt ge
trokken, en Walraven in eigen persoon
zwaait als naar gewoonte den zwaren,
loggen hamer, welke dreunend op het
roodgloeiend ijzer neerkomt, zoodat de
vonken er naar alle kanten afvliegen.
Doch nog is het niet genoeg. Vol vreugd
over dezen ongedachten ommekeer, vergt hij
steeds meer van zijne krachten, zwaait den
hamer' steeds krachtiger in het rond, totdat
de stoere smid door zulk eene ongewone,
bovenmatige inspanning eensklaps wakker
schrikt.
Helaas, 's mans illusie is verdwenen.
Nog altijd bevindt hij zich binnen de muren
van zijn betrekkelijk eng verblijf, de donkere
omgeving en de nachtelijke koude laten
niet den minsten twijfel daaraan over.
In alles behalve prettige stemming gingen
voor onzen smid de langzaam voortkrui-
pende uren van den nacht voorbij. Hij
was dan ook zeer in zjjn schik, als de
dames partijgenooten zeiven, die dat blad
lezen en steunen, dit niet
Of behoort een en ander zoo bij de
socialistische propaganda
Het Comité tot ontvangst der Boeren
generaals in Goes meldt ons
Met blijdschap kunnen wij mededeelen,
dat de pogingen om de generaals in ons
midden te hebben met een gunstigen uit
slag zijn bekroond. Hedenmorgen ontving
het Comité het bericht, dat de generaals
Botha en De la Reg, vermoedelijk in ge
zelschap van de heeren Fereira en Van Vel
den, Dinsdag met den laatsren trein d. i.
om 10,28 uur (gewonen tijd) in Goes zullen
arriveeren. Ze zullen de gasten zijn: de
generaals, van den heer J. M. Kakebeelte en
de secretarissen van den heer Verwer, die
gaarne hunne appartementen aanboden.
Het comité stelt zich voorloopig voor de
ontvangst te doen plaats hebben om 9 uur
in de Groote Kerk, daartoe welwilllend
door H.H. kerkvoogden afgestaan. Als
sprekers zijn uitgenoodigd daar het woord
te voeren de WelEerw. Heeren C. Ji. v.
Lelyveld, R. J. v. d. Veen en Baede (deken).
Toegang tot de kerk wordt slechts ver
leend op vertoon van kaarten, verkrijgbaar
bij de H.H. boekhandelaars a f 1,50, f 1 en
f 0,50.
Voor het verlaten der stad om half twaalf
zullen de heeren een rijtoer maken door
de stad, waarmee zij hun bezoek besluiten.
Door de onverwachte vroege komst heeft
het Comité nog geen uitvoering kunnen
geven aan het aangekondigde plan om een
collecte te houden langs de huizen. Het
heeft het plan dit te doen a. s. Donderdag
en Vrijdag. Eene aanbeveling van die
collecte zal zeker niet noodig wezen.
Alle burgers worden beleefd verzocht
hunne vlaggen uit te steken.
De kerk zal te 8 uur geopend worden.
Onze Middelburgsche correspondent
schrijft
Die Boeren, die Boeren! Ze brengen
ons gansche leven in de war. Die Woens
dag zal wat zijn! Men denkt aan niets
anders, men spreekt van niets anders.
Iedere dag brengt zijn nieuws. En de
week die komt zal meer dan ooit de Boe-
renweek zijn.
Nu, ieder zal moeten erkennen Middel-
eerste stralen van het grauwe morgenlicht
door de reten gluurden en hem uit zijne
vermoeiende sluimering wekten.
De dagen volgden elkander in treurige
eentonigheid op. De Zondagen, welke
t'huis zoo stipt werden gevierd Wal
raven was ook een trouw kerkganger
gingen bijna ongemerkt voorbij.
Zelfs het Kerstfeest met zijne schoone
en rijke herinneringen, het vorige jaar nog
zoo genoegelijk doorgebracht in den ge-
zelligen kring der zijnen, was niet bij
machte eenige verandering te brengen in
de doorgaande stemming van zijn gemoed.
Integendeel, de laatste week, vooral de
laatste avond des jaars riepen allerlei droeve
en weemoedige herinneringen uit het ver
leden bij hem wakker. In het begin van
het nieuwe jaar schreef hij een brief aan
zijne vrouw en familie. De verordeningen
op het gevangeniswezen lieten zulks toe,
onder voorwaarde, dat de brieven voor de
afzending gelezen mochten worden. Reeds
een veertiental dagen later was een ant
woord op zijn schrijven in zijn bezit. Met
van vreugde stralende oogen leest hij,
neen, vliegt hij de regels door. Een ge
mengd gevoel van blijdschap en droefheid
maakt zich van den man meester. Uit
dit schrijven toch verneemt hij wel de
voortdurende gezondheid zijner vrouw en
familie, maar ook het bericht, dat zijn
tweede zoon, de welbekende Adriaan, als
soldaat naar Metz in Lotharingen was ge
transporteerd. Treurige toestand alzoo.
De oudste zoon, evenals de vader in de
burg bereidt aan zijn aanstaande gasten,
de Boerengeneraals een luisterrijke ont
vangst.
Het Middelburgsche Dames-comité heeft
voor onze stamgenooten gewerkt als wei
nigen en de eer van onze zuidelijke Pro
vinciale hoofdstad met glans opgehouden.
Daar naast staan de Zuid-Afrikaansehe
Vereeniging en het christelijk Boeren-
comité als invloedrijke corporaties, en
deze gesteund door de bekende en ervaren
Vereeniging Uit het Volle' zijn bij machte
hbt bezoek der Generaals te maken tot
een visite ons en hunner waard.
Feestgedruisch en straatrumoer blijft
verre, ook om den aard van het bezoek
en de omstandigheden waaronder het plaats
heeft. Ernst en waardigheid spreekt uit
het program.
Maandag reeds wordt het bezoek inge
leid door een collecte, huis aan huis, waartoe
zich 17 heeren en 34 dames bereid ver
klaarden.
Woensdag zal Middelburg, en zonder
twijfel vele Zeeuwen, rondom op korteren
of verderen afstand de Lange Jan wonende
de Generaals ontvangen-. Dan volgt een
vrij uitgestrekte rijtoer en ontvangst ten
stadhuize, waar de Burgemeester, tevens
Voorzitter van de Zuid-Afrikaansche Ver
eeniging, hen met de leden van den Raad
ontvangen zal. Half twee zullen de deuren
der Nieuwe Kerk opengaan, waar dr Wa
genaar, ds De ligt en vermoedelijk een
der Generaals spreken zal.
Daarop volgt een Cour voor belangstel
lenden in den Schuttershof, en eindelijk
des avonds eene zanguitvoering van ons
talentvol en bedreven corps »lot
Bij die uitvoering zal, naar we vernemen,
onze beroemde zanger, die zich reeds ge-
ruimen tijd onttrok, en wiens talent alleen
voldoende is om kunstkenners en kunst
minnaars te lokken, optreden. Het talent
van dr Wagenaar geeft allen Middelburgers
hoop op fijne speech.
De verwachting van allen die meeleven
is hoog gespannen.
De mannen die ieder kent als twee der
onzen nu ook te ontmoeten, hun bitteren
strijd voor vrijheid en voor recht te be
zegelen, mogelijk met een handdrukin
woord en zang hun door geoefende tolken
te zeggen hoe ons hart met hen leefde,
en eindelijk iets te kunnen doen om
het bittere lijden van hun verwoest land
en zijne beroofde bevolking eenigszins te
gevangenis, de middelste soldaat, de jongste
zoon met zijne moeder alleen over, en dan
de drukke affaire. Tot overmaat van
smart werd Walraven ongesteld.
Do doctoren behandelden hem naar plicht
en geweten. Evenmin lieten zich de cipier
en zijne vrouw onbetuigd en verpleegden
hem met nog een tweetal zijner medege
vangenen, zoo zorgvuldig mogelijk.
Hoe traag kropen iederen dag de uren
voorbij. De alledaagsche gesprekken, altijd
door over dezelfde onderwerpen gevoerd,
werkten bepaald afmattend en geestdoodend.
Om zooveel mogelijk een einde te maken
aan de gruwelijkste verveling, waaraan hij
ten prooi was, wist Walraven niet beters
te doen, dan nu en dan toevlucht te nemen
tot de rijmelarij, waarvoor hij als amateur-
dichter onmiskenbaar het talent bezet.
Op verschillende tijden, „als zijn ver
mogen van poëzie aan den gang raakte",
wist hij in zoogenaamde gelegenheidsversjes
uitdrukking te geven aan de stemming van
zijn gemoed.
Nu eens is het eene „Hartgrievende
overdenking", waarin hij o. a. een minder
aangenaam artikel van zijn program van
werkzaamheid ontvouwt, door de harde wet
der noodzakelijkheid tot zelfbehoud hem
opgelegd, tevens illustratie van zijn kom
mervol bestaan, als hij zingend klaagt of
klagend zingt van kleine diertjes, die
hem kwellen Dan weder vertolkt hij
de zuchten van een ziel in de gevangenis
en doet klaagtonen hooren aan zijne „be
minnenswaardige huisvrouw, kinderen, fami-
kunnen verzachten, wettigt dat niet hooge
verwachtingen
Zal dat den komenden Woensdag stem
pelen tot een rijke dag in ons leven?
Middelburg. Naar aanleiding van het
bij den gemeenteraad ingezondene request
tot intrekking der bepalingen die de
prostitutie alhier reglementeeren, en hare
vervanging door een verbod tot het houden
van huizen van ontucht, zal Donderdag 9
October in het schuttershof eene meeting
met debat worden gehouden, waarbij als
sprekers zullen optredende heer H.
Pijttersen Tz., hoofdredacteur der Nieuwe
Arnhemsehe Courant, oudlid van de Tweede
Kamer, te Arnhem, en onze stadgenooten
de heeren J. J. Berdenis van Berlekom en
dr. J. R. Slotemaker de Bruine.
Vlissingen. De conducteur der brieven
malen van de 2e klasse op de lijn Vlissin
genBreda I. van 't Hof alhier is benoemd
tot assistent met standplaats Antwerpen om
dienst te doen op de lijn Antwerpen
Amsterdam spoorwegpostkantoor No. 2
ingaande 1 Oct. a.s.
Krabbendijke. Vrijdag 1.1. vergaderde
de gemeenteraad onder voorzitterschap van
den Burgemeester. Allereerst kwamen aan
de orde eenige voorstellen omtrent de ge
meenschappelijk te stichten school aan den
Oostdijk. Er is voorloopig een stuk grond
aangekocht onder de gemeente Kruiningen
aan den dijk voor f 545dit wordt goed
gekeurd. De school zal ongeveer f6000
kosten; de onder wijzers woning ruim f3400;
voor schoolmeubelen .en schoolbehoeften
zal ruim f1000 noodig zijn, zoodat de
stichtingskosten van die school f 11000
zullen bedragen. Het rijk geeft 25 in
de kosten voor schoolbouw, zoodat door
nog eenige bijkomende kosten nog ruim
f9000 voor de beide gemeenten zou moe
ten betaald worden. De raad had op al
deze berekeningen niets tegen en vond ook
uitstekend de helft van genoemd bedrag
als buitengewone Rijksbijdrage aan te vra
gen. Verder werd besloten aan de open
bare school een onderwijzeres te benoemen,
die, bij de totstandkoming der school aan
den Oostdijk daarheen zal worden overge
plaatst.
Voor het militair onderricht is een
gymnastiekinrichting noodig. Daar de
schoollokalen te laag zijn, zal de over
dekte speelplaats daarvoor moeten worden
gebruikt. Het militair bestuur vond dit
goed, en wil nu, althans voor een jaar,
lie, goede vrienden en landgenooten".
De lezer bemerkt uit de opdracht van
dit laatste gedicht, dat Walraven, vooral nu,
ruim was van hart.
Hoe snakte de man naar verandering in
zijn droevig lot. Eindelijk kwam. er ver
andering, doch niet de gewenschte. Een
deel der gevangenen, waaronder ook Wal
raven, werd op het laatst van Lentemaand
uit de citadel naar eene andere gevangenis
overgebracht.
De naam dezer gevangenis ze heette
de Egalitó was in zooverre in overeen
stemming met het doe), hetwelk ze beoogde
dat nl. allen, die binnen hare donkergrauwe
muren in arrest zaten, gelijkertijd over één
kam geschoren werden. Het was een ver
bazend groot gebouw en lag in een ander
deel der stad.
Walraven zat daar, samen met vijftig a
zestig man in een vierkant, betrekkelijk
ruim vertrek, met steenen vloer,' waarover
een laag stroo voor den nacht.
Bij al het onaangenaam gevoel van ver
latenheid, te midden van een vreeselijk
rumoer en onaangename drukte, gezwegen
nog van het schrale, moeilijk te verteren
voedsel en het slapen op den kouden, har
den grond in zulk eene bonte omgeving,
op een weinigje stroo, dat haast alle moge
lijke, ongezonde dampen uitwasemde,
was het waarlijk geen wonder, dat onze
man, omstreeks Juni, weêr begon te klagen
over zijne gezondheid.
(Wordt vervolgd.)
