NIEU WSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 142. 1902.
Vrijdag 13 Juni,
16e Jaargang.
org-Maatschappij,
KOOP
eHRISTEUJK-
HISTORISGH
Iiddelburg.
LARDINGEN. ?-
nten in Zuid-Eeveland,
•neraal-agent.
skerke L. v. YESSEM.
J. DOMINICUS.
TEENBLOK.
rAN FRAASSEN.
AN BOMMELJÉ.
ÏINUS SMIT.
TRIMPE Jz.
FRAANJE Jr.
ECKHARDT.
M. YAN LIERE.
A. J. v. d. JAGT.
en worden nog gevraagd
Wolfaartsdijk, 's-Heeren-
b, Driewegen, Oudelande,
Rilland-Bath, Schore, We-
tendijke en Wilhelmina-
jn Generaal-agent voor
heer ANTON DEKKER
vestroo,
ste- en Haverstroo,
averhooi.
Utrechtsch Wagentje
L met verschillende soor-
gen met stalen slijtdeelen.
koop aangeboden
rren en een gebruikt,
rkende GMASMAAI-
Adres J. P. GERMAN,
3en goede
L. DE JONGE, 's-Heer
e r s t o n d
NOTEBOOM, te Wol-
et October
MEID
E. MEIJLERJanse,
Koudekerk e.
ie Meid
mevr. DE KONING—
;ond gevraagd
:e aankomende
lersknecht,
inwoning, en loon naar
Adres A. H. DE BOOIJ,
s w e e r d.
et October
t MEID
K. DINGEMANSE Az.,
k e.
et October
andknecht
V. MEIJERS,
ina", Serooskerke.
3t October
id benoodigd,
Jiddelburg.
stonden aan
li necht
timmeren en metselen,
ANSE, mr. timmerman
te Meliskerke.
VERSCHIJNT
.Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRUS DER AÜVERTENTIËN
Zij, die zich nu op ons
blad abonneeren, ontvangen het
tot 1 Juli a. s., gratis.
Nog hoop voor de Toekomst.
TIJD VERZEN.
Kerknieuws.
Schoolnieuws.
Gemengde Berichten.
r^NÏN"G"ËR
1ERDINK, K1 o e t i n g e,
OP GEVRAAGD
3.
iikarniiiolcii
oerenkiiecht
beken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
de Jonge-Verwest - Goes.
Diep aandoenlijk is het woord, waarin
de Boerenstrijders als beweegreden voor
hunne berusting in het verlies der onaf
hankelijkheid, hunne bezorgdheid te kennen
geven, dat de voortzetting van een zoo
ongelijken strijd tot »de vernietiging van
hun geslacht" zou kunnen leiden."
Hoe verstaanbaar is die bezorgdheid!
Zij hadden te worstelen tegen eene ont
zettende overmacht. Die overmacht pleegde
niet slechts geweld, maar achtte zich ont
slagen van eiken band der menschelijkheid.
Zjj deinsde voor geen wreedheid terug.
Zij betaalde met goud de hulp van barbaren
en verraders. Zjj nam alle weerlooze vrou-
'wen en kinderen gevangen en liet ze bij
duizenden den dood der ellende sterven,
om den tegenstand der mannen te straffen.
Zjj vervoerde de krijgsgevangenen naar ver
banningsoorden, verre van hun land, over
de wjjde zee, op ongenaakbare eilanden.
Zjj oefende een vreeseljjk schrikbewind uit
en wreekte zich over geleden verliezen op
gevangenen en gewonden met vonnis van
kogel of strop. De herinnering daaraan
zal niet licht sterven.
Zoo moest het Hollandsch-Afrikaansche
geslacht worden vernietigd.
Het volk der toekomst vulde de bjj dui
zendtallen gedolven graven bij de kampen.
De geboorten waren opgehouden.
Duizenden mannen zuchtten reeds jaren
lang in verre gevangenschap zonder hoop
op verlossing en, daar niemand ter wereld
den overweldiger tegentrad, stond het in
zjjne macht om hen voor altoos buiten
hunnen geboortegrond te houden. Geen
zedeljjke overweging zou hem daarvan
terughouden.
En de uitgelezen schaar, die nog stand
hield, slonk allengs weg.
Slechts de verraders en de lafhartigen
waren buiten nood. Hun ras kon onge
hinderd toenemen.
Zoo kwam dan het volksbestaan in gevaar-
Zoo was er nood, dat het echte volk zou
omkomen en een verbasterd geslacht zou
voortleven. Zoo streed de kleine schare
voor een heerlijk beginsel, maar met een
steeds toenemend gevaar, dat het volk zou
bezwijken, voor hetwelk dat ideaal gezocht
■werd. Dat hebben die mannen overwogen,
die over het staken van den strijd met den
alouden vijand van hun geslacht kwamen
onderbandelen. Zij hebben deernis gevoeld
met de rouwdragenden in de kampen, zij
hebben het zuchtend verlangen verstaan van
de over de wereld verstrooide krijgsgevan
genen zij hebben den gruwel der verwoes
ting gezien, en hun hart beeft gebeefd,
niet van angst voor zichzelf, maar van vreeze
voor den ondergang van hun geslacht.
Opdat hun geslacht zou blijven leven, hebben
ze den overmachtige een heerlijk kleinood
moeten afstaan.
»Opdat ons geslacht niet onderga", zoo
hebben die mannen gezegd. Zij hebben
nog verwachting van de toekomst. De hoop
is niet gestorven.
En ook wij, indien we de kracht van de
beweegreden gevoelen, hebben allerminst
onze illusiën te begraven.
»De ondergang van ons geslacht moet
worden verhoed; ons volk moet blijven
bestaan.' Zoo spreken onze stamverwanten.
Daar is het punt aangewezen, waar wij hun
thans onze hulpe moeten bieden. Zal hun
geslacht niet ondergaan, dan moet het aller
eerst zijne eigene taal, de taal zijner vaderen
bewaren en handhaven. Indien het die
zou prijs geven, zoo ware het ondergegaan
en verzwolgen. En daarom, wie thans in
de wereld iets gevoelt voor de zaak der
Hollandsche-Afrikaners, die late niet na, het
nationale onderwijs in de eigen taal met
alle kracht te bevorderen.
De weg daartce is reeds gebaand.
H. J. EMOUS.
12 Juni 1902
Van den Enqelschen kansel.
„Fijne knipsels met de schaar.
Zonder eenige commentaar."
„Waarlijk, M. H. we hebben de Boeren
te behandelen minder als onze aanvallende
vijanden, dan wel als „verloren zonen" uit
de gelijkenis, die met berouwvolle harten
wederkeeren."
Met de Boeren als volk is het gedaan.
Engeland kan ze de hand drukken als on
derdeel van een algemeene broederschap.
Het zou echter bepaald onmannelijk en
daarbij Engeland onwaardig zijn, op dit
oogenblik der overwinning, het eeresaluut
niet te brengen aan den moed, de onver
schrokkenheid, en de slimme tactiek der
Boeren. Hun militair beleid, heeft de
grootste legerhoofden van meer dan één
volk verbaasd. Hunne zelfopoffering, hunne
volharding, hunne energie is van dien aard
geweest, dat het niet een gering te schat
ten voordeel is, om ze een plaats te geven
te midden van het vereenigd Britsche rijk. (a)
„Sommigen, M. H. mogen Paul Kruger
den „most snivelling" huichelaar noemen,
die op aarde leeft, als Christenleeraar mag
ik zulk eene taal niet voeren.
fl)e gemeente lacht)
Laten wij den man recht doen. En dan
durf ik zeggen„Paul Kruger heeft het
Engelsche leger groote eer aangedaan, de
grootste^ die het ooit of immer is bewezen.
Aan Kruger is het te danken, dat van die
zijde gezegd kan worden„Hij ging er
van door op een „veldt poney" met twee
millioen sterling en liet het Britsche leger
voor zijn vrouwtje zorgen." (3)
(De gemeente lacht nog eens).
De behandeling Lord Methuen aangedaan,,
zal voor altijd geboekstaafd worden als een
der edelste daden. De la Rey was een
nobel, edel soldaat.
Er is nog iemand, dien ik gaarne zou
helpen. Het is De Wet. Men heeft van
hem verteld, dat hij zooveel op heeft met
pereboomen. Welnu, het zou immers eene
kleinigheid wezen, als we hem er een
duizend stuurden (3)
Woorden van Canon Alderson, predi
kende in Peterborough Cathedraal.
(2) Woorden van Canon Mac Cormack van
St. James, Piccadilly.
(:i) De prediker die dit zei in zijn preek, is
de Anglicaansche predikant Parker.
Lgnch qelyncht
Het Engelsche parlementslid overste
Lynch die aan de zijde der Boeren heeft
gevochten, is gister bij zijn aankomst te
Newhaven in hechtenis genomen.
Die zal wel door de Engelsche regeering
gelyncht worden.
Gelyncht, dat wil zeggen tegen alle wet
en recht in veroordeeld, voor zijn snoode
euveldaad.
De Weduwe op de puinhoopen.
Hier zit ik nu, ach waar zijn mijne zonen,
Die 'k aan mijn borst in weelde heb
[gevoed
Ik heb geen lust op de oude plek te wonen,
Waar kindermond noch man mij tegen-
[groet.
Mijn man stierf aan zijn schrikkelijke
[wonden
Bij Paardenberg zijn ziel ging naar
[den Heer
Sinds zwierf ik om, tot mij de Khaki's
[vonden
Zij lieten mij geen kruimel en geen veer.
Mijn zonen mee zijn in den krijg gebleven
Eén sneuvelde in 't gevecht bij Harte-
[beestfontein
Eén liet bij Middelburg na woesten kamp
[het leven
De derde stierf, gewond, in d'arm van
[d'eedlen Steyn.
Mijn liefste schat, een meisje van zes
[maanden,
Is uitgeteerd, in 't kamp van mij gegaan
Wat gaf het mij, dat mijne oogen traanden,
Toen hongertyphus kwam, was 't spoedig
[afgedaan.
O, denk ik aan dien tijd, wat schrikbare
[uren
Elk oogenblik viel er een lievling neer;
Wat moesten wij van wreeden Brit ver-
[duren
Wat vreeslijk oordeel wacht hem van
[den Heer.
En nu is 't vrêe, maar 'k zit hier neer in
[rouwe
't Schreit alles om mij, waar mijn blik
[zich wendt;
Een puinhoop liet de Brit der kinderlooze
[vrouwe,
Die nauw heur plaats en struikgewas
[herkent.
't Is alles wegwat leden we om de
[zonden
God heeft ons zwaar met wreeden krijg
[bezocht
Geen tiental jaren heelt de droeve wonden.
Wij buigen, omdat God dit onheil wrocht.
Maar tocher is onschuldig bloed vergoten
Om goudom goud, waar England zich
[voor gaf;
Van Chamberlain en zijne strjjdzeloten
Wordt het geëischt, geen wereld wischt
[het af.
Eens komt de dag, dat weer het zwaard
[zal blinken,
Dat Afrika zal opstaan tot den strijd
Dan zal der Boeren zegezang weerklinken,
Wordt Albion zijn ondergang bereid.
O, dat ik kindren had, wien ik in 't hart
[kon drukken,
Wat Albion den Boerenstam misdeed
God van den hemel zal 't ons doen ge-
[lukken
Hij straft den Brit om al 't berokkend
[leed.
Luctor.
NA DEN VREDE.
De berichtgever van Reuter te Pretoria
seint uitvoerig over de onderwerping der
commando's. Eergisteren kwamen 30. man
van Opperman's commando zich „rustig"
aanmelden te Pretoria, zij begaven zich
vervolgens naar het marktplein, waar zij
dadelijk door een groote menigte omringd
werden, en de gesprekken waren weldra
in vollen gang. Zoowel paarden als mannen
zagen er uitgeput uit, maar de mannen
vertoonden geen gedruktheid, integendeel,
zij vonden het blijkbaar zeer prettig dat de
vrede gesloten was.
Voordat Muller's commando zich overgaf,
kwamen Reitz en andere leden der regee
ring uit het noorden aan, met een lijfwacht
van 50 man, hoofdzakelijk Heidelbergers.
Reitz bracht de eenige ambulance mee die
nog in het noorden was, en ook een
Kaapsche kar met documenten, waaronder
banknoten te velde, te Pelgrimsrust gedrukt,
en geteekend door Brugman en Villiers,
koorts goudstukken, ook te Pelgrimsrust
vervaardigd euz.
Vele Boeren vertellen van de ontzettende
ontberingen, in de winterveldtochten ge
leden, verscheiden mannen zijn in die tijden
's nachts van kou omgekomen. Onder de
Boeren die zich laatstelijk aanmeldden,
bevond zich ook Dutoit, van de staatsar-
tiilerie, die 23 lidteekens op zijn lichaam
draagt.
De regeering te Kaapstad heeft een
proclamatie uitgevaardigd, bepalende dat
opstandelingen uitgezonderd de veld-
kornetten en vrederechters die zich vóór
den lOen Juli overgeven, alleen gestraft
zullen worden met levenslang verlies van
kiesrecht, terwijl de veldkornetten en vrede
rechters tot alle straffen, behalve de dood
straf, veroordeeld kunnen wordenvoor
beide categorieën van personen met dit
voorbehoud, dat zij zich niet schuldig ge
maakt hebben aan moord of andere daden
in strijd met het oorlogsgebruik. Opstan
delingen die zich den lOen Juli nog niet
overgegeven hebben, zullen met de uiterste
gestrengheid gestraft worden.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Kage, J. D. de Stoppelaar,
cand. te Leiden te Kwadijk, A. Hoving,
cand. te Terwolde.
Geref. Kerken.
Drietal te Arnhem Ads. J. D. Heer-
sink te Baambrugge, J. L. Schouten te
Hazerswoude en B. Wielinga te Westmaas.
Beroepen te Vinkeveen, P. Roos, cand.
te Zaandamte Engwierum, G. Wiersma,
cand. te Dokkum.
Bedankt voor Hardingsveld door A. J.
de Boer, cand. te Drachtenvoor Har-
melen door J. F. Jonkers te Jutrijp.
Beroepen bij de Geref. gemeente te Mid
delburg, J. Roeloffs te Huissen.
Aan de universiteit te Amsterdam slaagde
tot doktor in de Nederlandsche Letteren
de heer A. Verschuur, geboren te Kats,
op een proefschriftElanÈe&r van het Noord-
Bevelandsch.
Benoemd tot leerares aan de meis
jesschool voor m. o. met 5-jarigen cursus
te Leiden mej. Berdenis van Berlekom,
van 's GraVenhage.
Aan de universiteit te Leiden is het
2e natuurkundig examen afgelegd door den
heer A. J. de Blinde.
Vereeniging van Hooger Onderwijs op
Oeref. grondslag.
De jaarlijksche vergadering der vereeni
ging is bepaald op 25 en 26 Juni e. k.,
te Utrecht. Aan den avond van 24 Juni
hoopt ds. Sillevis Smitt in de Oosterkeik
voorganger te zijn in de gebedsure. Den
volgenden dag heeft de jaarvergadering
plaats, die in »Tivoli" wordt gehouden,
onder leiding van prof. dr. J. Woltjer. De
agenda bevat thans slechts de voorgestelde
statutenwijziging en het concept-contract
met de Gereformeerd kerken.
Geen wonder, dat het jaarverslag begint
met er op te wijzen, dat nit den kring der
hoogleeraren thans dr. Kuyper wordt ge
mist; voorts wijst het verslag op het steeds
sterker wordend verlangen naar een nauwer
verband tusschen de Gereformeerde kerken
en de Vrije Universiteit; misschien staan
wij aan den vooravond van groote gebeurte
nissen met de school der Vereeniging. De
staat van ontvangst en uitgaaf is gunstig;
men heeft een klein batig saldo doch de
uitgaven waren dit jaar ook f2000 minder
zoodat versterking der financiën dringend
noodig blijft; bjj zonder blijft versterking
noodig van het fonds voor de medische
faculteit; het studiefonds, enz.; ook is het
gebouw nog lang niet schuldvrij. Het ka
pitaal der Vereeniging werd echter door
legaten niet onbelangrijk verhoogd. Het
aantal studenten bedroeg aan bet einde
van den cursus 120, die waren ingeschreven
als volgt62 voor de faculteit der godge
leerdheid 1 voor die der godgeleerdheid
en rechtsgeleerdheid3 voor die der god
geleerdheid en letteren31 voor de faculteit
der rechtsgeleerdheid22 voor die der
letteren en 1 voor die der rechtsgeleerd
heid en letteren. Met gunstig gevolg werden
de volgende examens afgelegd 1 doctoraal
examen in de godgeleerdheid. 2 doctoraal
examen in de rechten. 2 candidaatsexamens
in de letteren. 13 idem in de godgeleerd
heid. 1 propaed. examen in de godge
leerdheid.
Men schrijft ons uit Middelburg:
De Mozaische wet schreef tal van was-
schingen en reinigingen voor. Geen volk
dat meer hygiënisch leefde, dan het Israëli
tische.
Dat was in het Oosten.
In het Westen was het anders. Eeuwen
lang leefde in onze wereld het begrip dat
het water tot uitwendig gebruik het element
voor de visschen, en niet voor de men
sehen was.
Menigeen overleed op hoogen leeftijd na
door de baker voor de laatste maal gewas-
schen te zijn. Maar de beschaving gaat
van het Oosten naar het Westen, en het
is aan deze doordringende beschaving te
danken dat het watergebruik in onzen tijd
tot verfrissching en reiniging zoo enorm
groot is geworden. We kennen tegen
woordig zeebaden en hronnenbaden, stort
baden en kuipbaden, koude baden en warme
baden, stoombaden en Turksche baden,
staalbaden en loogbaden en hoe vele andere
baden meer
Voor 25 jaren werd te Middelburg de
eerste zwemschool geopend. Vandaag siert
de vlag de hernieuwde en vergroote in
richting, die voor haar deel heeft bjj go
dragen tot een meer vertrouweljjken omgang
van mensch en water.
Intusschen is de badinrichting op de
Nieuwe Haven geopend, die zich in een
druk bezoek verheugen mocht.
Maar, getuige de verjongingskuur die
ze ondergaat, blijft de zwemschool toch in
eene behoefte voorzien.
Haar zij veel zonneschijn van omhoog
en veel helder water van omlaag toege-
wenscht.
Door verschillende werklieden- en
vakvereenigingen te Vlissingen is onlangs
een verzoek gericht aan de Directie der
Maatschij. >De Schelde" om bij bedanken
van werklieden deze 8 of 14 dagen te voren
hiervan door hunne hazen in kennis te
stellen en niet zooals geschied is, door
andere geëmployeerden.
Deze vereenigingen ontvingen o. a. hierop
ten antwoord dat bij de Directie altijd de
gewoonte bestaat den werklieden 8 dagen
vóór hun ontslag hiervan te verwittigen.
Dat van deze gewoonte is afgeweken is daar
de Directie bepreesd was dat door zulks
ook nu te doen door de luiaards, die voor-
nameljjk zijn ontslagen, nog minder zou
worden verricht, hetgeen het werk zou
schaden.
Dat de Directie van hare zijde overtuigd
is hare werklieden billjjk te behandelen en
dat ook zal blijven doen als plichtsbetrach;
ting van de zijde der werklieden niet
wordt vergeten.
Bij Kon. Besl. zijn, met ingang van
16 dezer: a. bevorderd tot opzichter van
den rijkswaterstaat le klasse J. Kooreman,
thans opzichter van den rijkswaterstaat 2e
klasse; tot opzichter van den rijkswaterstaat
3 klasse P. Bourdrez. En benoemd tot ge
zworene van den Koningin Emmapolder,
A. M. Plasschaert, te Graauw; tot lid van
het bestuur van het waterschap der Sluis
aan de Wielingen, J. F. Hennequin, te Sluis.
Bij Kon. Besl. zijn benoemd tot be
taalmeester: te Maastricht, jhr. J. F. A.
van Panhuys, thans in die betrekking te
Middelburg; te Middelburg, J. Ph. baron
van Ittersum, thans in die betrekking te
Alkmaar.
Bij Kon. Besl. is op zijn verzoek eervol
ontslag verleend aan I. Verhulst, te Colijns-
plaat, als gezworene van den Nieuw Noord-
Bevelandpolder.
De Tweede Kamer heeft gisteren B.
H. W. Wiebols, koopman te Zierikzee, ge
naturaliseerd.
Het getuigenverhoor in zake den
moord te Tilburg wordt voortgezet doch
levert geen nieuwe gezichtspunten op. Vele
getuigen spreken elkaar tegen. De koster
houdt vol dat hij tusschen half 11 en 11
uur niet naar of in de kerk is geweest,,
anderen zeggen van wel, maar hout gehakt
heeft, wat weer door anderen pertinent
ontkend werdt, want dat hout is pas t&
3 uur 's middags gebracht. Ook tracht
de koster te doen gelooven dat de getuigen
hem niet 's Woensdags maar Donderdags
van de brug naar de kerk hebben zien gaan,.
