NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No, 145. 1902
Donderdag 19 Juni.
16e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISGH
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
Zij, die zich nu op ons
blad abonneerenontvangen het
tot 1 Juli a. s., gratis.
GROOTHEID kV VAL.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
Lxvin.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
18 Juni 1902
De protestenvloed van liberale zijde tegen
wankelingen der Liberale Unie naar alge
meen stemrecht toe, begint al los te komen.
Het Utrechtsche Dagblad ging voorop.
Onder het opschrift „Meer desunie" bevat
het een artikel, waaraan wij het volgende
ontleenen
Zoodra men vernomen had, dat de Liberale
Unie weer had vergaderd, wist men ook dat
van haar weer een of andere poging tot désunie
uitgaan zou.
Na de mislukte poging van de Prov. Gron.
Crt. om vliegen te vangen, die op den alge
meen-stemrecht-lijmstok wilden gaan zitten,
heeft de Liberale Unie kennelijk begrepen,
dat daar nu een terrein lag, bij uitstek geschikt
voor het bezaaien met haar specialiteit van
spjiterwten en haar bestuur besloot mitsdien
voetstoots om nu ook aan algemeen stemrecht
te gaan doen.
En. verder
de Liberale Unie heeft nu eenmaal
het talent van niets te leeren en niets te ver
geten zoo moet het algemeene kiesrecht
nu toch maar voor den dag.
- In hetzelfde artikel vonden wij de vol
gende opmerkingen:
Twee Katholieken zijn in hun diepste ge
weten in de allereerste plaats Katholieken,
mag ook de een meer democratisch, de ander
meer behoudend gezind zijn. Twee orthodoxe
Protestanten zijn in het fundament hunner
levensbeschouwing in de eerste plaats ortho
dox, onverschillig of overigens de een aristo
cratisch de ander democratisch is van nature.
Ue godsdienstige principiën liggen in het
volk muurvast door de heriditeit van eeuwen.
Tegen deze instincten kunnen de opinies van
den dag niet aan, zelfs al mogen ze, als de
ideëen van de Fransche revolutie, op honderd
jarigen ouderdom roemen.
Zeker, er zijn twee kruisgewijze scheidings
lijnen, de democratisch-contra-vrijzinnige en
de religieuze; maar van deze twee is de reli
gieuze de diepere scheidingslijn.
En zoo ziet men het bij elke verkiezing ge
beuren van zes maanden na den vorigen tot
zes ntaanden voor den komenden verkiezings
dag wordt er over alle mogelijke combinaties
geredeneerd; en, tegen dat de volksmassa's
92
feuilleto
I Schetsen uit het leven van Napoleon IJ
Den 29 Juni, juist toen het rijtuig gereed
stond, om Napoleon weg te brengen, weer
klonken de kanonschoten der verbondenen
óp de wallen der hoofdstad. Dit deed hem
van plan veranderen. Zijne oogen fonkelden,
toen hij aan Becker vroeg naar Parijs te
gaan en aan het Bestuur verlof te vragen
dat hjj zich aan het hoofd der troepen
mocht stellen en den vijand verdrijven.
Becker deed dit: doch het Bestuur wei
gerde. Carnot bracht hem deze tijding, die
hem zeer teleurstelde. Een oogenblik dacht
hjj er nog aan, ook zonder toestemming
van het voorloopig bestuur naar het leger
te gaandoch de overweging dat hij dan
een burgeroorlog zou veroorzaken, deed
hem daarvan afzien.
Na een aandoenlijk afscheid van Hortense
vertrok hij, van Bertrand, Rovigo en Becker
vergezeld. Tevergeefs hoopte hij dat onder
weg het voorloopig bestuur hem zou terug
roepen. Integendeel, Becker ontving twee
brieven, waarin hem werd gelast te zorgen
dat de Keizer zich inscheepte. Te Rochefort,
waar hij nog een bezoek van zijn broeder
Jozef ontving, lagen de schepen klaar, die
naar Amerika zouden zeilen. DochEngelscbe
vaartuigen kruisten om hem het uitzeilen
te beletten.
Dit bracht Napoleon ten einde raad. Op
verschillende manieren trachtte hij te ver
geefs aan de waakzaamheid der Engelsehen
te ontsnappen. Een vat met luchtpijpen
voorzien, werd op een Deensch korvet ge
plaatst; doch de zwaarlijvige man kon het
in beweging komen, stuift al deze conjectu-
raal-combinatie weg als stof voor den wind
en komt in breede lijnen dc aloude indeeling
weer bloot: de indeeling naar de instincten
van ras en religie.
Wij onthouden ons van commentaar.
Wij hebben met ingenomenheid de
nieuwe krijgswetten begroet.
Wij wezen er op dat het vijftien jaar
gedunrd heeft eer deze ontwerpen wet
werden.
Wij hebben niet deze ontwerpen aange
klaagd dat zij van liberale „regeeringen"
overgenomen waren, en door een liberalen
regeeringscommissaris verdedigd.
Hierin vonden wij iets kinderachtigs.
Van liberale „regeeringen" overgenomen,
wil zeggen dat de nieuwe „regeering" het
er mee eens is.
En ook een goed ontwerp dat „liberaal"
heet of het liberale etiket draagt, achten
wij in 's lands belang aannemelijk.
Wij hebben omtrent dit ontwerp gezegd
(no. 141) ,.Wat de rechtspositie van den
soldaat aangaat zullen wij er heel wat
mee vooruit zijn", al „blijft er nog wel
een en ander aan te merken over".
De klacht van de Nederl. dat wij dit
ontwerp hebben gekleineerd, treft ons der
halve niet.
En dit verblijdt ons te meer, nu blijkt
dat .dit „erfenis van liberale voorgangers"
slechts ten deele juist bleek.
Immers in 1886 bad de minister Du
Tour van Bellinckhave aan Professor v. d.
Hoeven de samenstelling opgedragen van
Hfcfc1 Militair Strafrecht. Deze zond in
Augustus 1888 dat ontwerp in, tijdens
het bewind van 't kabinet-Maekay. Den'
29 Jan. 1889 werd door den minister
Ruys de Beerenbrouck aan' denzelfden
hoogleeraar de samenstelling opgedragen
van een wet op de krijgstucht waaraan
reeds den 14 Sept. daaraanvolgende werd
voldaan.
Toen hebben de drie desbetreffende
ministers (twee kath. en een lib.) beide
ontwerpen terstond in studie genomen en
ze, niettegenstaande zij ook het groote
ontwerp tot regeling van den krijgsdienst
onderhanden hadden, reeds in Jan. 1891
aan den Raad van State verzonden.
in zulk een vat niet lang genoeg uithouden.
Toen besloot bij zich in de handen der
Engelschen te stellen.
Ginds lag »De Bellerophon" onder bevel
van kapitein Maitland. Hem zou hjj een
brief doen ter hand stellen om dien aan den
Prins Regent van Engeland te zenden. Hij
deed. heL
De brief was van den volgenden inhoud
«Koninklijke Hoogheid 1
Al slachtoffer der samenzweringen, die
mijn vaderland verscheuren, en der vijand
schap van Europa's grootste mogendheden,
heb ik mijn staatkundige loopbaan geëindigd,
en kom ik mij, gelijk Themistocles, in de
armen werpen van het gastvrije Britsehe
volk. Ik stel mij onder de bescherming
uwer wetten, welke ik van uwe koninklijke
hoogheid, als den machtigsten, den stand-
vastigsten en den edelmoedigsten mijner
vijanden inroep.
(get.) NAPOLEON".
Den 15en Juli 1815 verliet Napoleon voor
altijd Frankrijk. Hem vergezelden de ge
neraals Bertrand, Savary en Montholon,
benevens de staatsraad Lascasas, mevrouw
Bertrand met 3 kinderen, mevrouw Mont
holon met een zoontje Tristas genaamd, en
de zoon van Lascasas, Emmanuel, die dienst
deed als page; nog eenige andere officieren
en minderen sloten zich bij de groep aan.
De «Bellerophon" bracht allen over.
Nog eenmaal nu voor het laatst
zag de, Keizer de iransche kust. «Vaarwel,
land van dapperenzoo riep bij in smar
telijke vervoering uit, «vaarwelgeliefd Frank
rijk Eenige verraders minder en nog zoudt
gij de wereld beheerschen."
Maar wel verre van gast te zijn; werd
en van
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Daar het kabinet na de Juniverkiezin-
gen moest aftreden, konden de ontwerpen
natuurlijk niet meer Worden ingediend;
en het ministerie-Tak dat de beide
ontwerpen geheel gereed vond liggen
diende ze 10 Sept. '92 in, zonder er ech
ter bij te vermelden dat hun voorgangers1
de zaak ter hand genomen en zoo goed
als volledig voorbereid hadden. En zoo
is door ieder opvolgend kabinet geschied;
tot eindelijk een der ontwerpers van 1888
Bergansius zelf weer aan het be
wind kwam, en een der nieuwe ministers
(Loeff) die persoonlijk er nimmer toe had
medegewerkt, den moed heeft gehad om,
in uiterst korten tijd, zich daar zóó in te
werken dat hij de leiding in handen kon
nemeD, en in de details van beide wetten
al even goed thuis bleek als de Regee
ringscommissaris zelf.
Dit alles was nieuws voor ons.
Wij vereenigen ons met de conclusie
van De Nederl., en zijn er met haar
trotsch op
De verbetering van den rechtstoestand van
den soldaat zal, niet minder dan die van de
vrije school, in de eerste en voornaamste
plaats aan een Christelijk Kabinet zijn te
danken.
Valle de vaceinewet, hoe eer hoe beter.
Standaard 30 Nov. 1885.
Met genoegen zagen wij dat de nieuwe
koers op 't terrein der Zondagsrust ook in
Indië gezien wordt.
De pacht der pandjeshuizen zal weldra
worden vervangen door eigen beheer dier
inrichtingen.
In het reglement voor deze pandjes
huizen is op last van den Minister van
Koloniën bepaald dat zij op Zondag zullen
gesloten zijn.
Ook heeft deze zelfde minister de In
dische regeering aangeschreven de noodige
maatregelen te nemen dat op de gouver-
nementsbureau's op Zon- en feestdagen
dringende noodzakelijkheid voorbehouden
niet meer gewerkt wordt.
Het verblijdt ons dat de Zondagsrust
ook in Indië officiëel is aangeprezen, en
dat het initiatief daartoe uitging van dit
kabinet.
hij als gevangen man behandeld. Op de
hoogte van Darmouth gekomen, kwam streng
bevel Napoleon niet aan wal te laten komen.
Duizenden stroomden toe om den man te
zien die de wereld zoovele jaren lang had
doen beven. Duizenden hoera's begroetten
hem, zoodra hij zich op het dek vertoonde.
Doch ook ervaringen van anderen aard
waren zijn deel. Men lasterde hem in de
nieuwsbladen op alle mogelijke wijze. In
een der dagbladen las hij onverwacht dat
men hem het eiland St. Helena als ballings
oord zou aanwijzen.
Toen ontstelde hij zeer. Hij verzocht
terstond den eersten minister te mogen
spreken. Deze kwam en bevestigde het
bericht. Het Engelsche gouvernement had
daartoe besloten, zoo zei hij, omdat het
niet andermaal het gevaar mocht open
stellen om Europa's vrede weder door Na
poleon te zien verstoord.
Napoleon beklaagde zich bitter over deze
trouwelooze daad zooals hij ze betitelde.
Had ik het geweten, zoo voegde hij er bij,
ik zou niet op Engelands grondgebied ge
komen zijn.
«Hoeveel jaren moet men in Engeland
wonen om bet burgerrecht te bezitten
was zijn vraag.
«Vier."
«Vier, welnuwijs mij dan een dorp in
Engeland, opdat ik daar vier jaar wone.
Maar niet naar St. Helena. Daar zou ik
binnen drie maanden reeds sterven."
Toen sir Henry hem er op wees, dat hij
er zich vrijer kon bewegen dan ergens elders,
antwoordde hij schamper «O ja, ik zal er
mij zoo vrij bewegen als een vogel in zijn
kooi of een gevangene in zijn kerker. Maar
ik ben geen gevangene. Ge hebt mij vrij
Werkstakingen.
Te Enschedé is derhalve het werk her
vat. De honderd «onderkruipers" die ge
deeltelijk de touwen der stakers hebben
ingenomen, blijven gehandhaafd en zijn
door de firma in de welwillendheid der
"stakers, thans weer werklieden, aanbevolen.
De werkstaking te Haarlem begonnen
over het ontslag van een opperman bij
de firma Wartens, dreigt groote gevolgen
te zullen krjjgen. Toen de opperlieden bij
genoemde firma gestaakt hadden, omdat
een opperman, bestuurslid lid hunner vak-
vereeniging, ontslagen was omdat er geen
werk voor hem was, en hij 't laatst aan
genomen werd, hebben de opperlieden met
een eischen betreffende de technische rege
ling van l\et werk gesteld. Zoo wilden zij
bv. dat bjj eiken metselaar één opperman
zou zjjn, dat de steenen niet per kruiwagen,
doch door opperlieden zouden worden ver
voerd enz. De firma stelde daartegenover,
dat zij zelf de regeling van het werk in
handen wilde houden. Zeventig patroons
in de bouwvakken veraeMigden zich .en.
stelden de volgende voorwaardenle. Het
zal den patroon vrij staan de materialen
naar, op on van zijn werk te vervoeren op
de wijze, die hem daartoe het meest ge-
wenscht voorkomt; 2e. het aantal op elk
werk benoodigde werklieden wordt door
den patroon of zijn gemachtigde bepaald,
in evenredigheid van den aard en den om
vang van het werk3e. de werklieden
moeten verklaren dat zij door geene over
eenkomst gebonden zijn, om geen aange
nomen werk te mogen nemen, tegen in
onderling overleg vast te stellen prijs; 4e.
het zal den patroon of zjjn gemachtigde
ten allen tijde vrijstaan, die werklieden te
ontslaan, welke daarvoor in zijn belang of
in het belang van het werk, het eerst in
aanmerking komen.
De'patroons besloten solidair deze eischen
te bandhaven en verbonden daaraan tevens
de voorwaarde, dat uiterlijk Zaterdag
de staking bij de firma Wartens moest zijn
opgeheven. Was aan een en ander niet
voldaan, dan zou beslist een algeheele uit
sluiting plaats vinden.
Te Posen hebben 2000 metselaars, we
gens het niet toestaan van loonsverhooging,
het werk neergelegd. Te New-York is
gevonden, welnu breng mij naar Frankrijk
terug in den toestand, waarin gij mij ge
vonden hebt, of laat mij naar Amerika ver
trekken, en zoo niet, er zijn nog rechtbanken
in Engeland."
Op dit zeggen haalde lord Keith de schou
ders op en zei: «Ik vrees dat uwe aanklacht
niet ontvaukebïk zou worden verklaard. In
elk geval zuli gij bij bedaard nadenken tot
de overtuiging moeten komen, dat een ver
blijf op St. Helena, waar het Engelsche
gouvernement uw toestand zoo gunstig
mogelijk zal maken, veel beter is dan in
een beperkte ruimte in Engeland, of wel
een verblijf in Rusland."
Het woord Rusland deed Napoleon ver-
bleeken. Het spreekt van zelf dat het
onderhoud, hetwelk nog een geruimen tijd
werd voortgezet, tot niets leidde.
Den 4 Augustus ging de «Bellerophon"
onder zeil. Den volgenden dag stapte hij
over op de «Northumberland." Hij moest
het zich laten welgevallen dat men zijn
bagage onderzocht en zijn gereed geld, 4000
gouden Napoleons, in bewaring nam. Hij
mocht geen middelen bij zich hebben om
de gelegenheid ter ontsnapping er mede te
koopen.
Omstreeks een uur na den middag gaf
Napoleon te kennen gereed te zijn:' Toen
hij het halfdek overging, presenteerden de
soldaten 't geweer en werd de trom driemaal
geroerd. Hij was kalm en gelaten. Van
kapitein Maitland nam hij een hartelijk
afscheid. Op de «Northumberland" werd
hij met dezelfde eerbewjj zingen ontvangen.
Al dadelijk werd daar verboden hem met
den titel van keizer aan te sprekenwat
Napoleon trouwens al heel weinig hinderde.
«Laten zij mij noemen, zooals zij willen,"
onder de mijnwerkers een staking uitge
broken, die een steeds ernstiger aanzien
krijgt. Een troep gewapende stakers heeft
een aanval gedaan op een kolenmijn bij
Wilkesbarre. Een opzichter leidde den strijd,
tot het schieten begontoen sprong hij op
een gepantserden trein en reed onder een
hangelbui van kogels weg. Verscheidene
personen werden gewond.
De staatscommissaris Wright, door pre
sident Roosevelt gezonden, om den toe
stand te onderzoeken, keert met statisti
sche gegevens naar Washington terug. De
bergwerkers deelden hem mede, dat de
mijneigenaren het vorige jaar twee millioen
pond sterling meer aan loon uitgaven, maar
door de verhooging der kolenprijzen een
drie millioen grootere winst hadden.
Men zegt, dat president Roosevelt tegen
de mijneigenaars een vervolging wil instel
len wegens overtreding van Shermans'
anti-trustwet.
Nu het parlementair-politieke leven den
zomerslaap is ingegaan houdt het Vaderland
(lib.) een nabeschouwing over het afge-
loopen jaar. Het blad oordeeltdat men niet
ontevreden mag zjn over dit eerste jaar. Nuttig
werk is afgedaan, dat de vorige regeering
en de vorige Kamer onafgedaan hadden
gelaten. Maar, men' heeft zich in de neu-
.trale zone bewogen en de pers der rechter
zijde heeft er ons op voorbereid, dat dit het
volgend jaar heel anders zal worden.
Het Vaderland is het meest benieuwd
naar wat uit de „afdeeling arbeid" thans
onder Kuyper's persoonlijke hoede, te voor
schijn zal komen en naar wat de toekomst
op onderwijsgebied brengen zal.
Voor het volgende jaar verwacht het blad
op sociaal gebied- echter niet veel meer dan
de afdoening van het haringspeetsters-ont-
werpje en ook het onderwijsvraagstuk in
al zijn geledingen, ten aanzien waarvan
de homogeniteit van de rechterzijde ook al
niet vast staat, zal zijn definitieve oplossing
in 19021903 nog wel niet tegemoet gaan.
Voor te keer gaan tegen het zittende mini
sterie bestaat vooralsnog niet de minste aanleiding.
Al is dr. Kuyper niet in alles meegevallen,
de quaestie der interviews 3 schromelijk
opgeblazen en omtrent de houding van den
minister-president in zake de Zuid-Afri-
zei hij, zij kunnen mij toch niet ver
hinderen te zijn die ik ben."
Nog andere kinderachtige bepalingen
moesten jegens hem in acht genomen, ten
einde hem te doen gevoelen dat hjj geen
keizer meer was.
Den 15 October ankerde de «Northum
berland" ter reede van St. Helena.
NAPOLEON OP St. HELENA.
Aan den breeden boezem der Atlantische
zee, op 2000 mijlen van het naastbijgelegen
punt van Zuid Afrika verwijderd, ligt het
kleine rotsachtige eiland van dien naam.
Het is 16 mijlen lang en 11 mijlen breed.
Zijne steile wanden van massief rotsgesteente,
vele honderd voeten hoog, schrikken bij den
eersten blik van elke proef om er te landen,
terugen nog veel meer van de gedachte
om op zulk eene onvruchtbare en eenzame
plaats te moeten wonen.
Het eiland schijnt er trotsch op, zijne
weerstand biedende macht tegen de schui
mende golven te toonen, die vele mijlen
door niets weerhouden, met teugellooze
woede tegen zijn steengrond uiteenspatten.
Komt echter een schip deze pyramide
naderbij, dan bespeurt men in de rotswan
den eene opening en eene schoone veilige
haven wordt zichtbaar. Spoedig vertoont
zich dan verder het groenende schilderachtige
dal van Jamestown (spreek uit Zjeemstoun),
met zijne tuinen, wijngaarden en aange
name huizen, die van weelderig geboomte
omringd zijn. Boven dit vreedzame tooneel
verheffen zich van beide zijden hooge
steile klippen, met schrikwekkende batte
rijen bedekt, die de haven beschermen.
(Wordt vervolgd).
