NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 182. 1902,
Dinsdag 9 September
16e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
VOOR DE ROEKEN.
10. rEITILLETOU.
ADRIAAN WALRAVEN,
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De Redactie van ons blad ontving nog
f 2 van D. R. te Goes, f 2,50 van L. v. R.,
Cadettenschool te Alkmaar. Met het vorige
totaal f 8,50. Wij durven dit bedrag nog
niet aan de Generaals overmaken, overtuigd
als wij zijn dat meerdere giften zullen
volgen.
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, Goes.
F. P. D'HUIJ, Middelburg.
P. S. De geldelijke schade door de Engel -
schen den Boeren aangedaan bedraagt, niet
ruim genomen, 900 miljoen gulden. Hetgeen
de Nederlandsche pers bijeenbracht, om
aan de generaals ter hand te stellen be
draagt nog geen tienduizendste gedeelte er van.
Wie kan, geve nog wat, al is 't nog zoo
weinig.
8 September 1902.
Middelburg. Onderstaand request met
bijlagen is aan den Gemeenteraad alhier ver
zonden
Aan den Edelachtbaren Raad der ge
meente Middelburg geven met eerbied te
konnen de ondergeteekenden, uitmakende
het bestuur van de afdeeling Middelburg
van den Vrouwenbond tot verhooging van
het zedelijk bewustzijn, dat zij met belang
stelling hebben kennis genomen van het
feit, dat eenigen tijd geleden een ingezetene
dezer gemeente tot burgemeester en wet
houders de aanvrage, bedoeld in art. 4 der
verordening op de publieke huizen in deze
gemeente, heeft gericht, aan welke aanvrage
geen gevolg is kunnen worden gegeven,
omdat geen der in deze gemeente verblij
vende geneesheeren bereid werd gevonden
tot het verrichten van het onderzoek, in
art. 5 dier verordening voorgeschreven dat
een en ander er hare aandacht op heeft
gevestigd, dat deze verordening nog altijd
van kracht is en het alleen aan bijzondere
omstandigheden te danken is geweest, dat
zij ditmaal niet werd toegepastdat adres
santen op de gronden, ontwikkeld in de
bijgaande memorie, het bestaan dezer ver
ordening ten zeerste betreuren en meenen,
dat de openbare prostitutie niet moet wor
den gereglementeerd maar principieel be
streden, reden waarom zij zich eerbiedig
tot den Gemeenteraad wenden met verzoek
die verordening in te trekken en te ver
vangen door eene in den geest der hierbij
in afschrift medegedeeldo verordening, die
door den Raad der gemeente Arnhem is
vastgesteld.
de smid -van Zaamslag.
Épisode uit den Fransehen tijd.)
Het was op Dinsdag 13 November 1798
den 23en Brumaire 7e jaar der Fransche
republiek denzelfden dag, waarop Zaam-
slag van zijn torenklok beroofd werd, dat
het huisgezin en de familie van Adriaan
Walraven benevens tal van dorpelingen in
zak en asch ter neder zaten.
Er was waarlijk reden toe.
Op dien Dinsdag waren de commissaris
van het kanton, de welbekende Stroes, de
vrederechter en andere autoriteiten naar
het dorp gekomen, om de burgers voor de
vroegere ongeregeldheden te doen boeten
en alzoo het gezag van het Fransche gou
vernement te handhaven.
Genoemde commissaris, die een ander
half jaar vroeger reeds op minder aange
name wijze kennis gemaakt had met de
Zaamslagsche burgerij en wien die kennis
making nog altijd heugde, achtte het alles
zins geraden, ook voor het werk, dat zij
moesten ten uitvoer brengen, een dertig
veertig Fransche soldaten, allen goed
gewapend, vooruit te zenden.
In den namiddag wemelde het van sol
daten en burgers op het dorpsplein in de
onmiddellijke nabijheid van de kerk. Veler
oogen keken en tuurden naar boven in de
richting van den toren, waar men bezig
was, op hooger bevel natuurlijk, om de
't Welk doende enz.
(get.) A. VerheijdenLandskroon Schou
ten, C. C. FruinNiemeijer en C. Slote-
maaer de BruineDe Jong.
Toelichting.
Tegenover de openlijke prostiutie kan
door de overheid drieërlei houding worden
aangenomen zij kan haar reglementeeren,
ignoreeren of verbieden. Welke dier drie
stelsels verdient uit een hygiënisch oog
punt het meeste aanbeveling De prosti
tutie is een kwaad, dat op hygiënische
gronden moet bestreden worden, omdat zij
de oorzaak is van verschillende walgelijke
ziekten, waaronder er eene is, de syphilis
die niet alleen besmettelijk is en dus per
sonen, die met een daaraan lijdend persoon
ontucht plegen, eveneens besmet, maar ook
erfelijk en dus overgaat op de kinderen en
verdere nakomelingen van den zieke. Het
is dus duidelijk, dat het tweede stelsel,
dat de zaken laat zooals zij zijn en de
prostitutie niet bestrijdt, uit een hygiënisch
oogpunt in elk geval afkeuring verdient.
De hygiene eischt bestrijding der prostitutie.
Hoe De oude officieele gezondheidsleer
geeft daarop ten antwoord door reglemen
teering, waarbij het voornaamste voorschrift
dit is, dat geene vrouw zich aan prostitutie
mag overgeven, tenzij zij op gezette tijden
van overheidswege geneeskundig onderzocht
en gezond bevonden is. Daardoor, zoo
redeneert men, worden de zieke vrouwen,
die de smetstof bij zich hebben, buiten de
aanraking met mannen gehouden en dus
verhinderd de smetstof aan hen mede te
deelen. Dit stelsel zou uit een hygiënisch
oogpunt inderdaad alle aanbeveling ver
dienen. zoo het behoorlijk en absoluut kon
worden toegepast. Maar dat kan het niet.
Vooreerst heeft zulk een onderzoek der
publieke vrouwen altijd op vaste tijden
plaats. Bij de eerste aanraking na het
onderzoek kan de vrouw besmet geraken,
en eer zij opnieuw onderzocht en besmet
verklaard zal zijn, zal zij aan verschillende
mannen de smetstof hebben meegedeeld,
Wilde men de keuring werkelijk van nut
doen zijn, men zou de vrouw na elke aan
raking met een man moeten onderzoeken. In
de tweede plaats heeft de syphilis deze
eigenaardigheid, dat geen medicus a priori
kan verklaren, dat zij genezen is, die
ziekte kan jaren lang latent blijven d. w. z.
zich bij den zieke door geen enkel ken
merk vertoonen, en toch kan die zieke in
die latente periode de smetstof op anderen
klok te verwijderen. Voor het laatst op
dien dag hoorden de dorpelingen den hamer
op de bel neervallen het was de klok
slag van half twee.
Een klein zestal jaren ongeveer moest
Zaamslag het zonder klok zien te stellen.
Eerst den tweeden Zondag van Hooimaand
1803 nadat de bel den vorigen dag in
den toren was opgehangen werden de
godsdienstoefeningen der gemeente bij ver
nieuwing plechtig door klokgelui aange
kondigd.
Nadat dit werk op dien middag zonder
eenige stoornis was afgeloopen, bleven vele
soldaten volgens gegeven order zich op
houden in de nabijheid van Walravens
smidse aan de oostzijde van het dorp.
Aan vele dorpelingen, die om zoo te
zeggen, elke beweging der Fransche sol
deniers gadesloegen, kwam die handelwijze
wel eenigszins verdacht voor.
Reeds van overlang wist men, dat de
Agent niet in al te best blaadje stond bij
het gouvernementdaarenboven had men
alles vernomen van de beschuldiging bij
den commissaris ten laste van Walraven
ingebracht.
Dit alles te zamen hield vele burgers in
spanning.
»Dit is om Walraven te doen", hoorde
men allerwegen. »Daar kun je gerust op
aan, ze hebben al zoo lang op hem ge
loerd. Nu is hij er bij."
De man, over wien de gesprekken aldus
gingen, en met wiens vermoedelijk treurig
lot vele dorpelingen begaan waren, ver-
overbrengen. Al bemerkt dus de medicus
aan eene publieke vrouw geen enkel teeken
van syphilis, dan is dat geenszins een be
wijs, dat zij niet met de ziekte behept is
en dat zij die ziekte niet aan anderen zal
mededeelen. Zelfs een streng geneeskundig
onderzoek kan geen afdoenden waarborg
geven tegen de besmettting. Dit is het
oordeel van zulke bevoegde autoriteiten als
prof. Chanfleury van IJsselstein') en dr.
Hermanides,2) Eindelijk baat de keuring
der publieke vrouwen niet tegen de zoo
genaamde «mediate contagion", hierin be
staande, dat de gifstof van den eenen man,
die met eene vrouw gemeenschap heeft,
wordt overgebracht op een tweeden, die
daarna met haar in aanraking komt, zonder
dat de vrouw zelve besmet wordt.3) b'
De keuring moge geen afdoende maatregel
tegen de verspreiding der syphilis zijn,
zal men zeggen, maar zij verhindert toch
in elk geval de kans op besmetting, de
ergste patiënten worden dan toch buiten
aanraking gebracht. Daartegenover staat,
dat de keuring eene valsche zekerheid ver
wekt, het is b. v. meermalen opgemerkt,
dat het bezoek aan publieke huizen na
afloop der keuring sterker is dan anders')
personen, die zich anders voorzichtig
heidshalve zouden hebben onthouden, ver
trouwen nu op het officieele cachet van
veiligheid, dat de keuring verleent en worden
toch besmet. Daarbij komt, dat het stelsel
der keuring met zich brengt, dat de
vrouwen, die zich aan ontucht overgeven,
worden bijeengebracht in publieke huizen,
die als het ware centra van besmetting
vormen. Het is zeer twijfelachtig, of het
voordeel, dat de verwijdering van enkele
zieke vrouwen medebrengt, door deze na-
deelen niet dubbel opgewogen wordt.
Wil men het kwaad in den wortel aan
tasten, dan verbiede men het houden van
huizen van ontucht. «Bijaldien dan", zegt
prof. Chanfleury van IJsselstein5), „de ge
volgde methode niet deugt, is er dan geen
andere weg, langs welken men het nadeel
van de algemeene gezondheid van de pro
stitutie kan tegengaan Enkel de visitatie
Het toezicht op de prostitutie uit een
hygiënisch oogpunt beschouwd blz. 9.
2) Reglementeerde der prostitutie, hygiënisch
gerechtvaardigd blz. 26-38.
3). Hermanides a. w. blz. 3841.
4). Chanfleury van IJsselstein a. w. blz. 10.
Hermanides a. w. blz. 44 en de daar aange
haalde schrijvers.
h. a. w. blz. 13 en 14.
moedde in het minst geen onraad.
Hij stond oogenschijnlijk vroolijb en
opgeruimd met eenige zijner vrienden en
kennissen, allen Zaamslagsche burgers, naar
gewoonte in de smidse te kouten.
Toch sprak diepe ernst uit 's mans ge
laat. De oppervlakkige toeschouwer be
merkte echter niets daarvan.
Voor hem was burger Walraven ook nu,
de vroolijke, gezellige smid van altijd, al
liet hij ook op dit oogenblik zijne kwink
slagen en scherts achterwege.
Maar voor den meer intiemen vriend,
meer bepaald voor den huisgenoot en het
familielid spelden die rimpels in het hooge
voorhoofd boven de zich nu en dan fron
sende wenkbrauwen inderdaad niet veel
goeds.
Nu er was wel reden om de zaken
ernstig op te nemen. Wat was er in den laat-
sten tijd op Zaamslag al niet voorgevallen.
En het gebeurde op dezen namiddag gaf
bij vernieuwing overvloedig stof tot denken
en tot praten. Onze smid was er de man
niet naar, om alle daden van het gouver
nement klakkeloos goed te keuren en er
ja en amen op te zeggen. Het was er
verre van daan. De gedachte alleen, dat
de burgerij zou afgestraft worden, was
hem reeds hinderlijk, de wijze waarop
ergerde hem in hooge mate. Hij wachtte
zich echter wel, om den eerste den beste
zijne afkeuring over dit alles te konnen
te geven.
Dat ware in de gegeven omstandigheden
al te gewaagd.
van overheidswege af te schaffen zal zeker
niet ten doel voeren, wanneer men daarbij
de zaak overigens haren gang laat gaan.
Dan blijft het gevaar van besmetting bestaan,
niet alleen voor die personen, die de pu
blieke gelegenheden opzoeken, maar ook
voor de ongelukkige slachtoffers van hun
misdragen. Neen men ga verder en verbiede
ten strengste het houden van publieke
huizen van ontucht en elke prostitutie.
Dat is de zekerste weg om die bronnen
van infectie te verdwijnen." Tegen dit
stelsel wordt aangevoerd, dat de opheffing
der publieke prostitutie de clandestiene in
de hand werkt. Die bewering steunt op
de door niets bewezene veronderstelling,
dat de gelegenheid om ontucht te plegen
onder bepaalde omstandigheden altijd even
groot moet zijn. Is daartoe in publieke
huizen geene gelegenheid, dan zal men
elders bevredigiging van die lusten zoeken.
Men vergeet daarbij, dat in vele gevallen
de gelegenheid den dief maakt. Hoe vaak
komt het niet voor, dat eenige gezeten
burgers, leden eener vereeniging of cor
poratie, die jaarlijks eene feestelijke bijeen
komst houden, of eenige jonge lieden, die
voor het een of ander feest, een voetbal
wedstrijd b. v. samenkomen, na afloop van
hun gemeenschappelijk diné gezamenlijk een
of meer bordeelen zoeken en daar zich
laten verleiden tot het plegen van hande
lingen, die hen voor altijd ongelukkig
maken Waren de publieke huizen er niet
geweest, die gezelschappen zouden zeker
zich niet en corps in de verleiding be
geven hebben.
De huizen van ontucht met de daaraan
verbonden keuring bevorderen de onzede
lijkheid en dus ook de syphilis, die men
juist bestrijden wil. Dat de clandestiene
prostitutie door het afschaffen der bor
deelen zou worden bevorderd, is door niets
gestaafd. De statistieken, waaruit men dat
heeft willen opmaken, missen alle waarde,
daarover is men het thans eens.8) Ook zonder
die afschaffing is de clandestiene prostitutie
in de laatste jaren sterk toegenomen. Toch
zijn er nimmer van overheidswege pogingen
aangewend om het getal bordeelen te ver
meerderen ten einde de clandestiene pro
stitutie bestrijden. Maar waarom dan de
bestaande, die de clandestiene prositutie
niet verminderen, in stand gehouden
Bovendien is uit een hygiënisch oogpunt
6). Chanfleury van IJsselstein a. w. blz. 12
Hermanides a. w. blz. 63 vlg.
En zich roekeloos in gevaar begeven,
dat kon hij altijd.
Van uit de smidse had hij voor zoover
doenlijk de bewegingen der vreemde gasten
op zijn gemak gevolgd, en was vervolgens
even buiten op straat gaan zien, hoe eenige
manschappon door groepjes dorpelingen
hier en daar nagegluurd, bezig waren in
den toren de noodige toebereidselen te
maken tot het wegnemen der bel.
Verontwaardigd had hij zijne oogen af
gewend van dit weerzinwekkend tooneel,
en was toen de smidse weör binnengegaan,
waar wij hem in druk gesprek vonden
met eenige zijner meest vertrouwde
vrienden.
De forsche, welgebouwde gestalte van
onzen smid maakte geen onaardige .ver
tooning te midden van het gezelschap,
waarvan hij blijkbaar de hoofdpersoon was.
De plooien op 's mans gelaat, de vrije
opslag van het koel gebiedend oog, de
beweging van de stevige, ruwe handen,
waarmede hij af en toe gedurende den
loop van het gesprek trachtte, zijne
argumenten kracht bij te zetten, dat alles
wettigde volkomen den indruk, dat onze
Walraven volstrekt geen man was, om alleen
in stille, rustige overpeinzing kracht of
troost te zoeken. Met welgevallen hoorden
de aanwezigen blijkbaar de redeneering van
den levendigen smid aan.
Nu en dan ten minste was een lichte
hoofdknik of een flauwe glimlach om de
lippen bij sommigen het bewijs van volko
men instemming met 's mans woorden.
clandestiene prositutie naar het oordeel van
bevoegde personen7) minder gevaarlijk dan
de publieke, die ware brandpunten van
besmetting schept. Het schijnt dus niet
twijfelachtig, dat de beste weg tot bestrij
ding der prostitutie uit een hygiënisch
oogpunt die weg is, die ook de meest
natuurlijke ishet bestrijden van de oor
zaak der kwaal door het verbieden van die
inrichtingen, waar de ziekte het weligst
tiert en het meest wordt verspreid.
Behalve uit een hygiënisch kan het
prostitutievraagstuk ook uit een juridisch
oogpunt worden beschouwd. Uit dat
oogpunt verdient de keuring en de regle-
menteeringin het algemeen beslist afkeuring.
In alle gemeentelijke verordeningen, waarbij
de ontucht wordt gereglementeerd, heerscht
eene stuitende ongelijkheid tusschen de
beide sexen, ten nadeele der vrouw. De
keuring gaat uit van de leer der minder
waardigheid der vrouw. Immers de keu
ring wordt alleen toegepast op de vrouw,
niet op den man, hoewel deze laatste juist
de ziekte zal overbrengen op geheel on-
schuldigen: zijne echtgenoot en zijne
kinderen, hoewel de «mediate contagion"
alleen door een onderzoek van den man
kan worden geweerd. Men heeft eene
keuring der mannen nooit aangedurft,
omdat men gevoelde, dat dat te veel zou
strijden tegen het begrip der persoonlijke
vrijheid van den mandat het stelsel der
keuring tegen de persoonlijke vrijheid van
de vrouw evenzeer indruischt, schijnt men
niet te hehben opgemerkt. Ook in deze
gelde gelijk recht voor man en vrouw.
Daarbij komt, dat het stelsel der publieke
huizen de oorzaak is van dien verfoeilijken
handel in blanke slavinnen, waartegen men
al zoo veel heeft gesproken, maar waartegen
men niets doet, zoolang men de débouchés
van dien handel van overheidswege toelaat
en beschermt.
Geen reglementeering dus der prostitutie,
maar ook geen laisser faire, waardoor de
overheid te kort zou schieten in de uitoefe
ning harer taak zorg voor de volksgezond
heid. Blijft dus bestrijding der prostitutie
door het verbeiden van het houden van
huizen van ontucht, waartegen uit een
juridisch oogpunt niets te zeggen valt. Men
heeft wel beweerd, dat de gemeentelijke
wetgever niet bevoegd zou zijn tot het
nemen van zulke maatregelen, maar het
7). Chanfleury van IJsselstein a. w. blz. 14.
Hermanides a. w. blz. 57.
Te midden van dit geanimeerd gesprek
traden onverwachts eenige vreemde, net-
gekleede heeren de smidse van burger
Walraven binnen.
Het waren de mannen van het gerecht,
eene commissie belast om een onderzoek in
te stellen in zake de aanklacht togen zijn
persoon, in kwaliteit van Agent der com
mune van Zaamslag ingebracht.
Met één oogopslag herkende de smid
een drietal der onverwachte bezoekers, en
wel behalve den vrederechter en een deur
waarder uit het naburige Axel, den welbe
kenden kantons-commissaris Stroes.
Deze laatste groette bij het binnentreden
Walraven en zijne vrienden vrij koel.
Daarop wendde hij zich onder doodelijke
stilte tot het aanwezig gezelschap, dat met
groote oogen de binnengekomen heeren
aanstaarde.
«Burger," zoo klinkt het bevel van den
man der wet, «wij verzoeken, dat gij lieden
u verwijdert, er is hier op het oogenblik
wel wat anders te doen dan te praten.
We zijn hier om zaken te doen. Hoe eer
we kunnen beginnen, hoe beter".
Onmiddellijk voldeden deze «brave lieden"
aan het uitgedrukt verlangen van den com
missaris. Met lange en ietwat bleeke ge
zichten trokken zij achter elkander af,
blijkbaar in hun schik, dat zij op die wijze
den dans ontspringen konden.
(Wordt vervolgd