ZILVER
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
FRANK.
No. 189. 1902,
Donderdag 25 September.
16e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
AZIJN
Varkenshok
irden te koop.
Gemeenteraadsverkiezing.
[el burg.
m en Gitten
KOOP
KOOP
PENTSTIJFSEL y
'wcmmvy%
Vennootschap
.OGES,
en nieuw.
edelf t. 142.
KOOP,
>ls nieuwe Hittekar,
tarzen, gekalfd en
bij J. SIMONSE Sz.,
KOOP
KOOP
"erkpaard
[ens te koop,
Bakkersknecht,
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
BEROEP
der Bóeren-Generaals op de be
schaafde wereld.
LANDBOUW,
De Tarwe.
- - -
dat er
im en handteekening
t. Er zijn veel na-
)Ji I) UJJYIS.
ouwmaterialen
oraorg",
9, Tlissingen,
de levering van alle
IN.
zij direct na
len
levelend,
A. HU SON.
VAN
EN
garantie).
D en ZILVER wordt
fste koers inge-
t.
tie gratis.
leiding van de werk-
de meeste reparaties
ren netjes uitgevoerd
an afgeleverd.
|E te Meliskerke.
JIJK, Oudelande.
jeloopen seizoen
HER, Domburg.
Littenkar,
fij C. ELIPSE,
Vrouwepolder.
ÏRE te Meliskerke.
BOONE Pz.,
Arnemuiden.
November
kkersleerling
ALLEWIJN, bakker,
n d.
e v./d. tegenwoordigen
ld
R JAGT, I e r s e k e.
:e omstandigheden met
necht benoodiffd,
l, Abeelsche Zandweg.
e van stonden aan of
zomende Meid,
Nadorst bij Middelb.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02s.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
de Jonge-Verwest, Goes.
Wij steunen de candidatuur:
In Middelburg II van
Mr. P. DIELEMAN,
Lid der Staten.
In Vlissingen I van
J. H. BLUM,
(Districts-Schoolopziener.)
Het zal de wereld nog versch in het
geheugen zijn hoe de Boeren na een han
gen strijd voor hunne onafhankelijkheid
van meer dan twee en een half jaar,
eindelijk genoodzaakt zijn geworden de
termen van overgave, hun door de Regee
ring van Zijne Britsche Majesteit, Koning
Eduard VII voorgelegd, door middel van
liunne afgevaardigden te Vereeniging aan
te nemen.
Gelijktijdig werd ons door die afgevaar
digden opgedragen ons naar Engeland te
begeven ten einde in de eerste plaats een
beroep op onze nieuwe Regeering te doen
om de ontzachelijke ellende die door de
lengte en breedte der nieuwe Kolonies
heerscht te verzachten. Slaagden wij hierin
niet dan zouden wij een beroep voor lief
dadige bijdragen op de menschelijkheid
van de beschaafde wereld doen.
Daar wij er tot dusverre niet in geslaagd
zijn de Engelsche Regeering te bewegen
ons volk verder behulpzaam te zijn, en de
nood onbeschrijfelijk hoog is, blijft er voor
ons niets over dan ons te wenden naar
de volkeren van Europa en Amerika.
In de hachelijke dagen die wjj door
worstelden, was het ons en de onzen zoet,
gedurig blijken van sympathie uit alle
oorden te ontvangen. De geldelijke en
andere ondersteuningen aan onze vrouwen
en kinderen in de concentratie-kampen,
en aan de krijgsgevangenen in alle deelen
der aarde, droegen oneindig veel bij om
het lot van die arme ongelukkigen te ver
lichten, en wij nemen deze gelegenheid
te baat om namens het volk van de ge
wezen Republieken onzen innigen dank
te betuigen aan allen, die ons in het ver
leden liefdadiglijk hebben ondersteund.
Het Boeren-volkje kan nimmer de hulp
vergeten, die hetzelve bewezen werd in
de donkere uren van zijne beproeving.
Het volk van de twee Republieken had
alles veil voor zijne onafhankelijkheid en
nu de worstelstrijd voorbij is, staat het
totaal geruïneerd. Hoewel wij niet de
gelegenheid hadden een nauwkeurigen
staat op te maken van de verwoesting,
aangericht in de twee Republieken, zijn
wij op grond van onze persoonlijke kennis
overtuigd, dat er minstens dertig duizend
huizen op de boerenplaatsen en bovendien
tal van dorpen door de Britten gedurende
den oorlog verbrand of vernield zijn.
Onze woningen met de meubelen zijn
verbrand of vernield, onze boomgaarden
neergeveld, alle landbouwgereedschappen
stuk geslagen, molens vernietigd, elk levend
dier is weggevoerd of gedood niets bleef
ons, helaas 1 over. Het land is eene woes
tenij. Ook heeft de oorlog vele slacht
offers geëischt en het land weergalmt van
het geween der hulpelooze weduwen en
weezen.
Bovendien behoeft niet te worden her
innerd hoeveel in de toekomst voor de
opvoeding van de kinderen onzer burgers
zal noodig zijn.
In dezen grooten nood wenden wij ons
nu tot de wereld met het verzoek om door
liefdadige bijdragen onze weduwen en
weezen, onze verminkten en andere nood-
druftigen te hulp te komen en onze kin
deren behoorlijk te doen onderwijzen.
Wij wijzen op de verschrikkelijke ge
volgen van den oorlog, om onze groote
behoefte ter kennis van de wereld te
brengen en geenszins om de gemoederen
op nieuw gaande te maken. Het zwaard
rust nu in de schede en alle geschillen
zwijgen in tegenwoordigheid van zoo groote
ellende.
De schade, door den oorlog berokkend,
is onbeschrijfelijk groot, zoodat het kleine
bedrag dat Engeland, volgens de termen
van overgave, zal schenken, zelfs indien
tienmaal vermenigvuldigd geheel en al
ontoereikend zal zijn om ook maar de
oorlogsverliezen te dekken.
De weduwen en weezen, de verminkten
en nooddruftigen, en onze kinderen voor
wie alleen wij dit beroep doen, zullen dus
daaruit weinig en in de meeste gevallen
niets trekken.
Alle bijdragen zullen gestort worden in
een fonds genaamd »Het Generale Boeren-
Hulp-Fonds", en dit fonds zal uitsluitend
besteed worden om in de behoeften van
de personen, voor wie hetzelve verzameld
wordt nu en in de toekomst te voorzien.
Wij verzoeken vriendelijk de hartelijke
samenwerking van de bestaande Comité's
in de verschillende landen van Europa en
Amerika, en staan nu op het punt die
landen beurtelings een bezoek te brengen
ten einde de zaak behoorlijk te organiseeren.
LOUIS BOTHA.
C. R. DE WET.
J. H. DE LA REIJ.
24 September 1902.
Een averechtsche aanbeveling was wel
die van professor Treub op een der jongste
meetings in Amsterdam IX voor Mr.
Troelstra.
Prof. Treub is altijd het enfant terrible
het stoute kind der liberale partij geweest.
Reeds in 1888 noemde hij die partij de
oude jongejuffrouw waarin geen fut meer te
krijgen was, hoe men ze ook aaide. Een
beeldspraak al even onsierlijk en onwaar
dig als die welke hij de vorige week
bezigde, toen hij in zijn openbare aanbe
veling der candidatuur-Troelstra de onbe
wezen beschuldiging inlaschte dat de libe
ralen bezig waren het zwarte beest te
aaien, om niet van het roode beest gebe
ten te. worden.
Een grofheid die de kracht der guhe
bekentenis verzwakte dat alle liberalen den
sociaal democraat hadden te steunen, daar
zij alleen op die wijs, „op de historische
lijn bleven".
„Vrijmoediger erkentenis dat het libe
ralisme maar het socialisme werd, is zel
den door een liberaal man gedaan", zegt
de Nederlanderen wij zijn 't er mee eens,
wanneer men tenminste die andere ver
klaring, van de Groninger Courant, „in elk
geval van de familie" uitzondert.
Overigens mag met blijdschap en dank
baarheid geconstateerd worden, dat eenige
honderden liberalen, liever den Kuyperi-
aan dan den sociaal democraat gestemd
hebben, ondanks de hun gepredikte ont
houding.
Zonder hunne hulp ware Troelstra ge
kozen geweest.
Hunne hulp bewijst dat in de liberale
partij dat onzes inziens verdienstelijk
soort conservatisme veld wint dat op de baan
der revolutie niet tot het uiterste wenscht
voort te schrijden, en nog volhardt in
een overigens hopeloos pogen om de lo
gische ontwikkeling der liberale beginse
len te stuiten.
De Nederlander schrijft naar aanleiding
van Troelstra's val in Amsterdam IX:
Hoezeer het ons nooit moeilijk valt ons
bij de verkiezing van een bekwaam tegen
stander neer te leggen, moeten wij een
uitzondering maken voor den leider der
partij die de politiek demoraliseert door de
motieven van zijn tegenstanders aan te tasten
en door de goede trouw en de eerlijke on
baatzuchtige bedoelingen van wie anders
denken verdacht te maken.
En reeds in haar nummer van 14 Aug.
schreef zij dat bij mogelijke herstemming
tusschen Troelstra en een antirevolutionair,
er voor de liberalen alle aanleiding zou
bestaan den laatste te steunen, »nu de
strijdmethode hnncer geestelijke bloedver
wanten meer en meer onze samenleving
blijkt te vergiftigen".
En naar aanleiding van de scheidtaai
uit »Het Volk" zie ons vorig no.
merkt het blad op
Zóóver gaat de vrijmoedigheid der soci
alisten dat zij woedend zijn, dat diezelfde
verguisde, gesmade liberalen ten slotte niet
de hand gelikt hebben van de partij, die
hen belasterde. Dat is een feit, waarvoor
het seheldwoordenboek nu eens heelemaal
moet worden uitgeput.
Zóózeer schijnt het materialisme bij deze
mannen alle gevoel voor ideiiele goederen
af te stompen, dat ze geen oogenblik kun
nen zien, welk heerlijk, blinkend idealisme
er straalt uit de vreugde over mr. Troel
stra's val. Ons dunkt, alleen reeds de
ongepaste wijze, waarop deze afgevaardigde
zich uitliet bij de wetten ter gelegenheid
van het huwelijk van H. M. de Koningin,
moest voor alle goede vaderlanders een
reden zijn om hem nooit te stemmen.
Neen, het is niet waar, dat de liberalen
in „brandkastdelirium" de antirevolu
tionairen hebben gesteund.
Zij hebben hen gesteund, omdat ze zich
met hen één voelden in liefde voor het
vaderland, voor de Koningin, voor de heilige
tradities der natie, voor de beginselen van
het „Wilhelmus"; omdat zij voor hun
idealen toch altijd nog meer verwachtten
van een partij, die een ander inzicht dan
zij heeft over wat in 't belang is van vorstin,
volk en vaderland, dan van een partij, die
zich er op beroemt, noch voor de vorstin
noch voor het vaderland noch voor het volk
als geheel te arbeidenomdat zij geen ge
meenschap wilden hebben, ook niet door
onthouding, met een partij, die hare tegen
standers verguist, de zielen barer adepten
vergiftigt, en den band loochent van het
gemeenschappelijk vaderland.
Voor de cijferaars onder onze lezers geven
wij de stemmencijfers van 11 en 18 Sept.
j.l. in Amsterdam IX met zijn 8 stern-
gelegenheden
Eerste stemming
a. b. c. d. e.
1 Overtoom 121 119 148 108 532
2 Saxenburg.dwarsst. 148 66 74 90 378
3 Bilderdijkstraat 226 169 200 298 893
4 Da Costastraat 226 130 67 281 704
5 Potgieterstraat 266 155 58 416 896
6 v. Oldenbarnev.str. 275 126 79 280 760
7 v. Oldenbarnev.kade 156 89 78 199 522
8 De Wittenstraat 225 162 63 378 828
Totaal 1643 1016 80320505512
a. Bijleveldb. Gerritsenc.
Piersond. Troelstrae. Totaal.
Herstemming
Bijleveld. Troelstra. Totaal.
1 Overtoom 349 229 578
2 Saxenburg.dwarsstr. 315 229 578
3 Bilderdijkstraat 524 510 1034
4 Da Costastraat 413 421 834
5 Potgieterstraat 507 614 1121
6 v. Oldenbarnev.str. 443 411 854
7 v. Oldenbarnev.kade 277 302 579
8 De Wittenstraat 502 574 1076
Totaal 3330 3231 6561
De Nederlander mist noode in de Troonrede
deze vier zakenHerziening der Zondags
wet. Openstelling van het onderzoeknaar
het vaderschap. Rijkswet tegen de bor-
deelen. Uitvoering der motie-Kuyper-
Lohman-De Visser in zake het brengen
van alle onderwijzerssalarissen ten laste
van het Rijk.
Op alle vier deze punten verwacht het
blad ook steun uit de linkerzijde der Kamers.
Niemand zal beweren dat het Kabinet
ook niet gaarne deze vier punten op haar
program voor dit zittingjaar zou geplaatst
hebben.
Wij hebben evenwel den indruk dat onder
zeer ongunstige omstandigheden door som
mige ministers zeer hardt gewerkt is, meer
dan mocht geëischt en verwacht worden
zoodat hetgeen nu aangeboden werd, meer
dan al wel is.
Toch hopen ook wij dat het Kabinet in
de volgende jaren ook dit deel barer taak
zal kunnen afdoen.
Zondagswet.
Vaderschap.
Bordeelen.
Onderwij zerssalarissen.
Het roept al om herziening.
Bet Volk dat de Belgische straatver-
toogen goedkeurt, begint ook voor ons land
deze straat-demonstratie aan te prijzen.
Nu, de liberalen in 1848 deden veel erger.
De Arnhemsche Courant dreigde den Ko
ning (Melliw) en zijn piassen met den dood
en zoover ons bekend, protesteerde hier
tegen geen harer perszusteren.
Wat Bet Volk beoogt, stelt ons derhalve
niet te leur.
Ook een meer rechtstreeksche aanzet
ting tot revolutie aan die zijde zou ons
niet nuchter op ons 'dak vallen.
Toch vestigen wij bereids de aandacht
op onderstaande woorden van Bet Volk:
Er is een nieuw verschijnsel opgetreden in
onze politiek. De liberalen hebben een .weg
ingeslagen die, als zij daarop blijven voortgaan,
de politieke kaart van ons land geheel en al
zal wijzigen. Voor de arbeiders kan dat be-
teekeneneen tijdelijke afsluiting van parle
ment en andere vertegenwoordigende lichamen
voor onze afgevaardigden.
Komt die nieuwe toestand, dan komt onzer
zijds een nieuwe taktiek.
Brengt men ons op straat, welnu, wij voelen
ons op straat best thuis.
Op straat hebben de Belgische arbeidersin
1893 het algemeen kiesrecht, zij het dan ver
knoeid, bevochten en zij, die tot dan toe geen
enkelen vertegenwoordiger hadden in eenig
politiek lichaam, wierpen toen als met een
vloedgolf op één dag 28 der hunnen in de
Kamer en drongen op één dag in meer dan
200 gemeenteraden door.
Hetgeen derhalve met andere woorden
zeggen wil, wanneer liberalen en „kerke-
lijken" samenspannen om Troelstra, c. s.
uit de Kamer te houden, zullen Troelstra,
c. s. het volk opwarmen en zal er bloed
vloeien.
Algemeen stemrecht of bloed vloeien
Wie 't nu nog niet wist of geloofde, zal
't nu wel begrepen hebben.
Men beoordeele een geschrift naar zijn datum.
Dat is een wijze les, die ons kalm en
waardig stemt tegenover zooveel dat ons
verwondert en niet altijd verblijdt.
Het is niet altijd een eere voor een
man die ons verzekert dat hij in een
kwart eeuw niets veranderd is. 'tls ook
wel eens een bewijs dat hij niets geleerd
heeft.
Toch blijft menige uiting uit de pen van
denzelfden man gevloeid merkwaardig als
men een oogenblik den datum vergeten kan.
Eens gaf dr. Bronsveld in zijn Kroniek
van de Stemmen voor Waarheid en Vrede
ons het volgende te lezen
»Het aftreden van dr. Kuyper als lid van
de Tweede Kamer kan niet anders dan
allereerst een smartelijken indruk maken.
Hij was ongetwijfeld een sieraad der kamer.
Slechts weinigen hebben over zijn talenten
te beschikkenHet is wel een be
wijs voor de felheid en bitterheid waar
mede gestreden wordt, dat zelfs de A.-C.
die christelijke belangen wel eens bepleit,
dr. Kuyper's vertrek uit de Kamer ver
meldt zonder één woord van waardeering.
Daarom te meer verheugt het ons dat
althans het Vaderland nog iets anders deed.
Alle partijen hebben er belang bij, dat zij
zoo voortreffelijk mogelijk zijn vertegen
woordigd. Partijen schijnen onvermijdelijk
te zijn bij onzen regeeringsvorm.
Als dat zoo is dan vordert de geest der
loyaliteit, dat men elke partij gaarne ziet
optreden in haar beste en edelste tolken.
Ieder heeft toch zeker een of meer waar
heids-elementen. Zoolang de christelijke
beginselen door velen worden beleden, en
zij, al is 't ook maar een korrel gerech
tigheid vertegenwoordigen, is het een ramp
als een hunner bekwaamste voormannen
buiten gevecht gesteld wordt.
Wat ons vooral het ontslag van dr. Kuyper
doet betreuren is, dat hij onder de anti
revolutionairen een meer democratisch
element vertegenwoordigt. Gaarne geven
wij toe, dat daarin ook een gevaar ligt
opgesloten, maar we zijn toch van huis
uit een volkspartij, ook al werden onze
belangen meestal door hoogst geplaatsten
bepleit."
Dit merkwaardig citaat is genomen uit
de aflevering April 1876.
Onder de vele landbouwgewassen die in
Zeeland verbouwd worden, neemt de tarwe
eene voorname plaats in. Er is in de
laatste jaren geen gewas, behalve meekrap,
paardenboonen en zomergerst meer op den
achtergrond getreden dan dit. Eertijds
een gewas van den eersten rang, is het
nu terug gedrongen, en moet het achter
aan suikerbieten, aardappels en haver volgen.
Hing vroeger voor den boer en voor den
werkman hun oogstgetijde voornamelijk
vast aan den tarweoogst, tegenwoordig bij
gunstige weergesteldheid veroorzaakt het
geen drukte meer en kan de tarweoogst
evenmin den hoer als den werkman het
overwicht in de schaal geven. Op vele
hofsteden is het gewas tot Ma en bij som
migen wel tot Mi ingekrompen. De oorzaak
daarvan ligt voornamelijk in den lagen
marktprijs van dit gewas tegenover andere
gewassen tengevolge van den grooten uit
voer van andere landen, voornamelijk
Amerika en Rusland met de snelle middelen
van vervoer. Vroeger was het voor specu
lanten een goed artikelboeren van kapitaal
deden daar soms groote voordelen mede,
door ze tot in den zomer op den zolder te
leggen. Tegenwoordig echter gebeurt het
niet zelden dat de tarwe in den zomer
niets duurder is dan in den winter, zoodat
het in den regel maar het beste is ze op
te ruimen. Was het wonder dat de ge
goede boer zijn veestapel in acht nemende
tot zelfs in de maand Mei nog tarwe
dorschte met de vlegel, tegenwoordig in
den vooruitstrevenden tijd wordt er veel
na afloop van den oogst met de machine
gedorschen en de tijd zal er spoedig zijn
dat er op elke hofstede een dorsehmachine
is, zoodat het vlegeldorschen weldra zal
beperkt zijn tot de kleine steedjes. En
de vele "werkzaamheden in acht nemende
op onze landbouwhoeven zal de werkman
zich daar niet over behoeven te bekomme
ren, want daar het dorsehen een zwaar
werk is, en veelal voornamelijk vroeger er
een gering loon aan verbonden is, kan hij
beter op ander werk bestaan. Vroeger werd
wel beweerd dat de boeren te dikwijls
terug kwamen om tarwe te zaaien, soms
om de twee jaar, het beschot begon daar
onder te lijden, zoodat men maar weinig
oogstte. Maar dan toch maakte de markt
prijs het goed wat tegenwoordig niet het
geval is, want er is geen gewas, zoo laag
in prijs als dit naar evenredigheid, terwijl
andere gewassen ieder jaar duur zijn. Heeft
men van ieder gewas verschillende soorten,
van geen gewas dan toch meer dan van
de tarwe. Gebruikte men vroeger in Zeeland
bijna uitsluitend de bekende Zeeuwsche
tarwe, deze is bijna van de baanuitsluitend
bestaat ze in het algemeen nog al op
Walcheren. Dat schijnt hier vandaan te
komen, dat de uit Engeland ingevoerde
tarwe beter aan het gewicht voldoet, iets
waar het tegenwoordig veelal op aankomt.
Alleen zij van onze Zeeuwsche tarwe uog
gezegd dat ze bij een nat oogstgetijde,
gelijk dit jaar, niet zoo spoedig ontkiemt
